شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتىغا ئەزا دۆلەتلەر باشلىقلىرى كېڭىشىنىڭ 14-قېتىملىق يىغىنى بۈگۈن ۋە ئەتە تاجىكىستاننىڭ پايتەختى دۈشەنبىدە ئېچىلىدۇ. ئەزا دۆلەتلەرنىڭ رەھبەرلىرى رايوننىڭ تىنچلىقى ۋە مۇقىملىقىنى يەنىمۇ قوغداش، ئورتاق تەرەققىيات ۋە گۈللىنىشنى ئىلگىرى سۈرۈش قاتارلىق مەسىلىلەر ھەققىدە پىكىر ئالماشتۇرىدۇ.

جامائەتچىلىك نۆۋەتتە خەلقئارا ۋە رايون ۋەزىيىتىدە مۇرەككەپ ئۆزگىرىش بولىۋاتقان ئەھۋالدا، دۈشەنبىدە ئېچىلىدىغان باشلىقلار يىغىنى شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتىغا ئەزا دۆلەتلەرنىڭ ئورتاق تونۇشنى مۇجەسسەملەپ، بۇ تەشكىلاتنىڭ رايون ۋە خەلقئارادىكى تەسىرىنى ئاشۇرۇپ، بۇ تەشكىلاتنى تېخىمۇ ئۈنۈملۈك، ئەمەلىي، ساغلام يۆنىلىشكە قاراپ تەرەققىي قىلدۇرۇشقا پايدىلىق، دەپ قارىدى.
2013-يىلى بىشكەكتە ئۆتكۈزۈلگەن باشلىقلار يىغىنىدا، شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتىغا ئەزا دۆلەتلەرنىڭ باشلىقلىرى «ئۇزاق مۇددەتلىك ئىناق قوشنىدارچىلىق دوستلۇق ھەمكارلىق شەرتنامىسىنى يولغا قويۇش پروگراممىسى» نى تەستىقلاپ، 20 نەچچە ساھەدە 70 كە يېقىن ھەمكارلىق تەدبىرىنى بېكىتىپ، تەشكىلاتنىڭ كەلگۈسى خىزمەتلىرىنى كونكىرېت پىلانلىغان، بۇ ئەزا دۆلەتلەرنىڭ سىياسىدىكى ئۆزئارا ئىشىنىشنى يەنىمۇ ئاشۇرۇشى، ئەمەلىي ھەمكارلىقنى چوڭقۇر قانات يايدۇرىشىغا يېتەكچىلىك قىلىدىغان پروگرامما خاراكتېرلىك ھۆججەت بولغان ئىدى.

ئۆتكەن بىر يىلدا، شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتىنىڭ ھەر قايسى ساھەلەردىكى ھەمكارلىقى پۇختا بولۇپ، بىخەتەرلىكنى قوغداش، ئىقتىسادنى تەرەققىي قىلدۇرۇش، ئادىمىيەت ئالماشتۇرىشىنى ئىلگىرى سۈرۈشتىن ئىبارەت ئۈچ چوڭ ساھەدە ئۆز رولىنى جارىي قىلدۇردى. رۇسىيە پەنلەر ئاكادىمىيەسى يىراق شەرق تەتقىقاتخانىسىنىڭ مۇئاۋىن مۇدىرى مۇنداق دەپ قارىدى: شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتى يېقىنقى يىللاردىن بۇيان قىيىنچىلىقلارنى يېڭىپ، ئۈچ چوڭ ساھەدە ئىلگىرىلەشكە ئېرىشىپ، تۈزۈملەشكەن خىزمەت قېلىپىنى شەكىللەندۈردى، تەسىرى ئۆزلۈكسىز كېڭىيىپ، تۈرلۈك خىزمەتلەردە دۈشەنبە باشلىقلار يىغىنى ئېچىلىشىتىن بۇرۇن قانائەتلىنەرلىك نەتىجىگە ئېرىشتى.

ئەزا دۆلەتلەر بۇ تەشكىلاتنىڭ يۇقۇرى قاتلام لايىھەسىنى تۈزۈشنى يەنىمۇ كۈچەيتىش، بۇ تەشكىلاتنىڭ خەلقئارا ۋە رايون ئىشلىرىدىكى رولى ۋە ئورنىنى ئۆستۈرۈش ئۈچۈن ئۆتكەن يىلدىكى بىشكەك باشلىقلار يىغىنىدا ھەر قايسى دۆلەتلەرنىڭ دىپلوماتىيە مىنىستىرلىرىغا شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتىنىڭ تەرەققىيات ئىستراتېگىيەسىنى تۈزۈشنى ھاۋالە قىلدى. بۇ يىل 31–ئىيۇل شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتىنىڭ دىپلوماتىيە مىنىستىرلىرى يىغىنىدا بۇ تەشكىلاتنىڭ 2025-يىلىغىچە بولغان تەرەققىيات ئىستراتېگىيەسى لايىھەسى ماقۇللاندى. ئىگىلىنىشىچە، بۇ ئىستراتىگىيە ئارقىلىق ئەزا دۆلەتلەرنىڭ كەلگۈسىدە ھەمكارلىشىش يۆنىلىشى بېكىتىلىپ، شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتىنىڭ خىزمەت ئۈنۈمى ئۆستۈرۈلىدىكەن.

شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتىنىڭ 2001-يىلىدىكى تۇنجى قېتىملىق باشلىقلار يىغىنىدا ئۈچ خىل كۈچكە زەربە بېرىش، رايوننىڭ تىنچلىقى ۋە مۇقىملىقىنى قوغداش بۇ تەشكىلاتنىڭ مۇھىم ۋەزىپىسى قىلىنغان ھەمدە 2004-يىلى رايون تېررورلۇققا قارشى تۇرۇش ئورگىنى ئىجرائىيە كومىتېتى قۇرۇلغان. ھازىرقى ئەھۋالدىن قارايدىغان بولساق، ئەزا دۆلەتلەرنىڭ بىخەتەرلىك جەھەتتىكى ھەمكارلىقىنى چوڭقۇرلاشتۇرۇش، بىخەتەرلىك خىرىسىغا بىرلىكتە تاقابىل تۇرۇش كەلگۈسى خېلى ئۇزاق ۋاقىتقىچە بۇ تەشكىلاتنىڭ خىزمىتىنىڭ يادروسى بولىدۇ.

شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتىنىڭ بىخەتەرلىكى ئېغىر خىرىسقا دۇچ كەلمەكتە. پىلان بويىچە، ئامېرىكا ئارمىيەسى ۋە شىمالىي ئاتلانتىك ئەھدى تەشكىلاتىنىڭ ئۇرۇش قىلىش قىسمى بۇ يىلنىڭ ئاخىرىدىن بۇرۇن ئافغانىستاندىن چېكىنىپ چىقىدۇ، بۇ ئافغانىستانغا مۇقىمسىزلىق ئامىلى، رايون ۋەزىيىتىگە ئۆزگىرىش پەيدا قىلىدۇ.

بىر يىلدىن بۇيان شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتى مەزكۇر رايوندا يۈز بەرگەن بىر قاتار تېررورلۇق ھەرىكەتلىرىنى ئىتىپاقلىشىپ، بىرلىكتە ئەيىپلىدى. 3 خىل كۈچ، زەھەر ئەتكەسچىلىكى، دۆلەت ھالقىغان تەشكىللىك جىنايەت ئۆتكۈزۈش ۋە تور جىنايىتىگە قول تۇتۇشۇپ بىرلىكتە زەربە بەردى. نۆۋەتتە خەلقئارادا تېررورلۇق ھەرىكەتلىرى جانلىنىپ قالدى. جۇڭگونى ئۆز ئىچىگە ئالغان نۇرغۇنلىغان دۆلەتلەر تېررورچىلىقنىڭ تەھدىتىگە ئۇچرىماقتا. بۇ شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتىنىڭ تېررورچىلىققا قارشى تۇرۇش ئىقتىدارىنى ئۆستۈرۈشىنىڭ زۆرۈرلىكىنى يەنە بىر قېتىم ئىپادىلەپ بەردى. شۇڭا شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتىنىڭ قانۇن ئىجرا قىلىش جەھەتتىكى ھەمارلىقىنى داۋاملىق كۈچەيتىپ، مەزكۇر تەشكىلاتنىڭ تۇيۇقسىز يۈز بەرگەن ۋەقەلەر ۋە كىرزىسنى بىر تەرەپ قىلىش ئىقتىدارىنى ئۆستۈرۈشىگە توغرا كېلىدۇ.

بىخەتەرلىك ھەمكارلىقىدىن باشقا، ئىقتىسادىي ھەمكارلىق ۋە ئادىمىيەت ئالماشتۇرۇشىمۇ شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتىنىڭ تەرەققىي قىلىشىدىكى مۇھىم يۆنىلىش ھىسابلىنىدۇ. بۇلتۇردىن بۇيان، جۇڭگو ئوتتۇرىغا قويغان يىپەك يولى ئىقتىساد بەلۋىغى قۇرۇش تەشەببۇسى ھەر قايسى تەرەپلەرنىڭ پائال قوللىشىغا ئېرىشتى. رۇسىيە باش بولغان ياۋروپا-ئاسىيا ئىقتىساد ئىتىپاقىمۇ 2015-يىلى 1-ئايدىن باشلاپ ئىشقا كىرىشىدۇ.

ئادىمىيەت ساھەسىدە بولسا، شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتى مەدەنىيەت مىنىستىرلىرى، مائارىپ مىنسىتىرلىرى، پەن-تېخنىكا مىنىستىرلىرى ۋە ساھىيە مىنسىتىرلىرى يىغىنى مىخانىزمىنى بەرپا قىلغاندىن كېيىن ئۆتكۈزگەن سەنئەت، مۇزىكا، ياشلار بايراملىرى ۋە مائارىپ ھەپتىلىكى قاتارلىق پائالىيەتلەر ئەزا دۆلەتلەر خەلقىنىڭ ئومۇميۈزلۈك قارشى ئېلىشىغا ئېرىشتى. بۇ ئەزا دۆلەت خەلقلىرى ئارىسىدىكى ئۆز ئارا چۈشىنىشنى ئىلگىرى سۈرۈشكە ئۈنۈملۈك تۈرتكە بولۇپ، ئىناق قوشنىدارچىلىق مۇناسىۋىتىنى مۇستەھكەملەيدىغان ئىجتىمائىي ئاساسقا ئايلاندى.

نۆۋەتتە، شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتى يېڭى تەرەققىيات باسقۇچىغا كىردى. يېڭى ئەزالارنى قۇبۇل قىلىش قارالمىسى پائال مۇھاكىمە قىلىنماقتا. 7-ئاينىڭ ئاخىرىدا ئۆتكۈزۈلگەن شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتى دىپلوماتىيە مىنىستىرلىرى يىغىنى شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتىنىڭ ئەزالىرىنى كۆپەيتىشكە دائىر قانۇن ھۆججىتىدە بىردەكلىك ھاسىل قىلدى. پىرىنسىپ جەھەتتىن ئىككى ئەزا كۆپەيتىش ھۆججىتى لايىھەسىنى ماقۇللاپ، دۈشەنمە باشلىقلار يىغىنىنىڭ تەستىقلىشىغا سۇندى.

ئەگەر بۇ ئىككى ھۆججەت ئاخىرقى ھىسابتا تەستىقلانسا، شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتىنىڭ ئەزا كۆپەيتىش قانۇن ھۆججىتىنىڭ ئاساسىي جەھەتتىن مۇكەممەللەشكەنلىكى، شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتىغا كىرىش تەرتىپىنىڭ ئېنىق بېكىتىلگەنلىكىدىن دېرەك بېرىدۇ. ۋاقتى كەلگەندە، شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتىغا كىرىشنى ئارزۇ قىلىدىغان ھەم شەرتى مۇۋاپىق كېلىدىغان دۆلەتلەر بەلگىلەنگەن تەرتىپ بويىچە شاڭخەي ھەمكارلىق تەشكىلاتىغا كىرىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ.