دەرىس شىنجاڭدا 100 يىلدىن بۇيان يۈز بەرگەن زور تارىخىي ۋەقەلەرتەييارلىق

illiq

3d

شىنجاڭدا 100 يىلدىن بۇيان يۈز بەرگەن زور تارىخىي ۋەقەلەر

( << شىنجاڭ گېزىتى >> 2001 - يىلى 1 - ئاينىڭ 1 - كۈنىدىكى سانىدىن ئېلىنغان )

      1 . كروران قەدىمىي قەلئەسىنىڭ تېپىلىشى ( 1901 - يىل )
1 o( ?9 y5 j* v2 R* {- j, @/ e! T( qكروران _ قەدىمىي يىپەك يولىدىكى مۇھىم شەھەر ، شۇنداقلا قەدىمكى جۇڭگو ، ھىندىستان ، يۇنان ، پارس مەدەنىيىتى مۇجەسسەملەشكەن جاي . 1901 - يىلى شۋېتسىيىلىك ئېكسپېدىتسىيىچى سىۋېن . ھىدىن كروران قەدىمىي شەھىرى خارابىسىگە كىرىپ ، نۇرغۇن تاش قوراللار ، ياغاچ ئەسۋابلار ، فار - فور قاچىلار ، مىس قوراللار ، يىپەك توقۇلما بۇيۇملار ، خەنزۇ يىلنامىسى ۋە قەغەزگە يېزىلغان خەنزۇچە پۈتۈكلەرنى قېزىپ چىققان . شۇنىڭ بىلەن 1600 يىل كۆمۈلۈپ قالغان كروران قەدىمكى قەلئەسى يېڭىباشتىن يورۇقلۇققا چىققان ، بۇ بايقاش دۇنيانى زىلزىلىگە سالدى .
, q1 }4 E9 c2 c       2 . شىنجاڭنىڭ << يېڭى ھاكىمىيىتى >> ( 1901 - يىل )
1901 - يىلى ئىلى جياڭجۈنى چاڭ گېڭ ، شىنجاڭنىڭ باش مۇپەتتىشى ليەن كۈي << يېڭى ھاكىمىيەت >>نى يولغا قويدى . ئۇلار يېڭى ئارمىيە قۇرۇپ مەشق قىلدۇرغاندىن تاشقىرى ، يېڭىچە مەكتەپ قۇردى ، چەتئەلگە چىقىپ ئوقۇشقا ئوقۇغۇچى ئەۋەتتى ، يەنە غەربنىڭ ئىلغار تېخنىكىسىنى كىرگۈزۈپ ، بەزى زاۋۇتلارنى قۇردى . بۇ ئوبيېكتىپ جەھەتتە شىنجاڭدىكى ھەر مىللەت خەلقىنى زامانىۋىي سانائەت مەدەنىيىتى ۋە تەبىئىي پەن بىلىملىرى بىلەن ئۇچراشتۇرۇپ ، ئۇلارنى يەنە يېڭى ئىدىيە ، يېڭى مەدەنىيەت جەھەتتە ئويغاتتى ، بۇ ، شىنجاڭنىڭ سىياسىي ، ئىقتىساد ، مەدەنىيەت ئىشلىرىنىڭ تەرەققىياتىغا ئىجابىي تەسىر كۆرسەتتى .
      3 . ئىلىدىكى شىنخەي ئىنقىلابى ( 1912 - يىل )
ليۇ شيەنجۈن باشچىلىقىدىكى بۇرژۇئازىيە ئىنقىلابىي پارتىيىسىدىكىلەرنىڭ 1911 - يىل 12 - ئاينىڭ 18 - كۈنى دىخۇا ( ئۈرۈمچى )دىكى قوراللىق قوزغىلىڭى بەختكە قارشى مەغلۇب بولدى . 1912 - يىل 1 - ئاينىڭ 7 - كۈنى ياڭ زەنشۈي ، فېڭ تېمىن باشچىلىقىدىكى بۇرژۇئازىيە ئىنقىلابىي پارتىيىسىدىكىلەر ئىلىنىڭ خۈييۈەن دېگەن يېرىدە قوراللىق قوزغىلاڭ كۆتۈرۈپ ، بىراقلا مۇۋەپپەقىيەت قازىنىپ ، بەش مىللەت جۇمھۇرلىقىنى يولغا قويىدىغانلىقىنى جاكارلاپ ، شىنجاڭ ئىلى ئۇلۇغ تۇتۇق مەھكىمىسىنى قۇردى . شۇنىڭدىن كېيىن ، شەرققە يۈرۈش قىلىش ئۇرۇشى قوزغاپ ، شىخوغىچە باردى ، زەربە نىشانىنى بىۋاسىتە دىخۇاغا قاراتتى .
0 L" T1 |9 |5 s: w5 k& n8 ?' _3 v% a7 aئىلىدىكى قوراللىق قوزغىلاڭ _ شىنخەي ئىنقىلابىنىڭ تەركىبىي قىسمى بولۇپ ، ئۇنىڭ تۆھپىسى شۇكى ، ئۇ مەنچىڭ خاندانلىقىنىڭ شىنجاڭدىكى ئەكسىيەتچى ھۆكۈمرانلىقىنى ئاغدۇرۇپ تاشلاپ ، جۇمھۇرىيەت قۇردى ، مەنچىڭ پادىشاھى شۈەنتۇڭنىڭ غەربكە كۆچۈش كويىدا بولۇش سۈيىقەستىنى بىتچىت قىلدى .
      4 . ئالتاينىڭ شىنجاڭ تەۋەلىكىگە ئۆتكۈزۈۋېلىنىشى ( 1919 - يىل )
7 v0 ]! D% L1 Iئالتاي رايونى ئەسلىدە مەنچىڭ خاندانلىقىنىڭ قوبدۇ ۋەزىرىنىڭ باشقۇرۇشىدا ئىدى . 1913 - يىلى 9 - ئايدا ، چارروسىيە چىقارغان ئەسكەرلەر ئالتاينىڭ ئىش بېجىرگۈچى ئەمەلدارى تۇرۇشلۇق مىرزا مەسچىتى ( ھازىرقى ئالتاي شەھىرى )گە تاجاۋۇز قىلىپ كىردى ۋە ئالتايدا ئاھالىلەرنى قانۇنسىز كۆچۈردى . شىمالىي مىلىتارىستلار ھۆكۈمىتى ئالتايدا ئىش بېجىرگۈچى ئەمەلدارىنى ئەمەلدىن قالدۇرۇپ ، ئالتاي ۋىلايىتى قۇرۇپ ، ئۇنى شىنجاڭنىڭ بىر تۇتاش باشقۇرۇشىغا ئۆتكۈزۈپ بېرىشنى قارار قىلدى . ئالتاينىڭ شىنجاڭغا ئۆتكۈزۈپ بېرىلىشى شىنجاڭنىڭ بۈگۈنكى خەرىتىسىگە ئاساس سېلىپلا قالماستىن ، يەنە ۋەتەننىڭ بىرلىكىنى كۈچلۈك قوغدىدى .
4 Y# ]2 S1 E+ e* d     5 . ياڭ زېڭشىننىڭ ئاق رۇسلارنى بويسۇندۇرۇشى ( 1921 - يىل )
% ^/ M6 S. u3 k- \روسىيە ئۆكتەبر ئىنقىلابى غەلىبە قىلغاندىن كېيىن ، 30 ، 40 مىڭ كىشىلىك چارروسىيە قوغدىنىش ئارمىيىسى ۋە مۇساپىرلار شىنجاڭغا قېچىپ كىردى . شىنجاڭنىڭ تۇتۇق بېگى ياڭ زېڭشىن خەلقئارالىق قانۇن بويىچە ئۇلارنى قورالسىزلاندۇرۇپ ، ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى مۇھىم كىشىلەرنى تاللاپ ئورۇنلاشتۇردى ، ئۇلارنىڭ تاماق ، ئۆي مەسىلىلىرىنى ھەل قىلدى . لېكىن ئاق رۇسلارنىڭ مەغلۇب بولغان قىسىملىرى ئۈزلۈكسىز ۋەقە تۇغدۇردى ، ھەتتا قوراللىق توپىلاڭ كۆتۈردى ، شىنجاڭدىكى ھەر مىللەت خەلق غايەت زور زىيانغا ئۇچرىدى . 1921 - يىلى 5 - ئايدا ياڭ زېڭشىن سوۋېت قىزىل ئارمىيىسى بىلەن بىرلىشىپ ، ئۇلارنى قورشاپ تازىلىدى ، 10 - ئايدا ئاق رۇس باندىتلىرىنى ئۈزۈل - كېسىل يوقىتىپ ، دۆلەتنىڭ ئىگىلىك ھوقۇقى ۋە مەنپەئەتىنى قوغداپ قالدى ، شىنجاڭنى بىر قېتىملىق بالايىئاپەتتىن قۇتۇلدۇردى .
- }) h3 e  f, D+ @+ d     6 . شىنجاڭنىڭ ھاۋا قاتناش لىنىيىسىنىڭ ئېچىلىشى ( 1932 - يىل )
% k5 D/ k7 Y8 R# ^3 I1932 - يىلى 12 - ئايدا نەنجىڭ ھۆكۈمىتى بىلەن ياۋروپا - ئاسىيا ئاۋىئاتسىيە شىركىتى دۆلەت ئىچى ھاۋا قاتنىشىدا پوچتا يوللانمىلىرىنى توشۇش توختامى ئىمزالاپ ، بېيپىڭ ، شاڭخەي ۋە دىخۇا لىنىيىسىنى سىناق تەرىقىسىدە ئاچتى . 12 - ئاينىڭ 19 - كۈنى لى جىڭسۇڭ ياۋروپا - ئاسىيا ئاۋىئاتسىيە شىركىتىنىڭ 1 - نومۇرلۇق ئايروپىلانىنى ھەيدەپ ، بېيپىڭدىن ئۇچۇپ ، گۈيسۈي ( خوخخوت ) ، قۇمۇل ، دىخۇا ئارقىلىق چۆچەككە كەلدى . شۇنىڭدىن ئېتىبارەن شىنجاڭ بىلەن ئىچكى رايونلارنىڭ ھاۋا قاتنىشىدا تارىخىي سەھىپە ئېچىلدى . شۇ يىلى ياۋروپا - ئاسىيا ئاۋىئاتسىيە شىركىتىنىڭ شاڭخەي - شىنجاڭ لىنىيىسىدە قاتناش باشلاندى ، ئايروپىلان ئىككى جايدىكى ئايرودرومدىن بىرلا ۋاقىتتا ئۇچىدىغان بولدى .
      7 . << 12 - ئاپرېل >> سىياسىي ئۆزگىرىشى ( 1933 – يىل )
1933 - يىلىدىكى << 12 - ئاپرېل >> سىياسىي ئۆزگىرىشىدە شېڭ شىسەي پۇرسەتتىن پايدىلىنىپ ، شىنجاڭنىڭ چېگرا مۇداپىئە باش ۋالىيسى بولۇۋالدى . سوۋېت ئىتتىپاقى ئۇنىڭ باشقا كۈچلەرنى يوقىتىشىغا ، شىنجاڭنى بىر يولىلا بىرلىككە كەلتۈرۈشىگە ياردەم بەردى ، يەنە سوۋېت ئىتتىپاقى كومپارتىيىسىنىڭ ئەزالىرىنى ئەۋەتىپ ، << جاھانگىرلىككە قارشى تۇرۇش ، تىنچلىق ، قۇرۇلۇش ، سوۋېت ئىتتىپاقى بىلەن يېقىن ئۆتۈش ، پۇقرالارنى ئەمىن قىلىش >> مەزمۇنىدىكى ئالتە بۈيۈك سىياسەتنى تۈزۈشىگە ياردەملەشتى ، شۇنىڭ بىلەن بىللە ، ماددىي كۈچ ، مالىيە كۈچى قاتارلىق جەھەتلەردە زور كۈچ بىلەن ياردەم بېرىپ ، ئەينى ۋاقىتتىكى شىنجاڭنىڭ ئىقتىسادىنى ئەسلىگە كەلتۈردى ، راۋاجلاندۇردى ، خەلقنى تىنچ تۇرمۇشقا ئېرىشتۈردى .
     8 . << ش ت ئىسلام جۇمھۇرىيىتى >>نىڭ بەربات بولۇشى ( 1933 - يىل )
ئەنگلىيە جاھانگىرلىكىنىڭ كۆڭۈل قويۇپ پىلانلىشى ۋە رېژىسسورلۇق قىلىشى ئارقىسىدا ، ئىمىن ، سابىت داموللا باشچىلىقىدىكى بىر ئوچۇم مىللىي بۆلگۈنچىلەر 1933 - يىل 11 - ئاينىڭ 12 - كۈنى قەشقەردە << ش ت>> بايرىقىنى كۆتۈرۈپ چىقىپ ، مۇستەقىل << ش ت ئىسلام جۇمھۇرىيىتى >> قۇرغانلىقىنى جاكارلىدى . 1934 - يىلى 2 - ئاينىڭ 6 - كۈنى ، ما جۇڭيىڭغا قاراشلىق ما شىمىڭ ، ما شاۋۋۇ ۋە ما جەنساڭ قىسىملىرى بىرلىشىپ ، قەشقەرنى ئىشغال قىلدى ، شۇنىڭ بىلەن << ش ت ستان ئىسلام جۇمھۇرىيىتى >> چەك - چېكىدىن پارچىلىنىپ كەتتى .
      9 . شىنجاڭدا ياپون باسقۇنچىلىرىغا قارشى مىللىي بىرلىك سەپنىڭ شەكىللىنىشى ( 1937 - يىل )
1937 - يىلى جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيىسى بىلەن شېڭ شىسەي ياپون باسقۇنچىلىرىغا قارشى مىللىي بىرلىك سەپ قۇردى . جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيىسى زور تۈركۈمدىكى كوممۇنىستلارنى شىنجاڭدا خىزمەت ئىشلەشكە ئەۋەتىپ ، شىنجاڭنىڭ مۇقىملىقى ، تەرەققىياتىغا تۆھپە قوشتى .
     10 . ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلابى ( 1944 - يىل )
1944 - يىلى 8 - ئايدا پاتىخ قاتارلىقلار نىلقا ناھىيىسىدە گومىنداڭنىڭ ھۆكۈمرانلىقىغا قارشى قوزغىلاڭ كۆتۈردى ، قوزغىلاڭچىلار 11 - ئاينىڭ 12 - كۈنى ۋاقىتلىق ئىنقىلابىي ھۆكۈمەت قۇردى . ئىككىنچى يىلى تارباغاتاينىڭ شىمالىدىكى تۆت ناھىيىسى ، ئالتاي ۋىلايىتى ۋە شىمالىي شىنجاڭدىكى مۇھىم بازار شىخونى ئىشغال قىلىپ ، ئىلى ، تارباغاتاي ۋە ئالتاي ۋىلايەتلىرىنى تۇتاشتۇردى فرونتىنى ماناس دەرياسىنىڭ غەربىي قىرغىقىدا مۇقىملاشتۇرۇپ ، تاكى تىنچلىق سۆھبىتى مۇۋەپپەقىيەت قازانغانغا قەدەر ، گومىنداڭ ئارمىيىسى بىلەن روبىرو تىركىشىپ تۇردى .
     11 . شىنجاڭ تىنچ ئازاد بولدى ( 1949 - يىل )
8 `4 t2 Z) j" E: R. S+ E* b$ L6 b1949 - يىلى مەملىكەت مىقياسىدا ئازادلىق ئۇرۇش غەلىبىس قولغا كېلىش ھارپىسىدا ، تاۋ سىيۆ بىلەن بۇرھان شەھىدى شىنجاڭنىڭ ئارمىيە ۋە ھۆكۈمەت ساھەسىدىكىلەرگە ۋەكالىتەن ، 9 - ئاينىڭ 25 - ۋە 26 - كۈنلىرى ھەقىقەتكە قايتىش تېلېگراممىسى ئەۋەتىپ ، خەلق تەرەپكە ئۆتكەنلىكىنى جاكارلىدى .
خەلق ئازادلىق ئارمىيىسىنىڭ 2 - ۋە 6 - جۈنىدىكى 100 مىڭ كوماندىر ، جەڭچى 10 - ئاينىڭ 10 - كۈنى يۈيمېن قوۋۇقىدىن ئۆتۈپ ، شىنجاڭغا يۈرۈش قىلدى . كوماندىر - جەڭچىلەر يول ئۈستىدە تەسەۋۋۇر قىلغۇسىز قىيىنچىلىقلارنى يېڭىپ ، 1949 - يىلىنىڭ ئاخىرلىرى شىنجاڭنىڭ جاي - جايلىرىغا غەلىبىلىك يېتىپ بېرىپ ، قىزىلبايراقنى تەڭرىتاغنىڭ جەنۇبى ۋە شىمالىدا جەۋلان قىلدۇردى .
+ U8 q/ n4 S5 e2 c# \" {     12 . شىنجاڭدا پارتىيىنىڭ ھەر دەرىجىلىك تەشكىلاتلىرى قۇرۇلدى ( 1949 - يىل )
! Y7 {  o) G" d8 u1949 - يىل 11 - ئاينىڭ 8 - كۈنى ، ج ك پ مەركىزىي كومىتېتىنىڭ ۋاڭ جېن باشچىلىقىدىكى شىنجاڭ شۆبە بيۇروسى قۇرۇلدى . ئارقىدىن شەھەرلەرنى يېزىلارغىچە ، يۇقىرىدىن تۆۋەنگىچە تەدرىجىي يوسۇندا پارتىيىگە ئەزا قوبۇل قىلىندى ۋە پارتىيە تەشكىلاتلىرى قۇرۇلدى . ئالدى بىلەن شۆبە بيۇرودىن باشلاپ ھەر مىللەتتىن بولغان بىر تۈركۈم ئىلغارلار پارتىيىگە قوبۇل قىلىندى ، ئۇلار ئىچكىرى ئۆلكىلەردىن يۆتكەپ كېلىنگەن پارتىيە ئەزالىرى بىلەن قوشۇلدى ، ناھىيە - رايونلۇق پارتكوم ، ياچېيكا قاتارلىق تەشكىلاتلار قۇرۇلدى . ئۈچ يىل تىرىشىش ئارقىلىق ، 1952 - يىلى 7 - ئايدا شىنجاڭدا يەرلىك پارتىيە تەشكىلاتى قۇرۇش ۋەزىپىسى ئاساسەن ئورۇندالدى .
     13 . شىنجاڭدا يەر ئىسلاھاتى ئېلىپ بېرىلدى ( 1953 - يىل )
1951 - يىلى 5 - ئايدا يېزىلاردا ئىجارە كېمەيتىپ ، زومىگەرلەرگە قارشى تۇرۇش خىزمىتى باشلاندى ، شىنجاڭ بويىچە 742 مىڭ دېھقان دېھقانلار ئۇيۇشمىسىغا قاتناشتى ، ئوتتۇرا ھېساب بىلەن ھەر بىر ئائىلىلىك دېھقانغا 300 ، 400 جىڭدىن بۇغداي تەقسىم قىلىپ بېرىلدى . 1952 - يىلى ئەتىيازدا يەر ئىسلاھاتى باشلاندى . ھەرىكەت داۋامىدا پومېشچىك ، باي دېھقان قاتارلىقلارنىڭ جەمئىي 7 مىليون 370 مىڭ مو يېرى مۇسادىرە قىلىنىپ ۋە تارتىۋېلىنىپ ، يېرى ئاز ھەر مىللەت دېھقانلارغا تەقسىم قىلىپ بېرىلدى .
     14 . شىنجاڭ ئىشلەپچىقىرىش - قۇرۇلۇش بىڭتۈەنى قۇرۇلدى ( 1954 - يىل )
, D8 {& g0 f% d& I* H5 vشىنجاڭ ئىشلەپچىقىرىش - قۇرۇلۇش بىڭتۈەنى 1954 - يىلى 10 - ئاينىڭ 7 - كۈنى قۇرۇلدى ، ئازادلىق ئارمىيىنىڭ شى ، تۈەن ، يىڭ ، ليەن قاتارلىق تەشكىلىي شەكلى ساقلاپ قېلىندى ، ئۇ شىنجاڭنىڭ 63 ناھىيىسىدىكى 172 دېھقانچىلىق - چارۋىچىلىق تۈەن - مەيدانى ، 761 مۇستەقىل ھېسابات قىلىدىغان سانائەت ، قاتناش ، قۇرۇلۇش ، سودا كارخانىسى ھەم مائارىپ ، داۋالاش ، پەن - تەتقىقات ، مەدەنىيەت - سەنئەت ، پۇل مۇئامىلىسى ۋە سۇغۇرتا قاتارلىق ئاپپاراتلارغا ، شۇنداقلا ج خ ، تەپتىش ، سوت ئورگىنى ھەم قوراللىق كۈچىگە ئىگە بولۇپ ، بوز يەر ئېچىپ چېگرىنى قوغداشتەك تارىخىي بۇرچنى ئادا قىلىدىغان ئالاھىدە سىياسىي ، ئىقتىسادىي ، ھەربىي ۋە ئىجتىمائىي تەشكىلات بولۇپ قالدى . ئۇ ، شىنجاڭنىڭ ئىقىسادىي تەرەققىياتى ۋە ئىجتىمائىي مۇقىملىقىغا غايەت زور تۆھپە قوشتى .
0 b, U+ p* B3 T4 v" _4 j& d     15 . شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى قۇرۇلدى ( 1955 - يىل )
1952 - يىلىدىن باشلاپ ، ھەر قايسى ئاز سانلىق مىللەتلەر توپلىشىپ ئولتۇراقلاشقان رايونلاردا مىللىي تېررىتورىيىلىك ئاپتونومىيە تەدرىجىي يولغا قويۇلدى . 1954 - يىلىغا كەلگەندە خۈيزۇ ، شىبە ، قازاق ، موڭغۇل ، تاجىكلار ئولتۇراقلاشقان رايونلاردا ئىلگىرى - كېيىن بولۇپ 16 مىللىي يېزا ، ئالتە ئاپتونوم ناھىيە ، بەش ئاپتونوم ئوبلاست قۇرۇلدى . مۇشۇ ئاساستا ، 1955 - يىلى 10 - ئاينىڭ 1 - كۈنى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى قۇرۇلدى .
     16 . قاراماي نېفىتلىكى ئېچىلدى ( 1958 - يىل )
قاراماي نېفىتلىكى يېڭى جۇڭگو قۇرۇلغاندىن كېيىن ئېچىلغان بىرىنچى چوڭ نېفىتلىك بولۇپ ، 1958 - يىلى رەسمىي ئېچىلدى ، 1960 - يىلىغا كەلگەندە ، ئېلىنغان نېفىت مىقدارى بىر مىليون 640 توننىغا يېتىپ ، مەملىكىتىمىزنىڭ شۇ يىلقى تەبىئىي نېفىت مىقدارىنىڭ 39 پىرسەنتىنى ئىگىلىدى ، ئۇ ، يېڭى جۇڭگونىڭ نېفىت سانائىتىنىڭ تەرەققىياتى ئۈچۈن تۇنجى ئابىدە تىكلىدى .
1 k6 B4 |1 @# u/ k0 e- R     17 . لەنجۇ - شىنجاڭ تۆمۈر يولى پۈتۈپ قاتناش باشلاندى ( 1952 - يىل )
+ b: u% ]4 p8 u7 L1952 - يىلى 10 - ئايدا لەنجۇ - شىنجاڭ تۆمۈر يولى قۇرۇلۇشى باشلىنىپ ، 1962 - يىلى 12- ئايدا پۈتۈن لىنىيە بويىچە قاتناش باشلاندى . لەنجۇ - شىنجاڭ تۆمۈر يولىنىڭ ئومۇمىي ئۇزۇنلۇقى 1894 كىلومېتىر بولۇپ ، شىنجاڭ چېگرىسى ئىچىدىكى قىسمىنىڭ ئۇزۇنلۇقى 753 كىلومېتىر كېلىدۇ . لەنجۇ - شىنجاڭ تۆمۈر يولىنىڭ پۈتۈشى ترانسىپورتتا تامامەن تاشيولغا تايىنىش تارىخىغا خاتىمە بەردى ، ئۇ ، شىنجاڭنىڭ ئىقتىسادىي تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈشتە ئىنتايىن مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە .
    18 . ھىندىستانغا قارشى ئۆزىمىزنى قوغداپ قايتۇرما زەربە بېرىش ئۇرۇشى ( 1962 - يىل )
1962 - يىلى ھىندىستان قوشۇنلىرى جۇڭگونىڭ چېگرا مۇداپىئە قىسىملىرىنى شىددەتلىك توپقا تۇتتى . چىداپ تۇرغۇسىز ئەھۋالدا ، 10 - ئاينىڭ 20 - كۈنى ئۆزىمىزنى قوغداپ قايتۇرما زەربە بېرىشكە باشلىدۇق . چېگرا مۇداپىئە قىسىملىرىمىز تاجاۋۇز قىلىپ كىرگەن ھىندىستان قوشۇنلىرىنى ئىككى باسقۇچقا بۆلۈپ چېگرىمىزدىن تولۇق قوغلاپ چىقاردى ، شۇنىڭ بىلەن بىللە ، زېمىنىمىزدا قۇرۇلغان بىر قانچە ئون تايانچ پونكىتىنىڭ ھەممىسىنى تازىلىدى .
     19 . ئىلى ، چۆچەك ۋەقەسى ( 1962 - يىل )
1962 - يىلى سوۋېت ئىتتىپاقى ئېلىمىز ئىقتىسادى ۋاقىتلىق قىيىنچىلىققا دۇچ كەلگەنلىكىدىن پايدىلىنىپ ، شىنجاڭنىڭ چېگرا بويىدىكى ئاھالىسىنى سوۋېت ئىتتىپاقىغا بېرىپ ئولتۇراقلىشىشقا ھەدەپ قۇتراتتى ، شۇ يىلى 4 - ئاينىڭ باشلىرىدىن 5 - ئاينىڭ ئاخىرىغىچە ئىلى ، تارباغاتاي ۋىلايەتلىرىدە 60 مىڭدىن ئارتۇق كىشى چېگرىدىن قانۇنسىز ئۆتۈپ سوۋېت ئىتتىپاقىغا كەتتى ، 5 - ئاينىڭ 29 - كۈنى ئاز ساندىكى بۇزۇقلارنىڭ پىلانلىشى بىلەن ئىلى ئوبلاستلىق پارتكومنى قورشىۋېلىشتەك ئەكسىلئىنقىلابىي توپىلاڭ يۈز بەردى ، كېيىن تىنچىتىلدى .
1 S6 ]' q" D8 g! ^8 j# V     20 . مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى تەربىيىسى ئېيى
+ J6 B9 L  W& C. A; |1982 - يىلى 11 - ئايدا ئاپتونوم رايون مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى بويىچە تەقدىرلەش يىغىنى ئاچتى ، شۇنداقلا ھەر يىلى 5 - ئاينى << مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى تەربىيىسى ئېيى >> قىلىشنى ئوتتۇرىغا قويدى .
      21 . بارىن يېزىسىدىكى قوراللىق توپىلاڭ تىنچىتىلدى ( 1990 - يىل )
1990 - يىلى 4 - ئاينىڭ 5 - كۈنى ئاقتۇ ناھىيىسىنىڭ بارىن يېزىسىدا بىر ئوچۇم مىللىي بۆلگۈنچىلەر ئىچكى - تاشقى دۈشمەن كۈچلەرنىڭ قوللىشى بىلەن قوراللىق توپىلاڭ قوزغىدى . قوراللىق ساقچى ۋە ج خ ساقچى - كادىرلىرى دەرھال ئۆزىنى قوغداش تەدبىرى قوللىنىپ ، توپىلاڭنى تىنچىتتى .
     22 . ئۈرۈمچى يەرمەنكىسى ( 1992 - يىل )
% B1 A" c% R  x2 L; T- Yئۈرۈمچى تاشقى ئىقتىساد - سودا يەرمەنكىسى ئاپتونوم رايون ئوتتۇرىغا قويغان شىنجاڭنى ئېچىش ، گۈللەندۈرۈشتە << ئومۇمىي دائىرىلىك ئېچىۋېتىش ، غەربكە مايىللىشىش ، سىرتتىن كىرگۈزۈپ ، ئىچكى قىسىمدا بىرلىشىش ، شەرقتىكىلەر بىلەن بىرلىشىپ ، غەربكە چىقىرىش >>تا چىڭ تۇرۇشتەك سىرتقا ئىشىكنى ئېچىۋېتىش باش فاڭجېنىنى ئىشقا ئاشۇرۇشتىكى زور تەدبىر .
     23 . جەنۇبىي شىنجاڭدىكى ئىچىدىغان سۇنى ياخشىلاش قۇرۇلۇشى ( 1997 - يىل )
1997 - يىلىغىچە جەمئىي بىر مىليارد يۈەندىن ئارتۇق مەبلەغ سېلىنىپ ، 1360 سۇ ئىستانسىسى قۇرۇلدى ، 975 ماشىنا قۇدۇق قېزىلدى ، 695 سۇ مۇنارى ياسالدى ، 4536 چوڭقۇر سۇ پومپىسى ياسالدى ، بۇنىڭ بىلەن كۆلچەك سۈيى ئىچىش تارىخىغا خاتىمە بېرىلىپ ، جەنۇبىي شىنجاڭدىكى ھەر مىللەت ئاممىنىڭ ئىچىدىغان سۇ مەسىلىسى ھەل قىلىندى .
" U! ^8 a- S" a! z2 v; x  U     24 . غەربىي رايوننى كەڭ كۆلەمدە ئېچىش ( 2000 - يىل )
0 p6 |+ E- T/ `بۇنىڭدا ، ئۇل مۇئەسسەسە قۇرۇلۇشىنىڭ سالمىقىنى ئاشۇرۇش ، غەربىي رايوننىڭ كەسىپ قۇرۇلمىسىنى تەڭشەشنى ئىلگىرى سۈرۈش ، غەربىي رايوننىڭ پەن - تېخنىكا ، مائارىپ ۋە ئىختىساس ئىگىلىرىنى تەربىيىلەشنى كۈچەيتىش ، غەربىي رايون مۇھىتىنى قوغداشقا ئەھمىيەت بېرىش ۋە ئۇنىڭغا سالىدىغان سېلىنمىنى كۆپەيتىش ، غەربىي رايوننىڭ ئىسلاھات ، ئېچىۋېتىش ۋە تۈزۈلمىدە يېڭىلىق يارىتىشنى داۋاملىق ئىلگىرى سۈرۈش مۇھىم نۇقتا قىلىندى .
    25 . غەربنىڭ گازىنى شەرققە يەتكۈزۈش قۇرۇلۇشى
; d' n. e* r4 ^بۇ ، غەربىي رايوننى ئېچىۋېتىشتىكى نامايەندە خاراكتېرلىك قۇرۇلۇش بولۇپ ، شىنجاڭ بىلەن شاڭخەينى تۇتاشتۇرىدۇ . بىرىنچى قاراردا يىلىغا 12 مىليارد كۇب مېتىر گاز يەتكۈزۈلىدۇ ، مەبلەغ سېلىش كۆلىمى 120 مىليارد يۈەن . 2001 - يىلى تۇرۇبا ياتقۇزۇش باشلىنىپ ، 2003 - يىلى پۈتۈن لىنىيە پۈتكۈزۈلمەكچى .
     26 . ئۈچ ئەۋلاد رەھبەرلەر شىنجاڭغا ئەھمىيەت بەردى
; t# g/ B9 f# Z( A$ c0 P* n0 Qبىرىنچى ئەۋلاد رەھبىرىمىز ماۋ زېدۇڭ شەخسەن تەدبىر بەلگىلەپ ، شىنجاڭنى ئازاد قىلىشقا يېتەكلىدى ، 1952 - يىلى پاختەكلى يېزىسىدىكى دېھقانلارغا جاۋاب خەت يېزىپ ، ئۇلارنىڭ ئىشلەپچىقىرىشنى ياخشىلاپ ، مەدەنىيەت سەۋىيىسىنى ئۆستۈرۈشنى ئۈمىد قىلدى ، 1963 - يىلى شىنجاڭنىڭ ئىقتىسادنى راۋاجلاندۇرۇپ ، خەلقنىڭ تۇرمۇش سەۋىيىسىنى ئۆستۈرۈش توغرىسىدا يوليورۇق بەردى . ئىككىنچى ئەۋلاد رەھبىرىمىز دېڭ شياۋپىڭ قەلب رىشتىسىنى شىنجاڭ ئىشلەپچىقىرىش - قۇرۇلۇش بىڭتۈەنىگە باغلىدى ، 1981 - يىلى 8 - ئايدا ، ئۇ شىنجاڭغا كېلىپ خىزمەتلەرنى كۆزدىن كەچۈردى . ئۈچىنچى ئەۋلاد رەھبىرىمىز جياڭ زېمىن 90 - يىللاردا شىنجاڭغا ئىككى قېتىم كەلدى .
دىتال

 

                                                   كىرگۈزگۈچ ئايال بالا پەن ئىللىق

قاشتېشى

توۋۋا زادى زور ئۆزگىرىشلەر بوپتۇ جۇمۇ..تارىخىنى ئۇنتۇش ئاسىيلىقتىن دىرەك بىرىدۇ.بۇلارنى چۇقۇم يادىمىزدا ساقلاشقا تىگىشلىكنى چۇقۇم ساقلاش كىرەك