- تىللا
- 236
- تۆھپە
- 97
- نادىر
- 0
- يازما
- 97
- جۇغلانما
- 527
- ھوقۇقى
- 30
- ئاخىرقى قېتىم
- 2012-10-25
- تىزىملاتقان
- 2012-8-2
- UID
- 22559
- تىللا
- 236
- تۆھپە
- 97
- UID
- 22559
|  |  |  |  | ماكرو ئالەم 
قۇياش سامان يولى سىستېمىسىدىكى بىر تۇرغۇن يۇلتۇز، سامان يولى سىستېمىسىدا قۇياشتەك تۇرغۇن يۇلتۇزدىن تەخمىنەن 200 مىلياردى بار. ئۇلارنىڭ بىر - بىرى بىلەن بولغان ئارىلىقى ئىنتايىن يىراق، يەرشارىغا ئەڭ يېقىن يۇلتۇزغىمۇ نۇر تېزلىكىدە ماڭسا 4 يىل كېتىدۇ، قۇياش بىزگە ئەڭ يېقىن يۇلتۇز بولۇپ، ئۇ بىزدىن 8 مىنۇت يىراقلىقتا. سامان يولىغا ئوخشاش چوڭ يۇلتۇز سىستېمىلىرىدىن سامان يولىدىن باشقا، يەنە نەچچە مىلياردى بار. بىز ئاددىي كۆزىمىز بىلەن كۆرەلەيدىغان ئەڭ يىراق ئاسمان جىسمى ئاندىرومېدا بولۇپ، ئۇ سامان يولى سىستېمىسىدىن 22 مىليون 500 مىڭ يورۇقلۇق يىلى يىراقلىقتا. ئىلمىي ئەسۋاب بىلەن كۆزەتسەك 12 مىليارد يورۇقلىق يىلى يىراقتىكى ئاسمان جىسىملىرىنى كۆرەلەيمىز.
ئالەم بوشلۇقىدا قۇياش، يەرشارى ۋە ئاي شارىنىڭ ھەممىسى قۇياش سىستېمىلىرىنىڭ ئەزالىرى سانىلىدۇ. قۇياش تۇرغۇن يۇلتۇز بولۇپ، بىر گاز شارىدىن ئىبارەت. ھەجمى يەرشارى ھەجمىنىڭ 13 مىليون ھەسسىسىگە باراۋەر، ئۇنىڭ ئىچكى قىسىمىدا دائىم يادرو رېئاكسىيەسى يۈز بېرىپ تۇرغاچقا، كۆپ مىقداردا ئىسسىقلىق چىقىرىدۇ. ئۇنىڭ سىرتقى قىسىمىنىڭ تېمپېراتۇراسى تەخمىنەن 6000 سېلتسىيە گىرادۇس، ئىچكى قىسىمىنىڭ تېمپېراتۇراسى 15000000 سېلتسىيە گىرادۇس. قۇياش قۇياش سىستېمىسىدىكى مەركىزىي ئاسمان جىسىمى بولۇپ، ئۆزىدىكى كۈچلۈك تارتىش كۈچىگە تاينىپ ، باشقا 9 پىلانېتنى ئۆزىنى چۆرىدەپ ئايلىنىشقا مەجبۇر قىلىدۇ.
يەرشارىنىڭ قۇياشنى تولۇق بىر قېتىم ئايلىنىپ چىقىشى ئۈچۈن كېتىدىغان ۋاقىت 1 يىل بولىدۇ. تولۇق بىر قېتىم ئايلىنىش ئېنىق ۋاقتى 365 كۈن 5 سائەت 48 مىنوت 46 سېكۇنت بولۇپ، بىز ئادەتتە 365 كۈننىلا ھېسابلايمىز.
ئارىلىقتىكى پەرق كالېندار ھېسابىدا كەبىسە يىلى، كەبىسە ئېيى ئارقىلىق توغرىلىنىدۇ، شەمسىيە كالېندارىدا ھەر 4 يىلدا 2 - ئايغا بىر كۈن قوشۇلىدۇ، بىر كۈن قوشۇلغان بۇ يىل كەبىسە يىلى، باشقا يىللار ئاددىي يىل بولىدۇ.
ئاي شارىنىڭ يەرشارى ئەتراپىدا تولۇق بىرقېتىم ئايلىنىشى ئۈچۈن كېتىدىغان ۋاقىت مەملىكىتىمىزنىڭ دېھقانلار كالېندارىدا بىر ئاي ھېسابلىنىدۇ. ئاي ھەر ئايدا بىر قېتىم تولۇق تۇتۇلدىغان بولغاچقا، قەمەرىيە ئېيى دەپ ئاتىلىدۇ. بىر قەمەرىيە ئېيى ئوتتۇرا ھېساب بىلەن 29.5306 كۈن بولۇپ، بىر ئاينىڭ پۈتۈن كۈن بولۇش ئۈچۈن دېھقانلار كالېندارىدا، كىچىك ئاي 29 كۈن، چوڭ ئاي 30 كۈن قىلىپ بەلگىلەنگەن. مۇنداق بولغاندا 1 يىل 12 ئاي ھېسابلانسا، ئۇمۇمىي كۈن سانى يەرشارى قۇياش ئەتراپىدا تولۇق بىر قېتىم ئايلىنىپ چىقىشى ئۈچۈن كېتىدىغان ۋاقىتتىن 11 كۈندىن كۆپرەك كەم بولىدۇ. ھەممە ئايدا ئاينىڭ بىر قېتىم تولۇق تۇتۇلۇشىغا كاپالەتلىك قىلىش ۋە بىر يىلنىڭ كۈن سانىنى يەرشارى قۇياش ئەتراپىدا ئايلىنىدىغان ۋاقىتقا ماسلاشتۇرۇش ئۈچۈن، ئاسترونوملار 19 يىلدا يەتتە كەبىسە ئېيى بولۇش ئۇسۇلىنى قوللىنىپ توغرىلىغان.
بىزنى ئەڭ جەلپ قىلىدىغان، بىزگە تونۇشلۇق بولغان مارىس:
قۇياشقا يېقىن 4 - پىلانىتا، يەرشارىدىن كىچىك. قۇياشنى ئۇمۇمىي ئايلىنىش دەۋرى 687 كۈن، ئۆز ئوقى ئەتراپىدا ئايلىنىش دەۋرى 24 سائەت 37 مىنۇت، رەڭگى سەل قىزارغان، ئەتراپى شالاڭ ھاۋا بىلەن ئورالغان بولىدۇ، ئىككى كىچىك ھەمراھى بار. ئىككى قۇتۇپىدا ئاق رەڭلىك قۇتۇپ تاجىسى بولۇپ، بۇ تۆت پەسىل ئۆزگىرىشىنىڭ بارلىقىنى كۆرسىتىدۇ.
ئادەتتىن تاشقىرى يېڭى يۇلتۇز 1987a پارتلىشىنىڭ نەتىجىسى. ھالقىنىڭ مەركىزىدىكى داغ بولسا يېڭىدىن شەكىللەنگەن بىر نېيترون يۇلتۇزدىن ئېبارەت (ھۇببىللى بوشلۇق تېلىسكوپى تارتقان)
قورۇلۇۋاتقان بىر تۇرغۇن يۇلتۇزنىڭ ئېشىپ بېرىۋاتقان تارتىش كۈچى مەيدانىنىڭ ئەتراپقا بولغان تەسىرى. بۇ ھەر كۇب دىيومدا نەچچە مىليون توننىلىق زىچلىققا ئىگە بولغان نېيترون يۇلتۇز، كىرىتىرىك نۇقتىدا تۇرماقتا.
ئايلىنىشى نۆل بولغان قارا ئۆڭكۈر
مەنبە : فىزىكا. بۇ يازمىنى ئاخىرىدا نەسىمى تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2012-9-11 17:56
|  |  |  |  |
|
|
يوللىغان ۋاقتى 2012-9-10 02:47:54
