12-ئاينىڭ 23-كۈنى خەۋىرى، چەتئەل تاراتقۇلىرىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، ناھايىتى ياخشى ساقلانغان بىر مومىيا ئىتنىڭ سۈرەتلىرى ئاشكارىلانغان بولۇپ، ئۇ سىبېرىيەنىڭ مەڭگۈلۈك مۇزلۇقىدا 12 مىڭ يىل ساقلانغان، ئالىملار ئۇنى ئاناتومىيە قىلىپ بۇ تارىختىن بۇرۇنقى ھايۋاننىڭ تېرىسى، چىشى ھەتتا ئۆمرىنىڭ ئەڭ ئاخىرىدا نېمە يېگەنلىكى قاتارلىق تەپسىلاتلارنى تەكشۈرۈپ چىققان.

      ئىككى ئاكا-ئۇكا ساخا جۇمھۇرىيىتىدە مامونت چىشىنى ئىزدەۋاتقاندا ئالىملار پەقەت ئۈچ ئايلىق دەپ قارىغان بۇ چىشى كۈچۈكنى تېپىۋالغان. بۇ ئىت ھازىرغىچە دۇنيادىكى بىردىنبىر تەبىئىي مومىيالاشقان ئىت. ئۇ ناھايىتى ياخشى ساقلانغان بولۇپ ئىچكى ئەزالىرى ۋە ئاشقازىنىدىكى نەرسىلەرنى ئېنىق كۆرگىلى بولىدۇ. ياكۇت شەرقىي شىمال فېدېراتسىيە ئۇنىۋېرسىتېتى تەتقىقات ئورنى بۇ قېتىملىق ئانوتومىيەنى قىلغان.

    مۇتەخەسىسلەرنىڭ بىلدۈرۈشىچە، ئاناتومىيە نەتىجىسى بۇ قەدىمكى ئىت تۈرىنى تەتقىق قىلىشنى «غايەت زور ياردەم» بىلەن تەمىنلەيدىكەن. بۇ قېتىملىق تەتقىقات بۇ ھايۋاننىڭ ھازىرقى زامان ئۆي ئىتىنىڭ بىر ئەجدادى ياكى ئەمەسلىكىنى ئىسپاتلىيالىشىدىن ئۈمىد بار ئىكەن. بۇ كۈچۈك دۇنيادا پەقەت بىر، گەرچە ئۇنىڭ بەدىنىڭ ئىچىدىكى توقۇلىمىلار ئاللىقاچان مومىيالاشقان بولسىمۇ لېكىن ئۇ ئۆلگەندىن كېيىن بەدىنىدە چىرىش ئەھۋالى كۆرۈلمىگەن.

    بۇ ئىتقا تۇمات ئىتى دەپ ئىسىم قويۇلغان، رادىئوئاكتىۋ كاربون ئارقىلىق ئۆلچەشتە كۆرسىتىلىشىچە، بۇ ئىتنىڭ 12450 يىللىق تارىخى بار ئىكەن. ئالىملار تۆت يىل ۋاقت سەرپ قىلىپ بۇ ئىتنىڭ جەسىتىنى تەتقىق قىلىغان ۋە تەكشۈرۈشى ئېلىپ بارغان. ھازىر بۇ ئىت بىر سوغۇق ساقلاش ئىسكىلاتىدا ساقلانماقتا، بۇ يىل 4-ئايدا ئالىملار ئەڭ ئاخىرقى قېتىملىق ئانوتومىيەنى قىلغان، بۇنىڭ بىلەن بىر قىسىم تەپسىلاتلارمۇ ئايان بولغان.

    بۇ ئىت ناھايىتى ياخشى ساقلانغان بولۇپ، مۇتەخسىسىلەر ئۇنىڭ ئاشقازىنى ئاچقاندىن كېيىن ئىككى تال كىچىك دەرەخ شېغىنى بايقىغان، بۇ دەرەخ شېغىنىڭ ئۇزۇنلۇقى 1 مىللىمتېر. بۇ نىڭ بىلەن مۇتەخەسىسلەر بۇ ئىتنىڭ بىر قېتىملىق تاغ كۆچكۈنىدە ئۆلگەنلىكىنى دەلىلگەن. مۇتەخەسىسىلەرنىڭ مۆلچەرلىشىچە ،بۇ قېتىملىق تاساددىپىيلىقتا بۇ ئىت جېنىنىڭ بارىچە تىركەشكەن، چىشى بىلەن ئەتراپتىكى ئۆسۈملۈكلەرنى تۇتىۋالماقچى بولغان.

    بۇ ئىت بايقالغان دائىرە ئەتراپىدا كىشىلەر دائىم قەدىمكى ئىنسانلارغا تەۋە بۇيۇملارنى بايقىغان، شۇنىڭ ئۈچۈن ئالىملار ئادەملەر قالدۇرغان ئېنىق ئىزنالارنى ئىزدەشكە تىرىشماقتا، بۇ قەدىمكى ئادەملەر بۇ ئىتنىڭ ئىگىسى بولۇشى مۇمكىن.