مەڭگۈلۈك ئۇدۇم — دوپپا

ئىنسانلار
دۇنياغا ئاپىرىدە بولغاندىن كېيىن ئادەمنىڭ ئۆمۈرلۈك ئىش-ھەرىكىتى ۋە
تىلغا قوماندانلىق قىلغۇچى باشنىڭ مۇھىملىق رولىنى ھىس قىلىپ، ئۇنى قانداق
قوغداش، قانداق ئىشقا سېلىش مەسىلىسىنى ئويلاشقان. شۇ قاتاردا ئۇيغۇرلارمۇ
ئۆز مىللىتىگە خاس باش كىيىم ئىجات قىلىشتىن بۇرۇن، ئالدى بىلەن ئادەمنىڭ
باش شەكلى بىلەن تونۇشقان. باشنىڭ چوڭ تەرەپتىن تۆت قىرلىق ئىكەنلىكى ھەم
تۆت قىرنىڭ ئادەم بەدىنىنىڭ تۆت تەرىپى ۋە ئەجداتلىرىمىزنىڭ تەبىئەت تۆت
تەرەپ قارىشى بىلەن مۇناسىۋەتلىك ئىكەنلىكىنى بايقىغان. شۇنىڭ بىلەن بىرگە
تەكرار نۇقتا ۋە تەكرار سىزىقلارنىڭ گۈزەللىك قانۇنىيىتىگە ئۇيغۇن
كەلمەيدىغانلىقىنى ھىس قىلغان. نەتىجىدە باشقا ماس تۆت قىرلىق باش
كىيىملەرنى ئىجات قىلغان ھەم ئادەمگە ئەنە شۇنداق مۇھىم ئورگاننى تەقدىم
قىلغان تەڭرىنى ئۇنتۇپ قالمىغان. باش كىيىمگە تەڭرى سۈرەتلىرىنى چۈشۈرۈپ
تەڭرىگە بولغان سېغىنىش ۋە ئېتىقادىنى بىلدۈرگەن ھەم تەڭرىنىڭ ھېمايىسىگە
ئېرىشىپ ياماندىن ساقلىنىپ، بەخت-سائادەتكە يەتمەكچى بولۇشقان. شۇڭا: 1.
باش كىيىمگە كۆك تەڭرى ۋە كۈن تەڭرىنىڭ سۈرىتى چۈشۈرۈلگەن بولۇپ، ئۇ
ھۈرمەت، ساداقەتنىڭ ئىپادىسى؛ 2. باش كىيىم باشنى خەتەردىن ساقلايدۇ؛ 3.
باش كىيىم باشنى پاكىزە تۇتىدۇ؛ 4. باش كىيىم كىيمەي يۈرۈش-تەڭرىگە،
ئۇلۇغلارغا ۋە چوڭلارغا نىسبەتەن ھۆرمەتسىزلىك؛ 5. قان تومۇرلار ئىسسىقتا
كېڭىيىپ، سوغۇقتا تارىيىدۇ. باش كىيىم باشنى ئىسسىق سوغۇقتىن ساقلاپ، قان
تومۇرلارنىڭ راۋان، ئەركىن ھەرىكەت قىلىشىنى كاپالەتلەندۇرىدۇ؛ 6. باش
كىيىمگە شۇ مىللەتنىڭ گۈزەللىك قارىشى، مەدەنىيەت چۈشەنچىسى سىڭگەن. ئۇ
مەلۇم مەنىدە مىللىي كىملىكنىڭ ئىپادىسى. دېمەككى، باش كىيىم ئۆزىگە
يۇقىرىقىدەك ھىكمەت-قىممەتلەرنى جۇغلىغان ئاساستا مەيدانغا كەلگەن. شۇ
سەۋەبلىك خەلقىمىز تەرىپىدىن چوقۇم ئىلمىي، توغرا، ئىزچىل كىيىلىشى كېرەك
بولغان كىيىم-كىچەك تۈرلىرىنىڭ بىرىگە ئايلانغان.

دوپپا ئەستىرىنىڭ رەڭگى

ھەرقانداق
دوپپىنىڭ ئەستىرى چوقۇمكى قىزىل رەڭدە، قىزىل رەختتىن بولىدۇ. بۇ بىزنى
ئويلىنىشقا ، بۇنىڭ سەۋەبلىرى ئۈستىدە ئىزدىنىشكە ئېلىپ بارىدۇ.

جەمئىيەتتە
« دوپپىنىڭ رەڭگى نېمە ئۈچۈن قىزىل رەڭدە بولىدۇ؟ » دەگەن مەسىلىدە
ئوخشىمىغان قاراشلار بار. بەزىلەر: قىزىل رەڭنىڭ ئادەم بەدىنى ئۈچۈن
پايدىسى بار، دەيدۇ. مېنىڭچە، بۇ پىكىرنىڭ ئاساسى بار. چۈنكى قىزىل رەڭنىڭ
قوزغىتىش ۋە روھلاندۇرۇش خۇسۇسىيىتى بار. شۇڭا دوپپا كەيگەندە ھەر قېتىم
قىزىل رەڭ كۆزگە چېلىقىپ ئادەمنى روھلاندۇرۇش رولىنى ئوينايدۇ.

يەنە
بەزىلەر:قىزىل رەڭنىڭ باش بىلەن مۇناسىۋىتى بار، دەيدۇ. بۇ پىكىر
ئەمەلىيەتكە ئانچە ئۇيغۇن ئەمەس. چۈنكى ھەرقانداق رەڭ قاراڭغۇلۇققا
كىرگەندە ئۆز رەڭگىنى يوقىتىدۇ. بۇ پىكىرنى قوللاشقا ئامالسىزمىز.

يەنە
بەزىلەر ئۇيغۇر دوپپىلىرى ئەجداتلىرىمىزنىڭ قېنى بەدىلىگە كەلگەن، دوپپا
ئەستىرىدىكى قىزىل رەڭ قاننىڭ سىمۋولى دېيىشىدۇ. بۇ پىكىرنى ئويلىشىشقا،
چوڭقۇر ئانالىز قىلىشقا توغرا كېلىدۇ. دوپپا ئەستىرىنىڭ قىزىل رەڭگى راست
ئەجداتلىرىمىزنىڭ قېنىنىڭ سىمۋولىمىدۇ؟ مەنچە بۇ پىكىر رېئاللىققا
ئۇيغۇندەك قىلىدۇ. ھەقىقەتەنمۇ بىر مىللەتنىڭ شەكىللىنىشى ئاسان ئەمەس. بىر
مىللەتنىڭ مىللەت بولۇپ شەكىللىنىشى، ئۆزىنى مۇستەھكەملىشى ۋە ئۆزىگە خاس
مەدەنىيەت بەرپا قىلىشى نۇرغۇن قان تۆكۈش ۋە ئىجتىمائىي كۆرەش ئارقىلىق
ئەمەلگە ئاشىدۇ. ئەمەلىيەتتىمۇ قان بەدىلى تۆلىمەي مىللەت ئاتالغان مىللەت
يوق. ئەجداتلىرىمىز ئۇزۇن تارىختىن بۇيان ئورۇن، تەسىر، ھوقۇق، مەدەنىيەت،
ھۆرلۈك ئۈچۈن قان-ياشلىق كۆرەش قىلغان. مەدەنىيەت ۋە مىللىي سالاھىيەت
ئاسان قولغا كەلگەن ئەمەس. شۇڭا تىنچ-خاتىرجەم تۇرمۇشنى كاپالەتلەندۈرۈش،
ئېرىشكەن شان-شەرەپ ۋە سەلتەنەتنى ساقلاش، قوغداشنىڭ زۆرۈرلۈكىنى
ئاگاھلاندۇرۇپ تۇرۇش مەقسىتىدە دوپپىنىڭ ئەستەر رەڭگىنى قىزىل قىلىپ
بەلگىلىگەن بولۇشى ئەمەلىيەت ۋە تەسەۋۋۇرغا ئۇيغۇن. ئۇيغۇر باش
كىيىملىرىدىكى ئېتىقاد، ئالەم، تەبىئەت، ئادەم ۋە گۈزەللىك توغرىسىدىكى
ئىپادە-چۈشەنچىلەر بۇ قاراشنىڭ راستلىقىنى دەلىللەيدۇ.

ئۇيغۇر باش كىيىملىرىدىكى سۈپەتلەر

ئۇيغۇر
باش كىيىملىرىنىڭ تۈرى كۆپ بولۇپ، ئېيتىشلارغا قارىغاندا، بادام دوپپا،
چىمەن دوپپا، گىلەم دوپپا، كۈكمەت تۇماق، تەلپەك، قاما تۇماق، ئىگىز تۇماق
ۋە رايون ئالاھىدىلىكىگە ئىگە ھەر خىل باش كىيىم بولۇپ 200 خىلدىن ئاشىدۇ.
بۇ باش كىيىملەرنىڭ بەزىلىرىگە كۆك تەڭرى سۈپەتلىرى، بەزىلىرىگە كۈن تەڭرى
سۈپەتلىرى، يەنە بەزىلىرىگە يارىلىش ۋە يارالمىش تەقدىر توغرىسىدىكى
تەسۋىرلەر چۈشۈرۈلگەن. يەنە بىر قىسىم باش كىيىمگە ئەجداتلىرىمىزنىڭ
گۈزەللىك توغرىسىدىكى چۇشەنچىلىرى سىڭدۈرۈلگەن.

كۆپىنچە كىشىلەر دوپپا نېمىشقا تۆت قىرلىق؟ دوپپىنىڭ رەڭگى نېمە ئۈچۈن مۇنداق رەڭلەردە بولىدۇ؟

چىمەندوپپا

چىمەن
دوپپا كۆكلەم (ھاياتلىق)قا سىمۋول قىلىنغان بولۇپ، بۇ ھاياتنىڭ
كۆكلەۋاتقانلىقىنى ئىپادىلەيدۇ. بۇ دوپپىدا ئوتتۇرىدىن چىققان دەرەخ
غولىدەك پور رەڭلىك بىر شەكىل بار. ئۇنىڭدىن ئۇزۇن شاخچىلار چىقىپ تۇرىدۇ.
ھەربىر ئۇزۇن شاختا بادام شەكىللىك يوپۇرماقتەك بىر شەكىل بار. بۇ نېمىنى
بىلدۈرىدۇ؟ دوپپىنىڭ تالاسى ۋە كېزەكتىكى گۈللەرنى بىرلەشتۈرۈپ چوڭ
تەرەپتىن كۈزەتسەك بىر تال مايسا شەكلى پەيدا بولىدۇ، بۇ نېمىنى بىلدۈرىدۇ؟
بۇ مايسا كۆكلەشنى بىلدۈرسە، چوڭ شاخ ئاۋام خەلقنىڭ كۆڭۈللۈك
ياشاۋاتقانلىقىنى بىلدۈرىدۇ. ئادەتتە كىشىلەر بۇنى يوپۇرماق ئىكەنغۇ دەيدۇ،
ئەمەلىيەتتە ئەجدادلىرىمىز بىزگە دېمەكچى، چۈشەندۈرمەكچى بولغان نەرسە دەل
بادامسىمان يوپۇرماقتۇر. ئۇ بىر قارىسا يوپۇرماققا، بىر قارىسا بادامغا
ئوخشايدۇ. بىز بۇ شەكىلنى بادامدوپپا بايانى ۋە ئەجدادلىرىمىزنىڭ ھاياتلىق
قارىشى بىلەن باغلاپ ئانالىز قىلغىنىمىزدا، بۇ شەكىلنى ئانىنىڭ سۈرىتى دەپ
جاۋاب بېرەلەيمىز. چۈنكى ئانىسىز ھاياتلىق بولماس.

كېرىيە تەلپىكى

كېرىيە
تەلپىكى – ھەممىمىزگە تونۇشلۇق بولغان، دۇنيا بويىچە ئەڭ كىچىك باش
كىيىمى، يەنى كېرىيە ئاياللىرىنىڭ ياغلىق ئۈستىگە قىيپاش قادايدىغان،
يەرلىك خاسلىققا ئىگە بولغان، تەڭرى سۈپەتلىرى چۈشۈرۈلگەن، زىننەت بۇيۇمى
خۇسۇسىيىتىگە ئىگە باش كىيىمىدۇر.

بۇ
تەلپەكنىڭ تەگ دىئامېتىرى cm10 ئەتراپىدا، ئىگىزلىكى 5-6 cm ئەتراپىدا،
ئۈستىنىڭ دىئامېتىرى 3-4 cm ئەتراپىدا بولۇپ، ئۈستى تەرەپكە كۈمۈشرەڭ ياكى
يىشىلراق رەخت، 5-6 cm ئىگىز جايىغا قارا قوزا كۈرپىسى، بۇغداي كۈرپىسى ۋە
بەسىدە قوپالراق توقۇلغان توقۇلمىدىن تىكىلىدۇ. كۆرۈنۈشى ھەقىقەتەن
يېقىشلىق ۋە چىرايلىق. بىز ئادەتتە بۇ تەلپەكنى يان تەرەپتىن
كۈزەتكىنىمىزدە، ئۇنىڭ پەقەت زىننەت بۇيۇمى ئىكەنلىكىنىلا كۆرەلەيمىز.
ئەمما ئۈستى تەرەپتىن كۈزەتكىنىمىزدە، ئەتراپى قارا، ئوتتۇرىسى قۇياش رەڭ
بىر نەرسىنىڭ يالتىراپ تۇرغىنىنى بايقايمىز. مانا بۇ ئەجدادلىرىمىز
ئۇقۇمىدىكى كۆكتەڭرى بىلەن كۈن تەڭرىنىڭ سۈرەتلىرىدۇر. كېرىيە ئاياللىرى بۇ
ئېتىقاد بەلگىسىنى ئەۋلادمۇ-ئەۋلاد خاس زىننەت بۇيۇمى سۈپىتىدە بېشىغا
قاداپ كەلگەن.

ئىگىز تۇماق (يېڭىسار تۇمىقى)

بۇ
تۇماقمۇ ئۆزگىچە خاسلىققا ئىگە ئېتىقاد شەكلىنى ئالغان قەدىمىي باش
كىيىمىمىزدۇر. بۇ تۇماقنىڭ ئەڭ ئىگىزلىرى 30 cm ئەتراپىدا بولۇپ، قارا قوزا
ۋە ئاق قوزا كۈرپىسىدىن تىكىلىدۇ. بۇ تۇماق ئادەتتىكى كۆرپە، قوناق كۆرپە،
بۇغداي كۆرپە قاتارلىق تۈرلەرگە بۆلۈنىدۇ. قارا كۆرپىدىن تىكىلگەن
تۇماقنىڭ ئۈستى يۇمۇلاق ئاق تېرە ياكى ئاق كۆرپىدىن تىكىلگەن تۇماقنىڭ
ئۇلىمىسى يۇمۇلاق قىزىل رەختتىن تىكىلىدۇ. بۇ تۇماقلارنى ئۈستى تەرىپىدىن
كۈزەتكىنىمىزدە قارىنىڭ ئوتتۇرىسىغا ئاق قۇياش، ئاق كۆرپىنىڭ ئوتتۇرىسىغا
قىزىل قۇياشنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇلغانلىقىنى بايقايمىز. بۇ تۇماقلاردىمۇ
ئوخشاشلا كۈنتەڭرى بىلەن كۆكتەڭرى سۈپەتلەنگەن. بۇنىڭدىن باشقا ئەرەنچە،
ئايالچە قاما تۇماقلاردىمۇ بۇ خىل شەكىللەر كۆرۈلىدۇ. تۇماقتىكى بۇ
ئىپادىلەر دوپپىدىكى تەڭرى ئۇقۇمىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ.

تەبىئەت
دۇنياسىنىڭ گۈزەللىك قانۇنىيىتىنى ھېس قىلالماسلىق، تەبىئەت دۇنياسىدىن
ئىبارەت تۇنجى ئۇستازنى دوست تۇتماسلىق — نادانلىقنىڭ بىشارىتىدۇر.
ئويلاپ كۆرەيلى، قانداق كەشپىيات تەبىئەت دۇنياسىدىن مۇستەسنا بارلىققا
كەلگەن؟ بۇ مۇمكىن ئەمەس. بىز ئىجادىيەت ۋە كەشپىياتتا تەبىئەت دۇنياسىغا
مۇراجىئەت قىلماي تۇرالمايمىز. شۇڭا تەبىئەت دۇنياسىنىڭ قانۇنىيەتلىرىنى
پۇختا ئىگىلەش، ئىنسانلار بىلەن تەبىئەت ئوتتۇرىسىدىكى مۇناسىۋەتنى ياخشى
بىلىش ۋە چۈشىنىش ئىنتايىن زۆرۈر.ئەجداتلىرىمىزنىڭ گۈزەللىك ئۇقۇملىرى ۋە
ئۇلار ياراتقان جۇلالىق مەدەنىيەت مىراسلىرىغا گۈزەللىك جەھەتتە قىل
سىغمايدۇ. بىراق بىز تەبىئەتنىڭ قانۇنىيەتلىرى بىلەن مەھكەم بىر گەۋدە
ھاسىل قىلغان دوپپىدىكى سىر-ھېكمەتنى چۈشەنمەسلىكتىن بەزىبىر خاتالىقلارنى
سادىر قىلىپ قويدۇق. ئاددىيسى دوپپىنى قانداق كىيىش كېرەك؟ دېگەن مەسىلىدە
خىلمۇ-خىل قاراش بار. توغرا، ھەركىمنىڭ ئۆزىگە تۇشلۇق قارىشى بار. ئەمما
گەپنى پاكىتلىق، ئىلمىي قويۇشقا توغرا كېلىدۇ. مەن بۇ جەھەتتە ئۇزۇن يىللىق
كۈزىتىش، ماتېرىيال كۆرۈش، جەمىيەتتە تەكشۈرۈش ۋە كەسپىي سېزىمىم بىلەن
بىرلەشتۈرۈپ ئۆزۈمنىڭ قارىشىنى تۆۋەندىكىچە ئوتتۇرىغا قويىمەن:

1.
دوپپىنىڭ تۆت قىرلىق لايىھىلىنىشى قانداقتۇر ھازىرقى بازار ئېھتىياجى ئۈچۈن
ئەمەس. چۈنكى دوپپا يېقىنقى دەۋردە ئىجاد قىلىنغان باش كىيىم ئەمەس، بەلكى
ئۇزۇن تارىخقا ئىگە، ئەجدادلىرىمىز ئەقىل-پاراسەتلىرىنىڭ
جەۋھەرلىرىدىندۇر. ئەينى زامانلاردا ئەجداتلىرىمىز ئادەم بېشىنىڭ تۆت
قىرلىق-تۆت تەرەپلىك كېلىدىغانلىقى، تۆت تەرەپنىڭ — ئادەمنىڭ تۆت تەرىپى
ئەجداتلىرىمىزنىڭ تەبىئەت تۆت تەرەپ قارىشى بىلەن مۇناسىۋىتى بارلىقىنى
ئېنىقلاپ چىققان ۋە شۇنىڭغا ئاساسەن دوپپىنى تۆت قىرلىق قىلىپ لايىھىلىگەن
ھەم دوپپىنىڭ تۆت قىرىنى باشنىڭ، بەدەننىڭ تۆت تەرىپىگە كەلتۈرۈپ كىيىشنى
بەلگىلىگەن.

2.دوپپىنىڭ تۆت قىرىنى ئادەمنىڭ تۆت تەرىپىگە توغرىلاپ
كىيىشنىڭ مۇنداق سەۋەبلىرى بار: ئۇيغۇر دوپپىلىرىغا شامانىسم ئېتىقادىدىن
قېپقالغان ئېستېتىك قاراش – چۈشەنچە بويىچە كۆك تەڭرى ۋە كۈن تەڭرىنىڭ
سىمۋوللۇق بەلگە-سۈرەتلىرى چۈشۈرۈلگەن. كۈن تەڭرىنىڭ سۈرىتى تۆت تەرەپتىن
ئېنىق كۆرۈنىدىغان بولۇشى، ئالدى تەرەپتىكى كۈن تەڭرىنىڭ سۈرىتىنىڭ خۇددى
تاج شەكلىدە پېشانىنىڭ ئوتتۇرىسىغا كەلتۈرۈلۈشىنى تەلەپ قىلغان. ئەگەر
ئەينى زاماندا بولسا، كۈن تەڭرىنىڭ سۈرىتىنى پېشانىگە كەلتۈرمەيمۇ مۇمكىن
ئەمەس ئىدى. چۈنكى ئۇ كۈن تەڭرى-دە!

ئەمەلىيەتتىمۇ كۈن تەڭرىنىڭ سۈرىتى
باشنىڭ بۇلۇڭ تەرىپىگە توغرا كېپقالسا، ئەجدادلىرىمىزنىڭ ئېتىقاد
چۈشەنچىسىگە توغرا كەلمەيدۇ. ئىستېتىك ئاڭنىڭ ئىپتىدائىي مەنبەسىدىن
ئالغاندا، كۈن تەڭرى چوقۇم پېشانىنىڭ ئوتتۇرىسىغا توغرا كېلىشى ۋە تۈت
تەرەپ ئېنىق بولۇشى لازىم.

3. تۈز سىزىق، تۈز بەتكە بۇلۇڭنى زورلاپ
كەلتۈرۈش ئەسلا مۇمكىن ئەمەس. گەرچە دوپپىنىڭ توقۇلىشى يۇمۇلاق توقۇلغان
بولسىمۇ، تۆپە تەرەپ تۆت قىرلىق بولغىنى ئۈچۈن كۆرۈش سېزىمىدە دوپپىنىڭ
قانداقتۇر بىر يېرى قولاشمايۋاتقاندەك، دوپپىنىڭ بۇلۇڭلىرىدا يوچۇق
قالغاندەك سېزىلىدۇ. ئەمەلىيەتتىمۇ بەزى كىشىلەر يېڭى دوپپا كەيگەندە
دوپپىنىڭ بۇلۇڭلىرىدا بوشلۇق پەيدا بوپقالىدۇ. مانا بۇ دوپپىنىڭ خاتا
كىيىلگەنلىكىنى كۆرسىتىدۇ.

4. رەسساملىق نۇقتىسىدىن نەپىس سەنەتتىكى
قائىدە-قانۇنىيەتلەر تەبىئەتنىڭ گۈزەللىك قانۇنىيىتىنىڭ نەزەرىيەۋىلەشكەن
ئىنكاسىدۇر. بىز تەبىئەت دۇنياسىغا نەزەر تاشلىغىنىمىزدا، ئۇنىڭ
گۈزەللىكىنىڭ مۇئەييەن قانۇنىيەتكە ئىگە ئىكەنلىكىنى ھېس قىلىمىز.
ئەمەلىيەتتىمۇ تەبىئەت دۇنياسىدا پۈتۈنلەي ئوخشاش چىراي، ئوخشاش ئاۋاز،
ئوخشاش شەكىل، ئوخشاش رەڭ تۈسى، تەكرار سىزىق، تەكرار نۇقتا، چەكسىز ئۇزۇن
سىزىقلار مەۋجۇد ئەمەس. ھەتتا بىزگە ئوخشاش كۆرۈنىدىغان دەرەخ
يوپۇرماقلىرىمۇ بىر-بىرىگە ئوخشىمايدۇ. مانا بۇ، تەبىئەت گۈزەللىكىنىڭ
ئاساسىدۇر. گۈزەل سەنئەت پىشىۋالىرىمىز گۈزەللىك توغرىسىدىكى تارىخىي
خاتىرىلىرىدە بۇنى نەزەرىيە ۋە شەكىل جەھەتتىن ناھايىتى ئېنىق دەلىللەپ
بەرگەن . ئەمەلىي تۇرمۇشتا تەكرار نەرسىلەرنىڭ يېقىمسىز كېلىدىغانلىقىنى
ھەممىمىز بىلىمىز. ئوخشاشلا دوپپا كىيىشىمىزدە تەكرارلىقنىڭ پەيدا بولۇشى
ئەپسۇسلىنارلىق ئىشتۇر. “دوپپىنى قانداق كىيىش كېرەك؟” دېگەن مەسىلىدە،
بەزىلەر: دوپپىنىڭ قىرىنى پېشانىگە كەلتۈرۈپ كىيىش كېرەك، دەيدۇ. بۇ خىل
دوپپا كىيىش ئىگىز قاڭشىرىمىز ۋە ئىككى قۇلاق تەرەپتە تەكرارلىق پەيدا
قىلىدۇ. بۇ تەكرارلىق گۈزەل سەنئەتنىڭ گۈزەللىك قائىدىسىگە ئۇيغۇن
كەلمەيدۇ. گۈزەل سەنەتتە تەكرارلىق گۈزەللىكنى بۇزىدۇ، دەپ قارايمىز.
ئەمەلىيەتتىمۇ دوپپىنىڭ قىرىنى پېشانىمىزگە كەلتۈرۈپ كەيسەك بىر چىرايلىق
ئوبرازىمىزنى بۇزىدۇ، خاسلىق يوقىلىدۇ. بۇنداق كىيىلگەن دوپپا كىشىگە
جايىنى تاپالمىغاندەك تۇيغۇ بېرىپ قويىدۇ. ئەمما دوپپا كىيىشنىڭ توغرىسى –
قاڭشىرىمىزنى بىر تىك سىزىق دەپ ھېسابلىساق، بۇ تىك سىزىققا دوپپىنىڭ
قىرىنى ئەمەس، يۈز (بەت) قىسىمنى ئۇدۇل كەلتۈرۈشىمىز كېرەك. دوپپا شۇنداق
كىيىلگەندىلا گۈزەل سەنئەت ئىلمىدىكى گۈزەللىك قائىدىسىگە چۈشىدۇ ھەم
دوپپىنى توغرا كەيگەن بولىمىز. بىلىش كېرەككى، ھەرقانداق ئىشتا قانۇنىيەت
– ئۆلچەمدۇر.