«بايان ماقالىلىرىنى قانداق يىزىش كېرەك»؟

تاتلېق

بايان ماقالىلىرى : بايان بىلەن تەسۋىرنى ئاساسلىق ئىپادىلەش ئۇسۇلى ، ئادەم بىلەن ۋەقەنى ئاساسلىق ئەكىس ئەتتۈرۈش ئوبيېكتى قىلىنغان ماقالىلەردۇر .بايان ماقالىلىرىدە شەخسلەر ، ۋەقەلىكلەر ۋە مەنزىرىلەر كونكىرېت ، جانلىق بايان قىلىنىش ئارقىلىق رېئال تۇرمۇش جانلىق ئەكس ئەتتۈرلۈپ ، ئىدىيە ئىپادىلەپ بىرىلىدۇ .
" J" u) G0 T4 _( O  F3 pبايان ماقالىلىرىدە ئادەملەرنى يېزىش بىلەن ۋەقەلەرنى يېزىش بىر-بىرىدىن ئايرىلالمايدۇ . يېزىش مەقسىتى ۋە ئىشلىتىلگەن ماتېرىياللارنىڭ ئوخشاش بولماسلىقى تۈپەيلىدىن ھەربىر ماقالىدە بايان قىلىندىغان مۇھىم نوقتىلار ئوخشاش بولمايدۇ ، يەنى بەزىلىرىدە ئادەم ئاساس قىلپ يىزىلسا ، بەزىلىرىدە ۋەقە ئاساس قىلىپ يىزىلىدۇ ، بەزىلىرىدە نۇقتىلىق ھالدا مەنزىرىنى يېزىش ئاساس قىلىنىدۇ .
& D* ^% \( `0 O  gئادەتتە ، بايان ماقالىلىرىنىڭ ئاسالىق ئىپادىلەش ئۇسۇلى بايان قىلىش بولسىمۇ ، لىكىن ھامان تەسۋىر ، مۇھاكىمە ۋە لىرىكا قۇشۇمچە قىلىنىدۇ .
9 w& G" [: t; I6 [- x8 ~تەسۋىر - پېرسۇناژلار ، ۋەقەلىكلەر ھەم مۇھىت قاتارلىقلارنى جانلىق ، ئىنچىكە ۋە مۇپەسسەل سۈرەتلەپ بېرىشتىن ئىبارەت . بايان ماقالىلىرىدە بايان بىلەن تەسۋىر بىر-بىرىنى تۇلۇقلايدۇ ھەم ئۆز-ئارا ماسلىشىپ كېلىدۇ . بۇ ئىككىسىنىڭ بىرى كەم بولسا بولمايدۇ . تەسۋىر ياخشى قوللىنىلسا ، پېرسۇناژلار ، ۋەقەلىكلەر ھەم مەنزىرىلەر كۆز ئالدىمىزدا ئەينەن گەۋدىلىنىپ ، ماقالىنى تېخىمۇ ئوبرازلىق ، تېخىمۇ جانلىق قىلىدۇ .
بايان ماقالىلىرىدىكى مۇھاكىمىدە ، ئۇمۇمەن ئالدىدا بايان قىلىپ ، كىيىن مۇھاكىمە يۈرگۈزۈلدۇ .
! e" m+ n/ o: I% e0 C! Gبۇ كىتاپخانلارنىڭ بايان قىلىنىۋاتقان شەيئىگە بولغان تونۇشنى يۇقىرى كۆتۇرىدۇ ، ماقالىنىڭ ئىدىيۋى جەھەتتىىكى چوڭقۇرلۇقنى كۈچەيتىدۇ . ئۇنىڭدىن باشقا يەنە ئالدىدا مۇھاكىمە يۈرگۈزۈپ كىيىن بايان قىلىشىمۇ بار . بۇ كىتاپخانلارنىڭ بايان قىلىنىدىغان شەيئى ئۈستىدە ناھايىتى تىز مۇھاكىمە يۈرگۈزۈشكە ، ماقالىنىڭ كىيىنكى قىسمىغا يېقىندىن نەزەر ئاغدۇرۇشقا يېتەكلەيدۇ . بەزى بايان ماقالىلىرىدە ئاپتور ئۆزى يېزىۋاتقان شەيئى ئۈستىدە بىۋاستە مۇھاكىمە يۈرگۈزمەي ، ماقالىدىكى مەلۇم بىر پېرسۇناژ تەرپىدىن مۇھاكىمە يۈرگۈزۇپ باھا بەرگۈزىدۇ .
بايان ماقالىلىرىدە لىرىكا ئىككى خىل ئۇسۇل بىلەن ئىزھار قىلىنىدۇ . بىرى ، ئاپتور ۋەقەنى بايان قىلىش ئاساسىدا ئۆزىنىڭ شەيئىگە بولغان ئىدىيىۋى ھېسىياتىنى بىۋاستە ئىزھار قىلىدۇ . يەنە بىرى ، لىرىكىنى ئادەمگە ، ۋەقەلىككە ، شەيئىگە يۈكلەپ ئىزھار قىلىدۇ .
" {$ r5 C7 k; }6 R9 E+ ?بايان ماقالىلىرىدە ئادەم ، ۋەقە ۋە مۇھىتتىن ئىبارەت ئۈچ تەرەپ بايان قىلىنىدۇ ۋە تەسۋىرلىنىدۇ . بۇلارنى بايان قىلىش ۋە تەسۋىرلەشتە كونكرېت بولۇش ، ئوبرازلىق بولۇشتىن ئىبارەت بىر ئۇمۇمى تەلەپ قويۇلدۇ . بۇ تەلەپنى ئورۇنداش ئۈچۈن : بىرىنچى ، ئادەملەرنى كونكرېت ، ئوبرازلىق يىزىش كېرەك . ئادەملەرنى تاشقى قىياپىتى ، ئادىتى ، ھەركىتى ، سۆزى ۋە ئىچكى ھېسىياتىدىن ئىبارەت بەش جەھەتتىن يازىغاندا ئاندىن كونكرېت ، ئوبرازلىق يېزىشتىن ئىبارەت مەقسەتكە يەتكىلى بولدۇ .
ئىككىنچى ، ۋەقەلەرنى كونكرېت ، ئوبرازلىق يېزىلىشى كېرەك . يەنى بىرەر ۋەقەنى يازغاندا ، ئۇنىڭىدا تەسۋىرلەنگەن ئادەملەر كىملەر؟ قانداق ۋەقە ، قاچان ، قەيەردە يۈز بەرگەن؟ ۋەقەنىڭ سەۋەبى ، جەريانى ۋە نەتىجىسى قانداق بولغان؟ دېگەنلەردىن ئىبارەت ئالتە نوقتا ئېنىق سۆزلىنىشى كېرەك . بۇ ئالتە نوقتا بايان ماقالىلىرىنىڭ ئالتە ئامىلى دەپ ئاتىلىدۇ . مۇشۇ ئالتە ئامىل تۇلۇق تاپشۇرۇلغاندىلا ۋەقە كونكرېت ، ئوبرازلىق يېزىلغان بولىدۇ . كىتاپخانلار بۇنداق ماقالىلەردە يېزىلغان ئادەم ۋە ۋەقەلەر ھەققىدە ئېنىق ، ئەتراپلىق چۈشەنچە ھاسىل قىلالايدۇ .
% v: e% O2 w$ r6 y7 o: Jبايان ماقالىلىرىدە بولۇشقا تېگىشلىك ئالتە ئامىل ھەرقانداق بايان ماقالىسىدە جەزمەن بۇلۇشى كېرەك ، بىرى كەم بولسا زادى بولمايدۇ ، دىگىلى بولمايدۇ . بەزى ئەھۋاللاردا ئۇنىڭ بەزى ئامىللىرى بولمىسىمۇ بولدۇ . ئالايلى ، ۋاقىت ياكى ئۇرۇننىڭ ماقالىنىڭ مەزمۇنى بىلەن ئانچە مۇناسىۋىتى بولمىسا ياكى كىتاپخانلارنىڭ خەۋىرى بار ئىش بولسا ، ئۇلارنى يازمىسىمۇ ياكى ئانچە تەپسىلى يازمىسىمۇ بولدۇ . بەزى ۋەقەلەرنىڭ يۈز بەرگەن ۋاقتى ئېنىق يېزىلسا ، بەزى بايان ماقالىلىرىدە پەقەت ( ياز كۈنلىرىنىڭ بىرىدە) ، (كىچىك ۋاقىتىمدا) دېگەندەك سۆزلەر يېزىلسىمۇ بولدۇ .
& n, P5 n/ ^, f- Kئۈچىنچى ، مەنزىرلەرنى كونكرېت ، ئوبرازلىق يېزىلىشى كېرەك . پەقەت مەنزىرنى شەكلى ، رەڭگى ، ھالىتىدىن ئىبارەت ئۈچ جەھەتتىن تەپسىلى يازغاندىلا ، ئاندىن مۇھىتنى كونكرېت ، ئوبرازلىق يېزىش مەقسىتىگە يەتكىلى بولدۇ .
$ s! T5 N' e1 ?! X6 q& mبايان ماقالىلىرىنى ياخشى يېزىش ئۈچۈن يەنە مۇۋاپىق بايان ئۇسۇلىنى تاللىۋىلىش كېرەك . بايان قىلىش ئۇسۇلى ھەرخىل تىپتىكى ماقالىلەرنىڭ ھەممىسىدە قوللىنىدۇ . ھالبۇكى ، بايان ماقالىلىرىدە ئەڭ كۆپ قوللىنىدۇ . بايان قىلىش ئۇسۇلى ئادەتتە تەرتىپلىك بايان (ئوڭ بايان) ، چېكىنمە بايان (تەتۈر بايان ياكى قايتۇرما بايان) ، قىستۇرما بايان دەپ ئۈچ تۇرگە بۆلۈنىدۇ .
تەرتىپلىك بايان - ۋەقەلەر تەرەقىياتنى ۋاقىتنىڭ ئىلگىرى-كىيىنلىك تەرتىپى بىلەن
ئۇرۇن تەرتىپى بويىنچە بايان قىلىش ئۇسۇلىنى كۆرسىتىدۇ . بۇ ئۇسۇلدا ماقالە-ئەسەرلەرنىڭ ماتېريالىنى بىر قەدەر ئاسان تەشىكىللىگىلى ، سۆز-جۈملىلەرنى بىر قەدەر رەتلىك قوللانغىلى بولدۇ .
" v6 x+ j- T0 _5 rچېكىنمە بايان - ئالدى بىلەن ۋەقەلىكنىڭ ئەڭ گەۋدىلىك بولغان قىسمى ياكى بىرەر ئىشنىڭ نەتىجىسى ، يەنى زىددىيەت-تۇقۇنۇشنىڭ ھەل قىلىنىشى بايان قىلىنىپ ، ئاندىن زىدديەتنىڭ پەيدا بولۇشىدىكى سەۋەب ، ۋەقەنىڭ يۈز بىرىشى ۋە تەرەققىيات جەريانى بايان قىلىنىدىغان ئۇسۇلنى كۆرسىتىدۇ .
قىستۇرما بايان –تەرتىپلىك بايان ۋە چېكىنمە بايانغا ئوخشاش پۇتۇن ماقالە بويىنچە قوللىنىدىغان بايان قىلىش ئۇسۇلى بولماستىن ، پەقەت تولۇقلاپ چۈشەندۈرۈش يۈزسىدىن قوللىنىدىغان بايان ئۇسۇلىدۇر . قىستۇرما باياننىڭ بەزىلىرى ئاساسى ۋەقەنى تولۇقلاش ، بەزىلىرى شەخىسنىڭ خاراكىتىرىنى گەۋدىلەندۈرۈش ، بەزىلىرى ئەسەرگە قارىتا قوشۇمچە ئىزاھ بېرىش رولىنى ئوينايدۇ .
5 y1 g" c5 |+ ]7 M7 Y4 s, _يۇقارىقى ئۈچ خىل بايان قىلىش ئۇسۇلى باش تېما ئېھتىياجىغا ئاساسەن مۇستەقىل ۋە بىرلەشتۈرۈلگەن ھالدا قوللىنىدىغان ئىپادىلەش ئۇسۇلى بولۇپ ، ماقالە يازغۇچى ئۆز ماقالىنىسىڭ ئېھتىياجىغا مۇۋاپىق بايان قىلىش ئۇسۇلىنى تاللاشقا ئەھمىيەت بىرىشى لازىم .

باشقا تور بېكەتلەرگە كۆچۈرمەڭ . ئەمگىكىمىزگە ھۆرمەت قىلىڭ.

5230

ئەجەپ ياخشى چۈشەندۈرۈپسىز رەھمەت

borhan

سىز  ئەدىپ  ئۇخشىمام سىز   كۆپ  تەرەپلىك  پىكىر  قىلىدىكەن  سىز  بىراق  بۇ  چۇشەندۇرۇشلەر  بىرلىككە كەلگەنمۇ ؟

تاتلېق

' b( K" |( Q6 P) ^  U4 \

borhan يوللىغان ۋاقتى  2015-12-10 00:56
" K, [* Q5 G) K' v, l- eسىز  ئەدىپ  ئۇخشىمام سىز   كۆپ  تەرەپلىك  پىكىر  قىلىدىكە ...

" Y7 B# e) Q$ _/ G% gئويغۇر تىلى ئەدەبىياتىدا بىرلىككە كەلگەن .
( E; }, I. y% c  m; c) Mگۇنامانلانسىڭىز مۇشۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك ماتىرياللارنى ئىزدەپ بېقىڭ

0030

ياخشىكەن    . رەھمەت

borhan

                                         

تاتلېق

borhan يوللىغان ۋاقتى  2015-12-11 16:47

) p- `& V$ D; l$ ]: q7 \* Y0 D) j8 R :lol