مەھشەرگاھتىن قايتىپ كەلگەنلەر

ئەپسانە

                                                   ( 23 )

ئاللاھ تائالا يەنە بىر تۈركۈم بەندىلىرىگە قارىتا ئۆزىگە ئۇسسۇزلۇق بەرمىگەنلىكىنى ئېيتتى . قارشى تەرەپلەر يەنىلا ئىلگىركىدەك - ئى رەببىمىز ! سەن بارلىق ئالەملەرنىڭ پەرۋەردىگارى تۇرساڭ ، بەندەڭنىڭ قولىدىن سۇ ئىچەرمىدىڭ ؟ - دەپ بېشى ساڭگىلىغان ھالەتتە جاۋاپ قايتۇردى . ئاللاھ تائالا بۇلارنىڭ بۇ سۆزىگە قارىتا : - ئۇنداق ئەمەس ، مەن ھەقىقەتەن سىلەر ئېيتقاندەك جىمى ئالەملەرنىڭ پەرۋەردىگارى . ئەمما ، سىلەر مېنىڭ ئەنە شۇ بارلىق ئالەملەرنىڭ پەرۋەردىگارى ئىكەنلىكىمگە تەستىقلايتتىڭلار يۇ ، ئەمما ھاياتىي دۇنيارىڭلاردا بۇ خىل ئەقىدە ئۈستىدە ئۆتمىگەن ۋە بۇ خىل ئىلمىي چۈشەنچەڭلەرنى ئۇنتىغان ئىدىڭلار . چۈنكى سىلەر بۇ خىل چۈشەنچەڭلەردىن غاپىل ئىدىڭلار . مەن ئىلگىرى باشقا بەندىلىرىمنى سىلەرنىڭ يېنىڭلارغا ئەۋەتىش ئارقىلىق ماڭا قانداق ئىبادەتتە بولۇش - بولماسلىقىڭلارنى ئاشكارا سىناپ تۇرغان ئىدىم . ئەمما سىلەر يەنىلا نەپسىڭلەرنىڭ كۇفرىلىققا ئېلىپ مېڭىشىغا يول قويۇپ ، ئانچىكى ئېغىرچىلىقلارغا بەرداشلىق بېرەلمەستىن باشقىلارغا ماددىي ۋە مەنىۋىي جەھەتتىن ئورۇنلايدىغان ئىبادەتلەردە مېنىڭ سىلەرگە بىرنى بەرسەڭلەر ئوننى ھەتتا بىر قانچە يۈزنى بېرىدىغانلىقىمغا شەك كەلتۈردۈڭلار ۋە بەلكى ئىشەنمىدىڭلار . ئەنە شۇ شەك ئاقىۋەتتە سىلەرنى كۇفرىغا قىستاپ قويدى . ۋە بەزىدە كىيىنكى نىجاتلىقىڭلار ، ئېغىرچىلىقىڭلار كۆتۈرۈلۈپ كېتىش ئۈمۈدى شۇنچە كۈچلۈك تۇرۇقلۇق قولۇڭلاردىكى ئۇسسۇزلۇقنى شۇنچە چاڭقاپ كەتكەنلەرگە بەرمىدىڭلار . ھەتتا ئۇلارنىڭ شۇنچە چاڭقاپ كەتكەنلىكىنى ھىس قىلىپ تۇراتتىڭلار . ئەمما سىلەردىكى ئەنە شۇ كۇفرىلىق ئاقىۋەتتە شۇ خىل ئادىمىيلىك نوقتىسىدىكى ئەقەللىي ئۆتكەلدىن ئۆتۈشتىن توسۇپ قويدى . بەزىدە باشقىلارنىڭ بەرگەنلىكىنى كۆرۈپ ئۇنىڭدىن ئىلگىرى ئۆزەڭلەرنىڭ بېرىۋالمىغانلىقىغا ئەپسۇسلىنىپ ، شۇ ۋاقىتتىكى ئىچىڭلاردىكى ھەسەتنىڭ قاپلىشىپ قالغانلىقىدىكى ۋەسۋەسىلەرگە ئەگىشىپ بەرمەي قويدۇڭلار . ھالبۇكى شۇنىڭدىن ئىلگىرى سىلەرگىمۇ ئالدىن بىرىۋېلىش پۇرسىتى بار ئىدى . لېكىن شۇنىڭدىن كىيىن بولسىمۇ بىرىشنى ياقتۇرمىدىڭلار . ئاقىۋەتتە ئىچىڭلاردىكى ھەسەت كىبىرنى كەلتۈرۈپ چىقاردى . ئى بەندىلىرىم ! شۇ كۈندىن ئىلگىرى سىلەر بىر قانچە ئون يىل رامىزان روزىسى تۇتۇپ ، بولۇپمۇ شۇ كۈندىكىلەردەك ئىسسىقتا ئۇسسۇزلۇقنىڭ قانچىلىك قىينايدىغانلىقىنى چوڭقۇر تونىغان ئىدىڭلار . سىلەر تولا ئىپتارلىق بەرگەن سورۇنلارغا داخىل بولدىڭلار ۋە سىلەرمۇ باشقىلارغا ئىپتارلىق بېرەتتىڭلار . باشقىلارنىڭ ئاچ ھالىتىدە ئۇلارغا ئۇسسۇزلۇق ۋە تائام بېرىۋېلىشنىڭ قانچىلىك ساۋابلىقىنى ئاڭلىغان ۋە تەستىقلاپ يەكۈنلىگەنمۇ ئىدىڭلار .  لېكىن مەن تەرەپتىن ئەنە شۇنىڭدەك مەجبۇرى تونۇتۇشتەك ماھىيەتلەر ئاقىۋەتتە سىلەرنى ئىختىيارى ۋاقىتلاردا ياخشى ئەمەللەرنى قىلىۋېلىشتەك ئادىمىيلىككە ئېلىپ بارالمىدى . بەلكى سىلەر ئەنە شۇنىڭدەك ياخشى ئەمەللەردىن يېتىدىغان ياخشى خۇلۇقلارنىڭ ئۆزەڭلەردە مۇجەسسەملىنىشىگە قاتتىق بولىۋالدىڭلار . ئاقىۋەت ئەنە شۇنىڭدەك كۇفرىلىق بىلەن قايتقان بولدۇڭلار . ئەگەر شۇ ۋاقىتتا سىلەر ئىختىيارى ھالەتتە مېنىڭ رازىلىقىمنى كۆزلىگەن ئاساستا ئالدىڭلاردىكى ئۇسسىز قالغانلارغا شۇ بىر قۇتا ياكى يېرىم قۇتا سۈيۈڭلەرنى بەرگەن بولسڭلار ئىسىڭلار ، ئەنە شۇلارنىڭ يېنىدىن مېنى - مېنىڭ رەھمىتىمنى ، ھىدايىتىمنى تاپاتتىڭلار . مەن ھەقىقەتەن بەندىلىرىگە زۇلۇم قىلغۇچى ئەمەس . بەندەمنىڭ بىر ياخشىلىقى بولسا ئۇنىڭ مېنى دەپ قىلغان ئىخلاسىنىڭ كۈچلۈكلىكى بۇيىچە نەچچە ئون ۋە نەچچە يۈز ۋە نەچچەن ئون مىڭ ھەسسە ئاشۇرۇپ بېرىشكە قادىرمەن . چۈنكى ساۋابنىڭ ئاچقۇچى ، ئامبىرى مېنىڭ قولۇمدا . لېكىن سىلەر ئۆزەڭلەرگە شۈكرىدىن كۆپرەك كۇفرىلىقنى ئارتۇق كۆردۈڭلار . شۇڭا بۈگۈن مەندىن ئاغرىنماي ئۆزەڭلەرنىڭ دىنىي چۈشەنچەڭلەرنىڭ ۋە شۇ خىل چۈشەنچەڭلەرگە قارىتا ئىشەنچەڭلارنىڭ ئاجىزلىقىدىن كۆرۈڭلار ! ! ! ! ! ! !  

                                                  ( 24 )

بۈگۈن نېمىدىگەن كۆپ ھەسرەتكە قېلىشلار بۇ ھە . ئارىدىن يەنە بىر تۈركۈمدىكىلەرگە قارىتا تەقدىرىدە ئاتا - ئانىسىدىن بالدۇر يېتىم قالدۇرغانلىقىنىڭ ئۇنىڭ ئۈچۈن ياخشى بولىدىغانلىقىدەك ھېكمىتىنى ئېيتىپ ، ئەسلىدىنلا ئۇنىڭ كىبىر قىلماستىن ياشىشى ۋە بارغا شۈكرى ئېيتىپ ، ئۆزىنىڭ تاقىتى يەتمەيدىغان ئىشلارغا ئالدىراپ قول تىقماسلىقىدەك ، ئۇنداق بولمايدىكەن ، ئۇنىڭ تاقەتسىز ئىشلارغا قارىتا تەتۋەككۇلچىلىق روھىنىڭ ئىنتايىن ئاجىزلىقى ، بىراق ئۆزىگىلا تەۋەككۇل قىلىش روھىنىڭ كۈچلۈكلىكىنى ، ھەمدە ئۆزىگىلا تەۋەككۇل قىلسا ھامان ئىشىنىڭ غەلبىلىك تاماملىنىدىغانلىقىنى روشەن بايابلاش يۈزىسىدىن كىچىكىدىن ياكى ئاتا - ئانىسى تۇرۇقلۇق ئۇلارنىڭ ھېچ كارى بولمايدىغانلىقتەك ، ھاياتلىقتىكى مۇساپىلەرگە قارىتا توغرا يېتەكلىمەسلىكتەك تاشلىۋېتىلگەن يېتىمچىلىكلەردە قالدۇرغانلىقىدەك ، ھەمدە شۇنىڭدەك ئائىلىلەردە ياشاتقۇزۇش ، تۇغۇلدۇرۇشتەك تەقدىرى ھېكمەتلىرىنى ئېيتىۋاتاتتى . ئەمما ، بۇلارنىڭ ئارىسىدىكى ئاز نىسبەتتىكىلەردىن باشقىلار ھاياتىي دۇنيادا ئەسلى ئاللاھ ئۆزلىرىگە ئاسانلاشتۇرۇپ بەرگەن ھاياتىي قورغانىدىن چىقىپ كېتىشتەك زىيانكارلىقتا ئۆتكەنلىكىنى ، ئەگەر ئاللاھنىڭ ئۆزلىرىگە ھەقىقەتەن ئاسانلاشتۇرۇپ بەرگەن نۇرغۇن قېتىملاپ ئىشلىرىنىڭ ئىلاجىسىزلىقلىرىغا بەزىلىرىگە تاقىتىنىڭ يېتىشىچە سۈكۈت قىلىش بولسا يەنە بەزىلىرىگەشىجائەتچانلىق بىلەن پۇرسەت پەرەسلىك قىلىش ، كىچىكىدىنلا تۇرمۇشقا پۇختا بولۇش ياكى ھەر ئىشتا بىردىن بىر ئۆزىگىلا تېۋىنىشتەك مەۋقەلەرگە قىستاش ئارقىلىق ئۆزىگە بولغان بەندىچىلىكىنى ئاشۇرۇش تەلەپ قىلىنغانىدى . ئىش قىلىپ ئاللاھ تائالا كىملەرگە ھاياتىي دۇنيادا قانداقلا قىسمەتلىك تەقدىرلەرنى ئاتا قىلغان بولسا ، ئەنە شۇ ئاتاسى چوقۇملا ھەر بىرلەرنىڭ بۈگۈنى ۋە كىيىنلىكىگە قارىتا ئەڭ پايدىلىق ئاتالار ئىدى . ئەمما ، بۇنىڭدەك تەقدىرى قىسمەتلەرنىڭ نېمە ئۈچۈن بېشىغا كېلىدىغانلىقتەك ماھىيەتنى چۈشەنمىگەن نۇرغۇنلىغان كىشىلەر پەقەت كۇفرىغىلا ئۇناشتەك جاھىللىقى بىلەن ، ھامان ئاللاھنىڭ ئاسايىشلاشتۇرۇپ بەرگەن توغرا لىنىيەسىدىن چەتنەپ ئۆزلىرىگە زۇلۇمنى ئىشتىۋالغۇسىدۇر . ئاللاھ تائالا مەيلى قايسى نېمەتنى بولمىسۇن ، ھالال يولدىن كېلىدىغان تەرىپىنى ئۈزىۋەتكەن بولسا ، بەندە چوقۇمكى ئۇ خىل نەرسىدىن ئۆزىنى تارتىشى لازىم ئىدى . ئەمما ، بۈگۈنكىدەك ئىقتىسادتىن سىنىلىۋاتقان بىر زامانلاردا نۇرغۇنلىغان كىشىلەر باشلىقلارغا بىرىش ھارام بولغان پارا يوللىرى ئارقىلىق ، بەزى ماددىي - مەنىۋىي بولغان نەرسىلەرگە بىرىش ھەم ئېلىش ئارقىلىق يەتمەكلىكنى تىلىشىپ كەلدى . مانا بۇ خىل يەتمەكلىك نۇرغۇنلىغان كىشىلەرنى توغرا لىنىيەدىن چىقىرىۋەتكەن ئىدى . بۇ توغرىدىن چىقىپ كەتكەنلەرگە دىننىڭ ۋە ئەسلى ھاياتلىقنىڭ تۇتقۇسى بۇ ئەمەس بەلكى ھالاللاپ ئىش ئېلىپ بېرىش ئىكەنلىكى تەۋسىيە قىلىنغاندا بولسا ، بۇنىڭدەك تونۇش ئىدىيىسىگە سىڭىشىپ كەتكەنلىكتىن ھەمدە نۇرغۇنلىغان ئۇقۇمۇشلۇق كىشىلەرمۇ شۇنداق قىلىشىپ ھەتتا ھەجگە بېرىش ئۈچۈن نۇرغۇن پارا بېرىپ چوڭلار ، ھۆرمەتكە سازاۋەر كىشىلەر چېغىدا بۈگۈنكىدەك بىر شەھەر ياكى ناھىيەگە قارىتا بېرىلگەن ساننىڭ چەكلىك بولۇشىدا باشقىلارنىڭ ئورنىنى ئېلىۋېلىشتا ھەم شۇنداق ئىش بېشىدىكىلەرگە پارا بېرىشتەك ئىشلارنى قىلىشىپ ، ھەمدە بۇنىڭدەك ئىش ئۈستىدىكىلەرمۇ بۇ خىل پارا ئىشلىرىغا كۆنۈشۈپ بەرگەنلىكتىن ، تۆۋەندىكىلەر بولسا بۇ خىل پارا ئارقىلىق يېتىدىغان مەنپەتلەرنى ھالالغىلا ، ئاللاھنىڭ ئەسلىدىن شۇنداق قىلىش توغرا قىلىپ تەقدىر قىلغانلىقىدەك چۈشىنىشتە بولۇپ ، ھارامنى ھالال بىلىشتەك زىيانكارلىقتا بولۇشلار بارا- بارا سىڭىشىپ كەتتى . شۇنىڭ بىلەن بۈگۈنكىدەك چېقىپ كۆچۈرۈش ئىشلىرىدىمۇ ئۆي - زېمىننى ئالغۇچىمۇ ۋە ئۆتكۈزگۈچىلەرمۇ بىردەك پارا ئېلىش ۋە بېرىش يوللىرى ئارقىلىق نۇرغۇنلىغان مەنپەتلىرىگە يەتمەكلىكنى تىلەش بىلەن بىردەك ، پارا بېرىشنى ھارام دەپ ئېتىقاد قىلىپ تەقۋالىقنى تىلىگۈچىلەرنىڭ رىسقىنى قىرقىماقچى بولۇشنى تەيىن تېپىشتى . چۈنكى يەر ئالغانلارغا پارا بېرىش يولى ئارقىلىق ئۆزىنىڭ زېمىنىنىڭ ئورنى ۋە كۆلىمىنىڭ ، ھەمدە ئەسلىھەلىرىنىڭ ياخشىلاردىن بولۇش ۋە كۆپ بولۇشلارنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشنى تىلەشكەندىكىن ، ئەسلى ئورۇن كىچىكلەپ ئاجىزلار ۋە تەقۋالىقنى تىلىگۈچىلەرنىڭ يوللىرى تېخىمۇ قىسقىراش ، ئىش ئىگىلىرى پارا يېيىشكە كۆنۈپ كەتكەنلىكتىن ، ئانچە - مۇنچە بولسىمۇ پارا بەرمىسە ئىش بىجىرمەسلىك ، ئىش بىجىرسىمۇ ئەسلى نېسىۋىسىدىن بەھرىمەن قىلماسلىقتەك رەزگىلىكىكە كەلتۈرۈپ قويۇشتەك بىر تالاي بۇزۇقچىلىقلار ئاخىرى بەزى يۇرت كاتتلىرى تەرىپىدىن ئىشلىنىپ ، تۆۋەندىكىلەرگە قارىتا مەنپەتلەرگە يېتىشتە ئىش بىجىرىشتىكى ئاساسلىق قورال بولۇشتەك ھالاللىقنى ياقىلاپ تۇتقا قىلىشىپ كەتكۈسىدۇر . مانا بۇ خىل رەۋىشتە تېپىلغان مال دۇنيا ئارقىلىق قىلىنغان ئەمەللەرنىڭ كۆپىنچىسى ئاللاھنىڭ دەرگاھىدا قۇبۇل بولماسلىقتەك ئەھۋاللار بىلەن ئەمەلىيەتتە ياخشى قىلدىم دەپ ، ئەمما قىلغان ئەمەللىرى بىكار بولۇشتەك بۈگۈنكى كۈندە ئىلگىركى ئەمەللىرىنىڭ نەتىجىلىرىنىڭ ساۋابى يوقلىقى ئېنىق بولۇش بىلەن ھەم بۇ ھەسرەتچىلىك قاپلاپ كەتكەن قەلىبلەر پەقەت پۇشايمان ئىلكىدىلا بولۇشتا ئىدى . بۈگۈن پۇشايمان قىلغان بىلەن ھېچ ئىش جايىغا كەلمەيتتى . ئەمما زىيانكارلار بىردەك پۇشايمان ئىلكىدىلا تۇرىشاتتى . بەلكىم پۇشايمان قىلىشمۇ قەلىب يارىسىنىڭ بەزى ئېچىشقان يەرلىرىگە شىپا بولسا كېرەك . كىشى تازا ھارغاندا قاتتىق ئىچىگە تىنىپ ئۇھ...... دەپ تىنىۋالسا ئىچى بوشىغاندەك .

داۋامى بار !

ئەپسانە

                                             ( 25 )


ئاللاھ تائالا بىزلەرنىڭ ئېيتقان ئىمانىمىزنىڭ سەۋەبىدىن يېتىدىغانكى سىنىلىشلارغا قارىتا ھەر ۋاقىت مۇنتىزىم تۇرىشىمىز ئۈچۈن،  ئۆزى ئاسايىشلىق بېرىدىغانلىقى توغرىسىدا شۇنداق ئېيتقان : { قولۇڭلاردىن كەتكەن نەرسىگە ، بېشىڭلارغا كەلگەن مۇسىبەتكە قايغۇرماسلىقىڭلار ئۈچۈن، اﷲ سىلەرگە غەم ئۈستىگە غەم بەردى . اﷲ قىلمىشىڭلاردىن خەۋەرداردۇر(1) }
شۇنىڭدەك ، بەزى غەملەرنى قىلىش ئارقىلىق كۆڭۈلنىڭ بەزى يەرلىرى خۇشلۇق تاپسا ، بەزى غەملەرنى قىلىش ئارقىلىق كۆڭۈل ئازاب چېكىدۇ . چوڭ غەمنىڭ يۈز بېرىشى بىلەن كىچىك غەملەرنىڭ قاتتىقچىلىقى بىلىنمەيدۇ . ئاللاھ تائالا بەندىلىرىگە ناھايتتى شەپقەتلىك ۋە مېھرىباندۇر . مېھرىبانلىقى ئەنە شۇنىڭدەك قىسمەتلەرنى تەڭ كەلتۈرۈپ ئىمانىي جەھەتتىكى ئېغىرچىلىقلاردىن ئۆتۈۋېلىشنى ئاسانلاشتۇرۇپ بېرىشتە بولسا ، شەپقىتى ئىمانىي جەھەتتىن كەلگەنكى قاتتىقچىلىقلارغا ۋايسىماستىن بەزى ئادەتتىكى ئىشلار ، ئۆزىنىڭ بەزى خاتالىقى سەۋەبىدىن يېتىدىغان قاتتىقچىلىقلارغا ۋايساشلىرىدىن تۇغۇلغان كۇفرىلىقلارغا قارىتا ئەپۇ قىلىشلار بىلەندۇر . شۇڭلاشقا بىز نېمىلەرگە ئىمان ئېيتقان ئىدۇق ، قايسى قىسمەت بىزنىڭ ئېيتقان ئىمانىمىز سەۋەبىدىن كەلگەن ياكى باشقا سەۋەبلەردىن كەلگەنلىكىگە ئالاھىدە دىققەت قىلىشىمىز لازىمدۇر . مىسالەن : بىزنىڭ ئوقيارىمىز بولسا ، ئۇ ئارقىلىق مەلۇم ئوۋنى ئوۋلاش ئۈچۈن ئاتقان ئوقلىرىمىز گەرچە تەگمىسىمۇ ئۇ ھەرگىز كۇفرىلىق بولمايدۇ . ئەگەر ئوقتىن توققۇزنى ئېتىپ ئاخىرقى بىرى بىلەن ئوۋنى ئېتىپ ئېرىشكەن بولساق ، ئېرىشكىنىمىزدىكى خۇشاللىقتىن ھېلىقى كەتكەن توققۇز دانە ئوقنىڭ قولدىن چىقىپ كېتىشى ئانچە ئېغىر بىلىنىپ كەتمەيدۇ . شۇنىڭغا ئوخشاش ، بىز بىرەر ئىشەنگەنكى ئايەتلەرگە ، ھەقىقەتلەرگە قارىتا چوقۇمكى ئىمانىمىزنىڭ ھېكمىتىنى ۋە باشقا سىرىنى چۈشىنىشىمىز ۋە قەلبىمىزدە مۇنتىزىم تۇرغۇزىشىمىز ئۈچۈن جانابى ئاللاھ چوقۇم ئەنە شۇ ئىشەنچىمىزدە تۇرىشىمىز ئۈچۈن مەلۇم بىر قىسمەتلەرنى تەقدىر قىلىدۇ(2) . ئىمانىمىزدا تۇرۇش ئۈچۈن ياكى ماددىي جەھەتتىن قۇربانلىق بېرىمىز ياكى مەنىۋىيەتتىن ۋە ياكى تەنگە يېتىدىغان زەرەرلەردىن قۇربانلىق بېرىمىز . ئەنە شۇ خىل ئىلگىركى تىلىمىزدا ئېيتىپ بەزى ئەمەللەرنى << قىلىمىز >> دېگەنكى ئىشتىشلىرىمىزگە قارىتا ئاللاھ سۆزلىرىمىزنى ئاڭلاپ تۇرىدۇ . مۈرىمىزدىكى پەرىشتىلەر يېزىپ تۇرىدۇ . ھەر كۈنى ئەتتىگەندە ئالمىشىپ دەپتەردىكى ئىبارىلەرنى ئېلىپ ئاسمانغا ئۆرلىگۈچى پەرىشتىلەر ئارقىلىق ئاسماندىكى پەرىشتىلەرنىڭ مەلۇم بىر قىسمىلىرى بىزنىڭ دەپتىرىمىزنى ئوقۇيدۇ ۋە ئەنە شۇنىڭدەك ئېيتقان سۆزلىرىمىزگە ۋاقتى كەلگەندە ئىمانىمىزدا تۇرىمىزمۇ ياكى كۇفرىلىق بىلەن قايتىمىزمۇ تەلمۈرۈپ قارىشىپ تۇرىشىدۇ . ئىش مانا مۇشنىڭدەك داۋام ئەتكەنلىكتىن ، شۇڭا جانابى ئاللاھ بىزلەرنىڭ ئېيتقانلىرىمىز ۋە تەستىقلىغانلىرىمىزغا قارىتا چوقۇم مەلۇم قىسمەتلەرنى تەقدىر قىلمىقى ۋاجىپ بولۇپ قالىدۇ . شۇڭا ئەنە شۇ قىسمەتلەر يۈز بېرىدىغان تەقدىرنى ئىرادە قىلغاندا بولسا بىزلەرنىڭ ئىلگىرى نېمە دېگەنلىكىمىز چوقۇم يادىمىزغا كېلىشى لازىمدۇر . دىندا تۇرغۇن ھالەتتە تۇرۇش دەل تىلىدا ئېيتقانلىرىنى ، كۆڭلىدە تەستىقلىغانلىرىنى يادىدىن چىقىرىش ۋە مۇشۇ خىل ئەھدىسىدىن يېنىۋېلىدىغان كىشىلەرگە خاستۇر . چۈنكى بۇلار گەرچە بىر ھەقىقەتكە ئىشەنسىمۇ ، ئەنە شۇ ئىشەنچىسى جارى قىلىنىدىغان ۋاقىتتا نېمە ئوڭاي بولسا شۇينىغا ئاغىدۇ ياكى بەزى مەنپەتلەرنى دەپ ئىلگىرى قىلمايمەن دېگەن ئىشنى قىلىش ، قىلىمەن دېگەن ئىشلارنى قىلماسلىق بىلەن ئۆزىگە ئاسىي بولىدۇ . بۇنىڭدەك بەندىلەر ياكى ئاللاھنىڭ رازىلىقىغا ئېرىشەلمەيدۇ ۋە ياكى پەرىشتىلەرنىڭ ماختىشىغا ئېرىشەلمەيدۇ . بىز قانچە ئىمانىمىزدا مۇنتىزىم تۇرساق ، بىزلەرنىڭ خاتىرىمىزگە قارايدىغان پەرىشتىلەر ئاللاھدىن بىزلەرگە مەغپىرەت تەلەپ قىلىپ تۇرىدۇ ۋە ئىمانىمىزنى دائىم بەرقارار قىلىشىمىزغا قارىتا دۇئا ئىشتىپ تۇرىدۇ .
بىزلەرنىڭ بېشىمىزغا كېلىۋاتقان بارلىق كېلىشمەسلىكلەر ياكى چوقۇم بىز ماددىي ۋە مەنىۋىي جەھەتتىن بەدەل تۆلىشىمىز تەلەپ قىلىنىۋاتقان بارلىق ئىشلار چوقۇم بىزنىڭ ئىمانىمىز سەۋەبىدىنلا كەلگەن ئەمەس . بۇنىڭ ئارىسىدا ئۆزىمىز قىلىمەن دەپ ئۆزىمىزگە ياكى باشقىلارغا ۋە ياكى ئاللاھقا ئەھدە قىلغانلىرىمىزغا قارىتا ، ياكى بەزى كۇفرىلىقلىرىمىزنىڭ ، يامانلىقىمىزنىڭ ۋابالىغا قالغانكى قىساسلار .... بىردەك يۈز بېرىدۇ . شۇڭا ئاللاھ تائالا ئېيتقاندەك ، مەلۇم غەملەرنىڭ ئۈستىگە مەلۇم غەملەرنى بېرىشى ئارقىسىدا چوقۇم ئىمان ئېيتقانلىرىمىزغا قارىتا كەلگەن سىنىلىشلارغا قارىتا ؛ مۇمكىن بولسا ھەممە جەھەتتىكى ئېغىرچىلىقلاردىن توغرا رەۋىشتە ئۆتۈپ كەتكىنىمىز ئەۋزەلدۇر . ئەگەر ئۇنداق قىلالمىساق يامانلىقلىرىمىزغا قارىتا يەتكەن ئېغىرچىلىقلارغا ۋايساش بىلەن ئىمانىمىزدىن يەتكەن ئېغىرچىلىقلارنى قوغداپ قېلىشىمىز لازىم . ئەمدى بۇنچىلىك ئىشلارنى ئايرىم - ئايرىم تونىيالىغۇدەك ھالەتتە تەقۋادارلىقتا بولماق بىر تەسلىك . ئەگەر ئىمانىمىزغا قارىتا يەنە بەزى قىيىنچىلىقلار كېلىپ چىداشلىق بېرەلمەي قالغۇدەك بولسا ، ئىلگىرى قەلبىمىزدە ياكى تىلىمىزدا ئېيتقانلىرىمىزدىن يەتكەنكى سىنىلىشلارغا قارىتا يەتكەن ئېغىرچىلىقلارغا ۋايساس ئارقىلىق بولسىمۇ ئىشەنگەن ئىمانىمىز ، يۈرىكىمىزدىن تەستىقلاپ قايىل بولغان ھەقىقەتكە قارىتا يەتكەن سىنىلىشلاردىن سالامەت ئۆتمىكىمىز لازىمدۇر . چۈنكى ئاللاھ ئۆزىنىڭ ئىسلامىنى ياقىلىغۇچى بەندىلىرىگە شۇنداق ئېيتتى : << قولۇڭلاردىن كەتكەن نەرسىگە ، بېشىڭلارغا كەلگەن مۇسىبەتكە قايغۇرماسلىقىڭلار ئۈچۈن، اﷲ سىلەرگە غەم ئۈستىگە غەم بەردى >>
شۇنىڭدەك ، مەلۇم بىر ئېغىرچىلىقلارنى ئۇنتۇش ياكى سالاۋات قىلىۋېتىش دەل بەزى ئۇنىڭدىنمۇ ئېغىر ياكى ئاجىز كەلگەنكى ئېغىرچىلىقلار سەۋەبىدىنمۇ بولىدۇ . ئەگەر ئاللاھنىڭ << قايسى بىر قەۋم ئۆزلىرىنىڭ ھالىتىنى ئۆزلىرى ئۆزگەرتمەيدىكەن ، ئاللاھ ئۇلارنىڭ ھالىنى ھەرگىزمۇ ئۆزگەرتىپ قويمايدۇ >> دېگەنكى بىزلەرنىڭ ئۆزىمىزنى ئۆزىمىز اۋۋال ئىسلاھ قىلىشىمىز توغرىسىدىغا ئېيتقان پەرمانىغا بىنائەن ، بىز قايسى دىشۋارچىلىقلار يەتمىسۇن چوقۇم سەۋرنى دوست تۇتىۋالساق ، ئاللاھنىڭ بىزگە كەلتۈرىدىغان سىنىقى غەم ئۈستىگە غەم بېرىشتىن توختاپ ، ئۇشتۇمتۇت دىشۋارچىلىقلارغا كەلتۈرۈش بىلەن بولىدۇ . قايسى نەرسىمىز ئەڭ ئەۋزەل بولسا شۇ نەرسىمىزگە يەتكۈزىدۇ . بۇ ۋاقىتتا ھەقىقەتەن ئۆزىمىزنى تېخىمۇ توغرا ۋە تىز ئىسلاھ قىلىشىمىزغا ئېلىپ ماڭالايمىز ، ئاللاھنىڭ ئۆزى بىۋاستە بىزنى توغرا يولدا يېتەكلەپ مېڭىشىغا چىن پۈتەلەيمىز ۋە ئەنە شۇ لىنىيەگە ئۆزىمىزنى بىلىپلا چۈشەلەيمىز . ئەمما ، بۈگۈن ئىقتىساد جەھەتتىن سىنىلىشقا ئۇچىراۋاتقانلارنىڭ ھالى ھەقىقەتەن زەئىپ . چۈنكى جانابى ئاللاھ ئەتىدە بىزلەرگە نېمىلەر ئەڭ مۇھىم بولسا ، بۈگۈنىمىزدە شۇنىڭغا قارىتا قورغان تۈزۈش ، ئەتىدىكى يېتىدىغان ئىشلارغا قارىتا ئىمتىياز راستلاشتۇر . ئەمما ، بۈگۈنى بىلەنلا كۇپايىلىنىپ ئۆتىدىغانلارغا بۇ خىل گەپلەرنى دىيىش ۋاقىت ئىسراپچىلىقى خالاس .
شۇنىڭ ئۈچۈن ، بىزگە بۈگۈنىمىزدە نېمىلەر قوشلاپ سىنىلىشتا بېرىلمىسۇن ، چوقۇمكى ئۇنىڭ بىزلەرنىڭ ئىلگىركى ئېيتقان ئىمانىمىز ، قىلغان ئەھدىمىز ھەمدە قىلغان يامان ئىشلىرىمىز بىلەن مۇناسىۋەتلىكتۇر . مانا مۇشۇ خىل مۇناسىۋەتلىك يېتىدىغان بۈگۈنىگە ئىشەنگەن كىشىلەر تەقدىرگە ئىشەنگەن كىشىلەر بولىدۇ ۋە ئەنە شۇلاردا ھەقىقىي راستچىللىق بىلەن ئىسلاھ قىلىنىش بولىدۇ . ئۆزىنى ئىسلام دىنىغا ئىسلاھ قىلىش ئۈچۈن بەندە چوقۇمكى مەلۇم بىر ئېتىكاپقا كىرمىكى زۆرۈردۇر . ئەنە شۇ خىل ئېتىكاپنىڭ ئۆزى بىر قورغاندۇر . ھەر بىر قورغاننىڭ ئۆزى بىر كەھفتۇر . ئەنە شۇ كەھفتىكىلەرگە جانابى ئاللاھ شۇنداق ئېيتىدۇ : { (ئى يىگىتلەر!) سىلەر ئۇلاردىن ۋە ئۇلارنىڭ اﷲ تىن باشقا ئىبادەت قىلىدىغان بۇتلىرىدىن ئايرىلغان ( ئۆزەڭلەرنى ھەقىقەتكە ئىسلاھ قىلماقنى كۆزلىگەن ) ئىكەنسىلەر، غارنى پاناھ جاي قىلىڭلار، پەرۋەردىگارىڭلار سىلەرگە كەڭ رەھمەت قىلىدۇ، اﷲ سىلەرنىڭ ئىشلىرىڭلارنى ئاسانلاشتۇرۇپ بېرىدۇ . ( ئاللاھ ئەنە شۇنىڭدەك بەندىلىرىنى ئۆز رەھمىتى ئىچىگە ئالغان ئىكەن مەيلى قايسى بىر ) كۈن چىققان چاغدا ئۇلارنىڭ غارنىڭ ئوڭ تەرىپىگە ئۆتۈپ كەتكەنلىكىنى، كۈن پاتقان چاغدا ئۇلارنىڭ غارنىڭ شىمال تەرىپىگە ئۆتۈپ كەتكەنلىكىنى كۆرۈسەن ، ئۇلار بولسا غارنىڭ (ئوتتۇرىسىدىكى) بوشلۇقتۇر، بۇ اﷲ نىڭ (قۇدرىتىنى كۆرسىتىپ بېرىدىغان) ئالامەتلەردىندۇر، كىمنىكى اﷲ ھىدايەت قىلىدىكەن، ئۇ (ھەقىقىي) ھىدايەت تاپقۇچىدۇر، كىمنىكى (قىلغان يامان ئەمەلى تۈپەيلىدىن) اﷲ ئازدۇرىدىكەن، ئۇنىڭغا يول كۆرسەتكۈچى دوستنى ھەرگىز تاپالمايسەن(3) }


(1) سۈرە ئال ئىمران  [153]
(2)اﷲ سىلەرنىڭ ئاراڭلاردىكى جىھاد قىلغانلارنى، اﷲ تىن، اﷲ نىڭ پەيغەمبىرىدىن ۋە مۆمىنلەردىن باشقىنى سىرداش قىلىۋالمىغانلارنى بىلمەي (يەنى ئوتتۇرىغا چىقارماي) تۇرۇپ سىلەر ئۆز ھالىمىزغا قويۇپ بېرىلىمىز، (يەنى سىنالمايمىز) دەپ ئويلامسىلەر؟ اﷲ سىلەرنىڭ قىلمىشىڭلاردىن خەۋەرداردۇر [16] تەۋبە
(3)سۈرە كەھف [16-17]


داۋامى بار !

ئەپسانە

                                               ( 26 )

ئاللاھ تائالانىڭ بارلىق ساماۋىي كىتابلىرى كىشىلەرنى ئۆزى تەلەپ قىلىۋاتقان دىنىي كاتوگىرىيىسىگە تەئەللۇق بولغۇچە ، چوقۇمكى مەلۇم بىر شەخىسكە بېقىندۇرۇشقا ئىشتىدۇ . ئەگەر ئاللاھ تائالا تەبىئەتنى يارىتىش ۋە مەلۇم بىر كىتابلارنى چۈشۈرۈپ قويۇش بىلەنلا چەكلىنىپ قالىدىغان بولسا ئىدى ، ھېچ بىر بەندە ئۇنىڭ ھىدايىتىگە ئېرىشەلمىگەن بولاتتى . ھىدايەت دەل ئۆز رەببىنى كۆپىنچە سۈپىتى ، خۇيى بىلەن تونۇپ چۈشەنگەن ۋە ئۇنىڭغا چىن پۈتۈپ ئىشەنگىنى بۇيىچە ئۇنىڭغا داۋاملىق يېقىنلىشىۋەرگەن ھەمدە ئۇنىڭ رازىلىقىغا ئېرىشكەندە ئاندىن قولغا كېلىدىغان ئالاھىدە شەخىسلىك ئىمتىيازلىقتۇر . ئاللاھ تائالا ئۆزىنىڭ ھىدايىتى توغرىسىدا شۇنداق ئېيتىدۇ : {  اﷲ كىمنى ھىدايەت قىلماقچى بولسا، ئۇنىڭ كۆكسىنى ئىسلام ئۈچۈن ئاچىدۇ (يەنى ئۇنىڭ قەلبىنى ئىمانغا كېڭەيتىپ بېرىدۇ)، اﷲ كىمنى ئازدۇرماقچى بولسا، ئۇنىڭ كۆكسىنى شۇنچە تارايتىۋېتىدۇكى، (ئىمان ئېيتىش) ئۇنىڭغا گويا ئاسمانغا چىقىشتىنمۇ قىيىن تۇيۇلىدۇ، ئىمان ئېيتمىغانلارنى اﷲ مۇشۇنداق ئازابلايدۇ . بۇ (خىل رەۋىشتە دىندا توغرىلىقنى تېپىش) پەرۋەردىگارىڭنىڭ توغرا يولىدۇر، ئىبرەت ئالىدىغان قەۋم ئۈچۈن ئايەتلەرنى مۇشۇنداق تەپسىلىي بايان قىلدۇق(1) }
ئىسلام دىنى باشقا دىندىكىلەرگە ئوخشاش ئاتاقتىكى سۈرىتىنى ، داۋرىڭىنى كۆتۈرىۋېلىپ ماڭسا مېڭىۋېرىدىغان دىن ئەمەس . بۇ دىن شۇنداق دىنكى ، بەندىنىڭ ئۆز رەببىگە تولۇق يۈزلىنىپ ئىبادەت قىلىشى ، ھەمىشە ئۇنىڭغا تەقۋادارلىق قىلىش بىلەن ئۇ نېمىلەرنى ئورۇنداشقا تەقدىر قىلسا شۇنى توغرا يولى بۇيىچە تاقىتىنىڭ يېتىشىچە ئىشلىشى بىلەن ھەم ئۆزىنىڭ دىنى كاتوگىرىيىسىگە تولۇق چۈشكەن ئاساستا ھەر بىر زامانغا خاس ئىختىلاپىي مەسىلىلەردە توغرا يۆلۈنۈشتە ماڭىدىغان ، ھېچ بىر ھالالنى ھارام ، ھارامنى ھالال قىلماستىن توغرا مۇئامىلە قىلىدىغان دىندۇر .
ئاللاھقا خاس ئىبادەت قىلمايدىغانلار ياكى ئاللاھنى ئازلا ياد ئېتىدىغانلار ھەمىشە گۇمراھلىقنىڭ ئۈستىدىدۇر ياكى گۇمراھلىقنىڭ يېنىدىدۇر . چۈنكى ئاللاھ سۇبھانە ۋەتائالا جىنلارنى ۋە ئىنسانلار پەقەت ئۆزىگە ئىبادەت قىلىش ئۈچۈنلا ياراتقان . كىملەركى ئۇنىڭغا توغرا رەۋىشتە ئىبادەت قىلىشتىن چەكلىنىدىكەن ، ئۇ ھامان توغرىلىقتىن باتىلغا ياكى خاتاغا بۇرۇلۇپ كېتىدۇ .
بەندە ئاللاھقا خاس ئىبادەت قىلىشتا چوقۇمكى مەلۇم بىر مەدەتكەرغا ياكى يېتەكلىگۈچىگە مۇھتاج بولىدۇ . ئەگەر ئىنسان تۇغۇلۇپلا ئۆز رەببىنى توغرا تونۇيالايدىغان ۋە توغرا ئىبادەت قىلىشنى ھەممە ئۆزى بىۋاستە تاپالايدىغان بولسا ئىدى ، ئاللاھ بەندىلەر ئارىسىدىن ھېچقاچان پەيغەمبەرلەرنى ، ئەلچىلەرنى ۋە دىننى چۈشەندۈرگۈچى ئىلىم ئەھلىلەرنى چىقارمىغان ۋە چىقىرىپ تۇرمىغان بولاتتى .
ئەلۋەتتە ، ئەنە شۇ پەيغەمبەرلەر ۋە ئەلچىلەر چېغىدىمۇ ئاللاھنى ئۆزى بىۋاستە تونۇشتا يارىتىلماستىن ، چوقۇمكى مەلۇم بىر يېتەكلىنىشكە مۇھتاجمۇ بولغان ۋە بولۇپ كەلگەن . شۇڭلاشقا ئاللاھ تائالا قۇرئان كەرىمدە گەرچە قۇرئاننى تەقۋادارلارغا يېتەكچى قىلىپ چۈشۈرگەن بولسىمۇ ، لېكىن ئۇلار چوقۇمكى قۇرئانغا خاس قەدەمدە يۈزلىنىشتىن ئىلگىرى چوقۇمكى مەلۇم بىر كۈچ يېتەكلىگۈچىگە مۇھتاج بولىدۇ . ھەتتا جانابى رەسۇل ئەكرەم سەللاللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم چېغىدا ئاللاھقا خاس ئىبادەت قىلىنىشقا قىستالغان ھالەتتە جىبرىئىلنىڭ يېتەكلىشىگە ، ئۇنىڭ قۇرئاننى چۈشەندۈرۈپ تىلاۋەت قىلىپ بېرىشىگە ، ئاللاھنىڭ ھۇزۇرىدىكى ئۇنىڭغا خاس بولغان نۇرنى ئۇنىڭ قەلبىگە سېلىشتا مۇھتاج قىلىنغاندۇر . شۇڭا ئىنسان قۇرئاننى چۈشىنىمەن ۋە ئۇنىڭغا ئىشىنىمەن دەيدىكەن ، چوقۇمكى ئۆز رەببىنىڭ تېگىشلىك قىلغانكى قەلىبكە تەۋە نۇرىغا مۇھتاج بولغۇسىدۇر . بۇ نۇر دەل نېمىلەرگە ئىمان ئېيتقاندىن كىيىن ئىمانىدا مۇنتىزىم تۇرغۇچىلارغا رەھمەت قىلىش يۈزىسىدىن ئەنە شۇ ئىمانىنىڭ جەۋھىرى بولغان قۇۋۋىتى خاسىيىتى سەۋەبىدىن بېرىلگۈسىدۇر . بۇ << ئىمانى نۇر >> دەپ ئاتىلىدۇ . گەرچە قۇرئاننىڭ قەغىزى ، سىياھسى ماددا بولسىمۇ ، ئەمما ئۇنىڭ يېزىلىشى ھەرگىزمۇ ماددا ئەمەس . بەلكى ئۇنىڭ يېزىقى مەنىۋىيەتكە تەۋەدۇر . چۈنكى قۇرئان مەنالىق تۈزۈلگەندۇر . قۇرئاننىڭ مەنىسى مەنىۋىيەتكە ، ئۇنىڭ ئەمەلىيەتتە جارى قىلىنىشى گەرچە ماددىي جەھەتتىن ئاشكارا بولۇنسىمۇ ، ئەمما ئۇ دەل ھىسسىيلىككە تەئەللۇقتۇر . غەيىبكە ئىشىنىش دەل ھىسسىيلىكتىندۇر . شۇڭا تەقۋادارلار غەيىبكە ئىشىنىدۇ . تەقۋادارلارنىڭ دىندىكى ھىسسىيلىكى كۈچلۈكتۇر . بۇ خىل توغرا كۈچلۈكلۈك دەل ئىمانىي نۇرنىڭ قۇۋۋىتىدىندۇر .
خوش ! بۇ خىل دىندىكى ئۈستۈنلۈككە ئېرىشىش بارلىق دىنىم بار دېگەنكى كىشىلەرنىڭ ئارزۇسى ۋە ئۈمۈدى ھەمدە تىلىكىدۇر . ئەمدىكى گەپ ، بۇ بىر مەزگىللىك مۇساپىلىك جەرياننى دەججاللارنىڭ پىتنىسىدىن خالىي ھالدا توغرا بېسىپ ، يۇقىرىلىققا يېتىش ئۈچۈن نېمىلەرگە دىققەت قىلىش كېرەكلىكىدە . بەزى موللىچاقلار دىننىڭ ۋە ئىسلامنىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى ھېچ چۈشەنمەستىن ئۆزلىرى ئەڭ مۇھتاج بولىۋاتقان نەرسىسى ، يەنى دەموللىلارنىڭ ئۆزلىرىگە ئەگەشكەنكى كىشىلەرنى بىردەك تۆۋەنلىكتىن يۇقىرىلىققا سىلجىتىپ يېتەكلەش جەريانىدىكى قەلەملىرىدىن ئۆزلىرىنى بىھاجەت ھېسابلاپ ، ئەتىدە بولىدىغان دىندىكى سىياسىي ئۆزگىرىشنى بۈگۈنىدىلا جارى قىلدۇرۇشقا ئۆتۈش بىلەن ۋاقتى كەلمىگەن زامان ئىچىگە كىرىۋېلىپ ئۆزلىرىگە ۋە ئۆزلىرىگە ئەگەشكەن كىشىلەرگە تولىمۇ زىيانكارلىقلارنى تىلەشمەكتە . ئۇلار مەيلى دىننى چۈشەنسۇن چۈشەنمىسۇن ، زاماننىڭ مەۋقەسى نېمىلەرنى تەلەپ قىلىدۇ - قىلمايدۇ بۇلارنى چۈشەنمەستىن ، ئاللاھقا قانداق ئىبادەت قىلىش ۋە تەقۋالىق قىلىشتەك لىنىيەنى چۈشەنمەستىن ، ۋەزىيەتتىكى قايسى ئىختىلاپتىن ئۆزىنى تارتىش ۋە قايسى خىل ئىختىلاپقا ئۆزىنى بېغىشلاش دېگەنكى تونۇشتا توغرا چۈشەنچىدە بولماستىن ئۆزلىرىگە تېگىشلىك قىلىنغان ئەھلى ئىلىمدارلارنى بىردەك ئۆزلىرىگە مەنسۇخ قىلىشىپ ، ئۇلار دىننى ئۆزگەرتىۋەتكەن ، سۈننەتتىن باشقا يولغا كىرىشىپ قالغان دەپ بىراقلا موللىلىق ئورنىغا چىقىشىپ ئۆزلىرى بىۋاستە ئاللاھقا خاس ئىبادەت قىلىشنى تاللاشتى . ئۇلارنىڭ ئەقىدىسى بۇيىچە ئېيتقاندا : < ئاللاھ تائالا قۇرئان كەرىمنى چۈشۈرۈپ بەردى ، ھەدىس رەسۇللاھنى كۆرسۈتۈپ بەردى ، دىننى ئىلگىرىلا پۈتۈنلىكتە قىلىپ بەردى . ئەمدى ھەدىس رەسۇللاھ بۇيىچىلا مېڭىش تەلەپ قىلىندى > دېگەنكى ئوي بۇيىچە تەقۋالىقنى ھىجابلىنىش ، ساقال قويۇش ۋە سۈننەتتە نېمە دىيىلگەن بولسا شۇنى قىلىش بىلەن بىردەك دىندا قۇرئانغا ئاساسلىنىش كېرەك دېگەنكى دىننىڭ تۈرىكى بولغان ئاساسى توغرا بولغان ، ئەمما مەيدانغا دىننى تولۇق چۈشەنمەستىن ۋە تەقۋالىقنىڭ ھەقىقىي ماھىيىتىگە يەتمەستىنلا چۆجە خورازلارچە چۈشۈپ قېلىۋاتقان ھالىتىدە يۈرۈشمەكتە .
بارلىق مۇسۇلمان قۇرئاننى ئاساس قىلىشىمىز كېرەك دىيىشىدۇ . ئەمما ، نۇرغۇن ، نۇرغۇنلىرى بولسا قۇرئاننى قانداق ئاساس قىلىشنى بىلمەيدۇ . ئۇلارنىڭ دەۋاسى توغرا ، ئەمما تۇتقا قىلغان لىنىيەسى خاتا . قۇئانغا قانداق ماسلىشىشنى بىلمىگەن كىشى كىشىلەر ئارىسىدا موللا - بۈۋى ئاتىلىپ قالسا ، ئۇلار قۇرئانغا ئاساسلىنىشىمىز كېرەك دەپ توغرا داۋراڭنى يېيىپ قويۇپ ، ئاستىرىتتىن يەنىلا ئۆزلىرىنىڭ نەپسى ئىدىيىسىنى ئۇرۇش بىلەن ، ئۆزىنىڭ ۋە باشقىلارنىڭ دىنىنى ۋە دىنىي چۈشەنچىسىنى يەنىلا قالايمىقان قىلىۋېتىشىدۇ . شۇنىڭ بىلەن ئىسلامنىڭ بىرلىككە كېلىشى يەنىلا ئارقىغا سۆرۈلۈپ كېتىدۇ ۋە يەنىلا دىندا گورۇھلارغا بۆلۈنۈشۈپ تالاش - تارتىشماق باشلىنىدۇ ۋە يېڭىچە ئىختىلاپىي مەسىلىلەر مەيدانغا چىقىدۇ دە ، يەنە << ئىبراھىم >> لارنىڭ دىنىي خىزمەت قىلىش مەسئۇلىيىتى بېسىمغا ئۇچىرايدۇ .
پىتنە داۋاملىق دىنىي ۋە ئىسلامىي چۈشەنچىسى تولۇقلانماستىن ، دىندا ئۆز رايى بۇيىچە مەنا بېرىشتەك ئەھۋاللاردا پەيدا بولىدۇ ۋە بۇنىڭدەك موللىچاقلار قانچە كۆپ بولسا شۇنچە ئاۋۇيدۇ . پىتنە دەل ئاللاھنىڭ توغرا لىنىيەسىدىكى ئەقىدىلەر ۋە ئەقىدىلەرنىڭ ئۆزگىچە زامانغا بېقىپ ئۆزگىرىپ دەۋىر قىلىنىشلىرىغا قارىتا ئاشۇنداقلارنىڭ ھەر تەرەپتىن قۇسۇر چىقىرىشى بىلەن بولىدۇ . چۈنكى مەلۇم بىر زاماندىكى مۆئمىنلەر موللىلارنىڭ ۋە خەلىپىلەرنىڭ يېتەكلىشىگە مۇھتاج بولغان بولسا ، كىيىن ئۇلارنىڭ ئاللاھقا بىۋاستە ئىبادەت قىلىپ ، ئاللاھنى مەبۇد تۇتۇش بىلەن دىندا ئۆزىگە ئۆزى ئىگە بولۇشتەك ئىمتىيازنى راستلاش تەلەپ قىلىنىدۇ . ئەمما بۇنىڭدەك ھەقىقەتلەرنى چۈشەنمەيدىغان ۋە چۈشىنىشنى خالىمايدىغانلار بولسا ھامان مەيلى يۇقىرى - تۆۋەندىكىلەر بولسۇن ھەممىسىنى بىردەك تاياقتا ئۇرۇش بىلەن ئۆزىنىڭ ئىدىيىسىگە باغلاشنى تىلىشىدۇ . موللىغا ئىتائەت قىلمايمىز دەيدۇ يۇ ، ئەمما ئۆزلىرى موللىلىق دەۋاسى قىلىدۇ . پەيغەمبەر يوق دەيدۇ يۇ ، ئەمما ئۆزلىرى پەيغەمبەرلىك دەۋاسى قىلىشىدۇ . ئاللاھدىن باشقا ھېچقانداق بىر مەبۇد يوق دەيدۇ يۇ ، ئەمما ئاللاھنىڭ ئەنە شۇنىڭدەك ھەر زامان تېگىشلىك قىلىپ چۈشۈرگەن شەرئىي تەكلىپلىرىگە قارشى يول تۇتۇپ ئۆزگىچە لىنىيە ھاسىل قىلىشىپ دىنىي يول ھازىرلاپ مەبۇدلۇق دەۋاسى قىلىشىدۇ . مانا بۇ نۇھ ئەلەيھىسسالامدىن كىيىن بارلىق پەيغەمبەرلەر ئۆز ئۈممىتىنى مۇشۇ خىل ئۆزىنىڭ ئەقىدىسىنى ئۆزى چۈشەنمەيدىغان ، دىنىي جەھەتتە بىر تەرەپنىلا كۆرۈپ ئۇنىڭ ئىچكى ماھىيىتىنى كۆرۈشتىن چەكلىنىپ بىر كۆزى قارغۇ ھالەتتە ئاللاھنىڭ توغرا يولىنى ئەتەي ناتوغرا كۆرسىتىپ پىتنە قوزغاتقۇچى دەججاللاردىن ئاگاھلاندۇرۇپ كەلگەن . شۇڭا ئاللاھنىڭ ھەر بىر زاماندىكى مۆئمىن بەندىلىرى بۇ خىل كىشىلەر توپىنىڭ ئەسلى ئاللاھ ئىرادە قىلغانكى لىنىيەدىكى تەكلىپلەرگە چىش تىرنىقىغىچە ئۆچلىشىپ كېتىۋاتقان ۋە ئۆچلىشىپ كەتكەنلىكلىرىگە قاراپ ئۈستىدىكى ئايەتنىڭ روھى بۇيىچە ئۇلارنىڭ پېشانىسىدىكى < كاپىر > لىق بەلگىسىنى نەق تونۇيدۇ . يەنى << اﷲ كىمنى ھىدايەت قىلماقچى بولسا، ئۇنىڭ كۆكسىنى ئىسلام ئۈچۈن ئاچىدۇ (يەنى ئۇنىڭ قەلبىنى ئىمانغا كېڭەيتىپ بېرىدۇ)، اﷲ كىمنى ئازدۇرماقچى بولسا، ئۇنىڭ كۆكسىنى شۇنچە تارايتىۋېتىدۇكى، (ئىمان ئېيتىش) ئۇنىڭغا گويا ئاسمانغا چىقىشتىنمۇ قىيىن تۇيۇلىدۇ، ئىمان ئېيتمىغانلارنى اﷲ مۇشۇنداق ئازابلايدۇ >>
شۇنىڭدەك ، ئىسلام ھەر بىر زامان ئۈستىدىكى ھەق - ناھەقنى توغرا رەۋىشتە بىر تەرەپ قىلىپ ئايرىپ بېرىشتەك ماھىيەتتە ئەسلىيىتىنى تاپىدۇ . يەنى ئاللاھ ھەر زامان شۇ زاماندىكىلەرنى ئۆزىنىڭ توغرا دىن لىنىيەسىگە چۈشۈشنى تەلەپ قىلغانكى مەۋقەسىگە چۈشۈشنى تەلەپ قىلىدۇ . ئاللاھ كىمنىكى ھىدايەت قىلماقچى بولسا ئەنە شۇ خىل مەۋقەلەرگە چىن پۈكتۈرىدۇ ۋە شۇ بۇيىچە ئىش كۆرمەككە ئېلىپ ماڭىدۇ . ئۇلارنىڭ كۆكسى دەل ئەنە شۇ خىل يېتەكلىنىشكە ئېچىلىدۇ . ئۇلار يېتەكلىنىشتە توغرا ئىش ئۈستىدىكىلەرگە ، تەقۋادارلارغا ۋە ياخشى ئۇستازلارغا يۆلۈنىدۇ . ئەمما ، كىمنىكى ئاللاھ ئۇلارنىڭ جاھىللىقىدىن ، ھەقنى كۆرسىمۇ كۆرمەسكە ، چۈشەنسىمۇ چۈشەنمەسكە سالىدىغان خۇيى كۈچىيىپ كەتكەن گەدەنكەشلىكىدىن گۇمراھلىقنى تىلەشكە ئۆتىدىكەن ، ئۇلارنىڭ تىلىگىنىنى بىرىش بىلەن ئازدۇرماقلىقنى ئىرادە قىلغان بولسا ، ئۇنىڭدەكلەرنىڭ كۆكسىنى - يەنى ئەقىدە توپلىمى بولغان قەلبىنى توغرا لىنىيەدىكى ئىختىلاپىي مەسىلىلەرگە قارىتا تارايتىۋېتىدىكەن ، ئۇنىڭدەكلەرنىڭ ئىمان ئېيتىشى گويا ئۇلارنىڭ ئاسمانغا چىقىشىدىنمۇ قىيىنغا توختايدۇ . شۇنىڭدەك ، ئۆزلىرىنى شۇ يۇرتتىن ۋە شۇ يۇرتتا تېگىشلىك تەكلىپلەرنى بەرگەن ئاللاھنى ئۇنتۇپ ، ئۆزگىچە يول تۇتقۇچىلارغا ئەگىشىپ ، ئەسلى ئۆزىگە تەئەللۇق بولغان نېسىۋىسىنى تەرك ئېتىش بىلەن ھەقىقەتكە ، ئۆزلىرى ئىشلەشكە ۋە قىلىشقا تېگىشلىك ئىشلار تىگىشىپ ، سۇگىشىپ ھەتتا قاتتىق نوقۇپ تۇرىۋاتسىمۇ يەنىلا باشقا ئۆزلىرىدە بولمىغان ، ئۆزلىرىگە ئىرادە قىلىنمىغان نەرسىلەرنى ئىشلەشكە ئۆتۈپ باشقا چېچىنىيە ، تالىبان ، ئەرەب ...... دېگەندەك باشقا يۇرتتىكىلەرگە شۇ خىل ئۆزلىرىگە ئىرادە قىلغان ئىشلار بۇيىچە ئىبادەتتە بولماقلىق تەلەپ قىلىنغانكى مەۋقەسىگە چوقۇنىۋالىدۇ دە ، بۇنىڭدەك قەلبى باشقا زامانغا بۇرۇلۇپ كەتكەنلەرنى ئەسلى زامانىغا قايتۇرۇپ كېلىش بەسى مۈشكۈلكە توختايدۇ . قىلمىشىنىڭ زىيادە چېكىگە يېتىشى - يەنى ئۆز يۇرتىدىكى موللا - ئۆلىمالار ئۈستىدىن ھەر قىسما ئۆسەك تارقىتىش ، ئۇلارنى يوق يەردىن قۇسۇر چىقىرىشىپ ھۆكۈمەتنىڭ مۇئاشىنى ئالىدۇ ، ئۇلار بەرگەنى يەيدۇ ، ئۇلار دە دېگەننى دەيدۇ ....... دېگەندەك بىر تالاي قۇسۇر تېپىشىپ ، پىتنىڭ ئاچچىقىدا چاپاننى ئوتقا تاشلاشتەك كۇفرىلىقى ئاستىدا باشقىلارنى ئۆزلىرىگە ئوخشاش تونۇشتا بولۇش بىلەن يۇرتتىكى ئەسلى ئاللاھ ئىتائەت قىلىنىش ئۈچۈن چىقىرىپ بەرگەن يۇرت كاتتىلىرىغا ئىتائەت قىلىشتىن توسۇپ ، تالاي كىشىلەرنى زىيانكارلىقتا قالدۇرۇشتەك مەۋقەلىرى بىلەن زۇلمى چېكىگە يەتكەنكى ماھىيىتى بىلەن ھەققە قايتىشقا قەلبى شۇنچە قاسراقلىشىپ كەتكەن ۋە ھەق شۇنچە روشەن بايانلانسىمۇ يەنىلا گەدەنكەشلىك قىلىشنى تەيىن تاپقانلار ؛ ئۇلارنىڭ ھالىتىگە قاراپ ئاللاھ ئۇلارنى ئۆزى ئازدۇرماقلىقنى ئىرادە قىلغان بولسا ، قېنى كىملەر ئۇلارنىڭ قەلبىنى توغرا بولغان لىنىيەسىگە چۈشىرەلەيدۇ ؟ ئۇنىڭدەك كىشىلەرنىڭ ھەققە قايتىشى پەقەت بىر كۈچ بىلەنلا ، يەنى ئۇلارنىڭ ئۆز رەببى بولغان ئاللاھقىلا تەۋبە قىلىپ تېۋىنىشى بىلەن ھىدايەت تەلەپ قىلمىقى بىلەنلا قولغا كېلىدۇ . ئەگەر ئۇلارنىڭ ئاللاھقا تەۋبە قىلغۇدەك دىنىي تونۇشى بولمىسا ۋە جاھىللىقى ھەددىدىن ئېشىپ ھېچ پەسلىمىسە ، ئۇنىڭدەكلەرنىڭ ھەققە قايتىشى ئۈچۈن خىزمەت قىلغۇچى پەقەت ۋاقىت ئىسراپ قىلغۇچى ۋە ھەتتا ئۆزىنى شۇ خىل ئوت ئىچىكىلەرنىڭ ئوتىغا ئۇرغۇچى خالاس .
موللىلار ئۈستىدىن ئۇنى بۇنى دىگۈچى مەريەم ئوغلى ئىسا زامانىغا يەتمەي تۇرۇپ ، يەنىلا شۇ خىل ھەممە موللىلارنى بىردەك تەرك ئېتىشكە ئۇرىنىدىكەن ، ئۇ زالىمدۇر . مەريەم ئوغلى ئىسا زامانىدا ئىلگىركى موللىلارنىڭ بەزى مەسىلىلەرنى چۈشەندۈرۈشتە بەزى ئەپسانى ۋە سەپسەتىلەرنى قوللانغانلىق ۋە ئەتىدىكى زامان ئۈستىدە بەزى گۇمانىي قىياسلارنى قىلىپ قەلىمىگە شۇ خىل ھەققە قارشى بىر نىمىلەرنى يېزىپ قالدۇرغانلىق سەۋەبىدىن ، ئۇلار ۋە ئۇلارنىڭ كىتابلىرى بىردەك ئەھلى كىتاب قاتارىدىن ھېسابلىنىدۇ . شۇ كۈندىكى موللىلار ۋە ئىلگىركى موللىلارنىڭ كىتابلىرىغا ئاساسلىنىۋالغانلار بىردەك شۇ زاماننىڭ مەۋقەسىگە چۈشۈش تەلەپ قىلىنىدۇ . مانا بۇ ۋەزىيەت دەل مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ زامانىغا تەدبىقلانغان ئاساستا ۋۇجۇتقا كەلتۈرۈلگەن زاماندۇر . شۇڭا مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ مەريەم ئوغلى ئىسا مېنىڭ شەرىئىتىم كېلىدۇ ، مېنىڭ يولۇمدىن كېلىدۇ دەپ كۆرسەتكىنى ئەنە شۇنىڭدىندۇر .
نۇرغۇنلىغان كىشىلەر ۋە ياشلار زامان توغرىسىدىكى ئىختىلاپلارنى ئىلگىركىلەرنىڭ كىيىنكى زامان ئۈستىدىن بىر نېمىلەرنى دىيىشىپ ئۆتكەنكى ھالەتلىرىگە نىسبەت بىرىشىپ ئىنتايىن ئاددىي ئويلايدۇ . زاماننىڭ مەۋقەسى دەل كىشىنى مەڭگۈلۈك دوزىخىيلىققا ياكى ۋاقىتلىق بولسۇن ۋە ياكى مەڭگۈلۈك جەننەتكە ۋە ياكى ۋاقتلىق بولسۇن توغرا - خاتالىققا شۇنچە روشەن ھالدا ئىشتىدۇ .
قورساقتىكى بالىنىڭ ئوغۇل - قىزلىقى ، ئۇنىڭ جەمىيەتتىكى ئورنى توغرىسىدا ئۇنىڭ تۇغۇلىشىدىن ئىلگىرى بەزى تالاش تارتىشلار بولۇنغان بولسا ، بۇ تالاش - تارتىشىش كىيىن ئۇ تۇغۇلغاندىن كىيىنمۇ ۋە چوڭ بولۇپ جەمىيەتتىكى ئورنىنىڭ قانداقلىقى ئايان بولغان تۇرۇقلۇقمۇ يەنىلا شۇ خىل ئىختىلاپ يۈز بەرسە ، ئۇ ۋاقىتتا بۈگۈنىدە ئىلگىركىلەرنىڭ قالدۇرغان كىتابىغا ئاساسلىنىپ تالاش - تارتىشماق قىلىپ ئوغۇلنى قىز ، قىزنى ئوغۇل ۋە ئۇنىڭ جەمىيەتتىكى ئورنىنىڭ ئەكسى بولسىمۇ يەنىلا تالاش - تارتىش قىلغاندا بولسا ، مانا بۇ ئىلگىركىلەرنىڭ خاتا قىياسىغا كەتكەن ھالەتتە كاپىرلىقنى تىلىگۈچى بولىدۇ . ئەگەر ئاللاھ قورساقتىكى بالىنى ئوغۇل يارىتىپ ، بەزى ئىلىم ئەھلىلەرنىڭ ئۇنى ئوغۇل دىيىشى بىلەن يەنە بەزىلەرنىڭ قىز دەپ ئاتىشى ئارقىلىق بەزى ئىختىلاپ پەيدا بولغان بولسا ، كىيىن ئۇ ئوغۇل تۇغۇلغان بولسا ، ئەمما ئۇ ئوغۇل ماددا ئەمەس بەلكى ھىسسىيلىككە ئىگە ئايەتلەردىن ئىبارەت بولسا ، بۇ خىل ماھىيەتنى ھېچ چۈشەنمەستىن يەنىلا ئىلگىركى موللىلارنىڭ قاياشىغا كېتىپ شۇلارنىڭ كىتابىغا چىڭ ئېسىلىۋالىدىكەن ، ئاللاھ ئۇنى ئوغۇل دەپ پۈتكەن ئايەتكە قارشى قىزلىق ھۆكۈمنى كەلتۈرىۋالىدىكەن ، ئۇنداقتا ئوغۇلغا قارشى قىزلىق ھۆكۈمنى بەرگۈچى ۋە شۇ بۇيىچە ئىش تۇتقۇچى دەل ئاللاھدىن باشقا بىر مەبۇدنى تەلەپ قىلغان بولىدۇ دە ، ئىلگىركى ئۆلىمالىرىنى ۋە ئۇلارنىڭ يازما ماتىرىياللىرىنى ئاللاھنىڭ ئايىتىگە قارشى تۇتقا قىلىۋېلىش بىلەن مەبۇد قىلىۋالىدۇ . مانا بۇ ئىلىمدارلار ، موللا - ئالىملار ئارىسىدىكى شېرىكچىلىك .  ھالبۇكى ، ئىلگىركىلەرنىڭ مېنىڭ بايانىمدا ھەققە قارشى بىرەر نوقسان تېپىلىپ قالسا ئۇنى تەرك ئېتىپ ھەقىقەتنى تۇتقا قىلىڭلار دېگەنكى خىتابىنى ئۇلار يادىدىن چىقىرىپ قويدىمۇ ؟
ئايەتلەر مەنالىقتۇر . ھەمدە ھەدىسلەرنىڭ بەزىلىرىمۇ ھەم مەنالىقتۇر . ئېيتىلماققا بەزى بىر خىل ۋارىيانتنى ئىگىلىگەن بولسا ، شۇ خىل ئالدىن ئاگاھلاندۇرۇشنىڭ بۈگۈنىدە نەتىجىسى ، ئورنى ، ۋاقتى كەلگەن بولسا ، ئەگەر ئى ئىلىم ئەھلى ! مەيلى قۇرئاننىڭ قايسى تەرىپىدىن بولمىسۇن توغرا جاۋابىنى ئالغانلا بولسىڭىز ، ئۆز ۋاقتىدا ئەسلى ئېيتىلغان ۋارىيانت بۇيىچە ئاگاھلاندۇرۇلغان كىشى ياكى شەيئى كەلمىگەن چىقسا ، چوقۇمكى باشقا ۋارىيانت بۇيىچە باشقىچە ئۇسۇل بۇيىچە تەتقىقات يۆنۈلۈشىنى تۇتقا قىلىڭ . ئىلىمسىزلەر سىزلەرنى دىققەت قىلىپ قويمىسۇن .  

(1) سۈرە ئەنئام [125-126]


داۋامى بار !

ئەپسانە

                                           ( 27 )


{ ئېيتقىنكى، «مۇبادا زېمىندا (يەنى زېمىن ئەھلىدەك) مېڭىپ يۈرۈيدىغان ، ئولتۇراقلاشقان پەرىشتىلەر بولسا ئىدى، ئەلۋەتتە ئۇلارغا ئاسماندىن پەرىشتىنى پەيغەمبەر قىلىپ چۈشۈرەتتۇق»(1) }

ئاللاھ تائالا بەندىلىرىنى پەقەت تاقىتى يېتىدىغانلا تەكلىپلەرگە ئىشتىدۇ . كىمكى تاقىتى يەتمەيدىغان ، ئۆزلىرىدە بولمىغان نەرسىلەرنى تەلەپ قىلىۋالىدىكەن ، ئۇلار ئۆزلىرىگە زۇلۇمنى ئىشتىۋالغان بولىدۇ . بەزىلەر يۇرتتىكى موللىلار - ئالىملار ئۈستىدىن باشقىچە قۇسۇر تاپالماي ئەمدى < موللا دېگەن تۆت يۈز مىڭ ھەدىس بىلمىسە ئۇلاردىن پەتىۋا ئېلىشقا بولمايدۇ > دېگەنكى قۇسۇرنى تېپىپ چىقىپتۇ دەپ ئاڭلايمەن . بەلكىم مەلۇم بىر زاماندا ۋە شۇ زاماندىكى مەلۇم كىشىلەر توپىغا ئەنە شۇنىڭدەك ھەدىسنى يادقا ئېلىپ بىرمۇ بىر ئېيتىپ بېرەلەيدىغان كىشى بولىشى مۇمكىندۇ . ئەمما ، بىز ئەنە شۇ زامانغا ۋە شۇ زامان ئەھلىگە ئوخشاش بولالىدۇقمۇ ؟ ئەگەر بىزلەرنىڭ ھالىمىز ئەنە شۇلارغا خاس كەلگەن بولسا ئىدى ، چوقۇم ئاللاھ شۇنىڭدەك ھەدىسى توپلانغان بىلىمى بار كىشىلەرنى خەلىپە قىلىپ ئەۋەتەتتى . چۈنكى ئاللاھ ئۈستىدىكى ئايىتىدە ئېيتقاندەك ، ھەممىگە پەقەت تاقىتى يېتىدىغان ۋە تېگىشلىك بولغان ئىشلارغا تەكلىپ قىلماقلىقنى ئىرادە قىلدى . شۇنىڭ ئۈچۈن بىز ، بىزلەرگە بىز تەلەپ قىلغان قانداق بىر نېمەتلەر بېرىلمىسۇن ، يوق نەرسىنى تاما قىلماي ، ئاۋۋال ئۆزىمىز قانچىلىك ؟ دېگەنكى ئويلاردا بولۇشۇپ بېقىشايلى !
يەنە بەزىلەر بۈگۈن جەمىيىتىمىزدە ئاللاھقا يارايدىغان ئەر بولسۇن ، ئايال بولسۇن بىرەر ئىنساننىڭ چىقىشى مۇمكىن ئەمەس دەپ ئۆزلىرىنىڭ ۋە باشقىلارنىڭ روھىنى چۈشكۈنلەشتۈرىۋالىدىكەن . بۇمۇ ئۆزلىرىگە زىياننى تىلىگەنلىك خالاس ھەمدە ئاللاھنى ۋە ئۇنىڭ خۇيىنى چۈشەنمىگەنلىك . چۈنكى ئاللاھ بارلىق بەندىلىرىگە تاقىتى يېتىدىغان ئىشلارغىلا تەكلىپ قىلغان . جانابى ئاللاھ تەرىپىدىن مەيلى قانداقلا بىر زامان يارىتىلمىسۇن ، چوقۇمكى شۇ زاماندا تېگىشلىك ۋەزىپىسىنى ئورۇنداپ ئاللاھقا ياراپ كېلىۋاتقان بىر بۆلۈك كىشىلەر توپى بولىدۇ . بىز زاماننى مۇنداق چۈشىنىپ باقايلى ! ئاللاھ ئېيتتى : { جىمى ھەمدۇسانا ئاسمانلارنى ۋە زېمىننى ياراتقان، زۇلمەتلەرنى ۋە نۇرنى پەيدا قىلغان اﷲ قا خاستۇر! ئاندىن (يەنى مۇشۇنداق دەلىللەرنى كۆرۈپ تۇرۇپ) كاپىرلار پەرۋەردىگارىغا باشقىلارنى شېرىك كەلتۈرىدۇ(2) } شۇنىڭدەك ، زېمىندا قايسى ئەللەردە مەيلى قايسى بىر ئۆزگىرىشلەر بولمىسۇن ، ئۇ دەل ئاللاھنىڭ ئىلگىرى ۋە ھازىر بىردەك ئىرادە قىلغىنىدىن بولىدۇ . ئاللاھ بىر زېمىننى قايسى رەۋىشتە ئاجىزلىتىۋېتىدىكەن ، ئۇ زېمىننى زۇلمەت باسىدۇ . ئاللاھ قاچانىكى شۇ زېمىننى قايسى رەۋىشتە كۈچلەندۈرىدىكەن ، ئەنە شۇ زۇلمەتلەر بارا - بارا ئاجىزلايدۇ - يۇرۇقلۇق قاپلايدۇ . ئەمما ، ئەنە شۇ زامانلاردا ئۆز زامانىدا ئۆزلىرىگە يەتكەنكى دىشۋارچىلىقلاردىن غالىپ كېلىپ ، ئاللاھقا ياراپ كېلىدىغان بىر بۆلۈك كىشىلەر مەۋجۇتتۇر . ئەنە شۇ بىر بۆلۈك كىشىلەر تاقىتىنىڭ يېتىشىچە ئۆز زامانىدىكى يامان مەۋقەلەردىن ساقلىنىپ ياخشى جەھەتتىن دىنىنى قوغدىغان ئاساستا بولغانلىقتىن ، ئەنە شۇلار ئاللاھ ياخشى كۆرگەن بەندىلەردىن ئىبارەتتۇر . چۈنكى بەندە ئاللاھقا تېگىشلىك رەۋىشتە ئىبادەت قىلمىسا ، ئەنە شۇنىڭدەك زۇلمەت ئىچىدىن سالامەت چىقىپ كېتەلمەيدۇ . ئاللاھ كىملەرنى ئەنە شۇنىڭدەك زۇلمەتلەردىن ساقلىغان ئىكەن ، دېمەك ، ئاللاھ شۇ بەندىسىنى ياخشى كۆردى ۋە ئۇنىڭ ئىشلىرىنى ئاسانلاشتۇرۇپ بەردى ھەمدە ئۆزىنىڭ كەھفتىن ئىبارەت رەھمىتى قورغانىغا ئېلىپ كىردى دېگەنلىك بولىدۇ .
يەنە مۇنداق تەبىر ئىشتەيلى ! بىر بۆلۈك كىشىلەر توپى بار . ئۇلار تېخى ئۆسمۈر بولغانلىقتىن ، ئۇلارغا ئاللاھ باشلانغۇچلۇق زامانىنى ياراتتى . ئۇلاردىن تاقىتىنىڭ يېتىشىچە شۇنچىلىك ئىلىملەرنى ئىگىلەشكە ، ئىمتاھان ئۇلاردىن شۇ تاقەتلىك تەرىقىدە ئېلىنىش تەلەپ قىلىندى . ئۇلاردىن ئەلاچىلارمۇ ، ياخشىلارمۇ ، ئورتىلارمۇ ۋە لاياقەتسىزلەرمۇ چىقىپتۇ . يەنە بەزى بۆلۈك كىشىلەرگە تولۇقسىز ۋە تولۇق ئوتتۇرا ۋە ئالىي مەكتەپلىك ئىلىملەر تەكلىپ قىلىنىپ ، تېگىشلىك ئىلىم ئېلىش تەلەپ قىلىنىپتۇ . ئۇلارغا ھەم تاقىتىنىڭ يەتكىنى بۇيىچە تەكلىپ قىلىنغان دەرىسلىك بۇيىچە ئىمتاھان ئېلىنىش تەلەپ قىلىنىپتۇ . ئۇلاردىنمۇ ئەلاچىلار ، ياخشىلار ، ئورتىلار ۋە لاياقەتسىزلەر چىقىشىپتۇ . بۇ يەردىكى لاياقەتسىزلەر توپى مۇنداق ئىككى تۈركۈمگە ئايرىلىپتۇ . بىرى ، ئۆزلىرىنىڭ ھالى ئەھۋالىغا يارىشا ئىش ئۈستىدىكىلىرى تەرىپىدىن تاقىتى يېتىدىغان سىنىپلارغا ئەكىرىپ قويسىمۇ ، يەنىلا ئۇيۇن قېپىلىقى ، تىرىشماسلىقى بىلەن ئۆزلىرىگە زۇلۇمنى ئىشتىپتۇ . يەنە بىرلىرى بولسا ، ئۆلىرىنى قالتىس ھېسابلىشىپ ، تۆۋەن سىنىپتىكى ئۆزلىرىگە تەلەپ قىلىنغان باسقۇچلارنى بېسىپ ئۆتمەستىنلا يۇقىرى سىنىپتىكىلەرنىڭ ئارىسىدا بولۇشىۋاپتۇ . ئۇلاردىن ئەمىسە شۇ سىنىپقا خاس تەلەپ قىلىنغان دەرىسلىكلەرنى كۆتۈرۈش تەكلىپ قىلىنغان بولسىمۇ ۋە شۇنچە ئىزىپ چۈشەندۈرۈلگەن بولسىمۇ ، ئەمما ئۇلاردا ھېچ بىر ياخشىلىنىش بولماپتۇ . ھەمدە دەرىسلىكنى دوسكىدىكى يازمىلارنى ئەينەن كۆچۈرۈپ قويۇش بىلەنلا كۇپايىلىنىپ ، دەرىسلىكلەرنى ھېچ چۈشەنمىسىمۇ ئۆزىنى شۇلاردىن ھېسابلىشىپ يۈرۈپتۇ . ئەمما ، بۇ سىنىپلاردا تاكى كۈچلۈك دولقۇن كېلىپ ئاجىزلارنى ئېقىتىپ كەتكۈچە سىنىپ چۈشۈرۈش بولمايدىكەن . شۇڭغىچە ھېلىقى بايقۇشلار ئۆزلىرىنى ئالداپ يۈرىشىۋېرىپتۇ . ئۇلارنىڭ ئۆزلىرىنى شۇ دەرىجىدە ئالدىشىغا بىر نەرسە سەۋەب ئىكەن . ئۇ بولسىمۇ ئۇلارنىڭ دوستلىرى ، مەھەللىداشلىرى ، ئۆزلىرى ياخشى كۆرۈپ قالغان قىز - ئوغۇللىرى ۋە شۇ سىنىپتىكىلەرنىڭ كىيىشىگە تىكىلگەن فورمىلار ....... قاتارلىقلار بار ئىكەن . بۇلارنىڭ بۇنچىۋالا بولۇشۇپ كېتىشلىرىگە دەل ئۇلارنىڭ تۆۋەندىكىلەرنى ياراتماسلىقى ۋە تاقەتلىكنىڭ نېمە ئىكەنلىكى بىلەن ھېچ ئويلۇشۇپ قويمايدىغانلىقى ھەمدە ئۆزلىرىگە تاقەتلىك قىلىنغانلارنى ئورۇنداشتىن نۇمۇس قىلىدىغانلىقى سەۋەب بولغان ئىكەن . بۇ دەل ئۈزەڭگىسىز ئاتقا مىنىۋالغانلىقنىڭ ۋابالى ئىكەن . ئەمدى بۇلارنىڭ بەزىسىنى بۇ << ئات >> نىڭ ئۈستىدىن چۈشۈرۈش ھەقىقەتەن بەسى مۈشكۈلدۇر . ئەگەر ئۇلار يەنىلا گەدەنكەشلىك قىلىۋەرسە ، ئۆزلىرىگە يېتىدىغان ۋابا سەۋەبلىك شۇ زېمىندىكىلەرگە ھەم مەلۇم نىسبەتتە زىيانكارلىقلار يېتىدىغانلىقى ئۇلارغا ئۈستىدىكى ئايەتنىڭ داۋامىدا ئايان بولمىدىمۇ ؟ ئۇلار ئاللاھنىڭ كالامىغا ئىشەنمەيدۇ ، بەلكى ھېلىقى سۆز توقۇغۇچى شەياتۇنلىرىنىڭ سۆزلىرىگە ئىشىنىدۇ . ئاللاھ تائالا شۇنداق ئېيتىدۇ : { سىلەرنىڭ ئاراڭلاردىكى زۇلۇم قىلغانلارنىڭ بېشىغا كېلىش بىلەنلا چەكلىنىپ قالمايدىغان بالا - قازادىن ساقلىنىڭلار، بىلىڭلاركى، اﷲ نىڭ ئازابى قاتتىقتۇر(3) } يەنە شۇنداق ئېيتىدۇ : { ئۆز ۋاقتىدا ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى بىر جامائە ئادەملەر: اﷲ ھالاك قىلىدىغان ياكى قاتتىق ئازابلايدىغان قەۋمگە نېمە ئۈچۈن ۋەز - نەسىھەت قىلىسىلەر؟» دېدى. ئۇلار (يەنى ۋەز - نەسىھەت قىلغۇچىلار): «پەرۋەردىگارىڭلارنىڭ ئالدىدا (گۇناھقا سۈكۈت قىلىپ تۇردۇق دەپ) ئۆزرە ئېيتماسلىقىمىز ۋە ئۇلارنىڭ اﷲ تىن قورقۇپ (گۇناھتىن چەكلىنىشلىرىنى ئۈمىد قىلغانلىقىمىز ئۈچۈن شۇنداق قىلدۇق)» دېدى. ئۇلار ئۆزلىرىگە قىلىنغان ۋەز - نەسىھەتنى قوبۇل قىلمىغان چاغدا، يامان ئىشتىن مەنئى قىلغۇچىلارنى قۇتقۇزدۇق، اﷲ نىڭ ئەمرىدىن چىققانلىقلىرى ئۈچۈن، زالىملارنى قاتتىق ئازابقا دۇچار قىلدۇق(4) } << ئى قەۋمىمىز ! بىر قارىماققا ئاللاھنىڭ ئايەتلىرى كۈلكىلىكمىكەن ؟ تۇرۇپلا بەزىبىر كىملەرنىڭ زالىملىقىنى ئەيىپلەيدىغان ، ئەگەر يەنىلا زۇلمىدا بولىۋەرسە تېگىشلىك جازاغا يولۇقىدىغانلىقتەك ئاگاھلاندۇرۇشلارنى بېرەمدىكەن ؟ بۇ ئايەتلەرگە ئاساسلىنىپ تۇرۇپ ئاللاھ شۇنداق دېدى دىسە ھەم كۈلكىلىك تۇرمدىكەن ؟ بۇ ھەقىقەتەن ئەنە شۇ ماھىيەتكە سىڭىشىپ كەتكەنلەر نادان ۋە ھاماقەتلەرنىڭ بەرگەنكى ئاتاقتىكى ئورنى ، سالاھىيىتىگە ياكى ئۆزلىرىنى كاتتىلاردىن ھېسابلىشىدىغان ئىبلىسچە روھىغا ئاساسلىنىپلا قەلبىنى ھەققە ئىشتالمايدۇ . ھەمدە بۇلارنىڭ ئىچىدىكى بىر بۆلۈك كىشىلەر خۇددى ئىبلىسكە ئوخشاش مەردانىلىك بىلەن دوزاخنى تاللاشتەك قارارغا كېلىشىدۇ . مانا مۇشىنىڭدەك بىر پەيتتە ئاللاھ بەندىلىرى ئارىسىدىن بىر بۆلۈك كىشىلەرنى دوزاخنىڭ يېقىلغۇسى قىلىپ بېكىتتى . بۇ خىل كىشىلەرگە ھەق ئايان بولغاندىن كىيىن ئۆزلىرىنىڭ ھەقىقەتەن گۇمراھلىقى ئاشكارا بولىدۇ . بۇ ۋاقىتتا ئۇنىڭدەكلەر ئۆزلىرى بىلەن تەڭ ئاللاھقا ئاسىي بولۇشقا كىشىلەر توپلايدۇ . شۇڭا ئى قەۋمىمىز ! ئىبادەتتە شەكلى ھالەتتىن ھەقىقىي ئىخلاسلىق ، شەكلى جەھەتتىن ئەمەس بەلكى قەلىبتىن ئىشلەشكە تېرىشايلى . چۈنكى ئاللاھ بىزلەرنى شۇنداق ئاگاھلاندۇرغان { شەيتان ۋە ئۇنىڭ قول ئاستىدىكىلىرى سىلەرنى كۆرەلەيدۇ، سىلەر ئۇلارنى كۆرەلمەيسىلەر، شۈبھىسىزكى، بىز شەيتانلارنى ئىمان ئېيتمايدىغانلارنىڭ دوستى قىلدۇق(5) } ئەنە ئاللاھ يەنە شۇنداق ئېيتىدۇ ، ھەق ئايان بولغاندىن كىيىنمۇ يەنىلا گەدەنكەشلىك قىلىپ ئۆزلىرىگە زۇلۇمنى ئىشتكۈچىلەرنى ، ھەق تەرەپكە قايتىپ كەلمىگۈچىلەرنى ئەنە شۇنىڭدەك شەيتانلار ئولجا ئالىدىغانلىقتەك ئاقىۋەتتىن ئاگاھلاندۇرىدۇ . بۇلار خۇددى ئىبلىسكە ئوخشاش ھەسەتنىڭ قۇربانىغا كەتكەنلەر . چۈنكى ئىبلىس ئەينى ۋاقىتتا شۇنداق ئويدا بولغان . يەنى < مەن شۇنچە ۋاقىت ئىلىم تەھسىل قىلدىم ۋە پەرىشتىلەرگە دەرس بەردىم . ئەمدى بولغاندا يېڭى كەلداخۇنغا ئىتائەت قىلامدىمەن ؟ > < مەن ئۇنىڭدىن ئارتۇق ، مېنى ئوتتىن ياراتتىڭ ، ئۇنى لايدىن ياراتتىڭ >
گەرچە ئىبلىس شۇنچە ئىلىملەرگە ئىگە بولغان بولسىمۇ ، ئەمما ئۇ شۇ ئىلىملەردىن پايدىلىنىپ ئاللاھقا ئىبادەت قىلايتتى ، خاس ئاللاھقا يۈزلەنمەيتتى . ئاللاھنىڭ بۇيرىغانلىرىنى بەجانىدىل ئورۇنلىمايتتى . پەقەت ئىلمى سىياقىدىكى ئاتىقى بىلەنلا كۇپايىلىنىپ ئۆتمەكلىكنى تىلىگەن ئىدى . شۇنىڭدەك ، تارىختىن بۇيان دىندا يالغانچىلار ، شەكىلۋازلار ھامان بىردەك ھالاك قىلىنىپ كەلدى . قۇرئان بۇنى بىزگە سۆزلەپ بېرىۋاتىدۇ . بىز قۇرئانغا ئىشىنىمىز دىيىشىپ زۇۋاندازلىق قىلىش بىلەن ئۇنى ئەسلىيىتى بىلەن تۇتقا قىلىشتىن يۈز ئۆرىسەك ، بىز جوھۇت دەپ نام ئالغان يەھۇدىي مىللىتىدىنمۇ بەك يالغانچى بولۇشۇپ كېتىمىز . شۇڭا ئاللاھنىڭ ئىرادىسىنى ئۆز خاھىشىمىزچە باھالاپ ، زاماننى ئېتىراپ قىلىشمىساق ، شۇ ھالىتىمىزدە بىز ئۆزىمىزنى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ ئۈممىتى دەپ يۈرسەك ، ھەق بىزنى ئېتىراپ قىلمايدۇ . چۈنكى ئاللاھ ئۆز رەسۇلى ئارقىلىق دىندا ھەقىقىي ئىمتىياز راستلاپ بارلىق ۋاقىتتا ئاللاھقىلا تېۋىنەلەيدىغان بولغۇچە 13 يىل مەككىدىكى ھاياتىنى ئۆرنەك قىلدى . ئۆزلىرىنى شۇ ۋاقىتتىكى پەيغەمبەردىنمۇ ئۈستۈن تۇتماقلىقنى تىلىگەن بولسا ، يەنى بىز پەيغەمبەر ئۆتەلمىگەن ئۆتكەلدىنمۇ بىردەك ئۆتۈشىمىز ، شۇڭا مەككىدىكى ماھىيەتتىن يېنىپ مەدىنىدىكى بارلىق ئىمتىيازلار ئۈستۈن بولغان ماھىيەتكە خاسلىنىشىمىز لازىم دەپ سىنىپ ئاتلىماقنى ئۆزلىرىگە ئىشتىدىكەن ، ئۇ ئۆزىنىڭ ئىشى . بىز پەقەت مۇشۇ خىل رەۋىشتە ھەقنى يەتكۈزۈپ قويۇش بىلەنلا چەكلىنىپ قالىمىز . ھەمدە بۇ خىل ئىلىم ئاشكارا بولۇپ ئۆزلىرىگە يەتكەندىن كىيىن ، ئەنە شۇنىڭدەك زالىملىقنى تىلىگۈچىلەرگە قارىتا ئەسلى ئىش ئۈستىدىكىلەر ھەقنى بۇنىڭدىنمۇ روشەن قىلىپ يەتكۈزۈپ قويىشى لازىم . چۈنكى قۇرئان ھەممىمىزنىڭ دەستۇرى .

ئۆز ۋاقتىدا ئاللاھ تائالا رەسۇللاھنى ئۇنىڭغا ئەگەشكەن ساھابىلىرى بىلەن تەڭ ئېلىپ ماڭماقلىقنى ، ئەمما ساھابىلاردىن بىر دەرىجە ئۈستۈن قىلىپ ، مەلۇم ئەمەللەرنى ئىشلەشتە رەسۇللاھنىڭ ئالدىغا ئۆتىۋالماسلىقتەك يېتەكلەشلەردە ئېلىپ ماڭماقلىقنى ئىرادە قىلدى { ئى مۆمىنلەر! سىلەر اﷲ نىڭ ۋە اﷲ نىڭ پەيغەمبىرىنىڭ ئالدىدا (ھېچقانداق بىر ئىشنى ۋە سۆزنى) ئالدى بىلەن قىلماڭلار، اﷲ تىن قورقۇڭلار، اﷲ ھەقىقەتەن (سۆزۈڭلارنى) ئاڭلاپ تۇرغۇچىدۇر، (نىيىتىڭلارنى ۋە ئەھۋالىڭلارنى) بىلىپ تۇرغۇچىدۇر(6) }
شۇنىڭدەك ، بىزلەرنى دىندا يېتەكلەشتە ئەگەر قارشى تەرەپنىڭ دىندىكى ئورنى ھەقىقەتەن ئاللاھنىڭ ماختىشىغا لايىق بولغانلا بولسا ۋە ئۇنى ئاللاھ ھەر ئىشتا ئاسانچىلىق بېرىش بىلەن قوللاۋاتقان بولسىلا ، قارىماققا ئۇنىڭ بەزى سۆزلىرى ئەقىلدىن يىراق بولسىمۇ ۋە بەزى سۆزلىرى كىشى ئۈستىدىكى ئىمتىياز مەسىلىسىدىكى سۈننەتتىن چەتنەپرەك تۇتقا قىلىپ تۇرۇشتا بولسىمۇ ، ( بىر بۆلۈك ئەمەللەر يىغىندىسى سۈننەتنى پارچىلاپ تاقەتكە لايىقلاشتۇرۇپ تۇرۇشتەك ۋاستىلەر ۋە تاكتىكىلار دىندا مەۋجۇت بولغانلىقتىن ) ئاللاھقا تەۋەككۇل قىلىپلا << ئى رەببىم ! مۇشۇ كىشى مېنىڭ دۇنيا ۋە ئاخىرەتلىكىم ئۈچۈن ياخشىلىق ئېلىپ كېلىدىغان بولسا ئۇنى ماڭا ھەمراھ قىلغىن ۋە قەلبىمنى ئۇنىڭغا ئىتائەتمەن قىلغىن . ئەگەر ئۇ دۇنيا ۋە ئاخىرەتلىكىم ئۈچۈن زىيانلىق بولسا ئۇنى مەندىن دەپئىي قىلىۋەتكىن >> دەپ دۇئا قىلايلى ! ئاللاھقا قىلىنغان بۇ خىل دۇئانىڭ ئۆزىلا بىر ئىستىخاردۇر . ئەگەر ئىستىخارنى جايىدا ئالالىسىڭىزلا سىزنىڭ يولىڭىز ھەر جەھەتتىن توغرىلىقتا راۋاندۇر .
ئاللاھ تائالا ئىلگىركى بىر بۆلۈك كىشىلەر ئۈستىدىن شۇنداق ئېيتىدۇ : { رەھبانىيەتنى ئۇلار ئۆزلىرى پەيدا قىلدى، ئۇلارغا ئۇنى بىز بېكىتمىدۇق، ئۇلار ئۇنى پەقەت اﷲ نىڭ رازىلىقىنى تىلەپ (پەيدا قىلدى)، لېكىن ئۇلار ئۇنىڭغا لايىق دەرىجىدە ئەمەل قىلمىدى، ئۇلاردىن ئىمان ئېيتقانلارنىڭ ئەجرىنى ھەسسىلەپ بەردۇق، ئۇلاردىن نۇرغۇنى اﷲ نىڭ ئىتائىتىدىن چىققۇچىلاردۇر(7) } شۇنىڭدەك ، ئىلگىرىمۇ بەزى كىشىلەر - گورۇھتىكىلەر ئاللاھ بېكىتمىگەنكى دىندا ۋە ئەقىلدە ، تەپەككۇردا كۈچلۈك ئىمتىياز تەلەپ قىلىدىغان ئىشلاردا توختىلىۋېلىپ ، ئاخىرى ئۆزلىرى قىلىمىز دېگەنكى ئەمەللىرىنى قىلماي ئەكسىچە ئىش قىلىش بىلەن لايىق دەرىجىدە ئەمەل قىلمىغان ئىدى . ئەمما ، ئۇلار ئەتىدىكى زامان ئۈستىدە توختالغانلىقى ۋە ئەتىنى يورۇتۇش ھارپىسىدا نۇرغۇنلىغان ياخشى ئەمەللەرنى ئىشلىگەنلىكى ۋە ئاخىرقى نەتىجە چىققۇچە بەرداشلىق بەرگەنلىكى ئۈچۈن ، ئۇلارغا ھەقىقەتەن ھەسسىلەپ ئەجىر بېرىلگەنىدى . ئەمما ، ئۇلارنىڭ نۇرغۇنى تېمىدا ئېيتىلغاندەك تاقىتى يەتمەيدىغان سىنىپقا ئاتلاپ كىرىۋالغانلىقتىن ، ئاللاھنىڭ ئىتائىتىدىن چىقىپ كېتىپ ئېزىپ كەتتى .



(1) سۈرە ئىسرائىل [95]
(2) [1] اﷲ سىلەرنى (يەنى سىلەرنىڭ ئاتاڭلار ئادەمنى) لايدىن ياراتتى، ئاندىن ئەجىلىڭلارنى بېكىتتى، (سىلەرنىڭ تىرىلىدىغان) ۋاقتىڭلار اﷲ نىڭ دەرگاھىدا مەلۇمدۇر، ئاندىن سىلەر - ئى كۇففارلار! (ئۆلگەندىن كېيىن تىرىلىشكە) شەك كەلتۈرىسىلەر [2]. ئاسمانلاردا ۋە زېمىندا (ئىبادەت قىلىنىشقا تېگىشلىك) اﷲ ئەنە شۇدۇر، ئۇ سىلەرنىڭ يوشۇرۇن ۋە ئاشكارا ئىشىڭلارنى، (ياخشى - يامان) قىلمىشىڭلارنى بىلىپ تۇرىدۇ [3]. ئۇلار پەرۋەردىگارىنىڭ ئايەتلىرىدىن بىرەر ئايەت كەلسىلا ئۇنىڭدىن باش تارتىدۇ [4]. ئۇلارغا ( ئۆزلىرى چۈشەنمىگەن نەرسىلەرنى ئاشكارلايدىغان ئىلىمدىن ئىبارەت) كىتاب كېلىۋېدى، ئۇلار ئۇنىڭغا چىنپۈتمىدى، ئۇزاققا قالماي ئۇلارغا ئۆزلىرى مەسخىرە قىلغان نەرسىنىڭ خەۋەرلىرى كېلىدۇ (يەنى ئۇلارغا ئازاب نازىل بولۇپ، ئۆزلىرى مەسخىرە قىلغان نەرسىنىڭ خەۋىرى ئېنىق بولىدۇ) [5]ئەنئام
(3) سۈرە ئەنفال [25]
(4) سۈرە ئەئراف [164-165]
(5)سۈرە ئەئئراف [27]
(6) سۈرە ھۇجۇرات [1]
(7) سۈرە ھەدىد [27]

داۋامى بار !

ئەپسانە

                                                    ( 28 )

ئىسلام دىنى ھەرگىزمۇ شەكلى بۇيىچە تەقلىد قىلىنىپ ئېلىپ بېرىلىدىغان دىن ئەمەس . ئىسلام دىنى دەل ھەر ۋاقىت ئاللاھقا تەقۋالىق قىلىش بىلەن تەڭ دائىما ھەر ئىشتا ئاللاھقا تەۋەككۇل قىلىش بىلەن ھەر خىل قىسمەتلەردىن شۇ قىسمەتلەرنىڭ ھېكمىتىنى چۈشەنگەن ئاساستا كىرىپ - چىقىپ ، سەيئى - ئىجتىھاد قىلىدىغان دىندۇر . يەنە بىرى ئىسلام دىنى چوقۇم ئۆز ئىچىدىكى بەندىلەرنىڭ قەلبىدە ئالاھىدە ئاللاھنىڭ رەھمىتى ، ئالاھىدە پەزلى بولغان نۇرىغا ئىگە بولۇشقا ئىشتىدىغان ۋە شۇ خىل نۇر بولمىسا كىشى گەرچە ئىسلام دىنىدىكىلەر ئارىسىدا بولىۋالغان بىلەن ، ئۇنىڭ ماھىيىتىنى چۈشەنمەيدىغان ۋە ئىزچىل ئېتىقادتا بولالمايدىغان ، پەقەت باشقىلارنىڭ ھاۋالە قىلىشى ، مەلۇم دىنىي دولقۇن چىقىرىپ بېرىشى بىلەنلا ئاندىن دىندا جارى بولالايدىغان ، ئەمما يەككە ھالدا بولغاندا بولسا تونىمىغان ۋە ئاللاھقا قانداق ئىبادەت قىلىشنى ۋە قانداق گۇناھلاردىن پاكلىنىش ئۈچۈن تەۋبە قىلىشنى بىلمەيدىغان تۇرغۇنچىلارنى ئېتىراپ قىلماستىن ھەمىشە مەلۇم بىر دولقۇن ئىچىدە بەزى گورۇھ ياكى باتىلغا ئەگەشكۈچى پىرقىلەر ئارىسىدا قىلىپ شاللىۋېتىدۇ . ئىلگىرى يەھۇدىي - ناسارالار ئايرىم دىندا ئەمەس بەلكى ئىسلامنىڭ مەلۇم نىسپىيلىكىنى،ئايرىم بۆلەكلىرىنى تۇتقا قىلغان ، ئەمما رەسۇللاھ كەلگەندىن كىيىن ئەنە شۇ تۇتقۇلىرىنى داۋا قىلىشىپ ئەھلى كىتاب دەپ ئاتالغان . شۇنىڭدىن كىيىن بىر مەھەل ئۆتكەندىن كىيىن ئاندىن ئۆزلىرىنىڭ يولىنى خىرىستىئان دىنى ۋە يەھۇدىي دىنى دەپ ئايرىۋېلىشقان ، ئاتىۋېلىشقان . ئەمما ، مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ ئۈممىتى قاتارىدىكىلەر مەيلى قايسى بىر پىرقىلەرگە بۆلۈنۈپ كېتىشمىسۇن ، قانداقلا ئەقىدىلەرگە سىڭىشىپ كەتمىسۇن ، ئۇلار يەنىلا ئۆزلىرىنى ئىسلام دىنى دەپلا ئاتىشىپ قالىغۇسىدۇر . بۇلارغا بۇنداق دىن ئايرىۋېلىشتەك ئىمتىياز يوقتۇر . پەقەت مەلۇم نىسبەتتە ئۇلارنىڭ دىننى قانداق تۇتقا قىلغانلىقلىرىغا قاراپ ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرى ، مۇسۇلمان ئۇيغۇرلىرى . ئەرەب مۇسۇلمانلىرى ، مۇسۇلمان ئەرەبلىرى . تۈرك مۇسۇلمانلىرى ، مۇسۇلمان تۈركلىرى ...... ۋە باشقىلىرى دەپ ئاتىلىپ قالغۇسى . يەنە بىر تەرەپتىن تەسەۋۋۇپ مۇسۇلمانلىرى ۋە ۋەھابى مۇسۇلمانلىرى دەپ ئاتىلىشىپمۇ قالغۇسى . ئەمما مەريەم ئوغلى زامانىغا كەلگەندە پەقەت بىرلا گورۇھتا بولۇش تەلەپ قىلىنىدۇ . بارلىق ئايرىم گورۇھلاردىكى بەزى پىرقىلەرنىڭ توپلىنىشى بىلەن ئالاھىدە بىر گورۇھ قۇرۇلىدۇ . بۇلاردا جىمى گورۇھتىكىلەرنىڭ جەۋھىرى بولغان ۋە ئۆز زامانىدىكى بەندىلەرگە قارىتا ئاللاھ تائالانىڭ تېگىشلىك بولۇش ئۈچۈن تەلەپ قىلىنغان مەۋقەسى تۇرغۇزۇلغان بولىدۇ . بۇلار ئايرىم بىر پىرقە . يەنە بەزى باشقا يولدىكىلەر ئارىسىدا شۇ خىل گورۇھتىكىلەردىن بولۇش ئۈچۈن بەزى ئېتىقادىي ۋە سىياسىي ئاجىزلىقلار سەۋەبلىك ئۇلار تەرىپىگە ئۆتەلمەيدىغان يەنە بىر بۆلۈك پىرقىلەر بولىدۇ . ئۇلار شۇ ۋاقىتتىكى ئەھلى كىتاب بولغان ئىلگىركى دەموللىلارنىڭ تۇتقان يولىدا مېڭىپ نىجاتلىققا كىيىن ئېرىشكەن ياكى نەق ۋاقىتلاردا ئېرىشكەن بولسىمۇ ، ئەمما ، بەزى زالىم كۈچلەرنىڭ ئۇلارنى مەلۇم رەۋىشتە رىجىمغا ئېلىۋېلىش بىلەن قىستاپ توختۇتۇپ قويۇشلار مەۋجۇت بولىدۇ . ئەنە شۇنىڭدەك بىر ۋاقىتلاردا ناگاھان بىر سىياسىي ۋە دىنىي دولقۇن يۈز بېرىپ ، مەريەم ئوغلى ئىسا مىسالى قۇرئاندىكى ئىسرائىل قەۋمىنى يېتەكلەپ ئاللاھنىڭ ئالدىن ئىرادە قىلغىنى بۇيىچە << تۇر >> تېغىنىڭ بىر جايىغا يىغىدۇ . ئۇلار شۇ زاماندىكى مەيلى ئىقتىسادتا بولسۇن ياكى سىياسەتتە بولسۇن ۋە ياكى ھەربىي ھالەتتە بولسۇن ئاجىز كىشىلەردۇر . مەلۇم بىر بۆلۈك ئىسلامدا ئۆز نەپسىگە ئەگىشىپ كەتكەن ۋە ئۆزىنىڭ يولىنى توغرا دەپ باشقىلارنىڭ شۇ يولدا بولىشىنى قىستاپ تاجاۋۇز قىلغۇچى مۇسۇلمانلار ئارىسىدىكى سىياسىي ھوقوقى ئۈستۈن بولغان ، مەريەم ئوغلى ئىسانىڭ ئېلىپ كەلگىنىنى ھەق دەپ تەستىق قىلىدىغان ، ئەمما ئىلگىرىدىن بوينىنى قاتتىق قىلىۋالغانلىقتىن ئۇنىڭغا ئىمان ئېيتىشقا گەدەنكەشلىك قىلغان بىر بۆلۈك كىشىلەر ؛ ناۋادا ئۇرۇش بولۇپ قالسا ، ئارىمىزدىكى توغرا دىندىكىلەرنىڭ سايىسىدە بىزمۇ ساقلىنىپ قالىمىز دېگەنكى ئويى بىلەن ، ئۇلارنى قايتۇرۇپ كەلمەكلىك ئۈچۈن قوغلاپ چىقىدۇ . ئەنە شۇ ۋاقىتتا ناگاھان ئۇلارنى مەلۇم بىر << دېڭىز >> ھالەت قاپلىۋالىدۇ . بۇ قاپلىنىشتا مىسالەن تاشلارغا زۇۋان كېلىدۇلەركى ، شۇنىڭدىن ئىلگىرى ئۇلار ئۈستىگە چۈشىدىغان ساپال تاشلارغا ئاللاھنىڭ تەقدىرى پۈتۈلگەن بولۇپ ، ئۆلۈم ۋە ئازاب كىملەرگە ئىرادە قىلىنغان بولسا شۇلارغا بىردەك يەتكۈزىلىنىپ ئۆزگىچە تەقدىر ئورالغۇسىدۇر . ئەنە شۇ ئۆزگىچىلىك دەل << مېنىڭ ئارقامدا يەھۇدىي بار >> دېگەنكى نىدالارغا تولغاندۇر . چۈنكى بۇ ۋاقىتتا بىر بۆلۈك كىشىلەر ئاللاھنىڭ شۇ زامانغا خاس قىلىپ ئىرادە قىلغان زامان مەۋقەسى ھەق دىندىن چىقىپ باشقا ئىلگىركى ئۆزرىلىك زامانلارغا نىسبەتلەنگەن دىننى تۇرغۇزماقچى بولغانلاردۇر ، ۋە باشقىلاردۇر ..... شۇ كۈن << يەجۈجى - مەجۈجى >> لەرنىڭ جىمى ساھەلەردىكى ئۈستۈنلۈكلەردىن بىردەك كۆتۈرۈلۈپ چىقىدىغان كۈنىدۇر . بۇ زوراۋانلىق مەلۇم مۇئەييەن ۋاقىتقىچە مەلۇم زېمىنلاردا تاجاۋۇزلىنىدىغان زوراۋانلىقتۇر . بۈگۈن دەل ئىلگىرى زۇلۇمدا چەكتىن ئاشقانلارنىڭ رەسۋا قىلىنىدىغان ۋە تېگىشلىك ئازابى بېرىلىدىغان كۈندۇر . چۈنكى ئۇلار داۋاملىق << مەريەم >> گە ۋە << ئىسا >> غا يامان بۆھتانلارنى چاپلىغان ھەمدە ئۇنى ۋە ئۇنىڭغا ئەگەشكەنلەرنى بىردەك يوق قىلىشنى پىلانلىغان ۋە شۇ تاپتا ئەنە شۇ يامان غەرىزى ئۈچۈن ئاتلانغان ۋاقتى ئىدى . مانا بۇ زوراۋانلىقنىڭ ، شۇنچە رەزگىلىشىپ كېتىشنىڭ مەنبەسىنى ئىزدىسەك ئۇنىڭ مەنبەسى ئېنىقتۇر . بۇ دەل دىندا ياسالماس بولىۋېلىش ، دىندارلارنىڭ چاپىنىنى كۆتۈرىۋېلىپ كاتىپلىق قىلىپ كىيىن ، كىيىنكى ئىش ئۈستىدىكىلەر ئۈستىدىن ئۆسەك تارقىتىش ۋە ئۇلارنىڭ ئورنىنى ھېچ ۋاستە تاللىماستىن ھەر خىل ئاماللارنى قىلىپ بولسىمۇ تارتىۋېلىش ، دىننى كۈلكە قىلىۋېلىش ، ئاللاھنىڭ دىنىنى ئاددىي ھېسابلىۋېلىش ، مىلىيۇنلىغان كىشىلەرنىڭ ئەقىدىسى بىلەن ئوينىشىش ۋە ئاللاھنىڭ ئۆز زامانىغا خاس ھەق دىنىنى تۇرغۇزىشىدىن توسۇش بىلەن ئىبلىسكە ئەل بولۇشۇپ كەتكەن ۋە ئىبلىسلارچە ئاللاھنىڭ توغرا يولىنى ئىتىپ ، باشقىلارنى قارشى تەرەپكە ئۆتكىلى قويمايدىغان جوھۇتلارچە << ئىزىم >> لارغا سىڭىشىپ كەتكەنلىكنىڭ بارا - بارا تەرەققىي قىلىپ ئەنە شۇ خىل ماھىيەتكە يەتكەنلىكىدىندۇر . ئاللاھنىڭ دىنى بىلەن ۋە باشقىلارنىڭ ئەقىدىسى بىلەن ئويناشقاننىڭ ئاقىۋېتى نېمىدىگەن يامان ! ئاللاھنىڭ دىنىنى توغرا رەۋىشتە يەتكۈزگۈچىلەرنىڭ گۆشى ئىنتايىن زەھەرلىكتۇر . ئۇنى غاجىلىغان كىشى ئادىمىيلىكىدىن ئۆلۈپ قايتا بىر خىل غالجىرلىق ھالىتىگە كېلىشىپ قالغان تۇرۇقلۇق ، ئۆزلىرىنىڭ ھالىتىنى توغرا ھېسابلاشقۇسىدۇر . ئاجىزلارنىڭ قىساسى ھەقىقەتەن زەھەرلىكتۇر . زەھەر ئىچكۈچىلەرنىڭ قىلمىشلىرى سورالماسمۇ ؟ ئەلۋەتتە سورىلىدۇ .
بۈگۈن كۆرۈپ تۇرۇپسىلەركى ، مانا شۇنىڭدەك مەھشەر كۈنىدۇر . ھازىر گەرچە ئىلگىرى يامانلىقنى زىيادە قىلىشىپ ھېچقانداق قۇتۇلۇش مۇمكىنچىلىكى بولمىغانلارنى بىردەك دوزاخقا تاشلانغان ۋە ئەنە شۇ زىيادە زىيانكارلارغا ئەگىشىپ شۇلاردەك زىيانكارلىقنى بىلىپ بىلمەي تارتىشىپ قالغان زىيانكارلار بىردەك تېگىشلىك جايى دوزاخقا تاشلىنىپ بولغان بولسىمۇ ، دەل ئەنە شۇ دىندا يالغانچى ، زوراۋانچى كۈچلەر تەرىپىدىن ھەر خىل ئۇسۇللاردا ۋەسۋەسىلەرگە كېتىش بىلەن ، ئۆزلىرىنىڭ ئەسلى كىملىكىنى يادىدىن چىقىرىپ قويغانلىقى سەل ئاجىز بولغان ۋە ئەسلى قىلىدىغان ئەمەللىرىگە يامان ئەمەللەرنى ئارلاشتۇرۇپ قويغان ، بۈگۈن ئەنە شۇنىڭدەك ئەشەددىي ھالەتلەرنى ئۆز كۆزى بىلەن كۆرۈپ ، ئۇنىڭدىن قۇتۇلۇش ئىمكانىيىتىگە ھېچ كۆزى يەتمىگەن ئاساستا باشلىرىنى ساڭگىلىتىپ تۇرغانلاردۇر . بۈگۈن ئەنە شۇ زىيانداش كۈچلەرگە ئىلگىرى قانداق تاقابىل تۇرماقلىقنى ئويلاشمىغان ، بىر يامان كۈچلەرنى بايقىغان بولسا پەقەت ئۆزى بىلەنلا چەكلىنىپ باشقىلارنى ئۇلارنىڭ يامانلىقىدىن ئاگاھلاندۇرۇپ قويماستىن ، باشقىلارنىڭ نېمە بولىشى بىلەن كارى بولماي ئۆتكەنلىكتىن ، يەنە بىر قىسىم ئۇلارغا يېقىن پىتنىلەرگە قارىتا باشقىلار ھەم ئۇلاردىن يۈزىنى ئۆرۈشۈپ بىر - بىرلىرىگە زىيانكارلىقنى تىلەشكەننىڭ ئاقىۋېتىگە قالغان كۈندۇر . بۇلار ئىلگىرى مۆئمىنلەر << مۆئمىن مۆئمىننىڭ ئەينىكى >> دېگەنكى قېرىنداشلارچە ھەقىقەتكە ئىمان ئېيتىش بىلەن تەڭ كىملەرگە مۇلاقات بولمىسۇن ، چوقۇمكى قارشى تەرەپنىڭ ئەيىپىنى كۆرسىتىپ بەرسە ، خىجىللىقتىن ئۇلاردىن قېچىش ، ياكى ئەيىپىمنى يۈزۈمگە سالامدىغان دەپ قېچىش ، ياكى قانچىلىك نېمىتى بۇ ماڭا ئۇنداق دەيدىغان دەپ قېچىش ، ئىش قىلىپ قانداقلا گۇمانىي تۇيغۇلاردا بولمىسۇن ، ھەقنى تەۋسىيە قىلغۇچىلاردىن قېچىشتا بولۇپ ، ئەيىپنى كۆرسىمۇ كۆرمەسكە سالىدىغان كىشىلەر توپىغا سىڭىشىڭ كەتكەنلىكنىڭ ئاقىۋېتىنى تارتىپ ھەسرەت چېكىدىغان كۈندۇر . بۈگۈن دەل ئىلگىركى ھاياتتا پايدىلىق نەسىھەتلەرنى ھۇزۇرى قەلىب(1) بىلەن ئاڭلاپ ئۆزلىرىنى ئىسلاھ قىلىشقا تىرىشقانلارنىڭ نىجاتلىققا ئېرىشىدىغان كۈنىدۇر .
بۈگۈن ھەسرەتتە قالغانلار بىردەك ئىلگىركى ھاياتىدا كەتكۈتتۈرۈپ قويغان زىيانكارلىقلىرى ئۈستىدە ھەقىقەتەن قاتتىق پۇشايمان ئىلكىدە ئىدى .


(1) بىز ئۇلاردىن ئىلگىرى ئۇلارغا قارىغاندا كۈچلۈك بولغان نۇرغۇن ئۈممەتلەرنى ھالاك قىلدۇق، ئۇلار (يەنى شۇ ئۈممەتلەر) ھەر قايسى جايلارنى كەزدى، (ئۇلارغا) ئۆلۈمدىن قاچىدىغان جاي تېپىلدىمۇ؟ [36]. بۇنىڭدا (ھەقىقەت ئۈستىدە پىكىر يۈرگۈزىدىغان ) قەلبكە ئىگە ئادەم ياكى (ۋەز - نەسىھەتكە) ھۇزۇرىي قەلب بىلەن قۇلاق سالىدىغان ئادەم ئۈچۈن ئەلۋەتتە ۋەز - نەسىھەت بار [37]قاف

داۋامى بار !

ئەپسانە

                                                  ( 29 )

بۈگۈن نۇرغۇنلىغان ئاياللار ۋە ئەرلەر تولىمۇ پۇشايمان ئىلكىگە چۆمۈلۈپ كەتكەن ئىدى . چۈنكى ئۇلار ئىلگىرى بەزى ھەقلىرىنى ئادا قىلماستىن ئەرلىرىگە ۋە ئاياللىرىغا ئاسىي بولۇشۇپ ياكى بۇ ئىككى يولداش ، سەپەرداش ئەر - ئايال بىر - بىرلىرىنى توغرا يولغا مېڭىشتا قوللاشماستىن كارى بولۇشمىغان ۋە ئۆزلىرىنىڭ بىر - بىرلىرىگە بولغان ئامانەتكار ئىكەنلىكلىرىنى ئۇنتۇشۇپ كەتكەن ئىدى . ئەرلەر ئاياللىرىغا تولۇق رەۋىشتە ھامىي بولماقنى ئۇنتىغان ، ئاياللار ئەرلىرىگە ھەم ئىتائەت قىلماقنى ئۇنتۇشقان ھالدا ھەقىقەتەن ھالاكەتلىك بىر مەۋقەگە كېلىشىپ قېلىشقان ئىدى . ئەمما نۇرغۇنلىغان ئەرلەر ۋە ئاياللار گەرچە ئۆتەشكە تېگىشلىك بۇرچىنىڭ قانداق ئىكەنلىكىنى بىلىپ تۇرسىمۇ ، لېكىن نەپسىنىڭ يېتەكلىشى ، ئۆزلرىنى ھەقتىن ئېلىپ قېچىشلىرى بىردەك ئەنە شۇنىڭدەك ئەھۋالغا چۈشۈرۈپ قويۇشقان ئىدى . ھالبۇكلى رەسۇللاھ ئاياللار توغرىسىدا توختۇلۇپ شۇنداق ئېيتقانىدى : « ئەگەر بىرەر ئادەمنى بىرەرسىگە سەجدە قىلىشقا بۇيرىسامتىم ئەلۋەتتە ئايال كىشىنى ئۆز ئېرىگە سەجدە قىلىشقا بۇيرۇتتىم » .( ئىبنى ماججە ۋە ھاكىم رىۋايەت قىلغان )

ئەلۋەتتە ، بەزى ئاياللار ، بولۇپمۇ بۈگۈنكى كۆپىنچە ئاياللار ئەگەر ئىرى دىندا ۋە توغرا يولدا بولمىسىمۇ يەنىلا ئۇنىڭغا ئىتائەت قىلىش كېرەكمۇ ؟ دىيىشى مۇمكىن . ئەگەر ئەر ئايالىنى كۇفرىغا قايتىشنى تەلەپ قىلمىسىلا ۋە ئۇنى ئاشكارا زىيانكارلىققا قىستىمىسىلا چوقۇم ئۇنىڭغا ئىتائەت قىلىش لازىمدۇر . ئەمما ، بۇ يەردە ئېيتىلىۋاتقان ئايال چوقۇم دىندار ئايالنى كۆرسىتىدۇ . دىندار ئايال چوقۇم ئاللاھنى تونۇيدىغان ۋە ئۇنىڭغا تۆۋەنچىلىك بىلەن ئىبادەت قىلىدىغان ، ئىبادىتىدە راستچىل ئايالدۇر . ئەمما ، قارىماققا ئاللاھقا ئىبادەت قىلىۋاتقاندەك قىلغان بىلەن ، ئەمما ئىچكى جەھەتتىن غاپىل ، ئىچى زۇلمەت ھالەتتىكى ئاياللار بۇنىڭ سىرتىدا . ئەگەر دىندا راستچىل ئايال ئىرىگە توغرا رەۋىشتە ئىتائەت قىلىش بىلەنلا چەكلىنىپ گەرچە ئىرى ( ئايالىنى ناماز ۋە روزىدىن توسمىغان ۋە مۇمكىن بولسا ئادا قىلىشنى تەۋسىيە قىلىدىغان بولۇپ ھۇرۇنلۇقتىن ) ناماز ئوقۇمىسىمۇ ۋە ھۇرۇنلۇقتىن رامىزان تۇتمىسىمۇ ئىتائەت قىلىۋەرسە ھەمدە ئاللاھدىن ئۇنىڭغا رەھمەت قىلىشىنى ، كۆڭلىگە ئىنساپ بېرىشىنى ، ئۇنىمۇ ئۆزىگە ئوخشاش ئۆزىگە قۇلچىلىق قىلىپ ئۆتۈشنى ۋە تېخىمۇ توغرا يولدا قىلىشىنى تەلەپ قىلىۋەرگەندە ، ياكى ئۇ ئەر ھىدايەتكە يېقىنلىشىدۇ ۋە ياكى ئەجەلگە ياكى ئاجىرىشىشقا  يېقىنلىشىدۇ . چۈنكى ئاللاھ بۇ توغرىسىدا تەقدىرىنىڭ شۇنداق پۈتىلىدىغانلىقىنى ئاللىبۇرۇن جاكارلاپ بولغان .
يامان ئاياللار يامان ئەرلەرگە لايىقتۇر، يامان ئەرلەر يامان ئاياللارغا لايىقتۇر، ياخشى ئاياللار ياخشى ئەرلەرگە لايىقتۇر، ياخشى ئەرلەر ياخشى ئاياللارغا لايىقتۇر، ئەنە شۇلار ئۇلارنىڭ چاپلىغان بوھتانلىرىدىن پاكتۇر، ئۇلار مەغپىرەتتىن، (نازۇنېمەتلىك جەننەتلەردىكى) ئېسىل رىزىقتىن بەھرىمەن بولىدۇ(1)
ئەگەر بىر ئايال ياكى ئەر ئىلگىرى كۇفرىلىقتا - جاھالەت دەۋرىدە بولۇشۇپ ، كىيىن ھىدايەت تېپىپ ئاللاھقا خاس ئىبادەت قىلىدىغانلاردىن بولغان بولسا ، چاپسانلا ئايالىنى قويىۋېتىمەن ياكى ئىرىدىن خېتىنى ئېلىشقا ئالدىرماي ، چوقۇمكى ئاۋۋال ئۆزى توغرا يولدا مېڭىپ ، ئاندىن ھەقنى قارشى تەرەپكە تەۋسىيە قىلىشى لازىم . ئەگەر قارشى تەرەپ دىندا بولۇشتىن چەكلىگەن بولسا ، بۇ باشقا گەپ . ئەگەر دىندىن چەكلىمىگەن ۋە دىندا بولۇشقا تەۋسىيە قىلغان بولسا ئۇنىڭ ئۈچۈن چوقۇم دۇئا قىلىشى ھەمدە ئىسلامنىڭ گۈزەل ئەخلاقىدىن تېتىتقۇزىشى لازىمدۇر . ئەگەر قارشى تەرەپ گەرچە ئىرى ياكى ئايالى توغرا دىندا بولسىمۇ يەنىلا قاششاڭلىق قىلىۋالغان ۋە شۇنى توغرا تەيىن تاپقان بولسا ، ئاقىۋەتتە ئۇلارنىڭ نىكاھى ياكى بىرسىنىڭ ئۆلۈمى بىلەن ياكى ناگاھان بىر جودانىڭ پەيدا بولىشى بىلەن ياكى بەزى بىر ئىشلارنىڭ يۈز بېرىشى بىلەن نىكاھى ئۈزۈلۈپ ئاجىرىشىشتەك تەقدىر يۈز بەرگۈسىدۇر . شۇڭغىچە چوقۇم قارشى تەرەپ سەۋىر قىلىشى لازىمدۇر . ھەممىلا ئايالنىڭ ئەسكىلىكى بىلەن ئىرىمۇ ، ھەممە ئەرلەرنىڭ ئەسكى بولۇشى بىلەن ئايالىمۇ يامان بولۇپ كەتمەيدۇ . ئەگەر كۇفرىغا بىر - بىرلىرىنى قوللىمىغانلا بولسا ئۇلارغا ئاشكارا بۆھتان قىلىشقا بولمايدۇ . ئەگەر ئەھۋال شۇنىڭدەك بولۇپ ، ئىرى ياكى ئايالى كۇفرىنى ئارتۇق كۆرۈپ كەتكەن بولسا ، قارشى تەرەپ ھەقنى تىلىگۈچى ئاللاھ ئېيتقاندەك ھەر بىر تاراتقان قىيىنچىلىقلىرىغا قارىتا ئاللاھدىن مەغپىرەت ۋە كىيىنكى ئېسىل رىسىقتىن بەھرىمەن قىلىنىدۇ . ئۇلار مەھشەر كۈنىدە قارشى تەرەپ كۇفرىلىقنى تىلىگۈچىلەرگە قارىتا ئاللاھنىڭ ئالدىدا ئاشكارا گۇۋاھچىسى بولۇش شەرىپىگە ئېرىشىدۇ . چۈنكى جانابى ئاللاھ بۈگۈننىڭ ئۈستىدىكىلەرگە قارىتا ئۇلارنىڭ ھەر بىرلىرىنىڭ ئۆيلىرىگە ئىسلامنى ئەكىرمەي قالمىغان . ئەمما ، ئۇلار مەيلى ئىسلام قايسى جەھەتتىن كىرمىسۇن ، ئۇنى قۇبۇل قىلمىغان ياكى ئۇنى توغرا يولىدا قۇبۇل قىلمىغانلاردۇر . ئەنە شۇ كۈندە ئەنە شۇ خىل ئەر ياكى ئايال ئاللاھنىڭ تىلغا ئېلىپ تۇرۇپ << ھەتتا سېنىڭ قوينۇڭدىكى پالانى بەندەم ئارقىلىق ئىسلامنى ، ھىدايەتنى كۆرسەتمىدىممۇ ، ئۆيۈڭگە ئەكىرمىدىممۇ ؟ >> دەپ قارشى تەرەپكە ئۆزرە قالدۇرماسلىق ئۈچۈن مەلۇم كۇفرىسىنى ئۆزىگە قايتۇرۇپ بېرىشىگە قارىتا ۋاستە بولۇپ قالىدۇ .
ئۇلارنىڭ نىكاھى نېمە ئۈچۈن ياكى ھەقىقىي ئىسلامىي نىكاھ بولىدۇ ياكى ئۇزۇنغا بارماي ئۈزۈلۈپ كېتىدۇ دېگەندە ، چۈنكى ئاللاھنىڭ ئۆزىگە ئىبادەت قىلىدىغان بەندىسىنى يامان كۆرۈش ، ھەمدە ئۇنى ھەقتىن ئېزىقتۇرۇشنى تىلەش ئۇ بەندىنىڭ ھەقىقەتتە ئاللاھنى ۋە ئاللاھنىڭ توغرا يولىنى يامان كۆرگەنلىكى بولىدۇ دە ، ئۇ ھالدا قارشى تەرەپنى خارلىغان بولىدۇ . توغرا يولدىكىلەرنى خارلاشنىڭ ئۆزىلا ئۆزىنىڭ رىسقىنى ئۆزى قىرقىغان بىلەن ئوخشاشتۇر .

ئىبنى ئابباس رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن ،پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دىگەن ؛«جەننەت ئەھلىنىڭ ئاياللىرىنىڭ ئەڭ ئەۋزىلى ،خۇۋەيلىدنىڭ قىزى ،خەدىچە - يەنى پەيغەمبەر ئەلەيھىسالامنىڭ تۇنجى ئايالى .پەيغەمبىرىمىزنىڭ قىزى پەتىمە رەزىيەللاھۇ ئەنھا . ئىمراننىڭ قىزى مەريەم . فىرئەۋىننىڭ ئىمان ئېيىتقان ئايالى مەزاھىمنىڭ قىزى ئاسىيەدۇر .» ئەھمەد ،تەبرانى ،ھاكىم توپلىغان ،سەھىھ .

شۇنىڭدەك ، تىلغا ئالاھىدە چىققان ئاياللارنىڭ بىرى دەل فىرئەۋننىڭ ئايالى ئاسىيەدۇر . ئۇ تاكى ئىسرائىل ئەۋلادى قېچىپ چىققانكى ۋاقىتقىچە فىرئەۋىننىڭ يېنىدا ئىدى . ئۇ تاكى شۇ كۈن كەلگۈچە فىرئەۋننىڭ روھىي جەھەتتىن سالغان زۇلمىدىن ۋە مۇسۇلمانلارغا قىلغان يامانلىقىدىن سەۋر قىلىپ ئاللاھقا يېلىنغۇچىلاردىن ئىدى . ئۇ شۇنداق دۇئا قىلاتتى : { اﷲ ئىمان ئېيتقانلارغا پىرئەۋننىڭ ئايالىنى مىسال قىلىپ كۆرسەتتى، ئۆز ۋاقتىدا ئۇ: «ئى پەرۋەردىگارىم! دەرگاھىڭدا ماڭا جەننەتتىن بىر ئۆي بىنا قىلغىن، مېنى پىرئەۋندىن ۋە ئۇنىڭ يامان ئەمەلىدىن قۇتۇلدۇرغىن، مېنى زالىم قەۋمدىن قۇتۇلدۇرغىن» دېدى(2) } ئاللاھ ئەنە شۇ ئايالنى قۇرئاندا كىيىنكى ئەنە شۇ خىل قىسمەتكە دۇچار بولغان مۆئمىن ئاياللارغا ۋە ئۆزىگە ئىگە بولۇشىنى تىلىگۈچى ئاياللارغا قارىتا ئۈلگە قىلىپ مىسال ئالدى . ئاقىۋەتتە ، ئۇ پىرئەۋننىڭ يامان ئەمەلىدىن شۇ بىر قېتىمقى يوقۇتۇلۇش بىلەن بىردەك خالاس تاپتى . شۇڭا مۆئمىن ئاياللار ۋە ئاللاھقا يېلىنغۇچى ئاياللار ئەنە شۇنىڭدەك ئەرلىرى بىلەن كىيىنكى ۋاقىت يېتىپ كېلىپ ئىرى تەرىپىدىن مەيلى بىرەر نەرسە بىرىپ ياكى بەرمەي بولسۇن نىكاھى ئۈزۈلگەندە بولسا ، چوقۇمكى شۈكرى ئېيتمىقى لازىمدۇر . چۈنكى ئاياللارنىڭ ھاياتىدىكى بىردىن بىر تىلىكى ، چوقۇمكى ياخشى ئەردىن بىرنى تېپىش ۋە ئۇنىڭغا ئىتائەت قىلىپ ئۇنى تېخىمۇ تەقۋادارلاردىن قىلىپ ئۆزىمۇ ئاللاھنىڭ رەھمىتىگە ۋە كىيىنكى جەننىتىگە(3) سازاۋەر بولۇشتۇر . شۇڭا مۇشىنىڭدەك ئاياللارغا رەسۇللاھ خۇش بىشارەت بەرگەن .

ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن ؛پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دىگەن ؛ ئايال كىشى بەش نامىزىنى ئوقۇسا ،رامىزان ئىيىدا روزا تۇتسا ،ئەۋرىتىنى ھارامدىن ساقلىسا ،ئېرىگە ئىتائەت قىلسا ،ئۇنىڭغا جەننەتكە ،جەننەتنىڭ ئىشىكلىرىدىن قايسىسىدىن كىرىشنى خالىساڭ كىرگىن دىيىلىدۇ . ئىبنى ھەببان توپلىغان .سەھىھ

پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دىگەن؛« قايسى بىر ئايال ئېرىنى رازى قىلىپ دۇنيادىن كەتسە شۇ ئايال جەننەتكە كىرىدۇ » .( ئىبنى ماججە رىۋايەت قىلغان )

ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھودىن ؛ پەيغەمبەر ئەلەيھىسالامدىن ،ئاياللارنىڭ قايسىسى ياخشى ؟ دەپ سورالدى .پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام جاۋاپ بېرىپ « قارىسا خۇرسەن قىلدىغان ،بۇيرىسا ئىتائەت قىلدىغان ،كۈڭلى ياقمايدىغان ئىشلار تۇغرىلىقمۇ ،مال-مۇلۇك تۇغرۇلۇقمۇ ،قارشىلاشمايدىغان ،ئېرى يوق چاغلاردا ئۆزىنى ھەر جەھەتتىن ساقلىيالايدىغان ئايال » دىگەن.

پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام « دۇنيانىڭ ئۆزى بىر بايلىق ،شۇ بايلىقنىڭ ياخشىسى سالىھ ئايال » دىگەن .( مۇسلىم رىۋايەت قىلغان .

شۇنىڭدەك ، ئاياللارنىڭ ئىككى نېسىۋىسى بار تاپىدىغان ، بىرى دەل توغرا دىندۇر ، يەنە بىرى ياخشى ، تەقۋادار ئەردۇر . يەنە شۇنىڭدەك ئەرلەرنىڭمۇ ھەم تاپىدىغان ئىككى چوڭ نېمىتى بار تاپىدىغان ، بىرى ئەنە شۇنىڭدەك سالىھ ئايالدۇر ، يەنە بىرى بولسا ئاللاھنىڭ ھىدايىتى ، توغرا يولدىكى خەلىپىسىنى توغرا تونۇپ ھەمىشە ئەنە شۇ خىل لىنىيەنى بويلاپ مېڭىشتىن ئىبارەت . ئەگەر بۇ ئىككى ئەر - ئايال بىر - بىرىنى تېپىشسا ، ھەقىقەتەن ئالتۇن ئۈزۈككە ياقۇت كۆز قۇيۇلغاندەكلا ئىش بولغۇسى .

ئىبنى ئابباس ،ئىمران ،ئىبنى ھۈسەييىن رەزىيەللاھۇ ئەنھۇلاردىن ؛ پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دىگەن : جەننەتكە قاراپ چىقتىم ،جەننەت ئەھلىنىڭ كۆپچىلىكى پېقىرلار ئىكەنلىكىنى كۆردىم . دوۋزاخقا قاراپ ،دوۋزاخ ئەھلىنىڭ كۆپچىلىكى ئاياللار ئىكەنلىكىنى كۆردىم.بۇخارى ،مۇسلىم ،ئەھمەد ،تىرمىزى توپلىغان .سەھىھ

ئاللاھ تائالا مۆئمىن ئەرلەرنى ھەم شۇنداق ئاگاھلاندۇرىدۇ : { ئى مۆمىنلەر! سىلەرنىڭ ئاياللىرىڭلاردىن، بالىلىرىڭلاردىن سىلەرگە دۈشمەن بولىدىغانلىرىمۇ بار، ئۇلاردىن ئېھتىيات قىلىڭلار، ئەگەر (ئۇلارنى) ئەپۇ قىلساڭلار، كەچۈرسەڭلار، مەغپىرەت قىلساڭلار (اﷲ سىلەرنىمۇ مەغپىرەت قىلىدۇ). اﷲ ھەقىقەتەن ناھايىتى مەغپىرەت قىلغۇچىدۇر، ناھايىتى مېھرىباندۇر(4) }

ئايال كىشى ھەقىقەتەن ئەرلىرىنى ئاشكارا دىندىن توسالمايدۇ . ئەمما ، بارا - بارا دىندىن چىقىپ كېتىشكە تېگىشلىك ئىشلارنى قىلىش بىلەن ئۆزىمۇ زىيانكار بولۇش ۋە ئەرلىرىنىمۇ زىيانكار قىلىشنى تىلەپ سالىدۇ . شۇڭا ئاللاھ بۇ ئايىتىدە سالىھ بولمىغان ، ئەرلىرىنى تەقۋالىققا ئىشتمەيدىغان ئاياللارغا ئىتائەت قىلىپ كېتىشكە بولمايدىغانلىقنى ئاگاھلاندۇرىدۇ . ئەگەر بەزى ئاياللار ئەرلىرىگە ئىتائەتلا قىلسا ، ئۇلار مەيلى ئاللاھقا كۈچلۈك رەۋىشتە ئىخلاس قىلامدۇ قىلمامدۇ ، ئۇنىڭ بىلەن ھېسابلىشىپ كەتمەي ، ئۇلارنىڭ بەزى تەرەپلىك ئاجىزلىق سەۋەبىدىن يەتكۈزگەن ئىشلارغا سەۋر قىلىشىمىزنى ئېيتىدۇ . لېكىن ئۇلارغا چوقۇم ھامىي بولىشىمىز لازىمدۇر . چۈنكى :

پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دىگەن؛« سىلەرنىڭ ھەممىڭلار بىر پادىچى سىلەر ،ھەر بىرىڭلار ئۆز پادىسىغا مەسئۇل ،ئىماممۇ بىر پادىچى ۋە ئۆز پادىسىغا مەسئۇل ،ئەرمۇ ئەھلى-ئاياللىرىغا بىر پادىچى ،ئۇمۇ ئۆز پادىسىغا مەسئۇل ،ئايالمۇ ئېرىنىڭ ئۈيىدە بىر پادىچى ۋە ئۆز پادىسىغا مەسئۇل ،خىزمەتچى-مۇلازىم ئۆز خۇجايىننىڭ مال-مۈلكىدە بىر پادىچى ۋە ئۆز پادىسىغا مەسئۇل ،دېمەك ھەممىڭلار بىر پادىچى ۋە ئۆز پادىسى تۇغۇرلۇق مەسئۇلىيەتكە تارتىلغۇچىسىلەر » .( بىرلىككە كەلگەن ھەدىس )

ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن ؛پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دىگەن: ئايال كىشى ئېرىنىڭ ئۈيىدىن سەدىقە ئېھسان قىلسا ،مالنى بۇزمىسا ، بۇ ئايالغا سەدىقىنىڭ ساۋابى ،ئېرىگە كەسىپ قىلغاننىڭ ساۋابى ، مالنى ساقلىغۇچى خەزىنچىگە شۇنىڭغا ئوخشاش ئەجىر ،ساۋاپ بار ،زادى كاملىمايدۇ ،ھەممىسى ئوخشاش .بەيھەقى ،نەسەئى ،ئەبۇداۋۇد ،ئىبنى ماجە ،تىرمىزى توپلىغان .سەھىھ

نۆۋەتتە زىيانكارلىقنى تىلەيدىغان ئاياللار ئۈستىدە توختىلىمىز .

تەلەق ئىبنى ئەلى رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن ،پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دىگەن ؛« بىرىڭلار ئايالىدىن ھاجىتىنى ئادا قىلماقچى ،ھىسسىياتىنى قاندۇرماقچى بولسا ،گەرچە ئۇ ئايال تونۇر ئۈستىدە نان يىقىۋاتقان بولسىمۇ دەرھال كەلسۇن ،يەنى ھاجىتىنى ئادا قىلسۇن .» ھاكىم تەبرانى توپلىغان ،سەھىھ .

ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن ،پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دىگەن ؛« ئەر كىشى ئايالىنى كۆرپىگە چاقىرسا ،ئايالى ئۇنىمىسا ،ئەر ئۇ ئايالغا غەزەپ قىلىپ يىتىپ قالسا ،پەرىشتىلەر ئۇ ئايالغا تاڭ ئاتقۇچە لەنەت قىلىدۇ » ئەھمەد ،ئەبۇ داۋۇد ،بەيھاقى توپلىغان ،سەھىھ .

ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن ،پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دىگەن ؛ئايال كىشى ئېرىنىڭ كۆرپىسىدىن ئاداۋەت بىلەن تەرىك ئىتىپ ئاتا-ئانىسىنىڭ ئۆيىدە قونۇپ قالسا ،ياكى ئېرىنىڭ تەلىپىنى رەت قىلىپ ،قونۇپ قالسا ،بۇ ئايالغا تاڭ ئاتقۇچە پەرىشتىلەر لەنەت قىلىدۇ .« چۈنكى ئۇ ئىتائەت قىلمىدى ،ھەققىنى ئادا قىلمىدى » ئەھمەد ،بەيھەقى توپلىغان ،سەھىھ .

يەنە بىر ھەدىستە ؛«ئېرى بار ئايالنىڭ ئېرىنىڭ رۇخسىتىنى ئالماي تۇرۇپ روزا تۇتۇشى ( يەنى نەپلە روزا تۇتۇشى ) ۋە ئۆيىگە بىرەر ئادەمنىڭ كىرىشىگە رۇخسەت قىلىشى ھالال ئەمەس » .( بۇخارى رىۋايەت قىلغان ھەدىس )

ئەگەر ئايال كىشى ئىرىنىڭ يەنە باشقا بىر خوتۇن ئېلىشىغا قېتىلماي ، ياكى ئۇنىغا مايىل بولماي ھىسىيات جەھەتتىن قىيناپ قويىدىكەن ، ئۇنىڭدەك ئاياللار ئەنە شۇنىڭدەك پەرىشتىلەرنىڭ لەنەت ئوقۇشىغا ، ئەرلىرىنىڭ بۇيۇن قىسىشىغا ، قەلبىدىن خىيالەن باشقا ئاياللارنى ئويلاپ دىل زىناسى قىلىش ، ۋە كىيىنچە سىرتتىن ئۆي تۇتۇش ، ياكى سىرتقا بۇزۇلۇپ پاھىشە قىلىش ياكى ئاشنا تۇتۇش ....تەك بىر تالاي زىيانكارلىققا قىستاپ قويىدۇ . ئەگەر ئۇنداق ئاياللار ئەرلىرى باشقا ئايال ئالمىسا رازىكى ۋە چاقىرسا بارماي سىرتتا زىنا قىلىپ قالسا كەچۈرىۋېتىدۇ . ئەمما ئىرىنىڭ ئەنە شۇ زىنا سەۋەبىدىن ئاللاھنىڭ غەزىپىگە يولۇقۇپ كېتىشىدىن قورقمايدۇ . ھەدىستە كەلگەندەك ، ھەتتا ئايال كىشى نان يېقىۋاتقان بولسىمۇ ، ئەنە شۇ خېمىرلارنىڭ ئاچچىق بولۇپ قېلىشى ، تۇنۇرنىڭ سۇۋۇپ كېتىشى ۋە شۇنىڭدەك ئىشلارنى قايتا باشلاشقا توغرا كەلگەندە بولسىمۇ ۋە شۇنچىلىك زىيان تارتقان بولسىمۇ ، شۇ خىل زىيانكارلىقتىن قېلىپ تاپقان ساۋابىدىن ئىرىنىڭ ئەنە شۇ چاقىرغان ۋاقتىدا تاپقان ساۋابىغا يەتمەيدۇ . مادامىكى ، ئەر ئايالىنىڭ پەرز روزىسى ۋە ناماز ھالىتىدە ۋە ھەيىزدار ۋاقتى ھەمدە ئارقى مەقىتى ھەمدە ھايۋانلارچە بۇزۇق شەكىللەر بۇيىچە بىرگە بولۇشقا چاقىرمىسىلا چوقۇم ئۇنىڭغا ئىتائەت قىلىش لازىم .

مۇئاۋىيە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن ،پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دىگەن ؛« ھەقىقەتەن بەنى ئىسرائىللار ،ئاياللىرى يالغان چاچ سالغاندا ھالاك بولۇپ كەتكەن ،( ئاياللارنىڭ يالغان چاچ سېلىشىدەك پىتنە-پاسادقا ،دۇچ كەلگەن ھالاك بولۇشى سەۋەبى شۇدۇر ) » بەيھەقى ،نەسەئىي،تىرمىزى ،ئەبۇ داۋۇد توپلىغان ،سەھىھ .

ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دىگەن ؛« ھەقىقەتەن چاچ ئۇلىغان ،ئۇلاتقانلارغا لەنەت قىلىندى .( بۇ ئىش ھارام ئىكەن ھۈنكە لەنەت بار ) بەيھەقى توپلىغان ،سەھىھ .

بىزنىڭ جەمىيىتىمىزدە بۇنىڭدەك ئىشلار ئىنتايىن نۇرغۇن . بۇنى ئاز دەپ قاپىقىنى يارغۇزۇپ ، قاشلىرى تەرگۈزۈپ .... دېگەندەك ، بۇلارنى ئەرلىرى ئۈچۈن ئەمەس بەلكى جەمىيەتتىكىلەر ئۈچۈن قىلىدىغان ئاياللار ۋە گەرچە ئېغىزلىرىدا ئىرىمنىڭ رازىلىقى دىيىلسىمۇ ، ماھىيەتتە يەنىلا جەمىيەتنىڭ رازىلىقى ئۈچۈن بولىۋاتقان ئىشلار ئىنتايىن نۇرغۇن . نېمە ئۈچۈن قاش تىرىتىسىز دەپ سورالغاندا ، مېنىڭ قېشىم بىر مو يەردە بىر بار قاش . شۇڭا ئامال يوق تەرگۈزىمەن دىيىشلەر . چاچ سالغۇزغانلار ھالاك بولۇپ كەتكەن دىيىلىۋاتسا قاپاق ياردۇرغانلار ۋە قاش تەرگۈزگەنلەرگە قارىتا قانچىلىك ئېغىر گۇناھ بولۇپ كېتەر ؟ مۇشۇ ئىشلار ئاللاھنىڭ قانچىلىك غەزىپىنى كەلتۈرەر ؟ ھازىر ئاداتتىكى كىشىلەردىكى ئىشلارنى دىمەيلى ، مۇشۇ نامازئوقۇيدىغان ۋە ئۆزىنى مۆئمىن ھېسابلايدىغان ئاياللاردا ھەك كۆپىيىپ كەتكەن ئىشلار ، مۆئمىن دەۋاتقان ئەرلەر ئاياللىرىنى بۇ خىل پىتنىدىن توسماستىن قىلىشقا تېگىشلىك ئىشلاردەك بىلىنىپ بۇ خىل پاسات كىشىلەر ئېڭىغا سىڭىشىپ كەتكەن .

ئەبۇ مۇسا رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن : پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دىگەن : قانداق بىر ئايال ئەتىر ئىشلىتىپ ،بىرەر جامائەتنىڭ يىنىدىن ئۈتسە ئۇلار ئۇ ئايالنىڭ خۇشپۇراقلىرىنى تاپسا ، ئۇ ئايال زىنا قىلغۇچى ھىساپلىنىدۇ .ئەبۇ داۋۇد ،تىرمىزى ، ئىبنى ماجە توپلىغان .سەھىھ

ئەتىر ئىشلىتىش ئەرلەرگە سۈننەت . ئەمما ، ئاياللارنىڭ سىرتلارغا چېچىپ چىقىشى شۇنىڭدەك ھارام قىلىنغان ئىدى . ئەمما ھازىر بەزى ئەرلەرنىڭ نەزىرىدە ئەتىرنى ئاياللار چاچىدىغان ، ئەرلەر ئاياللارغا ئوخشىۋالماسلىق ئۈچۈن ئۇنداق نەرسىلەرنى ئىشلەتمەسلىك كېرەك . مۇشۇنداق جاھالەتلىك دەۋىر داۋاملىشىۋېرىپ بارا - بارا ھەق ناھەق ، ناھەق ھەق بىلىنىدىغان بولۇشپ كېتىۋاتماقتا . مانا بۇ چوڭ پىتنىلەر .

پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دىگەن؛«ئاياللارغا ياخشىلىقنى تەۋسىيە قىلىپ تۇرۇڭلار ،ھەقىقەتەن ئۇلار قوۋرۇغىدىن يارتىلغان ،چۇقۇمكى قوۋرۇغىنىڭ ئۈستى تەرىپى ئەگرى بولىدۇ .ئەگەر ئۇنى تۈزلەيمەن دىسەڭ سۇندۇرۋالىسەن ،ئەگەر ئۆز مەيلىگە قويۋەتسەڭ ئەگرى تۇرغىنى تۇرغان ،شۇڭىمۇ ئاياللارغا نەسىھەت قىلىپ تۇرۇڭلار » .( بىرلىككە كەلگەن ھەدىس )

ئەبۇ ھۈرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن ،پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دىگەن؛« دوۋزاخ ئەھلىدىن ئىككى سىنىپ بار بولۇپ ،مەن تىخى ئۇلارنى كۆرىپ باقمىدىم ( يەنى بۇندىن كىيىن چىقىدۇ ) بىرسى كالنىڭ قۇيرۇغىدەك قامچىلارنى كۆتۈرۋىلىپ كىشىلەرنى ئۇرىدىغان كىشىلەردۇر ،( يەنى زالىملار )
يەنە بىرسى بولسا ،ئەمەلىيەتتە كىيىم كىيۋالغان ،ئەمما ئۆزىنىڭ كىيىمى نىپىز ،بەزى جايدا بولمىغاچقا يالىڭاچ ھېساپلىنىدىغان ياكى زىننەت كىيىمنى كىيۋالغان تەقۋالىق كىيىمدىن يالىڭاچ ياكى نئىمەت كىيىمنى كىيىۋالغان شۈكرىدىن يالىڭاچ ،ياخشى كىيىمنى كىيىۋالغان ،ياخشىلىقدىن يالىڭاچ ،بەزى يېرىگە كىيىم كىيىۋالغان بەزى يېرى يالىڭاچ ئاياللاردۇر .تائەتتىن مايىل ،مېڭىشىدا كىبرە قىلىشىدا مايىل ،ئەرلەرگە مايىل ھەم ئەرلەرنى مايىل قىلغۇچى ،قەلىبنى پىتنە-پاسادقا مايىل قىلغۇچى بېشى ،چىچى تۆگىنىڭ لوكىسىدەك چېچىنى مۇڭگۇز چىقىرىپ گەدىنىگە تۈگۈپ ،باشقىلارغا كۆرسەتكۈچى ئاياللار بولۇپ ،بۇلار جەننەتكە كىرەلمەيدۇ ،ھەتتا جەننەتنىڭ پۇرىقىنىمۇ پۇرىيالمايدۇ .( جەننەتنىڭ پۇراقلىرى 500يىللىق مۇساپىدىن تىپىلىدۇ ) « ئەھمەد ،مۇسلىم توپلىغان ،سەھىھ .

بۇ توغرىسىدا بەك توختالمىساقمۇ بولىدۇ ھە . ھەممىمىز بىلشىمىزغۇ . ھەتتا بەزى بۈۋى چىرايلارمۇ شۇنچە نىپىر نەرسىلەرنى كىيىۋېلىۋاتقان . كىيىمنى كىبىر قىلىش ، ھەسىتىنى بېسىقتۇرۇش ئۈچۈن كىيىشلەر . مەنمەنچىلىك شۇ تەرىقىدە كۈچىيىپ كەتكەن . بۇ ھەقىقەتەن قەلىبلەرنىڭ تەۋھىدتىن خالى بۇلۇپ كېتىشلەرنىڭ ۋابالى .
پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دىگەن ؛« ئاياللارنىڭ كىيىمى كەڭرى ئازادە ئۆزىنى تاشلاپ تۇرىدىغان بولۇشى لازىم .ئايال كىشى ئۆزىنى نامەھرەمدىن ،ھەرخىل ناشايان ئىشلاردىن ئۆزىنى پاك ساقلىشى لازىم .ئەر كىىشلەرنى جەلىپ قىلغۇدەك ھالەتتە ئۆزىنى ،چاشلىرىنى ،كىيىملىرىنى ھەرخىل قىلىپ چىققان ئاياللار ھەرگىزمۇ جەننەتكە كىرەلمەيدۇ » ئىمام ئەھمەد رىۋايىتى .
بۇ ئاگاھلاندۇرۇشلار ھەتتا مۇسلىمەلەرگە قارىتىلغان ئىدى . ئەمما بۈگۈن ...................

ئەبۇ ئۇزەينەت ،سەلمەن ،يەسسار رەھمەھۇللادىن ،پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دىگەن ؛« ئاياللىرىڭلارنىڭ ئەڭ ياخشىسى مۇسۇلمان پەرزەنىتنى كۆپ تۇغۇدىغان پەقەت ئېرىنىلا ياخشى كۆرىدىغان كۆيۈمچان ،ئىتائەتچان ،قولغا يىقىن ئايالدۇر .پەقەت ئۇ ،ئاللاھدىن قورقۇپ تەقۋادار بولسىلا ،ئاياللىرىڭلارنىڭ ئەڭ يامىنى جاھىلىيەت ئاياللىرىدەك ياسىنىدىغان ،كىيىم كىيىشتە چاچ ،بويۇنلىرىنى ئوچۇق قويۇپ ،نىپىز كىيىم كىيىدىغان ،ھارام ئىشلارنى خىيال قىلدىغان ۋە باشقىلارغا خىيال قىلدۇرىدىغان ئاياللار بولۇپ ،ئۇلار مۇناپىقتۇر ،ئۇلاردىن جەننەتكە كىرىدىغانلىرى پەقەت خۇددى باشقا قاغىلارغا نىسبەتەن پۇتىدا ئاق بار ،ئاق پاچاق قاغىلار ناھايتى ئاز بولغۇنىدەك ،ئىنتايىن ئازدۇر .( كۆپىنچىسى دوۋزاختا بولىدۇ ،چۈنكى ،ناشۈكرى ،مۇناپىقتۇر ) » بەيھەقى توپلىغان ،سەھىھ .
بىزدە بۇ ھەدىستە ئېيتىلغان باشتىكى ئاياللار ئىنتايىن ئاز ۋە كىيىنكىسى ئىنتايىن كۆپتۇر .


ئوقبەت ئىبنى ئامىر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن ،پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دىگەن ؛« ھەقىيقەتەن سەۋەپسىز ،ئۆزرىسىز ئېرىدىن خۇلئى ( يەنى تويلۇق مىھرى بېرىپ ،ئاجرىشىش كىلىشىمنى ) تەلەپ قىلغۇچى ئاياللار ،سەۋەپسىزلا ئۇرۇش-جىدەل ،دە-تالاش قىلىدىغان ،تولا دەۋالىشىدىغان ،خۇسۇمەتچى ئاياللار دەل مۇناپىق ئاياللاردۇر ،( ئۇنى قويۇۋىتىڭ ! )» تەبرانى توپلىغان ،سەھىھ .

سەۋبان رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن ،پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دىگەن ؛« قايسى بىر ئايال ھېچبىر چاتاقسىز ،ئۆزرىسىز ،ئەيىپسىز تالاق قىلىشنى سورىسا ،بۇنداق ئايالغا جەننەتنىڭ پۇرىقىمۇ ھارامدۇر ،( ئۇ جەننەتكە كىرىش تۈگۈل پۇرىقىنىمۇ پۇرىيالمايدۇ ) » ئەھمەد ،تىرمىزى ،،،توپلىغان ،سەھىھ .

ھازىر بۇنىڭدەك ئاياللار مۇسلىمەلەرنىڭ ئارىسىدىمۇ كۆپتۇر . دىننى چۈشەنمەستىنلا ۋە ئادىمىيلىك ئېڭىغا يەتمەستىنلا يۈزىنى يېپىۋېلىپ ئانچىكى ئەرلىرىدىن دىشۋارچىلىق كۆرسە ئانىسىنىڭكىگە قېچىپ چىقىۋالىدىغان ، مېنى قويىۋەت دەپ جاپا سالىدىغان ، ئانچىكى تۇرمۇشنىڭ جاپاسىغا چىدىماستىن ئەرلىرىگە زۇلۇم سۆزلەرنى ئىشتىدىغان ئاياللار كۆپىيىپ كەتتى . بۇنىڭدەك ئاياللار كۆپەيگەنسېرى ھىجابنىڭ سىرتىدىكىلەرگە تېخىمۇ بولۇشۇپ بەرمەمدۇ ئەمىسە ؟!

ئىبنى ئابباس رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ دىن رىۋايەت قىلىندۇكى ،پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دىگەن ؛«ئاللاھتەئالا ئەرلەردىن ئاياللارنىڭ مىجەز-خۇلقىنى يۇقتۇرۋالغانلارغا ،ئاياللاردىن ئەرلەرنىڭ مىجەز-خۇلقىنى يۇقتۇرۋالغانلارغا لەنەت قىلدى »
« ئەرلەردىن ئۆزىنى ئاياللارغا ئۇخشىتىۋالغانغۇچىلارغا ۋە ئاياللاردىن ئۆزىنى ئەرلەرگە ئوخشۇتىۋالغۇچىلارغا رەسۇلۇللاھ لەنەت قىلدى » ( بۇخارى رىۋايەت قىلغان )

ئەبۇ ھۈرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىندۇكى ئۇ مۇنداق دىدى ؛« ئاياللارنىڭ كىيىمىنى كىيىۋالغان ئەرلەرگە ،ۋە ئەرلەرنىڭ كىيىمىنى كىيىۋالغان ئاياللارغا پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام لەنەت قىلدى .» ( ئەبۇ داۋۇد رىۋايەت قىلغان )

مانا بۇ لەنەتكەردىلىككە قارايدىغانلار ۋە قاراپ مېڭىۋاتقانلار بۈگۈنىمىزدە نېمىدىگەن كۆپ سالماقنى ئىشتكەن ھە ؟! ھازىر نۇرغۇنلىغان ئەرلەرنىڭ ئەرلىكىنى ، ئاياللارنىڭ ھەم ئاياللىقىنى بىلگىلى بولماستىن ھەر ئىككى تەرەپ بىر - بىرلىرىنىڭ ئىمتىياز ھوقوقلىرىغا ئارلىشىۋېلىۋاتقان ، نە ئۆزلۈك ، نە كىملىكتىن سۆز ئېچىش قىيىنغا توختاۋاتقان مەزگىل . مانا بۇ مەزگىلنىڭ ۋاباسى ھەقىقەتەن ئەنە شۇ كۈن مەھشەرگاھتىكى نۇرغۇنلىغان زىيانكارلىقلارنى ، ئېسىت ! ئېسىتلەرنىڭ دولقۇنلۇق خىتابلىرىنى ئىشتىشكە توختۇتۇلۇپ قالغان ، مۇسۇلمانلارغا ھەر جەھەتتىن پىتنىلەر قاپلاپ كەتكەن ۋاقىت . مانا بۇ ۋاقىتتا ئۆزلىرىگە دىققەت قىلمىغان ، باشقىلارنىڭ رىزالىقى ئۈچۈن بەزى توغرا ئەقىدىلەردىن يانغانلار ھەقىقەتەن تولىمۇ زىيانكارلىقنى تىلىگەنلەردىن بولدى .

ئىلگىرى لۇت ئەلەيھىسسالام بىلەن نۇھ ئەلەيھىسسالام شۇ قەۋمنىڭ ئارىسىدىكى مەلۇم بىر گورۇھ كىشىلەرگە قارىتا يۈز ئابرۇيلۇق كىشىلەردىن ئىدى . شۇ سەۋەبتىن ئۇ ئىككى ئايال ئەنە شۇ ئەرلىرىدىن يېتىدىغان ئىمتىيازدىن پايدىلىنىش ئۈچۈنلا ئۇلارنىڭ دېگەنلىرىگە ئىتائەت قىلغاندەك قىلاتتى . ئەمما ، ھەقىقىي يۈرىكىدىن ئەمەس ئىدى . ئەرلىرىنىڭ يېنىدا گەرچە ئەرلىرىگە يېقىنچىلىق قىلىشىپ ۋاي دىيىشكەن بىلەن ، لېكىن ئاگاھلاندۇرۇلغۇچىلار تەرىپىدىن يېتىدىغان بەزى خۇشاللىقلارغا ئېرىشىش ئۈچۈن ئۇلارنىڭمۇ بەزى ئۆزلىرىدىن كۈتكەن ئۈمۈدلىرىنى ئورۇنلايتتى ، ئۇلارنىڭ قىلمىشىدىن يىرگىنمەيتتى . تارىختىن بۇيان ھېچ پەيغەمبەر خوتۇن قويۇپ بەرگەن ئەمەس تاكى ئايالى ئەييۇپ ئەلەيھىسسالامنىڭ ئايالىدەك قىيىنچىلىقلارغا بەرداشلىق بەرمەي قېچىپ كەتكەنگە قەدەر ( ئەلۋەتتە بۇ قىسسە قۇرئاندا يوق ) ، تاكى ھەممە ئاللاھنىڭ ئۆزلىرى بىلەن خوتۇنلىرىنىڭ ئارىسىنى ھەقىقىي روشەن ئاشكارلىغۇچە ياكى ئېنىق بىر دەلىلگە ئىگە قىلغۇچە مەلۇم ئېغىرچىلىقلىرىغا سەۋر قىلىشقانىدى . لۇت ئەلەيھىسسالام ئايالىنى ئىبراھىم ئەلەيھىسسالامغا ئەگىشىشتىن ئىلگىرى ئالغان بولۇپ ، تاكى ئاللاھ ئۇلار ئۈستىدىن ھۆكۈم چىقارغۇچە سەۋىر قىلىشنى ئىبراھىم ئەلەيھىسسالامدىن تەلىم ئالغانىدى . چۈنكى ئىبراھىم ئەلەيھىسسالام تاكى ئايالى سارە ئۇنىڭغا دېدىكىنى ئېلىپ بەرگۈچە ۋە قېرىپ كەتكۈچە ئۇنىڭدىن ياكى تۇغمىدىڭ دەپ ئاغرىنىپ باقمىغان ۋەياكى قويىۋەتمىگەنىدى . تاكى ئاللاھنىڭ بىر ئالامىتى يۈز بەرگۈچە سەۋر قىلغانىدى . قۇرئاندا بىزلەرگە گەرچە خوتۇن قويۇپ بېرىشتەك ئاسايىشلار بولغاندەك قىلغان بىلەن ، ئەمما ، بارلىق تىلغا ئېلىنىپ ئۈلگە قىلىنغان پەيغەمبەرلەرنىڭ ھېچقايسىسى خوتۇن قويۇپ بەرمىگەن . ھەمدە ئاللاھ رەسۇللاھنىڭ بىر نۆۋەتتىكى ئون خوتۇنىغا(5) ئەگەر ئۇ سىلەرنى قويىۋەتسە ، ئۇنىڭ پەرۋەردىگارى سىلەرنىڭ ئورنۇڭلارغا قىزلارنى ۋە چوكانلارنى بېرىشى مۇمكىن دەپ قوقاق سېلىپ ئۆتۈپ كەتكەن بولسىمۇ ، ئەمما يەنىلا ھېچ بىر ئايالىنى قويىۋېتىشتەك تەقدىرگە قىسمەت قىلغان ئەمەس . شۇڭا رەسۇللاھمۇ ئايال كىشىنىڭ ئەگرى قۇۋۇرغىدىن يارىتىلغانلىقىنى ، ئۇنىڭدىن ياخشى پايدىلىنىمەن دېسە پايدىلانغىلى بولىدىغانلىقىنى ، ئەگەر ئۇنى تۈزلەيمەن دېسە ھەقىقەتەن سۇندۇرۇپ قويىدىغانلىقىنى ئېيتقان . شۇڭا قۇرئانغا ئاساسلىنىمەن دەيدىكەن كىمكى ، ئاياللىرىدىن يېتىدىغان بەزى قىيىنچىلىقلارغا سەۋر قىلىشى لازىم . ئەگەر ئۇ ئەرگە دىنىي جەھەتتىن ئىتائەت قىلمايدىغان ، ئەرلىرىنى ھۆرمەتلىمەيدىغان ئاللاھقا ئاسىي قاشاڭ خوتۇنلاردىن بولمىسىلا ......

بۈگۈن ھەقىقەتەن پۇشايمان ئىلكىگە چۈشۈپ كېتىدىغان كۈن . نۇرغۇنلىغان ۋە ئىنسانغا ساناقسىز تۇيىلىۋاتقان بۈگۈنكى شۇنچە كۆپ كىشىلەرنىڭ شۇنچە پۇشايمانلىق ئىلكىگە پېتىپ كېتىشى دەل مانا مۇشۇ خىل زىيانكارلىق ئىچىگە پىتىشىپ كەتكەن ۋە ئۆزلىرىنى توغرا رەۋىشتە ئىسلاھ قىلىشتىن يۈز ئۆرىگەنلىكتىن ، كۇففارلار ۋە كۇففارلارغا ئوخشاش كىشىلەرگە بەزى ئىشلاردا ئىتائەت قىلىشىپ كەتكەنلىكنىڭ ئاقىۋېتى .
ھەقىقەتەن ئىنسان ھاياتىدا نۇرغۇنلىغان ھاياتلىق قورغىنىغا ، شۇ قورغان ئىچىگە تەئەللۇق كۆز قاراشلارغا دۇچ كېلىدۇ . لېكىن كىملەركى بۇلارنىڭ ئارىسىدىن نىجاتلىق ئۈستىگە قۇرۇلغان ھەقىقىي ئىسلامىي قورغان تەلەپ قىلغان قورغانغا ئۆزلىرىنى ئىسلاھ قىلىپ ئەكىرمەيدىكەن ۋە ئۆزلىرىنى ئۇنىڭ تەلەپ قىلىۋاتقان كاتوگىرىيىسىدە قىلمايدىكەن ، ھەقىقەتەن ئۇ زىيانكارلىقنى تىلەش ئۈستىدە بولىۋاتقانلاردىندۇر .  



(1) سۈرە نۇر [26]
(2) سۈرە تەھرىم [11]
(3) ئۇلار مەڭگۈ تۇرىدىغان جەننەتكە كىرىدۇ، ئۇلارنىڭ ئاتىلىرى، خوتۇنلىرى ۋە ئەۋلادىنىڭ ئىچىدىكى ياخشىلىقلارمۇ جەننەتكە كىرىدۇ. پەرىشتىلەر ئۇلارنى (مۇبارەكلەش ئۈچۈن جەننەتنىڭ) ھەربىر دەرۋازىسىدىن كىرىدۇ [23]رەئىد
(4) سۈرە تەغابۇن [14]
(5)ئەگەر ئۇ سىلەرنى قويۇۋەتسە، پەرۋەردىگارى سىلەرنىڭ ئورنۇڭلارغا، سىلەردىن ياخشى، (اﷲ نىڭ ۋە پەيغەمبەرنىڭ ئەمرىگە) بويسۇنغۇچى، (اﷲ قا ۋە پەيغەمبەرگە) ئىمان ئېيتقۇچى، ئىتائەت قىلغۇچى، گۇناھلاردىن تۆۋبە قىلغۇچى، ئىبادەت قىلغۇچى، روزا تۇتقۇچى چوكانلارنى ۋە قىزلارنى ئۇنىڭغا بېرىشى مۇمكىن [5]تەھرىم

داۋامى بار !

ئەپسانە

                                                      ( 30 )

بۈگۈن قىيامەت . بۈگۈن ئىلگىرى ھەقىقەتەن كۇفرىنى ياخشى كۆرگەن ، شۇنىڭ بىلەن ئۆزلىرىنىڭ نېمە ئۈچۈن يارىتىلغانلىقىنى ئۇنتىغان ، ئەنە شۇ ئۇنتۇش بىلەن تەڭ ئىلگىرى روزىمساقتا ئاللاھ تائالانىڭ ئالدىدا بەرگەن ۋەدىلىرىنى(1) ئۇنتىغان ھەمدە ئۆزلىرىنىڭ پەرۋەردىگارىنىڭ كىم ئىكەنلىكىگە دىققەت قىلمىغان ئاساستا قارغۇلارچە ئىبادىيەتتە ياشىماقنى تەيىن تېپىشقانلارنىڭ پۇشايان قىلىدىغان كۈنىدۇر . چۈنكى بۈگۈن ئەمەل قىلغاننىڭلا ئەمەس بەلكى ئەنە شۇ ئەمەلنىڭ ئىچىدىكى كۇفرىنىڭ ياكى شۈكرىدىن ئىبارەت خاسىيىتىنىڭ ھەققىدە توختىلىدىغان ۋاقىتتۇر . بۈگۈنكى تۈرغۇزۇلغانلارغا قارىتا ھېچ بىرلەرگە بىرلىرىگە شاپائەت قىلىشقا تېگىشلىك سۆزلەرنى قىلىشتىن ئاجىز ئىدى . چۈنكى بۇلار شۇنچە ئاسايىشلىق بېرىلگەن ئىسلامىي جەمىيەت ، ئىسلامىي مىللەت ، ئىسلامىي ئائىلە ئىچىدە تۇرغۇزۇلغانلىقلىرىغا قارىتا شۇنچە چوڭ نېمەت ئىچىدىن كۇفرىلىق ئىچىدە ، ئۆزلىرىنى توغرا ئىسلاھ قىلماستىن چىقىپ كەتكەن كىشىلەردۇر . بۇلار دەل ھاياتىي دۇنيادا بىر - بىرلىرىگە ھەقنى تەۋسىيە قىلىشىشتىن چەكلەنگەن ، كۇفرىدىن بىر - بىرلىرىنى توسمىغان ، ئۆزلىرىنى ياخشىلىققا ئىسلاھ قىلىشتىن چەكلەنگەن كىشىلەردۇر . بۇلار دەل ئىلگىرى ئۆز كىملىكىنى ئۇنتىغان ، خۇددى ئەرلەر ئەر يارىتىلغانلىقىدىن ، ئاياللار ئايال يارىتىلغانلىقىدىن رازى ئەمەستىكىدەك ، ئائىلە ۋە جەمىيەتتە ھوقوقتا ئىمتىياز تالىشىپ << سەن قىلغاننى مەنمۇ قىلالايمەن >> دېگەنكى ئالاھىدىلىكىدە ئاياللار ئەرلەرنىڭ ھوقوق دائىرىسىگە كىرىۋېلىش ، ئەرلەر ئاياللارنىڭ تۇرمۇشىغان ئارلىشىۋېلىشتەك مۇئامىلىدارچىلقتا ئاخىرى  ئۆز ئەسلىنى يوقاتقان ھالدا ئەنە شۇنىڭدەك ھالاكەتلىك مەۋقەلىرىگە سىڭىشىپ كەتكەن . ئەرلەردە جەسۇرلۇق ، مەرد - مەردانىلىق ، ئاتا - ئانىغا ۋاپادار ، دۆلىتىگە ۋە ئىش ئۈستىدىكىلەرگە ساداقەتمەن بولۇشتىن ياتلاشقان ، ئاياللار نازاكەتلىرىدىن ، مىجەز- خۇلقىدىن ۋە ئەرگە ئىتائەت قىلىشتا ساداقەتمەنلەردىن ، بالىلارنىڭ مۇئەللىمى بولۇشتەك ھەتتا تۇرمۇشتا ئۆزلىرىنىڭ نېمىلەرنى قىلىش - قىلماسلىقلىرىنى ئۇنتۇپ ياكى ئاتقا ئوخشاش كىشنىيەلمەيدىغان ، ياكى ئېشەككە ئوخشاش ھاڭرىيالمايدىغان خېچىرغا ئوخشاپ قېلىشتەك ئەھۋالاتلارغا سىڭىشىپ كەتكەن .
مانا بۇ نەپسىنىڭ خۇشلىقىغا ، ئەر - ئاياللىق مۇھەببەتكە ئالاھىدە بىرىلىپ كەتكەنلىكنىڭ ، بۇ بىرىلىشتە ئۆز - ئارا مەنىۋىيەتلىرى بىردەك بىرىكىپ كېتىشتەك ئەھۋللارنىڭ قۇيۇقلىشىپ ، ئاخىرى ئەنە شۇنىڭدەك ئۆزلىرىنىڭ ئەسلى قىلىشقا تېگىشلىك ئىشلىرىنى ئۇنتىغان ، ئاخىرى ئاياللار ئۆز مەسئۇلىيىتىنى ئۇنتۇش ، ئەرلەرمۇ ھەم ئۆز مەسئۇلىيىتىنى ئۇنتۇش بىلەن ئۆز ۋەزىپىلىرىنى قارشى تەرەپكە تېڭىش ۋە ئۆزلىرى قىلىدىغان ، ئىشلەشلە تېگىشلىك بولغان بۇرچىنى باشقىلارنىڭ كۈچى ئارقىلىق قىلماقلىقنى تىلەشكە ئۆتكەن . باشقىلارنىڭ كېلىپ ئۆزلىرىنىڭ بۇرچىنى ئادا قىلىپ بېرىشىگە كۈتۈپ يېتىشتەك چۈپرەندىلىككە قالغاندۇر . بۇنىڭدەك كىشىلەردىن قانداقمۇ دىننىڭ پۈتۈن بىرلىكىنى كۈتۈش مۇمكىن بولسۇن . بۇنىڭدەك مەۋقەگە سىڭىشىپ كەتكەنلەرنى بىر ئاللاھدىن باشقا ھېچ بىر كۈچ شۇ پاتقاقچىلىقتىن تارتىپ ئالالمايدۇ . ھەمدە شۇ بەندە ئاللاھدىن تىلىمىسە ئاللاھمۇ ئۇنى تاشلىۋېتىدۇ .
بۈگۈن مانا مۇشۇ تاشلاش ۋە تاشلىنىشلار ئۈستىدە توختالغان كۈندۇر . ئەسلىيىتىنى ئۇنتىغان كىشىلەر قانداقمۇ ئۆز مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلالىسۇن ؟ ھەمدە ئۆز مەسئۇلىيىتىنىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى تونىيالىسۇن ؟ بۇنىڭدەك كىشىلەردە ياكى مۇقىم تونۇش ئېتىقادى بولمايدۇ ، ئەقىدىلىرى نۇرغۇنلىغان زىدىيەتلەر بىلەن تولۇپ كېتىدۇ . چۈنكى مۇقىم ئېتىقاد شۇ ئىشنىڭ ماھىيىتىنى ھەقىقىي تېتىغاندا ئاندىن قەلىبكە ئورنىشىدۇ . شۇڭا ئېتىقاد ئۇنتۇلۇپ كەتمەيدۇ . چۈنكى ئېتىقاد كىشى قەلبىگە قېقىلىپ كەتكەن قۇزۇقتۇر . ئەنە شۇ قۇزۇق سەۋەبىدىن ئىماننىڭ نۇرىغا يەتكىلى بولىدۇ . چۈنكى ئېتىقاد ھەر قانداق قىيىنچىلىقلارغا چىداشقا ، شۇ قىيىنچىلىقلاردا تېخىمۇ مۇكەمملىشىش ئۈچۈن تولۇقلىنىشقا ئىشتىدۇ . مانا بۇ ئىجتىھاد ئاللاھنى خۇش قىلىدۇ . دىن ئەقىدىلەر توپلىمى بولۇش بىلەن ، ئۇ پەقەت بارلىق ئىشلاردا توغرىسىغا مۇھتاج بولىدۇ . بەندە ئاللاھقىلا خاس ئىبادەت قىلمىسا ۋە دائىم تەپەككۇر قىلىپ ئۆزلىرى نېمىلەرگە مۇھتاج ئىكەنلىكى توغرىسىدا پىكىر قىلىپ تۇرمىسا قانداقمۇ ئەقىدىلەردە توغرىسىغا يۈزلىنەلىسۇن ؟ ئاللاھ ساقلايدۇ بىر بەندىنى ، دەل ئەنە شۇ ئەقىدىلەرنىڭ توغرا يۆلۈنىشىگە قارىتا ئېلىپ مېڭىش بىلەن ، شۇنى تونۇتۇشتا ئۇنىڭ كۆكسىنى ئىسلام ئۈچۈن ئېچىشتەك ماھىيىتى بىلەن ساقلايدۇ . مانا بۇ ئاللاھنىڭ ھېكمىتى . ئاللاھ ھېكمەتسىز ئىش قىلمايدۇ . ھېكمىتىگە مەلۇم نەرسىلەرنى دەلىل قىلىدۇ . ئەنە شۇ دەلىل بىلەن بىر قەۋم يەنە بىر قەۋمدىن پەرىقلىق . بىر پىرقە يەنە بىر پىرقە بىلەن پەرىقلىق . ئەرلەر ئاياللار بىلەن ، ئاياللار ئەرلەر بىلەن پەرىقلىق . باي گاداي بىلەن ، گاداي باي بىلەن ، ئاجىز كۈچلۈك بىلەن ۋە كۈچلۈك ئاجىز بىلەن پەرىقلىق . ئاللاھ ئەنە شۇلارنىڭ ھەر بىرلىرىگە تېگىشلىك قۇۋۋەت ، ئىمتىياز ، سۈپەت ، مەسئۇلىيەت ئاتا قىلغان ، ئورۇنلاشتۇرغان . كىملەركى ئۆز مەسئۇلىيىتىنى ئۆز ۋاقتىدا ئادا قىلالمايدىكەن ، دەل ئۇنىڭ كۇفرىلىقى بىلەندۇر . كۇفرىلىق دەل ئاللاھنىڭ بەرگەن نېمەتلىرىگە قارىتا ئاسىيلىقىدىن بولىدۇ . شۈكرىلىك بولسا ، ئۆز ۋاقتىدا بۇرچىنى ئادا قىلىپ ئۆز ئەمەلىيىتىدە ئىشلەش بىلەن بولىدۇ . ئۆز كىملىكىنى ئۇنتىغان كىشىلەر قانداقمۇ ھەر قاچان ئۆزىنىڭ مەسئۇلىيىتىنىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى تونىسۇن ؟ مەسئۇلىيىتىنى تونىمىغان كىشىدىن شۈكرىلىكىنىڭ ئايان بولىشىنى كۈتۈش قانداقمۇ مۇمكىن بولسۇن ؟
بۈگۈن قىيامەت . بۈگۈن دەل مانا مۇشۇ خىل كىشىلەرنىڭ ھاياتىدا ئەسلىيىتىدىن تانغانلىقى توغرىسىدا توختالغان كۈنىدۇر . بۇ توختۇلۇش ھەقىقەتەن قاتتىقتۇر . چۈنكى بۈگۈن ئىلگىركى قىلىشقا تېگىشلىك ئىشلىرى ئۈستىدە نېمىلەرنى قىلدى - قىلمىدى شۇنىڭ جاۋابى ئېلىنىدىغان كۈندۇر . بۈگۈن ئاللاھ ئۇلارغا شۇنداق خىتاب قىلدى : << ئى بەندىلىرىم ! مەن سىلەرگە ھاياتىي دۇنيادا سىلەرگە توغرا بولغان يولنى كۆرسەتتىم . سىلەر مەيلى قايسى لىنىيەنى تۇتقا قىلماڭلار چوقۇمكى ھامان سىلەرگە سىلەر قىلىشقا تېگىشلىك ياخشى ئىشلارنى قىسمەتلەندۈرگەنىدىم . ئەمما سىلەر ئەسلىيىتىڭلارنى ئۇنتۇش بىلەن قىلىشقا تېگىشلىك مەسئۇلىيىتىڭلاردىن ھامان قېچىشنى ئويلىدىڭلار . بۈگۈن ئەنە شۇ قېچىش سىلەرنى مۇشۇنداق ئاجىزلىقتا قالدۇردى . مەن ھەقىقەتەن بەندىلىرىمگە زۇلۇم قىلغۇچى ئەمەس . بەلكى سىلەر ئۆزەڭلەرگە ئۆزەڭلەر زۇلۇم قىلدىڭلار ! ! ! >>


(1) ئۆز ۋاقتىدا پەرۋەردىگارىڭ ئادەم باللىرىنى (يەنى نەسلىنى) ئۇلارنىڭ (ئاتىلىرىنىڭ) پۇشتىدىن چىقاردى ۋە ئۇلارنى ئۆزلىرىگە گۇۋاھ قىلىپ: «مەن سىلەرنىڭ پەرۋەدىگارىڭلار ئەمەسمۇ؟» دېدى (يەنى اﷲ ئۆزىنىڭ ئۇلارنىڭ پەرۋەردىگارى ئىكەنلىكىگە ۋە بىرلىكىگە ئادەم بالىلىرىنى ئىقرار قىلدۇردى، ئۇلار ئىقرار قىلىپ بۇنى ئۆز ئۈستىگە ئالدى). ئۇلار: «ھەئە، سەن بىزنىڭ پەرۋەردىگارىمىزدۇرسەن، گۇۋاھلىق بەردۇق» دېدى. (ئۇلارنى گۇۋاھلىق بەرگۈزگەنلىكىمىز) قىيامەت كۈنى ئۇلارنىڭ: «بىز بۇنىڭدىن غەپلەتتە قالغان ئىكەنمىز» دېمەسلىكلىرى، ياكى «ئاتا - بوۋىلىرىمىز ئىلگىرى (ساڭا بۇتلارنى) شېرىك كەلتۈرگەن ئىدى، بىزنىڭ پەقەت ئۇلارنىڭ ئەۋلادى بولۇپ قالغان يېرىمىز بار (يەنى بىزنىڭ ئۆزرىمىز بار) گۇمراھلارنىڭ قىلمىشلىرى تۈپەيلىدىن بىزنى ھالاك قىلامسەن؟» دېمەسلىكلىرى ئۈچۈندۇر [172ـ173]ئەئراف

                       
                                                  ( 31 )

ئاللاھ تائالا نۆۋەتتە يەنە بىر قىسىم بەندىلىرىگە بۇرۇلۇپ ئېيتتى : << ئى بەندەم ! ئىلگىرى مۇنداق - مۇنداق گۇناھلىرىڭنى ئاشكارلىمىغان ئىدىم . ئاشۇ ۋاقىتتا يۇشۇرغان گۇناھلىرىڭنى بىلەمسەن ؟ >>
ھەقىقەتەن بۈگۈنكى قىيىنچىلىقتىن يالغان سۆزلەپ بولسىمۇ قۇتۇلۇش لازىم كېلەتتى . چۈنكى بۈگۈنكى قاتتىقچىلىق ھەقىقەتەن كىشىلەرگە ئىنتايىن ئېغىر ئىدى . ئەمما بۇ بىر بۆلۈك بەندىلەر بۈگۈن يالغان ئېيتىپ بولسىمۇ بۇ قىيىنچىلىقلاردىن قۇتۇلۇپ كەتكىلى بولمايدىغانلىقىنى ، رەببىنىڭ ھەممە ئىشلىرىنى بەش قولدەك بىلىدىغانلىقى ئۈچۈن ئۇنىڭغا يالغان ئېيتىپ بۇ دىشۋارچىلىقلاردىن قۇتۇلۇپ كەتكىلى بولمايدىغانلىقىنى بىلگەن بۇ بەندىلەر : << ئى رەببىم ! مەن ئىقرارمەن ، مەن شۇنداق گۇناھلارنى ئۆتكۈزگەنىدىم >> - بەندە شۇنداق ئېيتىپ ئەمدى تۈگەشتىم دەپ تۇرىشىغا جانابى ئاللاھ ئۇلارغا خىتاب قىلىپ ئېيتتى : << سىلەردىكى ئاشۇ گۇناھلارنى ھاياتىي دۇنيارىڭلاردىمۇ يۇشۇرغانىدىم ، بۈگۈنمۇ ھەم يەنە يۇشۇرۇش بىلەن سىلەرنى ئەپۇ قىلدىم ! >>
بۇ خىتابتىن ئەنە شۇ بەندىلەرنىڭ ھەممىۋاسى بىردەك ئۈستىدىكى ئېغىرچىلىقلارنىڭ بىردىنلا كۆتۈرۈلۈپ كەتكەندەك بولۇشۇپ ، گەرچە ئاشكارا گۇناھلىرى بىر بۆلۈك بولسىمۇ ، ئاللاھنىڭ ئەنە شۇ گۇناھلىرىنى يۇشۇرغانلىقى ۋە گۇناھقا تارتمايدىغانلىقىدىن تولىمۇ خۇشاللىنىپ كەتتى .
بۈگۈن لەۋھۇلمەھپۇز ھەقىقەتەن ئاللاھنىڭ قولىدا ، ئىگىدارچىلىقىدا ئىدى . چۈنكى پەرىشتىلەر ئىلگىرىلا بەندىلەرنىڭ بارلىق ياخشى - يامان ئەمەللىرىنى بىردەك خاتىرىگە ئەنگە ئېلىپ بولۇشقاندىن كىيىن ، بارلىق خاتىرىلەرنى ھەر بىر بەندىلەرنىڭ بويۇنلىرىغا ئېسىپ قويۇش بىلەن خىزمىتىنى تاماملاپ ، ئەمدى ئاللاھنىڭ قانداق بىر تەرەپ قىلىشىغا قاراپ تۇرۇشقانىدى . خاتېردىكى ئەمدىكى گەپ ، ئاللاھ قايسىلىرىنى مەغپىرەت قىلسا يۇيۇلۇپ كېتىدىغان ، كەچۈرمىسە قېلىپ قېلىۋېرىدىغان ھالەتتە ئىدى . شۇڭا بۈگۈن ئاللاھدىن باشقا ھېچقانداق يېلىنىدىغان بىر كۈچ يوق بولغاچقا ۋە يۇقىرىدىكىلەر بۇ خىل ئەھۋالنى تولۇق چۈشىنىپ يەتكەچكە ، ئاللاھقا راست ئېيتىش بىلەن بۇ خىل دىشۋارچىلىقلاردىن قۇتۇلۇپ كەتتى . ئەمەلىيەتتىمۇ ئۇلار ئىلگىركى ھاياتىدا ھەم راستچىللاردىن ئىدى ، ھەمدە ئۆز رەببىنى تونۇشاتتى ، چۈشىنىشەتتى . بۈگۈن راستچىللارنىڭ راستچىللىقى پايدا ئېلىپ كېلىدىغان(1) كۈن ئىدى .



(1) اﷲ ئېيتىدۇ: «بۇ كۈن (يەنى قىيامەت كۈنى) راستچىللارنىڭ راستچىللىقى ئۆزىگە پايدا قىلىدىغان كۈندۇر، ئۇلار ئاستىدىن ئۆستەڭلار ئېقىپ تۇرىدىغان جەننەتلەردە مەڭگۈ قالىدۇ، اﷲ ئۇلاردىن رازى بولىدۇ، ئۇلار اﷲ تىن مەمنۇن بولىدۇ، بۇ زور بەختتۇر» [119]. ئاسمانلارنىڭ، زېمىننىڭ ۋە ئۇلاردىكى پۈتۈن مەۋجۇداتنىڭ پادىشاھلىقى اﷲ قا مەنسۇپتۇر، اﷲ ھەر نەرسىگە قادىردۇر [120]مائىد


                                               ( 32 )

نۆۋەتتە ئاللاھ تائالا بىر بۆلۈك بەندىلىرىنى ئوتتۇرغا چىقىرىش بىلەن ، ئۇلارنىڭ ھاياتىي دۇنيادىكى ئەمەللىرىنىڭ ھەقىقەتەن مەقبۇل ئىكەنلىكى ، بۈگۈن ئۇلارنىڭ ئورنى يۇقىرى بولغانلىقى ئۈچۈن ، ئۇلارغا ئاللاھ تۆۋىنى بىر قانچە كىشى ، يۇقىرىسى 70 كىشىنى شاپائەت قىلىشقا تېگىشلىك ئىمتىيازنى بېرىش بىلەن ئۆزلىرىنىڭ يېقىنلىرىدىن خالىغانلىرىنى شاپائەت قىلىشقا بۇيرىدى . ھالبۇكى ، گەرچە بەندىلەر قارىماققا خالىغانچە تاللاشتا بولىۋاتقاندەق كۆرۈنسىمۇ ، ئەمەلىيەتتە ئەنە شۇ تاللاشتىكى ئىلاھىيەتتە ھەم ئاللاھ ئۆزى ئىدىكى ، ئەنە شۇلارنىڭ نەپسى دەل ئاللاھنىڭ كونتىرول قىلىشىدا ئىدى ، ئاللاھ بۇرۇنلا شۇنداق بولىشىنى ھۆكۈملىۋەتكەن ئىدى . بۇلار ھاياتىي دۇنيادىكى شېھىتلەر ، تەقۋادارلار ..... ئىدى .
ھەقىقەتەن بۈگۈنكى بۇ خىل ئورۇنغا ئېرىشمەك ئۇنچە ئاسان ئەمەس ئىدى . بىر كىشىنىڭ بۇنچە يۇقىرىلىققا ئېرىشىشىگە قارىتا ئەنە شۇنىڭدەك بىر قانچە ۋە يەتمىشچە كىشىلەرنىڭ قوللاپ - قۇۋۋەتلەپ جان كۆيدۈرىشى ئارقىسىدا ئاندىن قولغا كېلەتتى . ئۇلار شاپائەت قىلىشقا ئۈچۈن يۈزلەندى . ئۇلارنىڭ ئاتىلىرى ، ئانىلىرى ، قېرىنداشلىرى ۋە دوست - بۇرادەرلىرى ...... ھەممە ئۆزلىرىنى تاللىشىنى ئۈمىد قىلىشاتتى . چۈنكى ئۇلار بۈگۈن پەقەت قاراپ تۇرماقتىن باشقا ھالەتتە ئەمەس ئىدى . بۈگۈن پەقەت ئاللاھ ئىزنى بەرگەن كىشىدىن باشقا ھېچ كىشىلەرنىڭ سۆز قىلىشى توسۇلغانىدى . ئاۋۋال شېھىدلەر شاپائەت قىلىشقا ئۆتكەنىدى . ئۇلار ئالدى بىلەن نە ئاتا - ئانىسى ، نە قېرىنداشلىرى ، خوتۇن - بالىلىرىنى شاپائەت قىلىشتا بولماستىن ، ئەڭ ئاۋۋال ئۆزىنى شۇنچىۋالا پىتنىلەر ئارىسىدىن بۈگۈنكى ھەقىقىي شېھىدلىك شەجەرىسىگە ئېرىشىشتەك يولنى ، ھەقنى كۆرسەتكۈچى ھېلىقى قېرىندىشىنى شاپائەت قىلماق ئۈچۈن ئۇنى شۇنچە كىشىلەر ئارىسىدىن ئىزدەۋاتەتتى . ھەمدە ئۇ ئۇلارنىڭ ئاىرىسىدىن ئەنە شۇ قېرىندىشىنى تاپقاندىن كىيىن ئاندىن باشقا ئاتىلىرى ، خوتۇنلىرى ۋە ئەۋلادلىرىنىڭ ئارىسىدىكى ياخشىلىرىنى(1) شاپائەت قىلىشقا ئۆتتى . ئۇنىڭدىن كىيىن قېلىپ قالغانلىرىغا باشقا ، ئاللاھنىڭ رىزاسى ئۈچۈن قىيامەتلىك دوست بولۇشقان قېرىنداشلار ۋە دوستلارنى بىردەك شاپائەت قىلماققا ئۆتكەنىدى .
ئۇنىڭدىن كىيىن تەقۋادارلار ۋە باشقىلار ئاتىلىرى ، خوتۇنلىرى ۋە ئەۋلادلىرى ئارىسىدىكى ياخشىلىرىنى ( يەنى ئاللاھقا ئىتائەتمەنلەرنى ) بىردەك شاپائەت قىلماققا ، ئۇنىڭدىن كىيىن مۆئمىنلەر ئۆز - ئارا بىر - بىرلىرىنى شاپائەت قىلىشقا ئۆتكەنىدى . شۇنىڭ بىلەن بىر بۆلۈك بىر - بىرلىرىگە شاپائەت قىلىنىش ئىمتىيازلىرى بېرىلىش توختىغاندىن كىيىن ، مەلۇم بىر بۆلۈك كىشىلەر باشقىلاردىن شاپائەت تىلەشكە ئۆتكەنىدى . چۈنكى بۇ نۆۋەت ئەنە شۇلارنىڭ سۆز ۋە ھەركەت قىلىشىغا قارىتا مەلۇم نىسبەتتە ئىمتىياز بېرىلگەنىدى .


(1)پەرۋەردىگارىمىز! سەن ئۇلارنى، ئۇلارنىڭ ئاتا - بوۋىلىرىدىن، ئاياللىرىدىن، ئەۋلادلىرىدىن ياخشى بولغانلارنى ئۇلارغا ۋەدە قىلغان مەڭگۈلۈك جەننەتكە كىرگۈزگىن، سەن ھەقىقەتەن غالىبسەن، ھېكمەت بىلەن ئىش قىلغۇچىسەن [8]غافىر


داۋامى بار !

ئەپسانە

                                                   ( 33 )

{ ئۇ كۈندە كىشى ئۆزىنىڭ قېرىندىشىدىن، ئانىسىدىن، ئاتىسىدىن، خوتۇنىدىن ۋە بالىلىرىدىن قاچىدۇ(1) }
چۈنكى بۇ ۋاقىت دەل ئۇلار ئارا بىر - بىرلىرىنىڭ ھەقلىرى ، قىساسى بولسا ئاللاھ تائالانىڭ ئىرادە قىلىشى بىلەن ھەقلىق رەۋىشتە ھەر بىرلىرىدىن ئېلىنىپ تېگىشلىك كىشىلەرگە بېرىلەتتى . ئەمما ، تولىمۇ ئەپسۇسكى ، بۈگۈن ھەقىقەتەن ئىنتايىن ئېچىنارلىق ئىشلار يۈز بېرىۋاتاتتى . چۈنكى ئۇلارنىڭ ئارىسىدا ئىلگىركى ھاياتىدا بىر - بىرلىرىگە ئۆتنە ئالغان ، بىلمىدى - كۆرمىدى دەپ ئېلىۋالغانلىرى ، بىرەر ئىشنىڭ ئەسلى ماھىيىتىنى بىلسىدۇ ياكى بىلمىسىدۇ كىشىلەرگە ئۇنى - بۇنى دەپ باشقىلارنى تولىمۇ زىيانكارلىقتا قويۇشتەك ، بولۇپمۇ دىندا ئۆزلىرىمۇ بىلمىگەن ( يەنى تەكشۈرۈپ كۆرمىگەن ، دەلىلىنى بىلمىگەن ، ئىشەنمىگەن ) نەرسىلىرىگە ئەگىشىۋېلىپ دۇنيا ۋە ئاخىرەتلىك نىجاتلىقتىن توسۇپ قويۇشتەك ئەھۋاللارغا قارىتا ھەقىقەتەن ئىنچىكە بىر تەرەپ قىلىنىپ ، ھېچ بىر ياخشىلىق ۋە يامانلىق قالدۇرۇلماستىن ئىجرا قىلىنىۋاتاتتى . چۈنكى بۇ نۆۋەت ئەمدى ئىلگىركى ئەمەللىرى سەۋەبلىك جەننەتكە كىرىش ئېھتىمالى بولغان ، ئۇلار ھاياتىي دۇنيادا جەننەت ئۈچۈن تىرىشقان ھەم جەننەت كۆز ئالدىغا كەلتۈرۈلگەن ياكى جەننەتنىڭ پۇرىقى پۇرالغان ۋە ياكى جەننەتنىڭ پۇرىلىش ئالدىدا تۇرىۋاتقان كىشىلەرگە سۇئاللار توغرىلىنىۋاتاتتى .
بۈگۈن قىيامەت ! بۈگۈن ھەقىقەتەن بارلىق ھەق - ناھەقلەرنىڭ ئىنتايىن ئادىل رەۋىشى بۇيىچە ئايرىلىدىغان ۋاقتى . بۈگۈن ئىنتايىن ئېچىنىشلىق ھالەتتە قېلىشىۋاتقىنى دەل ئىلگىرى بايلىق ، ئىلىم توپلاپ ، ئەنە شۇ كۈچىدىن پايدىلىنىپ نۇرغۇنلىغان ياخشى ئەمەللەرنى قىلغان ، يۇرتىدا كىشىلەرگە ۋەز ئېيتىپ موللا - ئالىم بولغان ، بايلىق توپلاپ ساۋابلىق ئىش قىلىمەن دەپ نۇرغۇنلىغان ماللىرىنى ئىسراپ قىلىپ ياخشى ئىشلارغا ئىشلىتىپ نۇرغۇنلىغا نساۋابلارغا ئىگە بولغان ، ئۇ جەننەتكە كىرىش ئۈمۈدىدە تۇرىۋاتقان بىر ۋاقىتتا ، ناگاھان ، ئىلگىرى كىشىلەرنىڭ نەرسىلىرىنى ناھەق رەۋىشتە ئېلىۋالغان ، باشقىلارنىڭ بايلىقىنى ، ياكى باشقىچە تېگىشلىك بولىدىغان رىسقىنى باشلىقلارغا پارا بېرىش بىلەن ، كۆز بويامچىلىق قىلىش بىلەن ، ۋە باشقا شۇنىڭدەك ئادىمىيلىكتىن چىققان ماھىيەتلەر بىلەن باشقىلارنىڭ تېگىشلىك ئورنىنى تارتىۋالغان ، باشقىلارغا تېگىشلىك ئىشلارنى ، ئورۇنلارنى تارتىۋالغاندىن كىيىنكى يەتكەن ئىمتىيازى بۇيىچە ئىشلەپ تاپقان ياخشى ئەمەللىرى بىردەك ئۆزىنىڭ ئەمەس ، بەلكى باشقىلارنىڭ نېسىۋىسى بولۇشتەك ئىشلار بىلەن ۋە باشقىلارغا قىلغان يامانلىقلىرى ، ئىگىلىۋالغان نەرسىلىرىگە قارىتا تېگىشلىك ساۋابلىرى دەل قارشى تەرەپلەرگە ھەقلىق رەۋىشتە قايتۇرىلىۋاتاتتى . بۇلار ئىلگىرى ئىنتايىن باي ، ئالىم ، ئاتاقلىق ياشىغان كىشىلەر بولۇپ ، بۈگۈن ھەقىقەتەن ئىنتايىن گاداي ، ھەتتا يالاڭتۆش ھالەتتە ئۆزلىرىدىكى ياخشى ئەمەللەرنىڭ ساۋابلىرىنى باشقىلارغا بېرىپ تۈگۈتۈپ ، ئاندىن باشقىلارغا بېرىدىغان ساۋابلىرى قالماي ، باشقىلارنىڭ گۇناھلىرىنى ئۈستىلىرىگە يۈكلىۋالغان ئاساستا ئۇدۇللۇق جەھەننەمگە چۈشۈپ كېتىۋاتقان كىشىلەر ئىدى . مانا بۇ ئەسلى شۇ بايلىقنىڭ ، شۇ ئورۇننىڭ ئىگىسى بولماي ، شۇ ئىشنىڭ ئەسلى ئىگىسىنىڭ قولىدىن ياكى باشقا كۈچ تەرىپىدىن تارتىۋېلىپ ، شۇ قۇۋۋەتكە يەتكەندىن كىيىن قىلغان ئەمەللەرنىڭ ھەقىقەتەن بىكار بولۇپ كېتىدىغانلىقى ۋە شۇ ئورۇندا ، شۇ بايلىقتا ئىشلىگەن ساۋابلىق ئىشلارنىڭ ئەسلى تېگىشلىك بولغان كىشىلەر - نېسىۋىدارلارغا قايتۇرۇلۇپ بېرىلىدىغانلىقى ، ھەقىقەتەن ئاللاھنىڭ بىردىن بىر ئىنتايىن ئادىل پادىشاھ ئىكەنلىكى چىقىدۇ .
مانا بۇلار ھاياتىي دۇنيادا ئاللاھنى تىلىدىن چۈشۈرمىگەن مۇسۇلمان ، ئاللاھقا تەستىقلايدىغان ، ئەمما نەپسىگە ئەگەشكەن كىشىلەر بولۇپ ، ياخشى ئىشلىرىغا كۆپىنچە يامان ئىشلارنى ئارلاشتۇرۇپ قويۇپ شۇنداق زىيانكارلىققا قالغان كىشىلەردۇر(2) . ئىلگىركىلەر ئاللاھ شەك كەلتۈرۈش بىلەن يامانلىق قىلسۇن ، كۇفرىلىق قىلسۇن ، ئەمدى بۇلارمۇ ئاللاھقا تەستىقلاپ تۇرۇپ ، ئۆزلىرى تىلىدا سۆزلەپ تۇرۇپ شۇلارغا ئوخشاش يامان ئىشلارنى قىلسۇن ، بۇ ھەقىقەتەن كەچۈرگىسىز ئىشلاردىن ئەمەسمۇ ؟! چۈنكى بۇلارنى ئاللاھ بىلمەيدىغانلاردىن پەرىقلىق ياراتتى . كۆرمەيدىغانلاردىن پەرىقلىق ياراتىى . ئاڭلىمايدىغانلاردىن پەرىقلىق ياراتتى . ئاقىۋەتتە ، بۇلارمۇ ھەققە قارشى كاپىرلارغا ، كۇپپارلارغا ئوخشاش كۇفرىلىقلارنى قىلدى . بۇنىڭدەكلەرنىڭ بۈگۈندە ھەقىقەتەن يۈزىچىلاپ جەھەننەمگە ۋە ھەتتا يۇقىرى ھارارەتلىك ئوتلار بىلەن تولغان كۈچلۈك دوزاخ ۋەيلۇنغا يۈزىچىلاپ چۈشۈرىلىشى ھەقلىق ئىدى . ئويلىنىش كېرەككى ، بۇنىڭدىنمۇ بەك ئېچىنىشلىق ، بۇنىڭدىنمۇ بەك زىيانكارلىق ئىچىدىكى كىشىلەرمۇ بارمۇ ؟! بۇ دەل ئالدىدا ئورىنىڭ بارلىقىنى بىلىپ تۇرۇپ ، باشقىلارنى ئالدىڭدا ئورا بار ، ئورىغا چۈشۈپ كەتمە دەپ ، دەل ئۆزى چۈشۈپ كەتكەن كىشىلەرگە ئوخشاش ئىنتايىن ھاماقەت كىشىلەر تىپىدىندۇر .
بۇنىڭدىن باشقا بۈگۈنكى ۋەزىيەت ئەھلى ئارىسىدىكى بارلىق ناھەقلىكلەر ئادىللىق بىلەن سورۇلۇش بىلەن بارلىق ئۆچ - ئاداۋەتلەرنىڭ ھەممىسى قالدۇرۇلماي ئادا قىلىنىپ ، دوزاخقا مەڭگۈلۈك چۈشۈرۈلۈش تەيىن قىلىنغانلار بىردەك دوزاخنىڭ قەئرىگە ، ئۇنىڭدىن تۆۋەنلەر ئۇنىڭدىن تېگىشلىق ئورنىلىرىغا چۈشۈرۈلۈش بىلەن ھەمدە ئىشلىگەن نەتىجىلىرىنىڭ ساۋابلىرى يېتىشمەستىن ، ئەمما بۇ خىل سورىلىشتىن باشقىلارنىڭ شاپائەت قىلىپ ساۋاب بېرىشى ، ياكى بىرەر پەيغەمبەرلەرنىڭ ئاللاھدىن ئۆتۈنىۋېلىشى بىلەن قۇتۇلماقنى تىلەشكەنلەر بىردەك شاپائەت تىلەپ ئۆز ئارا ساۋاب تىلەش ۋە شاپائەت تىلەشكە ئۆتكەنىدى . شۇ ئارلىقتا بەزى ساھابىلار ۋە شۇنىڭغا ئوخشاش ئۆلىمالار ، ۋە بارلىق شۇنىڭدەك ئەھلى ئىش ئۈستىدىكىلەر بىلەن بىرگە بولغان كىشىلەرنىڭ زۇلۇمدا ھەددىدىن ئاشقانلىرى ئۆزلىرىنىڭ پەيغەمبەرلىرى ، ئەلچىلىرى ۋە ئەۋلىيا - ئەنبىيالىرى تەرەپكە يۈگۈرۈشكەنىدى . چۈنكى ، ئۇلار ھاياتىي دۇنيادا بىر بۆلۈك كىشىلەرگە << ئەگەر مۇشۇ پېتى دىندا بولساڭلار كىيىنلىكىڭلارغا مەن كېپىل >> دېگەندەك ئىشەنچىلەرنى بەرگەنىدى . بۈگۈن ئۇلارنىڭ بەزىلىرى ئەنە شۇ پەيغەمبەرلەر ۋە باشقىلارنىڭ ۋەدىسىدە تۇرۇپ ئۆزلىرىگە شاپائەت قىلىپ ئەھدىسىدە تۇرۇشنى ئىشتمەكتە ئىدى .
شۇ ئارقىلىقتا جانابى ئاللاھ ئەنە شۇ كۇفرىچىلارغا ئۆزلىرىنىڭ كۇفرىلىقلىرىنى روشەن بىلدۈرۈپ قويماق ئۈچۈن ئەنە شۇ پەيغەمبەرلىرىگە شۇنداق خىتاب قىلدى : - ئى ئەلچىلىرىم ! ئى بۈگۈنكى گۇۋاھچىلىرىم ! سىلەر ئىلگىرى بۇلارغا ھەقىقەتەن بىز سىلەرگە ھامىي بولىمىز ، دوزاخ ئازابىدىن بىز سىلەرنى قۇتۇلدۇرۇپ قالىمىز دېگەنمىدىڭلار ؟ بۇلارنىڭ دەۋاسى بۇيىچە بۇلار مەنسىز سىلەرنى ۋاستە قىلىش بىلەن بۈگۈنكى دىشۋارچىلىقلاردىن قۇتۇلالايمەن دەمدۇ ؟
- يوقسۇ ئى رەببىمىز ! بىز ھېچقاچان بۇلارغا ئۇنداق ۋەدە بەرگىنىمىز يوق . بىز پەقەت ئىلگىرى سەن ئېيتىشقا تېگىشلىك سۆزلەرنىلا - يەنى دىندا ئاگاھلاندۇرۇشلارنىلا بەرگەنىدۇق . بىز ھايات ۋاقتىمىزدا ئۇلارنى كۈزىتىپ تۇرغان ئىدۇق . ئەمما بىز كەتكەندىن كىيىن سەن ئۇلارنى كۈزىتىپ تۇرغانىدىڭ . بىز سەن بىلدۈرگەندىن باشقىسىنى بىلمەيمىز . بىز پەقەت ئۇلارغا سىلەرنىڭ ۋە بىزنىڭ پەرۋەردىگارىڭلارغا تەقۋادارلىق قىلىڭلار ، ئەنە شۇ رەببىڭلارغا ئىبادەت قىلىشتا باشقىلارنى شېرىك قىلىۋالماڭلار دەپ ئېيتقان ئىدۇق .
ئەنە شۇ ۋاقىتتا ئاندىن ئۆزلىرىگە زۇلۇمنى ئىشتكەنلەرگە ئىلگىرى راست ئۇلارنىڭ ھەقىقەتەن شۇنداق دەپ ئاگاھلاندۇرغانلىقى ، ئەمما ئۆزلىرىنىڭ ھەقىقەتەن شۇ خىل ئاگاھلاندۇرۇشلار بۇيىچە مېڭىشىپ بولالمىغانلىقى ئايان بولدى . شۇنىڭ بىلەن ئۇلاردا ھېچ بىر ئۆزرە قالماستىن بىردەك جەھەننەمگە ھەيدەلدى . بارلىق پەيغەمبەرلەر ۋە ئەلچىلەر بىردەك رەسۇللاھ ئۆز ئۈممىتىنى ئاگاھلاندۇرغاندەك ، << مەھشەرگاھتا مەن سىلەرنىڭ بىرەر تۆگىنى ، ياكى كالا - قوينى ( خىيانەت قىلغان ، ئوغۇرلىغان سەۋەبتىن ) مۈرەڭلەردە يۈدۈپ تۇرغان ھالىتىڭلارنى كۆرۈپ قالماي >> دېگەنىگە ئوخشاش ، ھەممە پەيغەمبەرلەر ئۆز ئۈممىتىنى پەقەت ۋە پەقەت ھەممە ۋاقىتتا تەقۋادارلىق قىلىش بىلەن ئاللاھقا ئىبادەت قىلىشنى ئېيتقانىدى . لېكىن ، ئۆزلىرىگە زۇلۇمنى ئىشتكۈچىلەر بىردەك ئەنە شۇ خىل تەقۋالىققا ئىشتىلگەن نەسىھەتلەرنى يادىدىن چىقىرىپ قويۇشقانىدى . بۈگۈن ھەر قانچە ئۆزلىرىنى ئاقلىغان بىلەن ئورنىغا كەلسۇنمۇ ؟
ئىلگىرى ھەقىقەتەن نۇرغۇنلىغان كىشىلەر ئاللاھ تائالانىڭ ئۆزلىرىگە يەتكۈزگەن ياخشىلىق ۋە يامانلىقلارنى شەيئىلەرنى ، بەندىلەرنى ۋە باشقا مەخلۇقاتلارنى ، زالىملارنى ، ياخشىلارنى ۋاستە قىلىپ تۇرۇپ ئىرادە قىلغانلىرىغا قارىتا ، ئاللاھنىڭ شۇ خىل مەۋقەسىگە ئىشەنمەي ، شەيئىنى شۇنىڭدەك شېرىك قىلىۋېلىش بىلەن ئۆزلىرىنىڭ قانداقلارچە ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرۈپ مۇشرىكلاردىن بولۇشۇپ كەتكەنلىكلىرىگە ئىشەنمەيتتى . ئىشلىرىدا ئاللاھدىن باشقىلارغا تېۋىنىپ تۇرۇپمۇ ، باشقىلارغا يىغلاپ تۇرۇپمۇ ئىجابەت بولىشىنى ئىشتكەن تۇرۇقلۇق ، يەنىلا ئۆزلىرىنى تەقۋادارلاردىن ھېسابلىشاتتى . ئەمما ، بۈگۈن ئاللاھدىن باشقا شەيئىلەر ھەقىقەتەن يوق ئىدى . ئەمما ، شاپائەت قىلىشقا تېگىشلىك چىقىرىلىدىغان ئالاھىدە بەندىلەر ئەنبىيالار بولۇپ ، ئۆزلىرىگە زۇلۇمنى ئىشتۈچىلەر ئىلگىركى مۇشرىكلىكىنى قايتا روشەنلەشتۈرۈپ ، ئىلگىركى ھاياتىدا ئاللاھدىن تىلەپ بېقىپ ھېچ ئىجابەت بولمىغانلىقتىن ، بەندىلەرگە تېۋىنىش بىلەن بەندىلەرنى ، ھوقوقدارلارنى شېرىك قىلىۋالغانلىرىغا ئوخشاش ، بۈگۈنكى شۇ خىل شاپائەتكە ئالاقىدار بەندىلەرنى بىردەك ئاللاھقا قىلمىسا سىلەر قىلىڭلار ۋە سىلەر قىلىمەن دېگەن ئەمەسمىدىڭلار دەپ ، بىۋاستە ئۇلارنى ئاللاھنىڭ ئوغلى ، مەلۇم ۋارىسلىرى ئورنىدا كۆرۈش بىلەن ئۆزلىرىنىڭ كىملىكىنى ئاشكارلىغان ئىدى . بۇ ۋاقىتتا ھەممە ئاشكارا بولۇش بىلەن ئۇلار ھېچ ئۆزرىسىز دوزاخقا ھەيدىلىشتى . مانا بۇ ئىبادەتلەردە ئاللاھقا باشقىلارنى شېرىك قىلغانلىقنى ۋابالى . ھەر ئىشتا تەقۋادارلىق قىلىشنىڭ ئۆزىلا ئىبادەتتۇر . ئەگەر ناماز ۋە روزىلار ۋە باشقا ئىبادەتلەردە ئاللاھقا يۈزلىنىپ ۋە ئاللاھنىڭ بارلىق ئەھكاملىرىنى بەجا كەلتۈرۈپ تەقۋالىق قىلىش بولمىسا ، ئۇ پەقەت تەنھەركەت ، ئۆزىنى داۋالاشتىكى ۋاستە بولۇش بىلەن توختاپ قالغۇسىدۇر . ئەگەر بىر نېمىلەر لازىم بولسا ، بەندە ھەقىقەتەن ئاللاھدىن تىلەپ ئۇنىڭ ئىجابەت بولىشىنى تىلىسە ، ئاندىن شۇ نەرسە باشقا كۈچلەر تەرىپىدىن ئىجابەت قىلىنسا ، بۇنى شەيئىدىن ئەمەس بەلكى ئاللاھنىڭ شۇنداق ئورۇنلاشتۇرىشىدىن دەپ ئېتىقاد قىلغان ئاساستا دىندا بولۇش ۋە شۇ ئارلىقتا ئىجابەت بولۇشقىچە سەۋىر قىلىشلار بىردەك تەقۋادارلىق بولىدۇ . ئىبادەتنىڭ بۇ خىل كاتوگىرىيەسىدىن چىقىپ كېتىش بولسا ، بەندىنى مۇشرىكلىققا تاشلىۋەتكۈسىدۇر . شۇڭا جانابى ئاللاھ بارلىق بەندىلىرىنى پەقەت تاقىتى يېتىدىغان ئىشلارغىلا تەكلىپ قىلغان . تاقىتى يەتمەيدىغان ئىشلارغا ئېسىلغاندا ، شۇنىڭدەك باشقىلارغا يالۋۇرۇش ، يىغلاشلار ئارقىسىدىكى شېرىكچىلىك بىللە قوپقۇسىدۇر . مانا بۇ شېرىكچىلىك زېمىندىن ئاللاھدىن باشقا ئىلاھ ئىزدىگەن بولىدۇ . ئىلىم جەھەتتە بىر ئىلىمنىڭ ھەقىقىي ماھىيىتىنى بىلىشتە ئاللاھدىن باشقىلارنى ، ياكى ئۇستازى ، ئاللاھ ئىلىم ئەھلىلەرگە مەلۇم ئىلىمدارلارنى شاگىرت ياكى سورۇنداش قىلىپ بەرگەن ئىلىم ئەھلىلەردىن باشقا ياكى يۇرتتىكى ئۆزلىرى بەيئەت قىلغان موللىلاردىن باشقىلارنى ، قۇرئان - ھەدىسنىڭ ئەسلى ماھىيىتى بۇيىچە تۇتقا قىلماي باشقىلارغا بىۋاستىلا تېۋىنىپ كېتىدىكەن ، ئەنە شۇ ئۆزىگە ئىگە بولۇشتەك تېۋىنىش ، دەل زېمىندا ئاللاھدىن باشقا يەنە بىر مەبۇد تەلەپ قىلىۋاتقانلىقىنى بىلدۈرىدۇ . بەندە قانداقلا بىر ئىلىم جەھەتتىن بولمىسۇن ، ئەڭ توغرىسىغا يۆلۈنمەيدىكەن ، دىندا ئەقىدىسىنى بۇزىۋالغان بولىدۇ . بەندە توغرىغا يېتىش ئۈچۈن ھەقىقەتنى ئىزدىمەيدىكەن ، ئاخىرى ئۇ ھالاك بولۇپ كېتىدۇ . چۈنكى ئىسلام ھەقىقەتەن ھەق ئىلىملەر قورغانىدۇر . ئاللاھقا نىسبەتەن مەقبۇل دىن ئىسلامدۇر . بەندە ئىلىم توپلاشتا پەقەت ماتېرىياللارنى تۇتقا قىلىدىكەن ، ھەر قانداق بىر ئىلىمنى قۇرئان - ھەدىسكە ، پەن - تېخنىكىغا ۋە باشقا ساھەلەردىكى تەتقىقاتلارغا چۈشۈرۈپ ھەقىقىتىنى ۋە ماھىيىتىنى ئىسپاتلىمايلا كۆتۈرۈپ يۈرۈيدىكەن ، ئۇلار ئاقىۋەتتە ھەر بىر ئىلىمنى ئەسلى ماھىيىتى بىلەن ھەقىقەتلەپ يارىتىدىغان ئاللاھقا ، باشقىلارنىڭ قىياسى ، گۇمانى جاۋابلىرىغا ئاساسەنلا دەلىللەپ ماڭىدۇ دە، مانا بۇ مېڭىش ئاقىۋەتتە كىشىنى زېمىندا ئاللاھدىن باشقا يەنە بىر مەبۇد تەلەپ قىلغانلىق بولىدۇ دە ، مانا بۇ ئىلىم ئەھلىلىرى ، ئالىملار ۋە موللىلارنىڭ سەللا بىخەستەلىك قىلسا ئۆزلىرىگە زۇلۇم قىلىپ ئاللاھنىڭ مەبۇدلۇق كاتوگىرىيەسىدىن چىقىپ كېتىدىغان ئاجىزلىقىدۇر . ئىلگىرى رەسۇللاھ ساھابىلىرىغا قانداقلا بىر ئىشلار كەلمىسۇن ، چوقۇم ئۇنى ھەقىقەتلەشتە ئاللاھقا ئىستىخارە سېلىشقا قىستايتتى . ھالبۇكى بۈگۈنكى مۇسۇلمان ئەھلىلەرنىڭ كۆپىنچىسى نېمە ئۈچۈن ئىستىخاردىن ۋاز كېچىدۇ ؟ نېمە ئۈچۈن ئىشلىرىنى ئاللاھدىن سوراپ بىر تەرەپ قىلمايدۇ ؟ ھالبۇكى چۈشكە تەبىر بەرگەنلىكنى كاپىرلىق دەپ چۈشىنىپ تۇرۇپمۇ ، ئۆزلىرىنى ئاللاھنىڭ مۆئمىن بەندىلىرى قاتارىدىن سانىشامدۇ ؟
شۇنىڭدەك ، مۇسۇلمان قانداقلا بىر ئىشلار ئۈستىدە بولمىسۇن ، چوقۇمكى چوڭقۇر تەتقىق ئېلىپ بارمىقى لازىمدۇر . ئەسلى تەتقىقاتچىنىڭ ئەھلى مۆئمىنلەردۇر . ئەمما ، بۈگۈن نۇرغۇنلىغان ئۆزىنى مۆئمىن دەپ ھېسابلىغۇچىلار ھاماقەتلىكنى ، نادانلىقنى ئۆزلىرىگە ھەمراھ قىلغان تۇرۇقلۇق ، ھەمدە دىنىي ئىشلاردا توغرا بولسۇن ياكى خاتا بولسۇن ئىلگىركىلەرنىڭ قىياسى بۇيىچە پۈتۈلگەن كىتابلىرىغا ئاساسلىنىۋالغان تۇرۇقلۇق ، ئەنە شۇ ئاساسلىنىشتا ئاللاھدىن باشقا يەنە بىر مەبۇد تەلەپ قىلغان تۇرۇقلۇق ئۆزلىرىدىكى شېرىكچىلىكنى ئۇنتىدى . مانا بۇ ئۇنتۇش ، دەل ئىلىملەرنىڭ ، كىتابلارنىڭ ئىنتايىن كۆپلىكىدىن بولدى . بۈگۈن نادان قالماسلىق ئۈچۈن كىتابنى كۆپ ئوقۇيدىغان ، ئەنە شۇ كۆپ ئوقۇغان كىتابلارنىڭ كۆپلىكىدىن ئېزىپ كېتىدىغانمۇ بىر ۋاقىتتۇر . بۈگۈن ھەقىقەتەنمۇ ئاللاھقا ئىبادەت قىلىشتا ئەڭ كۈچلۈك ئېتىقاد لازىم كېلىدۇ . ئەنە شۇ ئېتىقادنىڭ نۇرى قەلىبكە لازىم كېلىدۇ . مۆئمىن ئەنە جىمى ئىشلىرىدا شۇ روھىيەتكە ئالاقىدار نۇرغا يۆلەنمىكى لازىمدۇر . ئەمما ، بۇنىڭدەك تەقۋالىق ئاساسى بۇيىچە ئىبادەت قىلىدىغانلار ئىنتايىن ئازدۇر .



(1) سۈرە ئەبەسە [34ـ36]
(2) بىز ئەلۋەتتە پەيغەمبەر ئەۋەتىلگەن ئۈممەتلەردىن (پەيغەمبەرلەر تەبلىغ قىلدىمۇ؟ سىلەر قانداق جاۋاب بەردىڭلار؟ دەپ) سورايمىز، پەيغەمبەرلەردىنمۇ ئەلۋەتتە (اﷲ تاپشۇرغان ۋەزىپىنى ئادا قىلدىڭلارمۇ؟ دەپ) سورايمىز [6]. (قىيامەت كۈنى ئۇلارنىڭ ئەھۋالىنى) ئۇلارغا ھەقىقىي بىلىش ئاساسىدا ئېيتىپ بېرىمىز، بىز ئۇلاردىن ئايرىلمىغان ئىدۇق (يەنى ئۇلارنىڭ ھەممە ئەھۋالىدىن خەۋەرداردۇرمىز) [7]بۇ كۈندە بەندىلەرنىڭ (ياخشى يامان ئەمەللىرىنىڭ) ئۆلچىنىدىغانلىقى ھەقتۇر. ياخشى ئەمەللىرى ئېغىر چىققانلار نىجات تاپقۇچىلاردۇر [8]. ياخشى ئەمەللىرى يېنىك چىققانلار بىزنىڭ ئايەتلىرىمىزنى ئىنكار قىلغانلىقلىرى تۈپەيلىدىن ئۆزلىرىگە زىيان سالغۇچىلاردۇر [9] ئەئراف


داۋامى بار !

ئەپسانە

                                                  ( 34 )

بۈگۈن قىيامەت ! كىشىلەر بۈگۈن ئۆز - ئارا شاپائەت قىلىشلارنىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى بىلىشىدىغان ۋاقىت . بۈگۈن ئىلگىركىگە ئوخشاشلا مەلۇم كىشىلەر بىر - بىرلىرىگە ياخشىلىق ئەمەللىرىنىڭ ساۋابلىرىنى بىر - بىرلىرىگە ھەدىيە قىلىشالايدىغان ۋاقىت . ئارىدىن بىر كىشى ئېيتتى : - ئى رەببىم ! مەن ھاياتىي دۇنيارىمدا بۇنچىلىك ياخشى ئەمەللەرنى قىلغان ئەمەس ئىدىم . ھالا بۈگۈن نېمىدىگەن نۇرغۇنلىغان ساۋابلار بۇ ؟ بۇنىڭ سەۋەبى نېمىدۇر ؟
ئاللاھ بۇنىڭغا جاۋابەن شۇنداق ئېيتتى : - شۇنداق ، سەن ئىلگىرى ھەقىقەتەن بۇنچە كۆپ ياخشى ئەمەللەرنى قىلغان ئەمەس ئىدىڭ . سەن گەرچە ياخشى ئەمەللەرنى بۇنچە كۆپ قىلالمىساڭمۇ ، لېكىن سەن ياخشى بىر پەرزەنت تەربىيلەپ قويغان ئىدىڭ ياكى ياخشى بىر پەرزەنتنىڭ ئۆسۈشىگە ئاتىلىق بۇرچۇڭ بىلەن قوللىغان ئىدىڭ ھەم ئۇنىڭغا ياردەم بەرگەن ئىدىڭ . ئەنە شۇ پەرزەنتىڭ سېنىڭ ھايات ۋاقتىڭدا بولسۇن ياكى سەن ئۆلۈپ كەتكەندە بولسۇن ، ساڭا ئاتاپ قىلغان ياخشى ئەمەللىرىنىڭ ساۋابىنى ھەدىيە قىلىپ تۇرغان ئىدى . بۈگۈن بۇنچە كۆپ ساۋابلار دەل سېنىڭ ئەنە شۇ مەۋقەيىڭ ئارقىسىدا كەلگەن نېمەتتۇر .
بۈگۈن ، خۇددى ھاياتىي دۇنيادىكى كىشىلەر قولىدىكى نېمەتلەرنى بىر - بىرلىرىگە ياردەم قىلغاندىكىگە ئوخشاش ، بۈگۈن ھەم ئۆزلىرىدىكى ئەنە شۇ ئىلگىركى قىلغان ياخشى ئەمەللىرىنىڭ ساۋابلىرىنى ھەم بىر - بىرلىرىگە ھەدىيە قىلىشتەك ئىمتىياز ئىچىدە ئىدى . لېكىن ، كىشىلەر ئارا ھەممىلەر بىر - بىرلىرىگە قارىتا ئالدىدىكى پىلسىرات كۆۋرۈكىدىن ئۆتكۈچە ئېنىرگىيەلىك بولۇشى ئۈچۈن يىتەرلىك ساۋابى ئېنىرگىيەسىگە مۇھتاج بولغانلىقتىن ، تولۇق نومۇرلۇق قىممەتكە يېتەلمىگەنلەر باشقىلاردىن ياكى ساۋاب ھەدىيە قىلىشقا ياكى ئاللاھنىڭ ئالدىدا سۆز قىلالايدىغان بەزى كۈچلۈك ئىمتىيازغا ئىگە پەيغەمبەرلەرنىڭ ئۆزلىرىگە ئارا تۇرۇپ يىتەرسىزلىكىگە قارىتا شاپائەت تەلەپ قىلىپ بېرىشىگە تولىمۇ مۇھتاج ئىدى . شۇ سەۋەب بۈگۈن ئۇلارغا ئۆزلىرىگە بېرىلگەن بىر - بىرلىرىگە سۆز قىلالايدىغان ئىمتىيازلىرىدىن پايدىلىنىپ ئاتا بالىلىرىغا ، بالا ئاتىلىرىغا ۋە ئانا - بالا ، قېرىنداشلار ، ئەر - خوتۇنلار ..... بىردەك ئۆزلىرىگە يىتەرسىز قالغانلىرىغا قارىتا ساۋاپ ھەدىيە قىلىشلىرى ئۈچۈن ساۋابى ئازلار ساۋابى كۆپلەرگە تىل ئىشتىشاتتى . گەرچە مەلۇم بىر قىسىملىرى ئۆزلىرىدىكى ساۋابلارنىڭ ئارتۇق قىسمىلىرىنى يېقىنلىرىنىڭ بەزىلىرىگە بىرىپ ئانچە - مۇنچە ھەدىيە قىلىپ شاپائەت قىلغان بولسىمۇ ، ئەمما نۇرغۇنلىغان بەندىلەرگە قارىتا يەنىلا شاپائەت قىلىنىش لازىم ئىدى . شۇ ۋەجىدىن شاپائەتكە مۇھتاج كىشىلەر ئۆز ئارا قىلىشىدىغان ھەدىيەلەرنىڭ تۈگىگەنلىكى ياكى ئۆزلىرىگە ھېچ ئامالنىڭ يوقلىقى سەۋەبىدىن ئاللاھ تائالانىڭ ئالاھىدە شاپائەتكە تىل ئىشتالايدىغان بەندىلىرىنى ئىزلىمەكتىن باشقا ئامال يوقلىقىنى بىلدى دە ، دەسلەپتە ئۇلار ئادەم ئەلەيھىسسالامنى كۆردى ۋە ئۇنىڭ يېنىغا بېرىپ - سەن بولساڭ ئىنسانلارنىڭ ئاتىسى ، اللاھ سېنى ئۆز قولى بىلەن ياراتقان . ساڭا ئۆزى جان كىرگۈزگەن ، پەرىشتىلەرنى ساڭا سەجدە قىلىشقا ئەمىر قىلغان ۋە ساڭا جەننەتتىن ئورۇن بەرگەن ، پەرۋەردىگارىڭنىڭ ئالدىدا بىزگە شاپائەتچى بولساڭ ئىكەن ، بېشىمىزغا كەلگەن ئېغىرچىلىقلارنى كۆرمىدىڭمۇ ؟ - دىيىشتى . ئادەم ئەلەيھىسسالام بۇلارغا جاۋابەن شۇنداق ئېيتتى : - ھەقىقەتەن پەرۋەردىگارىم بۈگۈن بۇنىڭدىن ئىلگىرى ۋە بۇنىڭدىن كىيىنمۇ ھېچ غەزەپلىنىپ باقمىغان ۋە غەزەپلەنمەيدىغان دەرىجىدە غەزەپلەندى . ئاللاھ مېنى جەننەتتىن بىر مېۋىنى يىيىشتىن مەنئى قىلغان ئىدى ، مەن ئۇنى يىيىش بىلەن ئاللاھقا ئاسىيلىق قىلدىم . مەنمۇ بۈگۈن ئۆزەمنىڭ ھالى بىلەن - دەپ ، ئۆزىنىڭ ھەقىقەتەن بۇنىڭلىققا ئاجىز كېلىدىغانلىقىنى ئېيتىپ ئۇلارنى نۇھ ئەلەيھىسسالامنىڭ يېنىغا بېرىپ بېقىشقا تەۋسىيە قىلدى . ئۇلار نۇھ ئەلەيھىسسالامنىڭ يېنىغا بېرىپ ئۇنىڭغا ئېيتتى : - ئى نۇھ ، سەن زېمىنغا ئەۋەتىلگەن پەرغەمبەرلەرنىڭ تۇنجىسى سەن ، شۈبھىسىزكى ئاللاھ سېنى شۈكۈر قىلغۇچى بەندە دەپ ئاتىدى . بىزنىڭ ھالىمىزنى كۆرمەيۋاتامسەن ، پەرۋەردىگارىڭنىڭ ئالدىدا بىزگە شاپائەتچى بولساڭ ئىكەن - دىيىشتى . نۇھ ئەلەيھىسسالام : - ھەقىقەتەن پەرۋەردىگارىم بۈگۈن ئىلگخرى ھېچ غەزەپلىنىپ باقمىان ۋە كىيىنمۇ بۇنچە غەزەپلەنمەيدىغان دەرىجىدە غەزەپلەندى . مەن قىلىدىغان ئەڭ كۈچلۈك دۇئايىمنى قەۋمىمنىڭ ھالاك بولۇشىغا قىلىۋەتكەن ئىدىم . مەنمۇ بۈگۈن ئۆز ھالىم بىلەن - دەپ ، ئۇلارغا ئانچە بولسىمۇ يول كۆرسىتىشنى ئىشتىپ : - سىلەر مەندىن باشقىسىنىڭ يېنىغا بېرىپ بېقىڭلار ، ئىبراھىمنىڭ قېشىغا بېرىڭلار - دەپ كۆرسەتتى . ئۇلار ئىبراھىم ئەلەيھىسسالامنىڭ قېشىغا كېلىپ : - ئى ئىبراھىم ، سەن ھەقىقەتەن ئاللاھنىڭ يەر يۈزى بۇيىچە ئەلچىسى ۋە ئاللاھنىڭ دوستىدۇرسەن . پەرۋەردىگارىڭ ئالدىدا بىزگە شاپائەت تەلەپ قىلغان بولساڭ ئىكەن -دىيىشتى . ئىبراھىم ئەلەيھىسسالام : - ھەقىقەتەن پەرۋەردىگارىم بۈگۈن بۇنىڭدىن ئىلگىرى ۋە بۇنىڭدىن كىيىنمۇ ھېچ غەزەپلىنىپ باقمايدىغان دەرىجىدە غەزەپلەندى . ھاياتىمدا ئۈچ قېتىم يالغان ئېيتقان ئىدى . ئەنە شۇ سەۋەب ئاللاھقا ئۇنچە چوڭ شاپائەتكار بولۇشتىن ئاجىزمەن . شۇڭا سىلەر مەندىن باشقا بىر پەيغەمبەرنىڭ يېنىغا بېرىڭلار ، بەلكى مۇسا ئەلەيھىسسالامنىڭ يېنىغا بېرىڭلار - دەپ ئېيتتى . ئۇلار بىرلىكتە مۇسا ئەلەيھىسسالامنىڭ يېنىغا بېرىپ : - ئى ئاللاھنىڭ ئەلچىسى مۇسا ، سەن بولساڭ ئاللاھ ساڭا تەۋرات نازىل قىلغان ، ھەمدە سەن بىلەن بىۋاستە سۆزلەشكەن پەيغەمبەرسەن . ساڭا شۇنداق ئىمتىياز بەرگەن پەرۋەردىگارىڭنىڭ ئالدىدا بىزگە شاپائەتچى بولساڭ ئىكەن ، ھالبۇكى بىزنىڭ ئەھۋالىمىزنى كۆرمەيۋاتامسەن ؟ - دەپ ئېيتىشتى . مۇسا ئەلەيھىسسالام ئۇلارغا جاۋابەن : - ھەقىقەتەن پەرۋەردىگارىم بۈگۈن ۋە كىيىن ئۇنچە دەرىجىدە غەزەپلەنمەيدىغان ھالەتتە غەزەپلەندى . مەن ئۇقۇشماسلىقتىن بىر ئادەمنى ئۆلتۈرۈپ قويغان ئىدىم . بۈگۈن مەنمۇ ئۆزەمنىڭ ھالى بىلەن . شۇڭا سىلەر مەندىن باشقىسىنىڭ يېنىغا بېرىپ بېقىڭلار . سىلەر ئىسانىڭ يېنىغا بېرىڭلار - دەپ ئېيتتى . ئۇلار ئىسا ئەلەيھىسسالامنىڭ ئالدىغا كەلدى ۋە ئۇنىڭغا : - ئى ئاللاھنىڭ ئەلچىسى ئىسا ، سەن ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرىسەن ۋە ئاللاھنىڭ ھەزرىتى مەريەمگە قىلغان كەلىمىسى سەن ۋە ئاللاھ تەرىپىدىن بولغان روھ سەن . بۆشۈكتە گەپ قىلغان پەيغەمبەرسەن . پەرۋەردىگارىڭ ئالدىدا بىزگە شاپائەتچى بولساڭ ئىكەن ، بىزنىڭ ھالىمىزنى كۆرمەيۋاتامسەن ؟ - دىيىشتى . ئىشا ئەلەيھىسسالام ئۇلارغا جاۋابەن : - ھەقىقەتەن پەرۋەردىگارىم بۈگۈن بۇنىڭدىن ئىلگخرى ھېچ غەزەپلىنىپ باقمىغان ۋە كىيىنمۇ غەزەپلەنمەيدىغان دەرىجىدە غەزەپلەندى - دېگەن گەپنى ئۈچ قېتىم تەكرارلاپ : - سىلەر مەندىن باشقىسىنىڭ ئالدىغا بېرىڭلار ، مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ ئالدىغا بېرىڭلار - دېدى . شۇنىڭ بىلەن ئۇلار ئاخىرى مۇھەمەد ئەلەيھىسسالامنىڭ يېنىغا كېلىپ : - ئى ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرى ، سەن بولساڭ بارلىق پەيغەمبەرلەرنىڭ تۈگۈنچىسىسەن ، سېنىڭ ئىلگىرى ۋە كىيىنكى گۇناھلىرىڭنى ئاللاھ كەچۈرگەن ، پەرۋەردىگارىڭ ئالدىدا بىزگە شاپائەتچى بولساڭ ئىكەن ، بىزنىڭ ھالىمىزنى كۆرمەيۋاتامسەن ؟ - دېيىشتى . شۇنىڭ بىلەن مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام ئالدىغا سۈرۈلۈپ مېڭىپ ئەرىشنىڭ ئاستىغا يەتكەندە ئاللاھقا سەجدە قىلدى ۋە شۇنىڭ بىلەن ئاللاھ تائالا ئۇنىڭ قەلبىگە ئىلگىرى ھېچ كىشىنىڭ قەلبىگە سالمىغان ھەمدۇ سانالارنى سېلىپ ئالاھىدە رەھمەت قىلغاندىن كىيىن ئاللاھ ئۇنىڭغا شۇنداق خىتاب قىلدى : - ئى مۇھەممەد ، سورىغىنىڭنى بېرىمەن ، شاپائەت قىلغىن ، شاپائىتىڭنى قۇبۇل قىلىمەن - دېدى . شۇ شۇنىڭ بىلەن مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام سەجدىدىن بېشىنى كۆتۈرۈپ : - ئى ئاللاھ ، ئۈممىتىمگە مەغفىرەت قىلغىن ، ئى ئاللاھ ئۈممىتىمنى كەچۈرگىن دەپ ئاۋۋال ئۆزىنىڭ ئۈممىتى ، ئۆزىدىن كىيىن كەلگەن مۇسۇلمان ئەھلىلەرگە قارىتا شاپائەت تىلىدى . شۇنىڭ بىلەن جانابى ئاللاھ مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا : - ئى مۇھەممەد ، سەن ئۈممىتىڭ ئىچىدىن ھېساب ئېلىنمايدىغانلارنى جەننەتنىڭ ئوڭ ئىشىكىدىن كىرگۈزگىن ، ئۈممىتىڭنىڭ قالغانلىرى باشقا ئىشىكتىن كىرىشتە باشقا ئۈممەتلەر بىلەن ئوخشاشتۇر - دېدى . شۇنىڭ بىلەن ئالدى بىلەن ھېچ ھېساب ئېلىنماستىن جەننەتكە كىرگۈزىلىدىغانلار بىرلىكتە مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ يول باشلىشى بىلەن جەننەتنىڭ كەڭلىكى مەككە بىلەن ھەجەرچىلىك كېلىدىغان كەڭلىكتىكى ئىشىكى بىلەن كىرىشكە باشلىدى . بۇلار سۇئال - سوراقسىز مەھشەرگاھتا مۇشۇ ۋاقىتنىڭ كېلىشىنى كۈتۈپ تۇرۇشقانلار ئىدى . بۇلار ئاللاھنىڭ ئۆزلىرىگە تېگىشلىك قىلغان ئورنىنى پەرىشتىلەرنىڭ باشلىشى ۋە تونۇشتۇرۇشلىرى بىلەن تاپتى . بۇلار ئىنتايىن كۆڭۈللۈك جەننەتكە ، نېمە دېسە شۇ بار بولغان ، ئىمتىيازى ئىنتايىن كۈچلۈك بولغان جەننەتكە ئېرىشتى . ئۇلار ئىلگىرى ئىشلىگەن ئەمەللىرىنىڭ نەتىجىلىرىنى كۆردى .

داۋامى بار !

ئەپسانە

                                                    ( 35 )


سوراقسىز جەننەتكە كىرىپ كېتىدىغانلار ئارقا - ئارقىدىن ھەر بىر پەيغەمبەرلەر ھەمدە ئۇلاردىن كىيىن شۇلارنىڭ يولىنى تۇتقا قىلىپ ماڭغان ئەلچىلەر بىلەن بىرگە ئۇلارغا ئەگەشكۈچىلەر بىرگە بىرنىڭ كەينىدىن يەنە بىرلىرى كىرىپ ئۆزلىرىنىڭ ئورنىنى تېپىشقا باشلىدى . ئۇلار گاھىدا يۇقىرى جەننەت فىردەۋس جەننىتىگە يەتكەن بولسا يەنە بەزىلەر ئۇنىڭدىن تۆۋەنكى جەننەتكە ، يەنە بەزىلەر يەنە ئۇنىڭدىنمۇ تۆۋەنكى جەننەتكە ئېرىشتى . قالغانلىرى بولسا پىلسىرات كۆۋرىكىدىن ئۆتۈشكە ، شۇنىڭ بىلەن قۇتۇلغانلىرى ئىلگىركىلەر ئېرىشكەنكى جەننەتلەردىن تۆۋەنكى جەننەتكە يەتمەك ئىشتىلدى . شۇنىڭ بىلەن بەزىلەر خۇددى شامالدەك ، يەنە بەزىلەر يۈگۈرگەندەك ، يەنە بەزىلەر ماڭغاندەك ئۆتۈشكە باشلىدى . بارا - بارا ئۇلارنىڭ ئارىسىدىن پىلسىرات كۆۋرىكىدىن تېيىلىپ يىقىلىپ ئۇدۇللا دوزاخقا چۈشۈپ كىتىۋاتقانلار كۆپەيگىلى تۇردى . يەنە بەزىلەر پىلسىرات كۆۋرىكىنىڭ يېنىغا خۇددى قارماقتەك ئورنىتىپ قويۇلغان ئىلمەكلەرگە ئىلىنىپ دېگەندەك ئاران - ئاران ئۆتەتتى . بەزىلەر قارشى قىرغاققا يېقىن قالغاندا چۈشۈپ كېتىۋاتسا ، يەنە بەزىلەر قەدىمىنى ئەمدى ئېلىشىغىلا چۈشۈپ كېتەتتى . ۋەھالەنكى پىلسىراتتىن چۈشۈپلا كەتسە تۆۋەن تەرەپ ئوت ئىدى . بۈگۈن چۈشۈپ كېتىۋاتقانلار دەل ئىلگىركى ياخشى ئەمەللىرى ئاز بولۇپ قالغان ، نۇرغۇنلىغان ساۋابلىق ئىشلارغا پىسەنت قىلماستىن قۇرۇق ئۆتكۈزىۋاتقانلار ، بۈگۈنى ئۈچۈن ئالدىنقى ھاياتىدا تولۇق رەۋىشى بۇيىچە ئىشلەپ بولالمىغان ، بەلكى ھورۇنلۇق قىلغان كىشىلەر ئىدى . بۈگۈن ئەنە شۇ ھورۇنلىقىنىڭ تەمىنى تېتىش ئۈچۈن چۈشۈرىۋېتىلگەنىدى . چۈنكى بۇ ئورۇن ئۆزىنى ئۆزى بىلمەيدىغانلارنىڭ كىرىدىغان جايى ئىدى . ئىلگىركى ھاياتتىمۇ شۇنداق ئۆزىنى بىلمەستىن كۇفرىلىقلارغا قالغاندا ، ئاللاھنىڭ جازالىشىغا ئۇچىراپ گاھىدا تەن جازاسىغا ، گاھى مەنىۋىي ۋە روھىي جەھەتتىكى جازالارغا ئۇچىراپ كەلگەنىدى . ئەنە شۇ ئۇچىراشلارغا پەرۋا قىلمىغانلار بۈگۈن ھەقىقەتەن نادامەت چېكىۋاتاتتى . مۇشۇ تاپتا كۆڭۈل كۆزىمىزنى شۇلار تەرىپىگە قارىتىدىغان بولساق ، نېمىدىگەن نالە - پەريادلار بىلەن تولغان ئورۇن . ئۇلارنىڭ بەزىلىرى بەزىلىرىگە لەنەت ئوقۇۋاتقان ، بەزىلىرى يەنە بەزىلىرىگە كايىۋاتقان ۋە بەزىلىرى بەد دۇئا قىلىۋاتقان ، چايانلارنىڭ چېقىشىغا بەرداشلىق بېرەلمەي ۋارقىراپ چېرقىراشلار ، ئوتتا كۆيۈپ ۋارقىراشقا ھېچ مادارى يوق تىتىرىگەن ، سەكرىگەن ھالەتتە قاچىدىغان جاي يوق كۆيۈشكە قىستالغان كىشىلەر بىلەن تولغان . ئۇلار ئۇسسايتتى ، ئىنتايىن چاڭقايتتى . ئۇلارمۇ قورسىقىغا بىر نەرسە يېمىسە بولمايتتى . چۈنكى ئاچلىق بەدەننى تېخىمۇ ئاغرىققا ئېلىپ باراتتى . ئىچەي دېسە ئىچكۈدەك پاكىز نەرسە يوق ، بەلكى ئىنتايىن ھارارەتلىك قاينىغان قايناقسۇ بار ئىدى . پاسكىنا نەرسە قان ، يىرىڭلار بار ئىدى . گەرچە ھارارەتلىك قايناقسۇ ئىنتايىن قززىق بولسىمۇ ، ئەمما قان - يىرىڭدىن پاكىز ئىدى . ئۇلار ئوتنىڭ يولقۇنىدىن قىزىپ ، ئىس تۈتەكلەر ئارىسىدا ھېچ تىنغۇدەك ماجالى قالمىغانلىقتىن ئىچمەي دېسە ئامال يوق ، ئاخىرى ئازراق بولسىمۇ ئازابتىن ، ئۇسسىزلىقتىن قۇتۇلۇش ئۈچۈن ھارارەتلىك قايناقسۇنى ئىچشكە مەجبۇرلىناتتى . ئىچسە ئىچى ئۆرتىنىپ پىشىپ يىرىڭ ئاققۇدەك ھالەتتە پىشىلداق بولۇپ كېتەتتى . ئەمما ئۇلار ئازراق بولسىمۇ ئۇسسىزلىقنىڭ دەردىدىن قۇتۇلالايتتى ۋە بارغانچە ھالسىزلىنىپ كېتىۋاتقان تېنىنى ئانچە بولسىمۇ قۇۋۋەتلەندۇرىۋالاتتى . ئۇلاربىڭ بەزىلىرى بەزىلىرىگە قارىتا ئاچچىقتىن : - نالە قىلىپ بۇ ئازابنى بىزگە ئېلىپ كەلگەنلەر دەل سىلەر . سىلەر ئۆز يولۇڭلار ۋە قىلمىشىڭلار ، ئەقىدەڭلارنىڭ توغرىلىقىغا قەسەم قىلىپ بىزگە ئىشەندۈرەتتىڭلار . ئەمما سىلەرنىڭ قەسىمىڭلارغا ئىشىنىپ بىز ھەقىقەتەن ئېزىپتىكەنمىز . ئەگەر سىلەر بولمىغان بولساڭلار بىز بۇ كۈنگە قالمىغان بولاتتۇق - دېيىشەتتى .  قارشى تەرەپتىكىلەر ئۇلارغا قارىتا : - سىلەر بىزنى ئەيىپلىمەڭلار ، بەلكى ئۆزەڭلەرنى ئەيىپلەڭلار ، چۈنكى بىزنىڭ سىلەرنى ئازدۇرغۇدەك كۈچىمىز يوق ئىدى . بىز پەقەت سىلەرگە تىل ئىشتىپ ۋەسۋەسە قىلغان ئىدۇق . سىلەر بىزگە ئەگەشتىڭلار . بىز سىلەرنى ئازدۇردۇق ، چۈنكى بىز ئازغان قەۋم ئىدۇق . ئەگەر ئاللاھ بىزنى ھىدايەت قىلغان بولسا بىز سىلەرنى ھىدايەت قىلاتتۇق ......  مانا بۇ كۇفرىلىقلار ... بۈگۈنمۇ ھەم ھېچ توغرىغا قايتىشى بولمىغان ، تەۋبە قىلاي دېمەستىن ئاللاھ بىزنى ئىلگىرى ھىدايەت قىلغان بولسا بىزمۇ سىلەرنى ھىدايەت قىلاتتۇق دەپ ، ئىلگىركى كۇفرىلىقى بۇيىچە بۈگۈنمۇ ھەم توختا ، ئىلگىرى بىز ئاللاھقا ئىلتىجا قىلمايتتۇق ، ئەنە شۇ ئىلتىجاسىزلىقىمىز ئاقىۋەتتە بىزنى مۇشۇ كۈنگە قويدى . ئەمدى بولسىمۇ ئىلتىجانى ئاللاھقا قىلايلى !!! دېمەستىن يەنىلا ھەممىنى ئاللاھقا ئىشتىپ قويۇش بىلەن تەيىن تاپماقلىقنى تىلەشكەنىدى . تولىمۇ ئەپسۇسكى ، ئەنە شۇ مەۋقەسى ھاياتىدا بولغاچقا ھالا بۈگۈنكى ئورنى شۇ بولغاچ ، ئەنە شۇ چۈشەنچىسى مەۋقەسى بىلەن ھەم بۈگۈنكى ئورنىنىڭ مەڭگۈ شۇنداق تۇرىشىنى تىلەشتىن باشقىسىنى بىلىشمەيتتى . مەيلى قايسى بىر ئالەم قايسى بىر جايدا بولمىسۇن ، كىشى ئۆزلىرىنى ئۆزلىرى ئۆزگەرتمىگۈچە ئاللاھ ئۇلارنى ئۆزگەرتىپ قويمايتتى . چۈنكى ئالەملەرنىڭ ھەممىسى بىر نىسبەتلىك ۋە ئۇنىڭ ئىگىسىمۇ پەقەت بىرلا ئىدى . بارلىق بەندە پەقەت ۋە پەقەت ئەنە شۇ بىر ئاللاھقىلا ئىبادەت قىلىش ، تېۋىنىش ئۈچۈنلا يارىتىلاتتى . لېكىن بەندىنىڭ كاجلىقى ، ئۆزىنى ئۆزى ھالاكەتكە تاشلىشى ئارقىسىدا ئەنە شۇنىڭدەك جاھىللىق پاتقىقىغا سىڭىشىپ كېتىشەتتى . مانا بۇ كۇفرىلىقلارنىڭ ئەقىدىگە سىڭىشىپ كەتكەنكى مەۋقەسى .
يەنە بەزىلەر ئۇلاردىن تۆۋەنرەك ئازابلاردا بولۇپ ، ئۆز - ئارا بەزى ۋاقىتلاردا تېرىلەر كۈيۈپ ئاغرىق ئازابىنى سەل بېسىققان ۋاقىتتا پاراڭمۇ قىلىشالايتتى . شۇ ئارلىقتا بىر كىشىنىڭ قارنى بىر جايغا تۆكۈلگەن بولۇپ ، ئۇ خۇددى ئېشەك تۈگمەننى چۆگۈلىگەنگە ئوخشاش داۋاملىق شۇ ئورۇننى چۆگۈلەپ ئايلىنىپ تۇراتتى . ئۇنىڭ يېنىدىكى بەزىلەر بولسا ئۇنى تونۇيتتى ۋە ئۇنىڭ بۈگۈن ئۆزلىرىدىن ئەمەس دەپ ئىشىنەتتى . چۈنكى ئۇ ئاجايىپ ئىلمدار ، ۋەزرىخاھ كىشى ئىدى . ئۇلار ئۇنىڭدىن : - ئى پالانى ، سەن ئىلگىرى كىشىلەرگە ۋەز ئېيتىدىغان ۋە يازىدىغان پالانى موللاھاجى ، قارىھاجى ، ئالىم ئەمەسمىدىڭ ، ھالا بۈگۈن ھالىڭ نىچۈك ؟ - ئۇ كىشى ئېيتتى : - توغرا ، مەن ئىلگىرى سىلەر ئېيتقاندەك شۇنداق شەخىس ئىدىم . لېكىن مەن باشقىلارغا ئۆگەنگىنىمنى ئېيتاتتىم ، لېكىن ئۆزەم قىلمايتتىم . چۈنكى مەن ئىلگىرى ئۆگەنگىنىمنى چۈشەنمەيتتىم . ئەگەر بىلگىنىمنى چۈشەنسەم ئىدىم بۇ كۈنگە قالماس ئىدىم .

شۇنداق . كىملەركى قانداق كىشىلەرگە ئەگەشكەن بولسا ئۆزلىرىمۇ شۇنىڭدەك كىشىلەردىندۇر . چۈنكى كىشى ئازغاندا ئازغۇچىلارنى ياخشى كۆرىدۇ . كىشى ھارامغا كۆنگەندە ۋە شۇنىڭغا ئىنتىلگەندە ھارامخورلارنىڭ سۆزلىرى ، قىلمىشلىرى ئۇنىڭغا ياقىدۇ . ئەگەر ئۇ شۇ ھالىتىدە ئۆزلىرى ياخشى كۆرگەن يامان ئىشلارنى قوللىغۇچى موللا - ئۆلىمالارنى تاپىمەن دېسە ، ئەنە شۇنىڭدەك نام - ئاتاققا ئىگە كىشىلەرنى تاپالايدۇ . ئەنە شۇ تېپىش ئاقىۋەتتە ئۇلارنى قۇتۇلغۇسىز نادامەتلەرگە ئاپىرىپ تاشلايدۇ .
كىملەركى ئەگەر ھىدايەت تاپسا ، ھىدايەت تاپقۇچىلار بىلەن بىرگە بولىدۇ ۋە ھىدايەت تېپىشتىن ئىلگىرى ئەنە شۇ ھىدايەتكە ئىگە كىشىلەرنىڭ قىلمىشلىرى ئۇنىڭغا چىرايلىق كۆرسىتىلىنىدۇ . چۈنكى ئۇ ھىدايەتنى ئىزدىدى ۋە ئاللاھىدىن ھىدايەت تەلەپ قىلدى . تەلەپ قىلىش بىزدىن ، كۆرسىتىش ئاللاھدىن . تەلەپ قىلىش بىزدىن ، ئۇلاشتۇرۇش ئاللاھدىن . تىرىشىش بىزدىن ، تەقدىر قىلىش ئاللاھدىن . بىز نېمىلەرنى تىلمەيلى ، ئاللاھ ھامان شۇنى بىزلەرگە تەقدىر قىلماي قالمايدۇ . پەقەت تاقىتىمىز يېتىدىغان نەرسىلەرنىلا تىلىسەك . ئەمما ، ئاللاھدىن تىلىمەي دۇئانىڭ شەكلىنى قىلىپ قويۇپ ، دۇئالىق سۆزلەرنى قىلىپ قويۇپلا << مەن ئاللاھدىن تىلىدىمغۇ >> دەپ سۆز - ھەركەتنى ئىبادەت ئورنىدا قىلىۋالغاندا ، ھەقىقەتەن بۇنىڭدەك دۇئا مەقبۇل ئەمەس . چۈنكى ئاللاھ ئېيتقان << مەقبۇل دۇئا ئاللاھقا قارىتىلغان دۇئادۇر >> يادقا ئېلىۋالغان دۇئا قانداقمۇ ئاللاھقا قارىتىلسۇن ؟ كىمگە گەپ قىلىۋاتقىنى ئوچۇق بولمىغان بىر كىشى ئۇدۇل كەلگەن تەرەپكە قاراپ سۆزلەۋېرىپ ، ئاخىرى مەن ساڭا دېگەن دەپ مەلۇم بىر شەخىسنى تۇتسا ، بۇ قانداقمۇ شۇ شەخىسكە قارىتىلغان سۆز بولسۇن . سۆز چوقۇم ئى پالانى دەپ نوقۇپ تۇرۇپ ، ئۇنى چاقىرىپ تۇرۇپ ئاندىن قىلىنغاندا ، ئاندىن چوقۇمكى ئۆز ئورنىنى تاپقۇسىدۇر . شۇنىڭدەك ، ئاللاھنى تونىمىغان ۋە ئىبادەتنىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى بىلمەيدىغان << مۆئمىن >> لەر ، قانداقمۇ ئىبادەتتە ئاللاھقا يۈزلىنەلىسۇن ؟ بۈگۈنكى زىيانغا ئۇچىرىغانلارنىڭ ھەممىسى دەل ئەنە شۇ خىل يالغانچىلىقنى تەشەببۇس قىلغۇچىلار ۋە ئەنە شۇ تەشەببۇسقا قالغۇچىلار ئىدى .

داۋامى بار !