دەرىس ئاھ، مېنىڭ مىللىتىم.. ( روزى سايىت )لۇغەت

ئۈمىت

ئۇيغۇر

ئاھ، مېنىڭ مىللىتىم..

روزى سايىت
(1)
/ p/ E+ b! h' t+ K4 Tنەسەبتە كۇللى ئالەم ئېتىراپلىق مىللىتىم باردۇر ،
* G6 [- V/ T; Lئوغۇز پۇشتى- مۇقامى كاتتىلىقتا زىننىتىم باردۇر .
يۈسۈپ، مەخمۇت كىتابىغا يېزىلغان نىىي باھادىرلىق ،
يەنە تاڭ قامۇسىدا قەيت ئەجىرلىك مېھنىتىم باردۇر .
+ ?  S1 P& p6 W. ]يىپەك، قاشتاش، گىلەم، بۇغداي، بېدە، قەغەز...گە بىز ھەغدا ،
& e- {0 ]9 A/ t' M4 X# z( بۇنى جاڭ چيەنمۇ تەستىقلايدۇ تۆھپەم، قىممىتىم باردۇر . )
قەدىم تۆھپە- يىراق ئۆتمۈشكە تالىق، ماختىناي قانداق ،
1 R" H/ ]* \  b7 N1 B6 ~$ t! ^قۇياشلىق تاڭدا يۈكسەلمەككە تاغدەك ھىممىتىم باردۇر .
مېنىڭ بۇ مىللىتىم شۇنداق « قېرى »، ياق، نەۋجىۋان مىللەت ،
بۇ مىللەتنىڭ بۈگۈن، ياق، ئەتىسىدە تەم- تېتىم باردۇر.
مېنىڭ بۇ مىللىتىم « پەگا » غا چۈشكەن « تۆر » گىمۇ چىققان ،
0 U1 ^: F  J! ~بۇ ھەقتە سۆزلىسەم شان- شەۋكىتىم گاھ ئىللىتىم باردۇر .
ئۆزىنىڭ مىللىتىنى يەرگە ئۇرماس ھېچ كىشى زىنھار ،
; N# p: _$ o. c. ^, _' f2 V1 G) }+ |مېنىڭ بۇ « تىللىشىم » دا تەكتى ھۆرمەت، خىزمىتىم باردۇر...
$ _- Q2 @& G7 H, }- p; \: w( `( 2 )
6 o& ~& u; a% ?) f1 b& R) ~; n9 qبۇ مىللەت شەنىنى يايغان جاھانغا ئۆم- ئۇيۇشقاقلىق ،
ھالا ئەمدى چېچىلدى قۇم كەبى، تەستەك قۇيۇشماقلىق .①
, A& V/ s% ^( j. dھەسەتلىك دىل، ھەسەتلىك گەپ، ھەسەتلىك كۆز... شۇڭا دائىم_
ئارام تاپمايدۇ « كولاش » تا، تېخى كولاپ تۇيۇشماقلىق .
خىيالىدا ئىلىم- ئىرپان ئەمەس جاڭجال، رىيا، پىتنە ...
$ `; t( o) r( M; p$ @4 kئەدەپ- ئەخلاقنى يەم قىلدى قىزىلكۆزلۈك، ئۇرۇشقاقلىق .
1 y2 D, P* s0 s6 I4 k+ b  d% W: B# qكىچىكلەر چوڭغا بىھۈرمەت، ئەپۇنى خالىماس چوڭلار ،
5 b$ K5 B( X% q/ eئۇدۇم بوپقالدىغۇ چۈجە- خورازدەك تەڭ تۇرۇشماقلىق .
« مۇھەببەت- سۆيگۈدە گۈللەيدۇ ئالەم، زىتلىشىش نەسلىك ،
بۇ نەسلىك يولىنى تار قىلغاي » نى ھېچ ئويلاپ قويۇشماغلىق .
. G* u2 ]- i6 X1 r  I, n0 V4 F+ x1 }كىشىنىڭ چىن ۋاپا، ئىخلاستىن ئارتۇق غەمخورى نەدە ،
بۇ مىللەت ئۇشبۇغەمخورلۇق بىلەن سۆھبەت قۇرۇشماغلىق .
' M9 H' ]3 r' a* Dئىلىم- پەن راك بىلەن ئەيدىزگە تاپتى- تاپقۇسى مەلھەم ،
بۇ مىللەت خەۋپى راك يەڭلىغ مىجەزىنى تونۇشماغلىق .
( 3 )
بۇ مىللەتتە « ساقاللىقلار » ناماز خانلىققا يۈزلەندى ،
% n+ B3 R- Y5 m« ساقالسىزلار » لاغايلاشقا، مەمەدانلىققا يۇزلەندى .
3 @4 r2 F( x0 x% C9 F2 ~3 lئويۇنپەزلەر سوقۇپ تاش بىرلە تاشنى كۆڭلىنى ئاچسا ،
« كارا ok »، « تانسىكەش » نىڭ ۋاقتى بىزمانلىققا② يۈزلەندى .
% b) _) o9 X- |5 N5 bجاھان نەدە، ئۆزى نەدە؟ بۇنى ئويلايدىغانلار ئاز ،
ھەجەپ ئىش، پەيلى- خۇيدا بەخىرامانلىققا يۈزلەندى .
2 }" g6 w2 o5 C- Jپاسۇن- مودا كىيىم، چاچ نۇسخىسى سۆھبەتتىكى ماۋزۇ ،
/ y2 r3 C, K- O+ C* L; dياسانماقنىڭ غېمى ھالى پەرىشانلىققا يۈزلەندى .
« يېرى كەڭ، بايلىقى مول، خەلقى ئەمگەكچان » ئاتالغان يۇرت ،
" P0 l+ ^* Z' L+ R. a. `' l6 Wھورۇنلۇقتا كۈنى، ئېسىت، خەيرى- ئېھسانلىققا يۈزلەندى .
بۇ مىللەت ئىلمۇ- ئىرپان، كەشىپ- ئىجادتا تۆھپىكار مىللەت ،
نېمىشقا ئەمدى « ئەقلى كالتەك ئىنسان » لىققا يۈزلەندى؟
بۇ مىللەتنىڭ غېمىدە تۇرسا دەۋران، يۆلىسە ھەدەپ ،
0 K0 N8 [6 G7 Y: [نېمىشقا يۆلىگەنچە سالپۇ- سەرسانلىققا يۈزلەندى؟...
! e8 F# k! K1 ~7 n6 {! Y( 4 )
بۇ مىللەتنىڭ قېنىنى بۇزدى يۇرتۋازلىق، خوتۇنبازلىق ،
/ X# w' O! l" M% |; A# p! eئاڭا يانداشتى مەيخورلۇق بۇ « بازلىق » لار قىلىپ ئازلىق .
4 G' C4 x0 h+ Z1 ~' L« قايەرلىككەن؟ » بىلەن ئۆلچەپ « يامان » نى، « ياخشى » نى، توۋا ،
ئىمانى، جاننى بەردى جانانلار ئاتسا قاش نازلىق .
2 z& V, S5 l3 N9 b) qئىچىپ مەي زورلىنىپ- زورلاپ، ئەقلىنى مەي بىلەن خورلاپ ،
كۆزىنى مەستلىكى تورلاپ، قېلىشتى غەمزە- غەممازلىق .
" O+ h* I6 f, t+ e' Tبۇلارمۇ يەتمىگەندەك، كۆر، چىقاردى باشقىچە ئادەت ،
گۇرۇھ ئايرىپ، جېدەل ئىستەپ، گۇماندا يۈتتى ھەمرازلىق .
( l* T; E' x9 ]# F' M( F  N- bئۇ چىشلەپ، بۇ تېپىپ، ئۇ كوچىلاپ، بۇ چۇخچىلاپ... ھەيھات ،
ئاداۋەت، غوم- مۇرامدا دىل يېرىنى ئەيلىدى سازلىق .
- L1 {( }; r: h9 Y+ j" v, yئۆگەنمەك يوق، تىرىشماق يوق، ئىلىم تەھسىلگە قىلماق زوق ،
( n: ^8 p7 I# q: hيەنە قېپقالدى بىر مۇنچە ئېسىل خۇي، خۇيدا رەڭۋازلىق .
ئارام تاپسا سوقۇشتۇردى، تالاشتۇردى خوراز، ئىتنى ،
جاھاندا بارمۇ بىر مىللەت سۈپەتتە ئۇشبۇ ئەندازلىق؟
' |- y1 `4 F0 ]( y( 5 )
مېنى بۇ مىللىتىمنىڭ غەپلىتى ئۈندەيدۇ چوقانغا:
- ئەجەپ مىللەت ئىدىڭ بوش كەلمىگەن كۆپ نوھى توپانغا .③
) l, g! G# T9 A4 t7 ~جاھالەت دەۋرى پۈتكەندە، زاماننىڭ زورى يۈتكەندە ،
! Q* _: b; ~. o( b9 Z# T% vسېنىڭ روھىي راۋانىڭ دەسسىدى ئىللەتتە قاپقانغا .
« ئېتىز، بۇغداي، قوناق... » تىن ئۆزگىسى يادىڭغا كەچمەيدۇ ،
ئەقىل، كۈچنى خوراتتىڭ ئەسكى كەتمەن- « گۇپپۇ- گۇپپاڭ » غا .
1 i8 }1 ^$ Z, ]7 P! y« ئوقۇيمەن! » دەپ تىرەجەپ يىغلىسا سەن زورلىغاچ تويغا ،
يېشى ئون ئۈچ شۇ دىلپارەڭ- قىزىڭ ئايلاندى چوكانغا .
4 |& t. ]- p+ r, [+ F8 U& sئوماق ئوغلۇڭ زامانى پەن كۆكىگە ئۆرلىمەكچىدى ،
چىقاردىڭ مەكتىپىدىن، باقتى قوي- ئايلاندى چوپانغا .
* |" }3 ~% p( x2 bئايال- مەزلۇملىرىڭدىن قىزغىنىپ نۇر، ئاسقۇزۇپ چۈمبەل ،
« بۈگۈنكى ئۆپكە ئەلا... » دەپ پۈچەك دان توشتى دوپپاڭغا .
6 U9 M7 Q/ f7 q' |7 P/ ]قېنى، ئېيت مىللىتىم، دائىم ئۆتەمدۇ كۈنلۈرۈڭ شۇنداق ،
ھەۋەس ئەيلەشتە كۆز چىمچىقلىتىپ ياتقانغا، قوپقانغا؟...
: t9 C+ N- c7 l/ F/ e( 6 )
4 i- H) b# G6 |$ `! \8 U* a: m2 @خىيالىم شۇ: مېنىڭ بۇ مىللىتىممۇ نۇر قۇچاقلارمۇ ؟
7 k/ q) T. r. s: r7 M" n$ Yنادانلىق ئىللىتىنى ئىلمۇ- ئىرپاندا پىچاقلارمۇ ؟
6 b- E' z+ H, D+ @) u/ Z7 Yجاھان نۇر تېزلىكىدە، بەلكى نۇردىن تېز سەپەر ئەتمىش ،
4 o  ?* F5 b0 ^; A« قورساق » تىن نېرىغا ئۆتمەس نىچۈن گەپ- « ۋاچ- چاپاقلار » مۇ ؟
رىقابەت، مەرىپەتنىڭ ئالىمى بۇ- باشقىچە ئالەم ،
5 V: g; M: K; o( J/ Gئېلېكتىرلەشتى بۇ كەمدە قازان ھەتتا ئوچاقلارمۇ .
  |9 u! A5 C7 y7 Q' o! {  f& Lپەقەت بىزلا تېرىپ تەمەچ، پاسار ياقساق تۇنۇر ، مەشكە ،
پېتىدىن چۈشىمىسە، توۋا، قەدىم تاش يارغۇچاقلارمۇ :④
. C! N/ t1 D; [9 {( O; u3 Y5 Q7 Lھاراقتىن بىر تۇرۇشتا قانچىلىك ئىچمەكتە بەسلەشسەك ،
دەرىخا! ئەقلۇ- ئىدراكنىى بۇ قاششاقلىق پاچاقلارمۇ ؟
! D7 q8 i1 o7 Q! _7 u' xجاھان مىللەتلىرىنىڭ سەپ- قاتارى بىزگىمۇ مەنسۇپ ،
بۇ مەنسۇپلۇق « بىلىش » تە! بىز بىلەلمەس دۆت- قاپاقلارمۇ؟
ئۇنتۇما مىللىتىم، ئاۋۋالقىسى پۇشتۇڭغا تەۋە شان ،
سېنىڭ شانىڭ نېمە، سىنغان ساپال، دات تىغ، رۇچاقلارمۇ؟!⑤
( 7 )
مۇسەننىپ، بول ئۈمىدۋار، مىللىتىڭ ئىقبالدا ياشنايدۇ ،
تېپىپ بىرلىك كۈچىدىن كۈچ قەدەمنى پۇختا تاشلايدۇ .
ئۇنى ئويغاتتى ئىسلاھات تېڭى، غاپىللىقى يۈتكەي ،
+ k( _2 Y  V4 `' K  s( f# R7 ]ئەمەس ئانچە ئۇزاى توي مەزگىلى، مەشرەپمۇ باشلايدۇ .
8 M" z0 _5 M: Z. I! }) T# R. fئۈمىدلەن مىللىتىڭنىڭ ئەتىسىدىن، سۆيگۈسىدىن ھەم ،
$ T0 n( s: E7 eشىرىن پەرھادىنى، لەيلاسى مەجنۇننى باغلاشلايدۇ .
ئەمەس ھېچقانچە ئىللەتنىڭ كۈچى ئۆزىنى بىلگەنگە ،
نى ئىللەت تاغىنى ئۆزىنى بىلگەنلەر پاچاقلايدۇ .
) Y. N% H0 H( o1 I. E/ Xئەقىل- ئىدراكىنى قاششاقلىق تۇتالماس ئىلكىدە ئەمدى ،
! |' u1 L7 Y' z/ c# Q+ o/ r, mدەۋر تۇرغاچقا پاكلاپ روھىنى، غاپىللىق ياۋاشلايدۇ .
/ k3 C+ R- c. e, b0 {# Kكېرەم، دىلبەر⑥ گە باق، مىللەتنى كۆر، روھلان، خۇيۇڭنى تۈز ،
ئىشەنمەسلەر ئۆزىگە « قىل » نى « پىل » دەپ، غەم ھاپاشلايدۇ .
جامائەتكە ئەجەپ جىق سۆزلىدىڭ روزى، يەنە سۆزلە ،
# a0 t/ _1 z4 W$ d7 c, gدېگىن: ئۆزىنى بىلىشتە مىللىتىم گۈللەيدۇ، ياشنايدۇ!
1993- يىل ئۆكتەبىر، خوتەن
4 {& Z2 q5 m% l9 V) W- g- j+ Zــــــــــــــــــــــــــــــ
0 M( r  a, N1 Z: ]  l" g$ T5 aئىزاھاتلار: ① قۇيۇشماق- ئۆم بولماق، بىرىكمەك مەنىسىدىكى شىۋە.
② بىزمانلىق- كەچقۇرۇنلۇق، كەچلىك.
③ رىۋايەتتە ئېيتىلغان نوھ پەيغەمبەر زامانىسىدىكى توپان ( سۇ ) بالاسى كۆزدە تۇتۇلىدۇ.
④ يارغۇچاق- قول بىلەن چۆرۈپ ئۇن تارتىدىغان ئىپتىدائىي تۈگمەن.
⑤ رۇچاق- قەدىمكى ئوقياغا تەقلىدىي ياسىلىدىغان بالىلار ئوقياسى.
/ J4 [& {  |- d⑥ كېرەم، دىلبەر- مائارىپنى قوللاش نەمۇنىچىسى، كارخانىچى كېرەم ئىمىن ۋە مەشھۇر ئۇيغۇر ناخشىچىسى دىلبەر يۇنۇش كۆزدە تۇتۇلىدۇ

رەسىم

 

                                                   كىرگۈزگۈچ ئايال بالا پەن ئىللىق

illiq

رەخمەت ھەقىقەتەن ئىسىلكەن ...............

مىرزا

كۆڭلۈمدىكىدەك تېما ئېلىپ كەپسىز