باشلانغۇچ مەكتەپ خەنزۇ تىلى دەرسىنى ئوقۇتۇشتا ھىس قىلغانلىرىم

چېچەك · ۋاقتى: 2011-5-18 16:13:29

دەرىس ئىسلاھاتىدىن كىينىكى باشلانغۇچ مەكتەپ خەنزۇتىلى دەرىسلىكىرى بۇرۇنقى  يىتەرسىزلىكلەرنى تۈزەتكەن ۋە تۇلۇقلىغان ئاساستا  ئەمىليەتچانلىقى ناھايىتى كۈچلۈك قىلىپ لايىھىلەنگەن بۇلۇپ مەزمۇن ، قۇرۇلما، شەكىل، مىتۇد، ئوقۇتۇش تەلىپى، كۈنۈكمە مەشىق قاتارلىق جەھەتلەردە يېڭى بۈسۈش ھاسىل قىلپ نۆۋەتتىكى ئىسلاھات روھىغا ماسلاشتى.
ھەرقايسى يىللىقلارنىڭ خەنزۇتىلى  دەرسىلىكىدىكى ئاڭلاش، سۆزلەش، يېزىش، ئوقۇتۇش،  بىلىشكە تىگىشىلىك خام خەت سانى ۋە يېزىقچىلىق ھالقىلىرىغا  قۇيۇلغان  ھەرقايسى تەرەپلەردە چوڭ ئۆزگىرىشلەر بارلىققا كىلىپ، بىز خەنزۇتىلى ئوقۇتقۇچىلىرىنى سەگەكلەشتۈرۈپلا قالماستىن بەلكى  تېخىمۇ مۇھىمى  باشلانغۇچ مەكتەپ خەنزۇتىلى  ئوقۇتقۇچىلىرىدىن ئىسلاھاتنىڭ تەرەققىياتىنىڭ تەلىپىگە يېقىندىن ماسلىشىپ، خەنزۇتىلى  ئوقۇتۇش ئۇسۇللىرىنى ئىسلاھ قىلىپ ياخشىلاپ، كۈچلۈك ئەمىليەتچانلىققا يۇقىرى سۈپەت، يۇقىرى ئۈنۈمگە ئىگە بىر يۈرۈش يېڭىچە ئوقۇتۇش ئۇسۇللىرىنى ۋۇجۇتقا كەلتۇرۇپ، خەنزۇتىلىدا  يېڭى يۇقىرى  سەۋىيىگە ئىگە يېڭى بىر ئەۋلاد  كىشلەرنى يىتىشتۇرۇپ چىقىشىنى تەلەپ قىلدى.
مەن  مۇشۇ بىر قانتچە يېىللىق  خەنزۇتىلى دەرىسىنى ئۈتۈش جەريانىدا تۆۋەندىكىدەك  تەرەپلەرنى  ھىس قىلىدىم.  1.  مۇھىم ھالقا مۇكەممەل  دەرىس تەييارلىقى دەرىس تەييارلاشقا قۇيۇلدىغان بىر قانچە تۈرلۈك ئاساسى تەلەپ :
1. دەرىس تەييارلاش جەھەتتە:
دەرىس ئوقۇتۇشنىڭ ئەڭ مۇھىم ھالقىسى دەرىسى تەييارلاشتىن ئىبارەت دىگەن ئوقۇمنى كاللىغا سىڭدۇرۇش ناھايىتى مۇھىم. دەرىسى تەييارلاشتا ئالدى بىلەن ئوقۇتۇش نىشانىنى توغرا بېكىتىش لازىم.
1) بىلىم ۋە ئىقتىدار :
بۇ ئوقۇتۇش جەريانىدا  ئوقۇغۇچىلار ئۆگىنىشكە، ئىگەللەشكە تىگىشىلىك مۇھىم بىلىم نوقتىلىرى ۋە ئوقۇغۇچىلار  يىتىلدۇرۇشكە تىگىشىىك ئىقتىدارلارنى توغرا  لاھىيلەشنى  كۆرسىتىدۇ.
2) جەريان ۋە ئۇسۇل :
بۇ ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئۆگىنىش، قاتنىشىش، سىڭىپ كىرىش، تاللاش ئىشلىتىش ئارقىلىق ئۆگىنىشىنى ئۆگىنىۋېلىشقا قارتىلغان يەنى ئوقۇغۇچىلاردا قانداق جەريان ئارقىلىق قانداق ئۆگىنىش ئۇسۇلىنى يىتىلدۈرۈشكە قارتىلىغان.
3) ھىسيات ، پوزىتسىيە، قىممەت قارىشى:
بۇنىڭىدا دەرىسلىكىنىڭ مەزمۇنىنى نامايەن قىلىش بىلەن ئوقۇغۇچىلارغا ئېلىپ بىرىلدىغان تەلىم تەربىيەنىڭ مۇھىم نوقتىسىنى ئىپادىلەشكە ئوخشاش ئەھمىيەت بىرىش كېرەك.
4) دەرىسلىكنىڭ خارەكتىرى، دەرىس شارائىتى :
دەرىسىنىڭ  خاراكتىرى بولسا شۇ دەرىسنىڭ تىپى يەنى ڭېيى دەرىسمۇ ياكى تەكرار دەرىسمۇ ؟  تەجرىبە  دەرىسمۇ ياكى  مەشىق دەرىسمۇ دىگەنلەرگە  قارتىلغان. دەرىس شارائىتى : دەرىس ئۆلچىمىدە بەلگىلەنگەن شۇ دەرىسىنى ئۈتۈشكە سەرىپ قىلدىغان ئوقۇتۇش شارائىتى.
5) ئوقۇتۇش ئۇسۇلى ۋە ئۆگىنىش ئۇسۇلى :
بۇ ئوقۇتقۇچىنىڭ ئوقۇتۇشتىكى ئۇسۇلى ۋە ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئۆگىنىش ئۇسۇلىغا قارتىلغان يەنى  ئوقۇتقۇچىنىڭ يىتەكچىلىكىدە  ئوقۇغۇچلارنىڭ بىلىم ئىگەللەش، ئىقتىدار يىتىلدۇرۇش، جىسمانى روھى جەھەتتىن تەرەققى قىلىشقا  ئىرىشىش ۋە ئورتاق پائالىيەت قىلىشنىڭ ئۇسۇلىنى كۆرسىتىدۇ.
6) ئوقۇتۇش ۋاستىسى :
بۇ ئوقۇتقۇچىنىڭ ئوقۇتۇش مەقسىدىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇشتىنى كۆزلىگەن ئاساستا  ئوقۇتۇش پائالىيىتى قانات يايدۇرۇلغان، ئۆز -  ئارا ئۇچۇر ئالماشتۇرىدىغان  قورال ياكى ئەسلىھە.
مەسلەن :  دوسكا، بور، ئاسما رەسىم، ئۈنئالغۇ، كۆلەڭگە چۈشۈرۈش ئاپپاراتى، كومپيۇتېر، مۇزىكا  تەنتەربىيە  ئەسلىھەلىرى قاتارلىق  ئوقۇتۇشقا ياردەم بىردىغان  ۋاستىلەرنى كۆرسىتىدۇ.
7) ئوقۇتۇش جەريانى :
ئوقۇتۇشنىڭ ھەر بىر ھالقىلىرىدا ئوقۇتۇش  نىشانىنى چۆردىگەن  ھالدا ھەربىر مەزمۇننى  ئوقۇتقۇچىنىڭ قانداق ئوقۇتۇش  ئۇسۇلى، ئوقۇغۇچىلارنى  قانداق ئۆگىنىش ئۇسۇلى،  ئوقۇتقۇچىنىڭ قانداق يىتەكلەش جەريانى، ئوقۇغۇچىلارنىڭ قانداق ئۆگىنىش جەريانى ئارقىلىق بىر تەرەپ قىلىش ئۇسۇلى ۋە جەريانىنى كۆرسىتىدۇ.
8) تاپشۇرۇق  بىرىپ ئۇرۇنلاشتۇرۇش:
ئوقۇغۇچىلارغا تاپشۇرۇق  ئۇرۇنلاشتۇرۇشتىكى مەقسەت ئوقۇغۇچىلارنى دەرىسخانىدىكى بىلىم نوقتىلىرىنى تېىخمۇ چۇڭقۇر چۈشىنىش بىلىمنى ئىقتىدارغا ئايلاندۇرۇش، ئەمەلىيەتتىن ئۆتكۈزۈش ئىجادى تەپەككۈر قىلىش ئۆزىنىڭ ئۆگىنىش جەريانىنى تەكشۈرۈش باھالاش پۇرسىتىگە ئىگە قىلىشتىن ئىبارەت.
10) دەرىستىن كىينىكى ئويلىنىش :
بۇ ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرستىن كىينكى ئوقۇتۇش جەريانىدا ئۇچىراتقان مەسىلە ۋە ئىگلىگەن ئۇچىرلىرىغا قارىتا ئېلىپ بىرىلغان ئۆزىگە قايتۇردىغان ئىنكاسىدىن ئىبارەت. بۇ بىر قېتىملىق دىئاگنۇز كىينكى باسقۇچىلۇق  ئوقۇتۇشتا  يالغۇز ئوقۇتقۇچىنىڭ بىۋاستە كۈزتىش، خۇلاسىلە، مەسىللەرنى بايقاش، ھەل قىلىش چارىسىنى ئىزدەش ئارقىلىق ئوقۇتۇش ئۇسۇلىىنى ۋە ئوقۇتۇش ۋاستىسىنى ئەلالاشتۇرۇپ، مول بولغان ئوقۇتۇش تەجىربىگە ئىگە قىلىپلا قالماي بەلكى  ئوقۇتقۇچىلارنىڭ ئوقۇتۇشقا  بولغان مەسئۇلىيەتچانلىقىنى  كۈچەيتىدۇ ۋە بىلىم قۇرۇلمىسىنى مۈكەممەللەشتۈرىدۇ.
2. ئوقۇغۇچىلارنى يېڭى دەرىسكە باشلاپ كىرىش.
ئوقۇغۇچىلارنى يېڭى دەرىسكە باشلاپ كىرىش دەرىسخانا ئوقۇتۇشىدا ئىنتايىن مۇھىم ھالىقلارنىڭ بىرى بۇلۇپ، يېڭى دەرىسكە باشلاپ كىرىش لاھىيىسىنىڭ  قانداق بۇلۇشى شۇ سائەتلىك دەرىسىنىڭ مۇۋاپىقىيەتلىك بۇلۇش -  بولماسلىقى بىلەن بىۋاستە مۇناسىۋەتلىك.
يېڭى دەرىسكە باشلاپ كىرىشتە  تۆۋەندىكدەك  بىر قانچە خىل ئۇسۇللارنى قوللاندىم.
1. سۇئال سوراش شەكىل ئارقىلىق يېڭى دەرىسكە باشلاپ كىرىش.
مەسلەن: شۇ تىكىست ئىچىدىكى ئادەم، ھايۋان ياكى ئاساسلىق پىرسۇناژلارغا مۇناسىۋەتلىك بۇلغان سۇئاللارنى سوراش. مەسلەن:  باشلانغۇچ 6 -  يىللىقىنىڭ خەنزۇتىلى  دەرسىلىكىدىكى  « كۆۋرۈكتىن ئۈتۈش»  دىگەن  دەرسىلىكىنى ئۆتكەندە لېي فىڭ كىم ؟  سىز لېي فىڭ توغۇرۇلۇق  نىملەرنى بىلىسىز؟  دىگەندەك  ئوقۇغۇچىلارنىڭ دىققىتىنى  قوزغايدىغان سۇئاللارنى سوراش ئارقىلىق ئۇلارنىڭ دىققىتىنى دەرىس مەزمۇنىغا مەركەزلەشتۈرگىلى بۇلىدۇ.
2. مەلۇم  بىر ئىشنىڭ  جەرياننى بايان قىلىش ياكى  مەلۇم  بىر ھىكايىنى  سۆزلەپ بىرىش ئارقىلىق يېڭى دەرىسكە باشلاپ كىرىش.
مەسلەن:  باشلانغۇچ  6 -  يىللىقنىڭ خەنزۇتىلى  كىتاۋىدىكى  مىنىڭ ئىسمىم  پىئونىېر  دىگەن تېكىستنى ئۆتكەندە  شۇ تېكىست  مەزمۇنىغا خارەكتىر جەھەتتىن ئوخشاپ كىتىدىغان مەزمۇنلارنى بايان قىلىش  ئارقىلىق پىئونىېرلارنىڭ قانداق مەجبۇرىيىتى بارلىقىنى ئوقۇغۇچىلارغا ئەسلىتىش ئارقىلىق شۇ سائەتلىك  يېڭى دەرىسكە باشلاپ كىرىسەك ئۈنۈمى ياخشى بۇلىدۇ دەپ قارايمەن.
3. شۇ سائەتلىك  دەرسىكە مۇناسىۋەتلىك  رەسىم ئارقىلىق يېڭى دەرسكە باشلاپ كىرىش.
بۇ خىل ئۇسۇل باشلانغۇچ مەكتەپنىڭ تۆۋەن يىللىقلىرىدا قوللىنىشقا ئىنتايىن  ماس كىلىدۇ. دەرىس  مەزمۇنىغا مۇناسىۋەتلىك بولغان رەسىملەرنى  ئوقۇغۇچىلارغا كۆرسىتىش ئارقىلىق ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئوبرازلىق تەپەككۈرىنى تېخمۇ ياخشى جارى قىلىدۇرۇپ ياخشى بولغان ئوقۇتۇش ئۈنۈمنى قولغا كەلتۈرۈشكە  بۇلىدۇ.
3. ئوقۇغۇچىلارنىڭ خەنزۇچە  خەت تۇنۇش ئىقتىدارىنى يۇقىرى كۆتۈرۈش.
مىنڭىچە خەنزۇتىلى ئوقۇتۇشىدا خەنزۇچە خەت تۇنۇش ئىقتىدارىنى يۇقىرى كۆتۇرۇش مۇھىم ئۇرۇندا تۇرىدۇ ەەپ قارايمەن.  شۇڭا  بۇ نوقتىدىن قەتئى تەۋرىنىشكە بولمايدۇ. خام خەت ئوقۇتۇشنىڭ قانداق بۇلىشى بالىلارنىڭ  تىل ئىقتىدارنىڭ تەرەققىياتىغا  تىل جەھەتتىن تەربىيلىشىنىڭ ئەتراپلىق بۇلىشغا  بىۋاستە  تەسىر كۆرسىتىدۇ ، خەنزۇتىلى  ئوقۇتۇشىدىكى سۈرئەتنىڭ ئاستا بۇلىشى تەجىربىگە يارىشتا ئۈنۈمنىڭ  كۈرۈلمەسلىكى ئالدى بىلەن  خام خەت ئوقۇتۇشىدا  ئىپادىلىنىدۇ. شۇڭا خام خەت ئوقۇتۇشنى تۆۋەن يىللىقلارنىڭ خەنزۇتىلى ئوقۇتۇشنىڭ مۇھىم نوقتىسى .
ئوقۇغۇچىلارنىڭ تۇنۇيدىغان خات سانىنىڭ  كۆپىيىشىگە  ئەگىشىپ شەكىل  جەھەتتىن ئوخشىشىپ كىتىدىغان خەتلەرنى ئۆز ئارا  پەرىقلەندۈرۈش خەنزۇ تىلى ئوقۇتۇشىدىكى ئەڭ مۇھىم ھەم ئەڭ قىيىن  نوقتىغا ئايلىنىپ قالىدۇ،  دەرىس  ئىسلاھاتىدا  تەشەببۇس قىلىنغان كۆپ تۇنۇش ئاز يېزىش تۇرمۇشقا يېقىنلاشتۇرۇش پىرىنسىپىغا ئاساسەن تۆۋەندىكدەك  ئۇسۇللارنى قوللىنىشقا بۇلىدۇ.
1. ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئەڭ ئاۋال خەنزۇتىلى يىزىقىنىڭ  تەسۋىرى  يېزىلىق بۇلۇشتەك ئالاھدىلىكىنى تۇلۇق تۇنۇپ يىتىش بىلەن بىللە ئوقۇغۇچىلارنىڭمۇ  بۇ جەھەتتىكى تۇنۇشىنى ئۆستۈرۈشى كېرەك.
2. يان بۆلەكنى ئالماشتۇرۇپ پات -  پات ئەسلىتىپ تۇرۇش ئۇسۇلى .
خەنزۇ يىزىقىدىكى شەكىل جەھەتتىن ئوخشىشىپ كىتىدىغان نۇرغۇن خەتلەر يان بۆلەك  جەھەتتىن پەرىقلەندۇرىلىدۇ. شۇڭا ئوقۇتقۇچى  شۇ بىر سائەتلىك دەرىس جەريانىدا  ئۆگەتمەكچى بولغان خام خەتلەر بىلەن ئىلگىرى ئۆگىنىپ بولغان شەكىل جەھەتتىن ئوخشىشىپ كىتىدىغان خەتلەرنىڭ بارلىقىنى ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئۆزىگە ئويلاندۇرۇش، مۇمكىن بولسا  خاتىرىسگە  ياكى كىتاپقىمۇ بولسا رەتلىگۇزۇپ يازغۇزۇش كېرەك. يەنە بۇنىڭىدىن باشقا خەنزۇ يىزىقىدىكى ھەر بىر يان بۆلەك  ھامان مەلۈم مەنىلەرنى ئىپادىلەيدۇ، خام خەت  ئوقۇتۇشىدا  شەكىل جەھەتتىن  ئوخشىشىپ كىتىدىغان خەنزۇچە خەتلەرنىڭ  خەت قۇرۇلمىسى قانۇنيىتىگە  ھەرقايسى  يان بۆلەكلەرنىڭ  بىلدۈرىدىغان  مەنىسىگە ئاساسەن ئوقۇغۇچىلارنىڭ پىسخىك  ئالاھىدىلىكلىرىگە  ئەھمىيەت بىرىپ ئوبرازلىق ھالدا چۈشەندۈرۈش ئۇسۇلى قوللانسا خام خەت ئوقۇتۇشىدا ياخشى ئۈنۈمنى ياراتقىلى بۇلىدۇ دەپ قارايمەن.

پەيشەنبازار مەكىزى باشلانغۇچ مەكتەپ
رىسالەت  ئېزىز
2011-يىل 2-ئاينىڭ 19-كۇنى
بۇ يازمىنى ئاخىرىدا Tursun007 تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2011-5-18 16:37

nigar305 · ۋاقتى: 2011-5-18 22:36:11

ياخشى يىزىلىپتۇ.رەھمەت سىزگە.