ئەسسالامۇ ئەلەيكۆم ئۇسمانلى ئەپەندىم ۋە باشقا نامى ئاتالمىغان ،بۇ ئىشتا ئىزدىنىپ كۆرۆشىنى خالايدىغان تورداشلار!.
ئەرەپ تەبىئى پەن ئالىملىرىنىڭ ھەرقايسى پەنلەرگە،بولۇپمۇ خىمىيىگە تارىختا ئۈچمەس تۈھپىلەرنى قوشقانلىغى ھەققىدە ھىكايىلەر ئازئەمەس.ئەرەپلەر قايسى دەۋىرلەردە تەبىئى پەندە ئەڭ گۇللەنگەن؟،شۇ ۋاقىتتا پەن بىلەن دىننىڭ مۇناسىۋىتىنى قانداق بىر تەرەپ قىلغان؟،مۇشۇ مەسىلە ھەققىدىكى ئۆچۆرلارنى مەنبەلىرى ۋە قايسى تىل-يىزىقتا ئېلان قىلىنغانلىغىنى ئەسكەرتىپ بۇ تېمىنىڭ ئاستىغا ئىنكاس سۆپىتىدە يوللاشنى خالايدىغانلار بارمىدۇ؟.
بۇ ئىزدىنىش بىزنىڭ ئورتاق تىل تىپىۋىلىشىمىزغا ياردەم قىلىپ قالسا ئەجەپ ئەمەس.

ئەسكەرتىش:بۇ ئىنكاسنى «نوپۇزلۇق ئەربابلارنىڭ  ‹‹ بوشلۇق نەزەرىيىسى ›› گە بەرگەن باھالىرى»دىگەن تېمىنىڭ ئاستىدىن كۆچۆرۆپ كەلدىم ،ئىنكاس-ئۆچۆرلارنى شۇ تېمىنىڭ ئاستىغا قالدۇرساق.

تىمىڭىزنى ئوقۇپ كۆپ نەرسىلەرنى بىلىۋالدىم، ھەمدە ئۆزۈمگىمۇ ياخشى بىر دىئاگۇنۇز قۇيىۋالدىم (گەرچە پەيلاسوپ بولمىساممۇ)رەھمەت سىزگە.
بۇ تىما ھەقىقەتەن نادىرلاشقا تىگىشلىك ئىكەن.

ماۋۇ تىمىدا گەپ بامۇ قانداق؟

پەلسەپىنى دىنغا قارشى قۇيۇپتۇ ئەمەسمۇ؟ ماركىسنىڭ نۇرغۇن گەپلىرىنى تازا ئىدىيەمدىن ئۆتكۇزەلمىسەممۇ ، پەلسەپە دىگەن دۇنياقاراش ۋەمىتىدولوگىيە دىگەن شەرھىسى خىلى جايىدا ئىيتىلغان. دۇنياقاراش  دۇنياغا قاراشنى بىلدۇرىدۇ. ياكى تەرەقىي قىلدى. ياكى ئۇرىغىدىن ئۇندى. دىگەندەك. مىتودولوگىيە پىكىر ئۇسۇلىنى كۆرسىتىدۇ.ئادەتتە پىكىر ئۇسۇلى  قەۋىملەرنىڭ ئىرسىي قاتلىمىغا سىڭگەن بۇلىدۇ. شاخماتنى مىساللىساق، گەردە مىڭىشى بىلىش تىپىدىكى ئىبرايىم ئوغۇللىرنىڭ مىڭىشىغا ئوخشايدۇ. بىرى ئارزۇ  بىرى ئەسلىيەت ئىستەيدۇ. ھازىرقى زاماننىڭ ئىلگىرراقى  ماركىستىن باشلىساق، نۇرغۇن ئىجادىيەتلەرنىڭ يەھۇدىيلار بىلەن باغلىنىشلىق بۇلىشى، تەرەققىيات ئىستىگەنلىكىنى ئارزۇ دەۋرىنى بىلدۇرىدۇ. بۇيەردە ئىجادى تەپەككۇرنى مىسال قىلىشقىمۇ بۇلىدۇ.بۇ خىل تەپەككۇردا ماھىيەت ئىنچىكە بۇغۇن بۇغۇندىن ئايرىلىدۇ. بايقىلىدۇ. بىراق  كەڭ مەنىدە باغلانمايدۇ. بۇ خىل پىكىر ئۇسۇلى ئەرەپلەردىمۇ خىلى ئوبدان ئەكىس ئىتىدۇ.
ئىبىن سىنا فارابىيلارنىڭ  <ئات >پىكىر ئۇسۇلىدا تۆت تادۇ مۇناسىۋەت زىدىيتى ئەكىس ئىتىدۇ. مانا بۇ ھەقىيقى ئىسلام پەلسەپىسى، ئۇنى دەپ بۇنى دەپ پەلسەپىنى دىنغا قارشى قۇيۋالغانلارنىڭ ھالى تىلۋۇزۇردىن كۇرۇپ تۇرۋاتىمىز. كەڭرى مەنىدە باغلاش دىگەندىن ئەسەر يوق. ماۋۇ خىل پىكىر ئۇسۇلىدا كەڭرى مەنىدە باغلاش ئەكىس ئىتىدۇ. مەسلەن قىساسۇل ئەنبىيادا بىر سۇرىگە بىر مەنا قىلىپ پۇتۇن قۇرئان باغلىنىدۇ. ھەتتا باشقا ساماۋىي كىتاپلارمۇ باغلىنىدۇ. ئىبنى كەسىردە بولسا بىر سۆزگە بىر ، بىرئايەتكە بىر مەنا قىلىنىپ باش ئاخىرى باغلانمايدۇ، دىمەك ئالدىنقىسىدا باغلاش، كىيىنكىسىدە بايقاش ئەكىس ئىتىدۇ.
لوگىكىلىق <پىل> تەپەككۇردا سان سىپىر ئىستاستىكا تەجىربە نەتىجىسى سايمان ئەكىس ئىتىدۇ. ئوبرازلىقتا <توپ>بۇيىچە سىلىشتۇرىلىدۇ. يۇسۇپ ھۇسەيىن قىقىنۇسنىڭ بىر يازمىسى، كەلىلە ۋەدەمىنە بۇنىڭغا ناھايتى جانلىق ئۆلگە بۇلالايدۇ.
دىمەك چۇشۇنۇشلۇكرەك ھەزىمگە يىقىن دىسەك  ئىجادىي تەپەككۇر، لوگىكىلىق تەپەككۇر، تادۇچە تەپەككۇر، ئوبرازلىق تەپەككۇر دەپ تۆت خىل تەپەككۇر ئۇسۇلى بار.باشقا تەپەككۇر ئۇسۇللىرى بۇلۇپمۇ ئىجادىي تەپەككۇردا دۇنياقاراش،مۇشۇنداق لەگلەك ئايرۇپىلان بۇيىچە ماددا ماكان چىقىش قىلىنىپ،دۇنيانى شەرھىلىسىمۇ قاملىشىۋىردۇ. بىراق تادۇچە تەپەككۇردا ئۇرۇق بۇيىچە ماڭىدۇ. جانلىقلار ئۇرۇق بۇيىچە تەھلىل قىلنىدۇ. ئەۋلىياسىرىتنىڭ دىمەك، دىمەي قۇلىمىزنىڭ ئۇچچىدىكى ئىلىم بىلەن كىتاپ ئوقىساق پەلسەپە بىلەن دىن ئاش بىلەن قۇشۇققا ئوخشايدۇ.

؟؟؟؟

ياخشىكەن

فارابىي ئىبىنسىنا يۇسۇپلەر ئىسلام پەلسەپىچىلىرى ئىكەنلىكىگە  مۇنداق ئىشلارنى پاكىت قىلىشقا بۇلىدۇ.
بىرىنجىدىن  نەزىريە بۇيىچە ئىسلام دىنى ياخشىلىق .  بىلىش ئادىللىق ياخشىلىق تەقۋادارلىق بۇيىچە ياخشىلىققا ۋەكىلىك قىلىدۇ. ياخشىلىقنىڭ پەلسەپە ئاساسى تۆت تادۇ. بىلىشنىڭ ئارزۇ تەرەققىيات. ئادىلىقنىڭ قۇرال. تەقۋادارلىقنىڭ ئەنئەنە كۇنەگ.
ئىككىنجىدىن ھازىر دۇنيا مىقياسىدا ئەرەپ يەنى بىلىش تىپىدىكىلەرنىڭ ئارزۇ تەرەققىيات پەلسەپىسى بۇيىچە شەرھىلەنگەچكە، بىلىش چوڭقۇرلۇق ئىستەپ، كەڭرىلىككە باغلاشقا ئاجىز بۇلاۋاتىدۇ. جەنگە جىدەللەر پاكىت . ئىبىنسىنا يۇسۇپ دەۋىرلىرىدە مۇسۇلمانلار ئىتىپاق ھەم باغلانغان بولغاچ، قىلىچ بىسىققاندا نۆۋەت قەلەمگە كىلىدۇ. نەزىريە، نۇرغۇن ئىلىملەرگە شۇدەۋىرلەر دە ئۇل سىلىنغان.
ئۇچۇنجىدىن ئىسلام ئىچىدە تارىختىن بۇگۇنگە قەدەر تۆت تادۇ پەلسەپىسىدەك ئورۇن تۇتقان پەلسەپە يوق. بولسا كۇرۇپ باقساق بۇلىدۇ.
تۆتىنجىدىن پەلسەپەدىگەن بۇلدىغان يىرىنى قۇبۇل قىلىپ ، بولمايدىغان يىرىنى ئاتلاپ ئۆتەپ كەتكىلى بۇلىدىغان نەرسە ئەمەس. بىر پۇتۇن بىر بىرگە باغلىنىشلىق، سىستىمىلاشقان نەرسە. بۇجەھەتتىن تۆت تادۇ  پەلسەپىسى ھەرقانداق زامان ماكان ئىنسان دىنغا زىتلەشمەيدۇ. ئىسلام قائىدىلىرىگە ئۇيغۇن.
سامرى ئىلمىيەت بىلەن كالاياسىغان. مۇسا ۋەھىيگە ئەگەشكەن. بۇلارنىڭ پەلسەپىسىدە باغلانمايدۇ. بۇنىڭغا ھارۇن كىتىدۇ.

چۇشەنمىدىم

ئەمەلىيەتتە پەيلاسوپ دىگەنلەرنىڭ ھەممىسى (ھېچ بولمىسا ھازىرقى زاماندا) ئارتۇقچە،زىيانلىق ئاتالغۇ .نىمىشقا ؟-دىننى ئېلىپ ئېيىتساق ئۇنىڭغا پەيلاسوپ كىرەك ئەمەس ،ئۇنىڭغا پەيلاسوپ ئارلاشسىلا ناھايتى چۈشىنىشلىك بولغان ،ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرى تەرىپىدىن مۇكەممەل يەتكۈزۈلۈپ بۇلۇنغان ،كەم-كۈتىسىز ،ئەسلىدىنلا زامان،ماكاننىڭ چەكلىمىسىگە ئۇچرىماي ھارقانداق مەسىلىگە جاۋاپ بىرەلەيدىغان، تۇرمۇشىمىزغا ناھايتى يېقىن بۇ دىن ۋە ئەقىدىلەر باشقىچە نەرسىگە ،سىرلىق،تىگىگە يەتكىلى بولمايدىغان نەرسىلەرگە ئايلىنىپ قالىدۇ .قىسقىسى شەيتان ئۈچۈن خىزمەت قىلىدۇ .
باشقا پەن تۈرلىرىگە كەلسەك ھەرقانداق ئىلىم ئاللاھقا مەنسۇپ ،ئىنسان پەقەت ئاللاھ بىلدۈرگەننىلا بىلىدۇ ،ئاللاھ ھەق سۇبىھانە ۋەتائالا  قۇرئاندا <<ئاسمان زىمىندىكى بارلىق نەرسىلەرنى ئىنسانلارنىڭ مەنپەئەتى ئۈچۈن ياراتتۇق>> دەپ مەيلى ئالەم بوشلىغىدىكى ،مەيلى زىمىندىكى نەرسىلەردىن ئىنسانلارنى قولىدىن كىلىشىچە پايدىلىنىشقا رۇخسەت قىلدى ۋە بۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك ئىلىملەرنى بىلدۈردى ،بۇ ئىلىملەر بىز ھازىر بىلىدىغان ياكى كەلگۈسىدە مەيدانغا كىلىدىغان بارلىق ئىلىم تۈرلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ .بۇ ئىلىملەرنىڭ پىشىۋالىرى ھازىر ئالىم،مۇتەخەسىس،تەتقىقاتچى،دوكتۇر.... دىگەندەك ئاتالغۇلىرى بىلەن ئاتىلىۋاتىدۇ ھەم مەخسۇسلىشىپ شۇنىلا تەتقىق قىلىدۇ ،چوڭقۇرلىغانلىرى ھەتتا ئاللاھنىڭ بارلىغىنى ،يەككە-يىگانە ،بىرلىگىنى ئىلمى ئەمگەكلىرى بىلەن ئىسپاتلاۋاتىدۇ .ئەمدى بۇلارنىمۇ ئاتالمىش پەيلاسوپلارغا قويۇپ بەرسەك ،بۇ ئابروي،شۆھرەت پەرەس  <<ئەقىللىق ساراڭلار >> بىزە تەتقىقات نەتىجىسىگە يەنە نۇرغۇن سەپسەتىلەرنى قوشۇپ ئىنسانلارنى يەنە ئازغۇنلۇققا باشلايدۇ .شۇڭا بۇندىن كىيىن قانداقتۇر پەيلاسوپ دىگەنلەرگە ئۇرۇن بەرمەسلىك كىرەك.
ھېلىمۇ ئىنسانىيەت بۇ پەيلاسوپ ئاتلىقلارنىڭ زىيىنىنى ئاز تارتمىدى ...
قوشۇلمايدىغانلار چىرايلىق مۇنازىرلەشسەڭلار بۇلىدۇ ...

بۇ ئىنكاسنى كىمگە دەۋاتىسىز.      سەنسىز.

ھەق ئەقىلگە ئۇيغۇن.

قانداقتۇر پەيلاسوپ دىگەنلەرگە ئۇرۇن بەرمەسلىك كىرەك.
ھېلىمۇ ئىنسانىيەت بۇ پەيلاسوپ ئاتلىقلارنىڭ زىيىنىنى ئاز تارتمىدى ...

خىلى چوڭ ئۆلىمالار قىلالمىغان گەپنى سىز قىلىپسىز.