مارالبېشىدىكى تارىخي ئىزلار（1）
توققۇزساراي قەدىمىي شەھەر خارابىسى
توققۇز ساراي قەدىمىي شەھەر خارابىسى مارالبېشى ناھىيەسى تەۋەسىدىكى ئىشلەپچىقىرىش قۇرۇلۇش بىڭتۈەنى 51- تۈەندىكى «توققۇز ساراي كەنتى»گە جايلاشقان بولۇپ ، بۇ كەنتىنىڭ نامى قەدىمىي شەھەر خارابىسىدىكى توققۇز ساراي، ئۆينىڭ نامىدىن كەلگەن . بۇ ئىز خەن-تاڭ سۇلالىرى دەۋرىگە تەئەللۇق قەدىقكى خارابە بولۇپ، شەھەر خارابىسى، بۇدخانا خارابىسى، ئۆي خارابىلىرى، ئاتەش تۇر، قەدىمىي قەۋرە قاتارلىق بۆلەكلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. شەھەر خارابىسى ئىچكى شەھەر، تاشقىرىقى شەھەر ۋە چوڭ تاشقىرىقى شەھەرگە بۆلۈپ ياسالغان بولۇپ، شەھەر سېپىل تاملىرىنىڭ كۆپ قىسمى بۇزۇلغان،ئىچكى شەھەر تاملىرى تاغ قاپتىلىنى بويلاپ ياسالغان بولۇپ، ئۇزۇنلىقى 756مىتىر، تاشقى شەھەر تېمى ئىچكى شەھەر تاملىرىنى تۇتاشتۇرۇپ تاغ چوققىسىغىچە ئومۇمىي ئۇزۇنلىقى 1008مىتىر، چوڭ تاشقىرىقى شەھەر سېپىلى تاشقىرىقى شەھەرنى قورشىغان ھالدا جەنۇب تەرەپ تاغ باغرىغا سوزۇلغان،ئۇزۇنلىقى 1668مىتىر، ئۆي خارابىلىرى ۋە قەدىمىي قەۋرىلەر تاغنىڭ ئاستىغا جايلاشقان،بىر قىسىم قەۋرىلەر كولانغان، ئاتەش تۇرلار تاغ چوققىسىغا جايلاشقان،تاغ ئۈستى ۋە تاغ قاپتىلىدا بۇدخانىلارنىڭ قىسمەن قالدۇق ئىزنالىرى بار. خارابە دائىرىسىدىن ئىلگىرى خەن- تاڭ دەۋرىگە تەۋە بولغان تەڭگىلەر، رەڭلىك ساپال، توقۇلما بويۇملار، بىراخما يېزىقىدىكى تاش پۈتۈكلەر، لايدىن ياسالغان بۇت ھەيكەللەر، ۋەسىقىلەر، قەدىمقى تارشا پۈتۈكلەر،قەدىمقى ئۇيغۇرچە، خەنزۇچە، ئەرەبچە خەتلەر يېزىلغان قەغەز پارچىلىرى ھەمدە زىرائەت ئۇرۇقلىرى، كىۋەز چىگىتى، مىۋە ئۇرۇقچىلىرى قاتارلىق مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرى تېپىلغان،تۈرى ئىنتايىن كۆپ بولۇپ، ئۇلار خەن-تاڭ سۇلالىرى دەۋرىدىكى غەربىي يۇرت ۋە يىپەك يولىنىڭ سىياسىي ئىقتىساد،مەدەنىيەت، دېھقانچىلىق ئەھۋاللىرىنى تەتقىق قىلىشتا مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە. شۇنىڭدەك شەر-غەرب ئالاقە ئەھۋاللىرىنى تەتقىق قىلىشنى مۇھىم ئاساس بىلەن تەمىن ئىتىدۇ. توققۇز ساراي قەدىمىي شەھەر خارابىسى دۆلەت دەرىجىلىك قوغدىلىدىغان مەدەنىي يادىكارلىق ئورنى بولۇپ، نۆۋەتتە توققۇز ساراي قەدىمىي شەھەر خارابىسىدىن تېپىلغان 4000پارچىدىن ئارتۇق مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرى ئاپتونوم رايونلۇق مۇزېيدا ، 400پارچىدىن ئارتۇقى مارالبېشى ناھىيەلىك مۇزىيدا ساقلىنىۋاتىدۇ. بۇلارنىڭ ناھايىتى يۇقىرى بولغان ئىلمىي ئارخىلوگىيەلىك قىممىتى بار بولۇپ، توققۇز ساراي قەدىمىي شەھەر خارابىسىنى ئېچىش، ئەسلىگە كەلتۈرۈش قۇرۇلۇشى ناھىيە تەۋەسىدىكى بۇددا دىنىي مەدەنىيىتى، تارىخىي مەدەنىيەت بىر گەۋدىلەشكەن ساياھەت، مەدەنىيەت يادىكارلىق ئورنى، تۇمشۇق شەھىرىدە ياسىلىش ئالدىدا تۇرغان ئايرۇدۇرۇمىنىڭ تۈرۈتكىسىدە زور مىقداردىكى ساياھەتچىلەرنىڭ بۇ جايغا كىلىپ ساياھەت قىلىشىغا تۈرۈتكە بولۇپ، مارالبېشى ناھىيەسىنىڭ داڭقىنى چىقىرىپ، مارالبېشىنى قەشقەرنىڭ جۈملىدىن شىنجاڭنىڭ ساياھەت كوزۇرىغا ئايلاندۇرىدۇ. سۈرەتتە: توققۇز ساراي قەدىمىي شەر خارابىسىدىن كۆرۈنۈش. سۈرەتتە: شاڭخەي تېلىۋىزىيە ئىستانسىسىنىڭ مۇخبىرلىرى توققۇز ساراي قەدىمىي شەھەر خارابىسىدا.توغراق فوتۇسى
يوللىغان ۋاقتى 2012-2-15 17:08:15
