مىزاجقا قاراپ ئوزۇقلىنىش كۆرسەتمىسى

شىپا

0 w8 S( H9 y9 e3 P; }
7 e( T8 T3 m) X: o5 m
بۈيۈك  ئۇستاز  داڭلىق تىبابەتشۇناس ئەبۇ ناسىر فارابى  ئەركىشى 40 ياشقا كىرىپمۇ مىزاجىنى بىلمىسە نىمە دىسە دىسۇن  ئۇ ھايۋاندۇر دىگەنىدى شۇڭا  ھەر بىرىمىز مىزاجىمىزنى بىلىشىمىز شۇنىڭغا قارىتا يىيىش ،تەڭشەش ئېلىپ بېرىش لازىم  .
0 B% E; }+ I3 Qئۇيغۇر تېبابەتچىلىكىدە كىشىلەرنىڭ مىزاجى قان (ھۆل ئىسسىق) ، بەلغەم (ھۆل سوغۇق) ، سەۋدا (قۇرۇق سوغۇق) ، سەپرا (قۇرۇق ئىسسىق) دەپ تۆت تۈرگە ئايرىلىدۇ. ھەر قايسى مىزاجدىكى كىشىلەر يېمەك –ئىچمەك ئىستېمال قىلىشتا ئۆز مىزاجىغا قاراپ، يېمەك- ئىچمەكنى ماسلاشتۇرۇپ ئىستېمال قىلمىغاندا، بەدەندە بەلگىلىك دەرىجىدە ئۆزگىرىش پەيدا بولۇپ، ھەر خىل كېسەللىكلەر كېلىپ چىقىدۇ. بۇنىڭ ئۈچۈن كىشىلەر ئۆزىنىڭ قايسى مىزاجغا تەۋە ئىكەنلىكىنى بىلىۋېلىپ، ئاندىن يېمەك- ئىچمەكنى ماسلاشتۇرۇپ ئىستېمال قىلسا، ساقلىقنى ساقلاش، ئۇزۇن ئۆمۈر كۆرۈش، كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش مەقسىتىگە يەتكىلى بولىدۇ. شۇڭا ئوخشىمىغان مىزاجدىكى كىشىلەر ئۆز مىزاجىغا، يېمەك-ئىچمەكنىڭ تەبىئىيىتىگە ۋە بەدەن ئەھۋالىغا قاراپ مۇۋاپىق كېلىدىغان يېمەك-ئىچمەكلەرنى تاللاپ ئىستېمال قىلىشى كېرەك.
6 s( R! _) b8 p8 a7 {

* o0 _1 f3 N2 L5 B! Z; X  1. قان (ھۆل ئىسسىق) مىزاج كىشىلەر:
& g6 u7 W2 p$ ^( X: S: rبۇ خىل مىزاجدىكى كىشىلەرنىڭ تەبىئىتى ھۆل ئىسسىق بولغاچقا، ھۆل ئىسسىق تەبىئەتلىك يېمەك-ئىچمەكلەردىن شورپا، پولۇ، پىتىر مانتا، قوي سۈتى، تۆگە سۈتى، ھەسەل، تاتلىق ياڭيۇ ۋە قارىمۇچ قاتارلىقلارنى ئۇزۇن مەزگىل ئىستېمال قىلسا بەدەندە ھۆل ئىسسىق كەيپىيات ئارتىپ كېتىپ ،ھۆل ئىسسىقتىن مىزاجى بۇزۇلۇپ، ئاقىۋەتتە باش ئاغرىش، ئېغىز قۇرۇش، سۈيدۈكى ئازىيىش، قان بېسىمى ئۆرلەش، قان- تومۇر قېتىشىش، قان قويۇلۇش ، يۈرەك قان تومۇر كېسەللىكلىرى، تېرە كېسەللىكلىرى، يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر كېلىپ چىقىدۇ. شۇڭا بۇ خىل مىزاجدىكى كىشىلەر يۇقىرىقىغا ئوخشاش يېمەك-ئىچمەكلەرنى كۆپ ئىستېمال قىلىشتىن ساقلىنىپ، ئورگانىزمنىڭ نورمال خىزمەت بېجىرىشىگە ياخشى شارائىت ھازىرلايدىغان، بەدەنگە سوغۇقلۇق يەتكۈزىدىغان، قاننىڭ ھارارىتىنى تەڭشەيدىغان، ئۆز مىزاجىغا ۋە بەدەن ئەھۋالىغا مۇۋاپىق كېلىدىغان قۇرۇق سوغۇق تەبىئەتلىك يېمەك-ئىچمەكلەرنى تاللاپ ئىستېمال قىلىشى كېرەك. بۇنىڭ ئۈچۈن ئاشلىق تۈرىدىكى يېمەكلىكلەردىن گۈرۈچ، تېرىق، ئارپا، كۆك پۇرچاق، كۆك ماش ئۇنلىرىنى؛ مېۋە تۈرىدىكىلەردىن تاتلىق ئانار، بېھى، غورا، لىمون، قارا ئۆرۈك، ئەينۇلا، جىنەستە، خاسىڭ، جىگدە، شاتۇت، زىرىق، ئالقات قاتارلىقلارنى؛ كۆكتات تۈرىدىكىلەردىن يۇمغاقسۈت، كاۋا، جاڭدۇ، پېدىگەن، پۇرچاق ئۈندۈرمىسى قاتارلىقلارنى؛ گۆش تۈرىدىكىلەردىن كەكلىك گۆشى، توخۇ گۆشى قاتارلىقلارنى؛ مايلاردىن گازىر مېغىزى مېيى، قوناق مېيى قاتارلىقلارنى؛ پىششىق يېمەك-ئىچمەكلەردىن پۇشۇرۇلغان توخۇ گۆشى، كاۋا مانتىسى، يارما پولۇ، سىقماق ئاش قاتارلىقلارنى ئىستېمال قىلىش لازىم.

2. بەلغەم (ھۆل سوغۇق) مىزاج كىشىلەر:
; G) n% d8 M3 G! d: N  u& {بۇ خىل مىزاجدىكى كىشىلەرنىڭ تەبىئىتى ھۆل سوغۇق بولغاچقا، ھۆل سوغۇق تەبىئەتلىك يېمەك-ئىچمەكلەردىن سۇيۇق ئاش، چۆچۈرە، شوۋىگۈرۈچ، بولاق مانتا، ھۆل مېۋىلەرنى ئۇزۇن مەزگىل ئىستېمال قىلسا ھۆل سوغۇق كەيپىيات ئارتىپ كېتىشتىن كېلىپ چىقىدىغان كېسەللىكلەردىن بۇرۇندىن سۇ ئېقىش، شالا ئېقىش، پۇت- قولى توڭلاش ۋە ئېغىرلىشىش، ئېغىز تەمى بەتتام بولۇش، روھى- ھالىتى تۆۋەن بولۇش، ئېغىر بولغاندا پالەچ، ئىستىرخا ، بوغۇم ئاغرىقى قاتارلىق كېسەللىكلەر كېلىپ چىقىدۇ. شۇڭا بۇ خىل مىزاجدىكى كىشىلەر يۇقىرىقىغا ئوخشاش يېمەك-ئىچمەكلەرنى كۆپ ئىستېمال قىلىشتىن ساقلىنىپ،ماددا ئالمىششىنى تىزلەشتۈرىدىغان، قاننى جانلاندۇرىدىغان، ئۆز مىزاجىغا مۇۋاپىق كېلىدىغان قۇرۇق ئىسسىق تەبىئەتلىك يېمەك-ئىچمەكلەرنى تاللاپ ئىستېمال قىلىشى كېرەك. بۇنىڭ ئۈچۈن ئاشلىق تۈردىكىلەردىن ئاق ئۇن، قارا بوغداي ئۇنى، سېرىق ياكى قىزىل پۇرچاق، نوقۇت، باقىلە قاتارلىقلار قوشۇپ ياسالغان يېمەك-ئىچمەكلەرنى؛ كۆكتات تۈرىدىكىلەردىن مايلىق يېسىۋېلەك، قىزىلمۇچ، كۈدە، كەرەپشە، سامساق، لوۋىيا، پىننە، پىياز، تاتلىق ياڭيۇ قاتارلىقلاردا تەييارلانغان يېمەك-ئىچمەكلەرنى؛ مېۋە -چېۋىلەردىن قۇرۇق ئۈزۈم، ياڭاق، گۈلە، ئەنجۈر قېقى قاتارلىقلارنى؛ گۆشلەردىن پاقلان گۆشى، غاز، ئۆردەك، باچكا گۆشلىرى، ئات، تۈگە گۆشى قاتارلىقلارنى؛ مايلاردىن زاغۇن مېيى، قىچا مېيى قاتارلىقلارنىڭ بىرەرسىدە ئەمەلىي ئەھۋالغا قاراپ تاماق تەييارلاپ ئىستېمال قىلىش كېرەك. ئۇنىڭدىن باشقا ئەنجۈر مۇرابباسى، چامغۇر مۇرابباسى، سەۋزە مۇرابباسى، تۆگە سۈتى، ئۆچكە سۈتى، توخۇ، كەپتەر، غاز تۇخۇملىرى، ھەسەل، پىننە گۈلقەنتى، قىزىل گۈلقەنتى قاتارلىقلارنى؛ پىششىق يېمەك-ئىچمەكلەردىن تونۇر كاۋىپى، زىخ كاۋىپى، پولۇ، ئۇچار قانات گۆشلىرى كاۋىپى، قىيما كاۋاپ، قورۇما كاۋاپ، تۇخۇم، سومىيەن(قورۇما چۆپ)، خوشاڭ، سامسا، قىيما كۆمەچ، ھالۋا، گۆش نان، كۈنجۈت ياكى سىيادان سۈرتۈپ يېقىلغان تونۇر نېنى قاتارلىقلارنى ئىستېمال قىلىپ بېرىشى كېرەك.


3. سەۋدا (قۇرۇق سوغۇق) مىزاج كىشىلەر:
بۇ خىل مىزاجدىكى كىشىلەرنىڭ تەبىئىتى قۇرۇق سوغۇق بولغاچقا، قۇرۇق سوغۇق تەبىئەتلىك يېمەك-ئىچمەكلەردىن قاتتىق- قۇرۇق نەرسىلەر، مايسىز تاماقلار، زاغرا، گاڭفەن، دادۇر، بېھى، ئەينۇلا قاتارلىقلارنى ئۇزۇن مەزگىل ئىستېمال قىلسا بەدەندە قۇرۇق سوغۇق كەيپىيات ئارتىپ كېتىش ئارقىلىق پۇت- قولى قولىشىش، ماغدۇرسىزلىنىش، تېرىلىرى قۇرغاقلىشىش، بۇرنى پۈتۈش، كۆرۈش قۇۋۋىتى تۆۋەنلەش، ئورۇقلاش قاتارلىقلارنى، ئېغىر بولغاندا قان بېسىمى تۆۋەنلەش، ئوزۇقلۇق يېتىشمەسلىك، قان تومۇر قېتىشىش، قان تومۇر توسۇلۇش، نېرۋا كېسەللىكلىرى، ئۆپكە ياللۇغى، ئۆپكە سىلى، زىققا، كاناي ياللۇغى، سەپكۈن، داغ، تېرە قۇرغاقلىشىش، تېرە يېرىلىش، چاچ يېرىلىش، چاچ كېپەكلىشىش، قەۋزىيەت، سۆڭەك ئۆسۈپ قېلىش قاتارلىق كېسەللىكلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. شۇڭا بۇ خىل مىزاجدىكى كىشىلەر يۇقىرىقىغا ئوخشاش يېمەك-ئىچمەكلەرنى كۆپ ئىستېمال قىلىشتىن ساقلىنىپ، ھەر خىل كېسەللىكلەرنىڭ يۈز بېرىشىدىن ساقلىنىش ئۈچۈن ئىسسىقلىق مىقدارى ۋە ئوزۇقلۇق قىممىتى يۇقىرى بولغان، ئۆز مىزاجىغا مۇۋاپىق كېلىدىغان ، قاننى قىزىتىپ، ماددا ئالمىشىشنى ئىلگىرى سۈرىدىغان، بەدەنگە ھۆللۈك يەتكۈزىدىغان ھۆل ئىسسىق تەبىئەتلىك يېمەك-ئىچمەكلەرنى تاللاپ ئىستېمال قىلىشى كېرەك. بۇنىڭ ئۈچۈن ئاشلىق تۈردىكىلەردىن قارا بوغداي ئۇنى، سېرىق ياكى قىزىل پۇرچاق، نوقۇت، باقىلە قاتارلىقلار قوشۇپ ياسالغان يېمەك-ئىچمەكلەرنى، كۆكتات تۈرىدىكىلەردىن يېسىۋېلەك، پالەك، كۈدە، سەۋزە، چامغۇر، تۇرۇپ، بېدە، لوۋىيا، سۇڭپىياز، تاتلىق ياڭيۇ قاتارلىقلاردا تەييارلانغان يېمەك-ئىچمەكلەرنى؛ مېۋە -چېۋىلەردىن ھۆل قىزىل ئۈزۈم، ئامۇت، خورما، ئەنجۈر، بادام، ماندارىن، نارجىل قاتارلىقلارنى؛ گۆشلەردىن پاقلان گۆشى، باچكا گۆشى قاتارلىقلارنى؛ مايلاردىن زاراڭزا مېيى، كۈنجۈت مېيى، زىغىر مېيى قاتارلىقلارنى؛ پىششىق يېمەك-ئىچمەكلەردىن تاۋا كاۋىپى، نارىن چۆپ، خولۇپ ئاش، پولۇ، پاقلان گۆشى شورپىسى، باچكا گۆشى شورپىسى، گۆشلۈك شوۋىگۈرۈچ، قولداما، ئۈگرە، قاتارلىقلارنى ئىستېمال قىلىپ بېرىشى كېرەك. ئۇنىڭدىن باشقا ئەنجۈر مۇرابباسى، چامغۇر مۇرابباسى، سەۋزە مۇرابباسى؛ ھەسەل، پىننە گۈلقەنتى، قىزىل گۈلقەنتى قاتارلىقلارنى مۇۋاپىق مىقداردا ئىستېمال قىلىپ بېرىشى كېرەك.

% b6 g, F7 M. f: u. `7 v4. سەپرا (قۇرۇق ئىسسىق) مىزاج كىشىلەر:
بۇ خىل مىزاجدىكى كىشىلەرنىڭ تەبىئىتى قۇرۇق ئىسسىق بولغاچقا، قۇرۇق ئىسسىق تەبىئەتلىك يېمەك-ئىچمەكلەردىن كاۋاپ، تۇخۇم، مايلىق گۆش،خوشاڭ، ئىسلانغان گۆش، قېزا ۋە ئىسسىق تەبىئەتلىك زىرە، قارىمۇچ، ئاقمۇچ قاتارلىقلارنى ئۇزۇن مەزگىل ئىستېمال قىلسا،بەدەندە قۇرۇق ئىسسىق كەيپىيات ئارتىپ كېتىپ ، مىزاجى بۇزۇلۇپ كۆڭلى ئايلىنىش، ھۆ بولۇش، ئۆت ساھەسى يېقىمسىزلىنىش، ھەزىم بۇزۇلۇش قاتارلىقلارنى، ئېغىر بولغاندا چىيقان، غەلۋىرەك، ئاشقازان، ئۈچەي كېسەللىكلىرى، خولېرا، ۋابا، تولغاق، جىگەر ياللۇغى قاتارلىق كېسەللىكلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. شۇڭا بۇ خىل مىزاجدىكى كىشىلەر يۇقىرىقىغا ئوخشاش يېمەك-ئىچمەكلەرنى كۆپ ئىستېمال قىلىشتىن ساقلىنىپ، كېسەللىكلەرنىڭ يۈز بېرىشىدىن ساقلىنىش ئۈچۈن ئۆز مىزاجىغا مۇۋاپىق كېلىدىغان، بەدەن ھارارىتىنى سوۋۇتۇش تەسىرىنى بېرىدىغان، بەدەنگە ھۆللۈك يەتكۈزىدىغان ھۆل سوغۇق تەبىئەتلىك يېمەك-ئىچمەكلەرنى تاللاپ ئىستېمال قىلىشى كېرەك. بۇنىڭ ئۈچۈن ئاشلىق تۈردىكىلەردىن ماش، كۆك پۇرچاق ئۇنلىرى ، كۆك ماش بىلەن تەييارلانغان پىنتوزا، لەڭپۇڭ قاتارلىقلارنى ؛ مېۋە تۈرىدىكىلەردىن ئۆرۈك ، بۆلجۈرگەن، ئەينۇلا، لىمون، ئاپېلسىن، نەشپۈت، شاپتۇل، تاۋۇز قاتارلىقلارنى؛ كۆكتات تۈرىدىكىلەردىن يۇمغاقسۈت، پەمىدۇر، ئوسۇڭ، تەرخەمەك، مانتا كاۋىسى، ياڭيۇ، قاپاق، موگو قاتارلىقلار بىلەن تەييارلانغان تائاملارنى؛ سۇيۇقلۇق تۈردىكىلەردىن قېتىق، سوغۇق سۈت، دوغاپ، مۇز سۈيى، ئەينۇلا، نەشپۈت، قارا ئۆرۈك ، شاپتۇل قاتارلىق مېۋىلەرنىڭ سۇلىرى قاتارلىقلارنى؛ گۆش تۈرىدىكىلەردىن توخۇ گۆشى، بېلىق گۆشى قاتارلىقلارنى؛ مايلاردىن قۇناق مېيى، چىگىت مېيى قاتارلىقلارنى؛ پىششىق يېمەك-ئىچمەكلەردىن سۇيۇقئاش، شويلا، ئۇماچ، قۇناق ئۇنى چۆچىرىسى، بوغداي ئۇنى چۆچىرىسى، شوۋىگۈرۈچ قاتارلىقلارنى ئىستېمال قىلىپ بېرشى كېرەك.

ئەزھەر36

ناھايىتى ياخشى بولغان ، ئەمەلىي بىلىملەرنى يوللاپسىز رەھمەت سىزگە .

dilmurad

رەھمەت  مەن بىلۋالدىم