تاماق تاللىمايدىغان ساغلام بالىلاردىن بولايلى

Oqutquchi

بىر تونۇشۇمغا مۇشۇ تېمىدىكى بىر ماقالە يېزىش ۋەزىپىسى كىلىپ،ماڭا ھاۋالە قىلغان ئىدى،بىراق توردىن شۇنچە ئىزدەپمۇ تاپالماي ئاخىرى ئۆزۈم يازغان شۇڭا بۇ يەرگە بەھىرلەپ قويدۇم.



4 t/ c0 N0 W+ M0 e. m, t

تاماق تاللىمايدىغان ساغلام بالىلاردىن بولايلى
; f2 M3 C8 O# r" I4 d/ g

: R- c. K# Y& ^0 Uئورمانلىقتا ئاق توشقانچاق ۋە ئالا توشقانچاق دەپ ئىككى توشقانچاق بار ئىكەن.ئۇلار چوڭ بولۇپ يەسلىگە كىرىپتۇ.ئاق توشقانچاق ئاپىسى ئېتىپ بەرگەن تاماقلارنى داستىخانغا چاچماي پاكىز ھەم تولۇق يەيدىكەن،ئالا توشقانچاق بولسا ئۆزى ياقتۇرمايدىغان نەرسىلەرنى داستىخانغا تاشلاپ قويۇپ ،ئۆزى ياقتۇرىدىغان نەرسىلەرنى يەيدىكەن.ئالا توشقانچاقنىڭ ئاپىسى بۇنىڭدىن تولىمۇ نارازى ئىكەن.ھەمدە ئالا توشقانچاققا تەربىيە قىلىپ،بالام تاماقلارنى خالىغانچە تاللىساڭ بولمايدۇ،بويۇڭ پاكار بولۇپ قالىدۇ ھەم مەكتەپتە ھېسابلارنى ئىشلىيەلمەيدىغان،مۇئەللىملەرنىڭ سۇئالىغا جاۋاب بېرەلمەيدىغان بولۇپ قالىسەن دەپتۇ.بىراق ئالا توشقانچاق بۇنىڭغا قۇلاق سالماپتۇ.يەسلىدىمۇ تاماقلارنى تاللاپ ئوقۇتقۇچىلارنىڭ نەسىھىتىنىمۇ ئاڭلىماپتۇ.ئاق توشقانچاق ناھايىتى ئەقىللىق چوڭ بوپتۇ،ھېسابلارغا دائىم قول كۆتۈرۈپ جاۋاب بېرىدىكەن ھەمدە مۇئەللىمىنىڭ سورىغان سۇئاللىرىغا ناھايىتى توغرا جاۋاب بېرىدىكەن.مۇئەللىملەر ئۇنى ناھايىتى ئەقىللىق چوڭ بولدى دەپ ماختايدىكەن .بىراق ئالا توشقانچاق كاللىسىنى شۇنچە ئىشلەتسىمۇ جاۋاب بېرەلمەي بەك خىجىل بوپتۇ.بويىمۇ ئاق توشقانچاقتىن پاكار بولۇپ قاپتۇ.شۇنىڭ بىلەن ئۇنىڭ كۆڭلى شۇنداق يېرىم بولۇپتۇ،ھەمدە ئانىسىنىڭ ۋە ئوقۇتقۇچىسىنىڭ قىلغان نەسىھىتى ئېسىگە كىلىپ ناھايىتى پۇشايمان قىپتۇ.
  X( J- O9 {+ [6 v1 Bتاماق تاللاش بالىلاردا دائىم كۆرۈلىدىغان ناچار ئادەتلەرنىڭ بىرى بولۇپ،بالىلاردا ئوزۇقلۇق تەڭپۇڭ بولماسلىق سەۋەبىدىن ئۇلارنىڭ سالامەتلىكىگە ناچار تەسىرلەرنى ئېلىپ كېلىدۇ.مەسىلەن:ئەستە تۇتۇش قابىلىيىتى تۆۋەن بولۇش،بويى پاكار بولۇپ قىلىش،ئاسانلا ئاغرىپ قىلىش،ئىممونېت ئىقتىدارى تۆۋەن بولۇش،زىھنىنى يىغالماسلىق ھەتتا ئېغىر كېسەللىكلەرگە گىرىپتار بولۇشتەك يامان ئاقىۋەتلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
بىز كۈندىلىك تۇرمۇشىمىزدا ئىستېمال قىلىدىغان ھەرخىل يېمەكلىكلەر تەركىبىدە بەدىنىمىز ئىھتىياجلىق بولۇپ نۇرغۇن ئېلمېنتلار بولۇپ،بۇ ئېلمېنتلار بالىلارنىڭ ئۆسۈپ يېتىلىش مەزگىلىدە يېتەرلىك ھالدا تەمىنلىنىشى لازىم.ئەگەر تاماق تاللاش سەۋەپلىك بۇ ئېلمېنتلار بەدىنىمىزگە ۋاقتىدا،يېتەرلىك تولۇقلانمىسا ئۇنداقتا يۇقىرىقىدەك ئەھۋاللار يۈز بېرىپ،بەدەم ساغلاملىقىمىزغا ئېغىر زىيانلارنى ئېلىپ كىلىدۇ.
تاماق تاللاش مۇشۇنداق خەتەرلىك بىر ناچار ئادەت ئىكەن،ئۇنداقتا قانداق قىلىپ بۇ ناچار ئادەتلەرنى تۈگەتكىلى بولىدۇ؟
1.        تاماقتىن بۇرۇن ئۇششاق يېمەكلىكلەر ۋە مېۋىلەرنى كۆپ يېمەسلىك كىرەك.ئۇششاق يېمەكلىكلەر ۋە مېۋىلەرنى كۆپ يېگەندە قورساق ئاسانلا تويۇپ قېلىپ،تاماقنى يېگۈسى كەلمەسلىك،ئۆزى ياقتۇردىغان نەرسىلەرنى يەپ،باشقا نەرسىلەرنى يېمەيدىغان يامان ئادەت شەكىللىنىپ قالىدۇ.
6 S2 y$ A8 x1 n' w7 W2.        تاماقتىن بۇرۇن ياكى تاماق يېگەندە مىۋە شەربىتى ياكى تاتلىق ئىچىملىكلەرنى ئىچمەسلىك كىرەك.مېۋە شەربىتى ۋە تاتلىق ئىچىملىكلەر تەركىبىدە مول بولغان قەنت ماددىسى بولۇپ،قەنت ماددىسى بەدەندە ناھايىتى تىز سۈرئەتتە پارچىلىنىپ قورساق تويۇپ قىلىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ،نەتىجىدە تاماق ئېشىپ قالىدۇ ياكى تاماقنى يىگۈسى كەلمەيدۇ.
3.        ئاتا-ئانىلارمۇ ئۆزىدە تاماق تاللايدىغان ناچار ئادەتلەر بولسا بۇ ناچار ئادەتلەرنىڭ ئۆزىنىڭ بەدىنىگە ئېلىپ كەلگەن زىيانلىق تەرەپلىرىنى چوڭقۇر تونۇپ،تۈزىتىشنى ئۆزىدىن باشلاپ ۋە بالىلىرىغا قىزىقتۇرۇش،بىر قىسىم يېمەكلىكلەرگە بولغان تەشۋىشلىرىنى ھەرخىل ئىلمىي ئۇسۇللار  ۋە بېسىم ئىشلىتىش ئارقىلىق يۇقۇتۇپ،بالىلىرىنى ھەممە تاماقنى تاللىماي يەيدىغان ھالەتنى شەكىللەندۈرۈشكە تېرىشىشى كىرەك.
; g# M! D' L9 {4.        مۇئەللىملەرمۇ تاماق تاللايدىغان ئوقۇغۇچىلارنى كۈزىتىپ ۋە دەل ۋاقتىدا بايقاپ ئاتا-ئانىلىرى  بىلەن ئاكتىپ ئالاقە ئورنىتىپ بىرلىكتە بۇ مەسىلىنى ھەل قىلىشى كىرەك.بالىلارغا تاماق تاللاشنىڭ زىيىنىنى سۆزلەپ بېرىپ ، تاماق تاللىمايدىغان بالىلار بىلەن تاماق تاللايدىغان بالىلارنى بەسلەشتۈرۈپ تاماق يېگۈزۈش ۋە مۇناسىۋەتلىك ھېكايىلەرنى ئېيتىپ بېرىش ئارقىلىق بالىلارنىڭ تاماق تاللايدىغان ئادىتنىڭ ئۆزىگە زىيان ئېلىپ كېلىدىغىنىنى چوڭقۇر تونۇتۇش كىرەك.
1 e) ]; d+ a2 q6 u. D1 Bيەسلى بولسا بالىلارنىڭ ئۆگىنىش ۋە ئويۇن ئويناش باغچىسى،تېخىمۇ ئېنىق قىلىپ ئېيتقاندا بالىلاردا ياخشى ئادەتلەرنى يېتىلدۈرۈدىغان ،ناچار ئادەتلەرنى تۈگىتىدىغان ياخشى جايلارنىڭ بىرى.تەربىيلەش جەريانىدا ياخشى بولغان  شەخسىي تازىلىق ئادىتى،ئەدەپلىك ،ئەمگەكنى قىزغىن سۆيىدىغان قىلىپ تەربىيلەشتىن سىرت ئەڭ مۇھىمى ئاتا-ئانىلارغا ياردەملىشىپ بالىلارنىڭ تاماق تاللايدىغان ناچار ئادىتىنى يوقىتىش كىرەك.بۇنىڭغا بالىلارمۇ ئاكتىپلىق بىلەن ماسلىشىشى ھەم باتۇرلۇق بىلەن ئۆزىدىكى ناچار ئادەتلەرنى تۈگىتىپ يەسلىدە ۋە ئائىلىدە ياخشى بالا بولۇپ چىقىشقا تېرىشىشى لازىم.
5 L6 z* c- D6 S. {' }كونىلاردا ساغلام تەندە ساپ ئەقىل دەيدىغان ھېكمەتلىك سۆز بار.تۇرمۇشىمىزدىكى بىر قىسىم ناچار ئادەتلەر بىزگە نۇرغۇن زىيانلارنى ئېلىپ كىلىدۇ،مەسىلەن:بەزى بالىلار چوڭلارنىڭ گىپىنى ئاڭلىماي كىتابقا كۆزىنى يېقىن ئەكىلىۋىلىپ ئوقۇش،تېلېۋىزۇرنى يېقىن ئولتۇرۇپ كۆرۈش،يانفون ۋە كومپىيۇتېرلارنى كۆپ ئويناش سەۋەپلىك كىچىككىنە تۇرۇپلا كۆزئەينەك تاقاشقا مەجبۇر بولىدۇ.يەنە بەزى بالىلار تاماقنى تاللاپ يېشىش ،ھەرىكەت ۋە ئولتۇرۇش ئادىتى توغرا بولماسلىق سەۋەبىدىن دوك بولۇپ قىلىش،بويى ئۆسمەسلىك،تېز يۈگىرەلمەسلىك،ئاسانلا ئاغرىپ قىلىش قاتارلىق جىسمانىي زىيانلارغا ئۇچرايدۇ. چوڭلارنىڭ گىپىنى ئاڭلاپ،ئۆزىدىكى ناچار ئادەتلەرنى ۋاقتىدا تۈگەتكەندە بۇنداق زىيانلارغا ئۇچراشنىڭ ئالدىنى ئالغىلى ھەمدە چوڭ بولغاندا ئۆزىنىڭ ئارزۇسىدەك ئادەم بولغىلى بولىدۇ.شۇڭا بىز ئۆزىمىزدىكى تاماق تاللاشتەك ناچار ئادەتنى ۋاقتىدا تۈگىتىپ،ئەدەپ-ئەخلاقلىق،تاماق تاللىمايدىغان ياخشى بالىلاردىن بولۇشىمىز كىرەك.
( Q8 E7 `& A9 d+ t% z- T

8 I/ R5 d) M! k) W

غىلاپ

مەن  ساقلىۋالدىم ، لاازىم  بولغاندا  ئىشلىتەرمەن ، رەىمەت !

نۇرلان

ياخشى يېزىلىپتۇ.