مەھشەرگاھتىن قايتىپ كەلگەنلەر

ئەپسانە

                                               مەھشەرگاھتىن قايتىپ كەلگەنلەر

قايتىش : ھەممىمىز بىلىمىزكى ، ھەر كىم مەيلى قايسى جايغا بارمىسۇن ، چوقۇم مەلۇم مۇرات - مەقسەتلىرىگە ئېرىشكەندىن كىيىن چوقۇم قايتىپ كېلىدۇ . بۇ قايتىشنىڭ ماھىيىتى شۇنداق قايتىشكى ، بەزىلەرنىڭ ئېرىشكىنى بەزىدە ماددىي نەرسىلەر بولسا ، بەزىلەرنىڭ مەنىۋىي نەرسىلەر يەنە بەزىلەرنىڭ بولسا ھىسسىي نەرسىلەر بولۇپ ، گاھىدا بۈگۈنكى نەرسىلەرنى ئالغان بولسا ، گاھىدا ئىلگىركى نەرسىلەرنى ئالىدۇ . گاھىدا بولسا ئۈلگىلىك نەرسىلەردىن ئالسا ، گاھىدا ئىبرەتلىك نەرسىلەردىن ئالىدۇ . ئەمما ، بۇ تېمىدا ئېلىشقا تېگىشلىك قىلىنىپ ئېيتىلىدىغىنى بولسا ئىلگىركى ياكى بۈگۈنكى ئەمەس ، بەلكى بۈگۈنكى ھاياتلىق تۈگەپ ، كىيىنكى ھاياتلىقتىن ئۆرنەكلەرنى ئېلىش تەۋسىيە قىلىنغۇسىدۇر . شۇ ۋەجىدىن تاقىتىمنىڭ يېتىشىچە كەلگۈسى بېكىتىمىز بولغان مەھشەرگاھتىكى ھاياتلىق توغرىسىدا ئېيتىپ بەرسەم ، ھەمدە نۇرغۇنلىغان بۈگۈننى قولدىن كەتتۈرۈپ قويغانلارنىڭ شۇ ۋاقىتتىكى ھالىدىن خەۋەر بېرىپ ، بۈگۈندە نېمىلەرنى قىلىشىمىز ۋە قىلماسلىقىمىز توغرىسىدا سىلەرنىڭ روھىي دۇنيارىڭلارنى شۇ ۋاقىتقا ئېلىپ چىقسام ، سىلەرنىڭ چوقۇم ئۇ يەردىن ياخشى نەرسىلەرنى ئېلىپ قايتىشىڭلارغا ئىشىنىمەن .
مەزكۇر تېمىنى بۇرۇنلا پۈتتىرىۋاتاي دەپمۇ ئويلىغان ئىدىم . ئەمما ، ئادەمگە دېگەن مەلۇم بېسىم بولمىسىمۇ ھەم مەلۇم بىر زىل تېمىلارغا قارىتا ئالاھىدە ۋاقىت ئاجىرتىپ ئېتىكاپقا كىرمەكمۇ تەلەپ قىلىنىدىكەن . شۇڭا بۈگۈنكىدەك ئەۋزەل شارائىتتىن پايدىلىنىپ ، بۇ تېمىنىڭ بېشىنى يوللىۋېتىش بىلەن كىيىننى پۈتتۈرۈشكە ئۆزەمگە بېسىم ئېلىپ كەلمەكنى ئىشتتىم . شۇڭا تورداشلارنىڭ كەيپىياتىمنى بۇزىدىغان ، ياكى باشقىچە مۇنازىرىلىك مەزمۇنلارغا قىستاپ قويماسلىقىنى سورايمەن . ھەممىمىزگە ئاللاھنىڭ رەھمىتى ۋە سالامى بولسۇن ، ئەسسىلامۇ ئەلەيكۇم ۋەرەھمۇتۇللاھى ۋەبەركاتۇھۇ


                                                            ( 1 )

بۈگۈن قىيامەت ! راستىنلا ئىلگىرى بۈگۈندىن ئاگاھلاندۇرۇلغان ئىدى . ئاگاھلاندۇرۇلۇش شۇنداق ئىدىكى ، مەريەم ئوغلى ئىسا << 40 >> تۇرغانكى زامانىدىن كىيىنكى بىر مەھەل ئۆتكەنكى يەنە شۇنىڭدەك << 40 >> تۇرغانكى بىر زامانلاردا ياخشىلار ، ئىماندارلار بىر - بىرلەپ كېتىپ ، ھەتتا ئاخىرقى قېتىم جانابى ئاللاھنىڭ ئىسسىق بىر شامال ئەۋەتىشى بىلەن ، ئاللاھنىڭ شۇ زامانغا خاس ياخشى نىسبەتلىك كېلىدىغان بارلىق بەندىلىرىنى ئەنە شۇ شامالنىڭ تېگىشى بىلەن بىر - بىرلەپ ئېلىپ كېتىشى بىلەن ، پەقەت شۇ خىل شامالنىڭ تەگسىمۇ ھېچ بىر ياخشىلىقتىن ئەسەر بولمىغانلىقتىن تەسىر قىلمىغان بەندىلەر قېلىپ ، بازار - رەستىلەردە ، باياشاتچىلىق تۇرمۇشلىرىدا ، ھەممە جەھەتتىن كەڭرىچىلىك قاپلانغانكى ئىمتىيازىدا ھەر جەھەتتىن ئۆز - ئارا جاڭجاللىشىپ تۇرۇشقان ، قەلىبلىرىنى شۇنىڭدەك ھاكاۋۇرلۇق ، مەنمەنچىلىك كىبىرى قاپلاپ ، پەقەت ئۆزىنىڭكىنىلا راست دەيدىغان ، بىرسىنىڭ بىرسىگە قەدىرى بولۇنمايۋاتقان بىر پەيتتە شۇنداق بىر قاتتىق گۈدۈك چېلىندىكى ، ئەييۇھەنناس ! بۇ گۈدۈك ئىلگىرى بۇنچە قاتتىق چېلىنمىغانىدى . ئىلگىرى بەزى قەۋمنى ھالاك قىلماق ئۈچۈن جىبرىئىل ئەلەيھىسسالام << ھو >> قىلىپ ھۆكۈرگەندىمۇ بۇنچىلىك قاتتىق ئاۋاز چىقمىغانىدى . ئىلگىرى پەقەت بىر قەۋمنىلا ھالاك قىلماق ئۈچۈن زىلزىلە قىلىنغان بولسا ، بۈگۈن بارلىق يەرشارىنى قاپلىغۇدەك دەرىجىدە كۈچلۈك ، ئىنتايىن قاتتىق قىلىنىپ ئىسراپىل ئەلەيھىسسالامنىڭ گۈدۈكى ئاسمان - زېمىننى ئىنتايىن دەھشەتلىك سۈرئەتتە ئايلىنىپ ئۆتۈپ ، بارلىق جانىجانىۋارلارنىڭ ھەممىۋاسىنى بىردەك ھالاك قىلىۋەتكەن ئىدى .
ئىلگىرى بومبىلارنىڭ قاتتىق ئاۋازى بىلەن ئەتىراپتىكىلەرنىڭ قۇلاقلىرى ۋاقىتلىق پاڭ بولۇشۇپ ، ھېچ نەرسىنى ئاڭلىيالماي تېڭىرقاپ تۇرۇشۇپ قېلىشقاندەك ، خۇددى ھاراق ئىچىپ مەس بولۇشۇپ قالغان ئادەملەردەك ، شەيئىلەرگە ئەلەسلەرچە قاراپ تۇرۇپ قېلىشقاندەك ئەھۋاللار يۈز بېرىشىپ تۇراتتى . ئەمما ، ئۇنچىلىك ئاۋازلاردا كىشىلەرنىڭ ھالاك بولوپ ئۆلۈپ كېتىشى ھەقتىن يىراق ئىدى . ئەمما ، جىبرىئىل ئەلەيھىسسالام سەمۇد قەۋمىنى ھالاك قىلىش ئۈچۈن ئاۋازىنى چىقىرىپ ھۆركۈرگەندە بولسا ، شۇ زېمىندىكى كىشىلەر ئاۋازنىڭ قاتتىقلىقىدىن قۇلاقلىرىدىن قان ئېقىپ ، كۆزلىرى چاناقلىرىدىن چىقىپ كېتىپ دېگەندەك ئەھۋاللاردا قىرىلىپ كېتىشكەنىدى . شۇنىڭدەك ، بۈگۈنمۇ ھەم بۇ خىل قاتتىق گۈدۈك ئاۋازىدىن زېمىندىكى ئاللاھ ساقلاپ قالماقلىقنى ئىرادە قىلغانكى مالائىكىلەردىن باشقا جىمى ھاياتلىقنىڭ ھەممىسى شۇ بىر ئاۋاز بىلەن تەڭ جېنىدىن جۇدا بولۇشۇپ ھالاك بولۇشۇپ كەتتى . بۇ ئاۋازنىڭ قاتتىقلىقى يەر زېمىننىڭ ھەر بىر قېتىغىچە كىرىپ بارلىق جانلىقلارنىڭ ھەممىسىگە يېتىپ باردى ھەمدە بۇ ئاۋازنى ئاڭلىغانلىكى جانلىق جېنىدىن جۇدا بولۇشۇپ ھالاك بولماي قالمىدى . شۇنىڭ بىلەن تەڭ ئاللاھ تائالا ئىلگىرى ئالەملەرنى يارىتىپ بولۇپ ئەسلى ئاۋازىدا << مەندىن باشقا يەنە بىر ئىلاھ بارمۇ ؟ >> دەپ توۋلىغاندەك ، بۈگۈن ھەم شۇ ئاۋازدا << مەندىن باشقا يەنە بىر ئىلاھ بارمۇ ؟ >> دەپ توۋلىۋەتتى . چۈنكى ، ئىنسان يارىتىلىنىپ تاكى بۈگۈنگىچە ئاللاھنى غەزەپلەندۈرىدىغان ئىشلار داۋاملىق ھالدا كۈرمۈڭلىشىپ دەۋىرلىنىپ تۇرغاچقا ، ئاللاھنىڭ بۇلارغا چىداشلىق بېرىشىنىڭ ئاخىرقى چېكى يەتكەنىدى . ئەمما ، ئىلگىرى ئاللاھ بۇنداق ئېيتىلمايتتى . چۈنكى ، بۇنداق ئېيتسا ئۆزىنىڭ ئىلگىركى ۋەدىلىرى ، ئىلگىركى تۈزگەن سىنارىلىرى ئەسلى ماھىيىتى ، شەكلى - سىياقى بۇيىچە رېتىمدا چىقماي قالاتتى . شۇنىڭ ئۈچۈن جانابى ئاللاھ ئەنە شۇنىڭدەك ئالدىن تۈزۈلۈش كىرگۈزگەنلىكتىن ، بەزى ئاجىزلىقلاردا بولۇپ قالغانىدى . ئەمما ، بۈگۈن ئۇنداق ئەمەس ئىدى . پەرىشتىلەر ئاللاھنىڭ جىلۋىسىنى ھەر ۋاقىت تۇيۇپ تۇرىشاتتى . شۇڭا ئۇلار بۇيرۇلغاننىلا قىلىشاتتى . ئەمما ، ئۇنىڭدىن باشقىلارغا بولسا ئاللاھنىڭ ھاياتلىق جىلۋىسى يۇشۇرۇن ھالەتتە بولغاچ ، ئالىمنى ھەم ئانچىكى غەپلەت  باسسا ئۆزلىرىمۇ تۇيماستىن ئىلاھلىق ، مەبۇدلۇق ئورنىدا خاتالىقنى ئىشتىپ قويۇشتەك ئەھۋالاتلارغا قالغاندەك ، ئۇنىڭدىن تۆۋەندىكىلەر بولسا ، ئۇنىڭدىنمۇ تۆۋەندىكىلەر بولسا بىردەك بارا - بارا شۇ خىل زالىملىقىدا تولىمۇ ھەددىدىن ئېشىشىپ كېتىشكەنىدى . ئەنە شۇ ھەددىدىن ئېشىشىش ئاللاھنى تولىمۇ غەزەپلەندۈرگەنىدى . شۇڭلاشقىمۇ ، ئاللاھنىڭ بۈگۈنكى بۇ << سۆزى >> ھەقىقەتەن غەزەپلىك ، قەھىرلىك چىقىپ كەتكەنىدى . ھەتتا پەرىشتىلەر چېغىدا ئاللاھدىن بۈگۈنكىدەك قورقۇشتا بولۇشۇپ باقمىغانىدى . چۈنكى ئۇ ئۆزىنىڭ غەزەپلەنگەنلىكىنى ، قەھىر قىلغانلىقىنى ئىپادىلەپ قاتتىق بىر خىتاپ قىلىۋەتكەنىدى . ئاللاھنىڭ بۇ خىل خىتابىنى پەقەت پەرىشتىلەرلا كۆتۈرۈش ئىمكانىيىتى بولغاچقىلا ، جانابى ئاللاھ بۇ خىل خىتابىنى بۈگۈنگە قويغانىدى . ئۇنىڭدىن باشقا بەندىلىرى ھەقىقەتەن ئاجىز بولغاچقا باشقا پەرىشتىلىرىنىڭ گۈدۈكى ، ئاۋازى بىلەنلا بىر تەرەپ قىلىۋېتىشكە ئەمىر قىلغانىدى . شۇڭا ئاللاھ ئېيتىپ << ئىنسان تولىمۇ ئاجىز يارىتىلدى >> دېگەنىدى . ئەمما ، نۇرغۇنلىغان ئىنسان ۋە جىنلار ئۆزلىرىنىڭ شۇنچە ئاجىزلىقىغا باقماي ھەتتا پەرىشتىلەر ھۆددىسىدىن چىقالمايدىغان سۆزلەرنى ، ئىشلارنى ھەتتا ئەھدىلەرنى قىلىشاتتى . ئاقىۋەتتە ، يەنىلا ئىنسان ۋە جىنلار ئاجىزلارچە پەرىشتىلەرنىڭ قوللىرىدا جانلىرىنى بېرىشەتتى .ئۇلارنىڭ شۇنچىلىك بىر نەرە تارتىپ چالغان گۈدۈكىنى قورقۇشۇپ يۈرىكى قېپىدىن چىقىپ كېتىشەتتى ۋە جېنى تېنىدىن جۇدا بولۇشاتتى . بۇ ئاقىۋەتتىن تاكى جېنى مۇشۇ كۈنگىچە قىلىنىپ بېكىتىلىپ بېرىلگەن شەيتانلارنىڭ چوڭ كاتىبېشى ئىبلىسمۇ ھەم بىردەك ھالاك بولۇندى . ئەگەر ئاللاھ ئۇنى ئىلگىرىلا بەزى قەۋملەرگە بېرىلگەن جازا بىلەن بىرلىكتە بەزى جىنلارنى ھالاك قىلغاندەك ، ھالاك قىلىسا قىلىۋېرەتتى . ئەمما ، ئۇنىڭغا ئىلگىرى ئۆمرىنىڭ ئۇزۇن بولۇشىنى تاكى مۇشۇ كۈنگىچە قىلىپ بېكىتىپ بەرگەنلىكتىن ، زالىم قەۋملەرنى ھالاك قىلىنىدىغان ۋاقىتلاردا ئۇنىڭ قېچىشىغا پۇرسەت يارىتىپ بەرگەنىدى . ئەمما ، بۈگۈن پەرىشتىلەردىن باشقا ھېچ بىر جانلىققا بۇ خىل پۇرسەت بېرىلمىگەنلىكتىن ، ئۇمۇ بىردەك ھالاك قىلىندى .

                                                                 ( 2 )

بۈگۈن دەل بارلىق ئىنسان ۋە جىنلارنىڭ ھاياتلىقىدا ئىلگىرى - كىيىن قىلغان بارلىق ياخشى - يامان ئەمەللىرىنىڭ ھەممىسى ئۇدۇللىنىپ ، بارلىق پەرىشتىلەرنىڭ قولىدىكى يېزىلغان خاتىرىلەردىكى ئىشلاردا كىمنىڭ قايسى ئىشتا قانچىلىك ياخشى - يامان ئەجىرى بولغان بولسا ، شۇنچىلىك رەۋىشتە ئۇدۇللىنىپ ھەقىقىي توغرا نەتىجە چىقىرىلىدىغان ۋاقتى ئىدى . ئاللاھ تائالا ئېيتقاندەك : { اﷲ ئاسماندىن زېمىنغىچە بولغان (مەخلۇقاتىنىڭ) ئىشلىرىنى ئىدارە قىلىپ تۇرىدۇ، ئاندىن ئۇ ئىشلار ئۇزۇنلۇقى سىلەر ساناۋاتقان مىڭ يىلدەك كېلىدىغان بىر كۈندە اﷲ نىڭ دەرگاھىغا ئۆرلەيدۇ (1) } دىيىلگەندەك ، بەندە ماددىۋىي جەھەتتىن بولسۇن ياكى مەنىۋىي جەھەتتىن بولسۇن قىلغان ئەمەلىنىڭ ئەڭ ئۇزۇنى ئاللاھ ئېيتقاندەك مىڭ يىل مابەينىدە دەۋىرلەنگۈسىدۇر . يەنى ، بىر كىشى بىر كۆۋرۈكنى ئەڭ پۇختا سالسا ياكى شۇنىڭغا ياردەمدە بولسا ، ئۇنىڭ ساۋابى تاكى شۇ كۆۋرۈك بۇزۇلغىچە قانچىكى ئىشلىنىپ تۇرۇشىدىكى ئىشلاردا ھەم جارى بولۇنۇپ تۇرۇلاتتى . ئۇ كۆۋرۈك تاكى بۇزۇلۇپ تۈگىگىچە بولغان ئارلىقتا ئۇنىڭ ئۈستىدىن قانچە كۆپ كىشىلەر ، نەرسىلەر ئۆتكەن بولسا ، ھەممىسىگە قارىتا ھەم ساۋابلار يېزىلىپ تۇرىلاتتى . بۇ خىل رەۋىشتە كىشىلەر قانچە چوڭ كۆۋرۈك سالغان بولسا ، ھەم قانچە كۆپ كىشىلەر ۋە نەرسىلەرنىڭ ئۈستىدىن ئۆتكىنىگە قارىتا شۇنچە كۆپ ساۋابلار ، ھەتتا ساۋابلار نەچچە ھەسسە قاتلىنىپمۇ كېتەتتى. شۇنڭدەك ، كىشىلەرگە قانچىكى پايدىلىنىش ئۈچۈن ئىشلەنگەنكى ، قالدۇرغانكى ئەمەللەرنىڭ ساۋابى شۇنچە تېگىشلىك ئايرىلاتتى . مەسىلەن : بىر كۆۋرۈكتىن بىر ماشىنىدا مەلۇم پايدىلىق نەرسىلەر ئېلىنىپ مېڭىلغان بولسا ، ئاۋۋال ئۇنىڭ پايدىلىق تەرىپى پەرىشتىلەر تەرىپىدىن ساۋاپلىق ماھىيىتىگە سۇندۇرۇلاتتى . ئاندىن شۇ كۆۋرۈككە قارىتا ئاللاھنىڭ رىزالىقى ئۈچۈن قىلىنغانكى توغرا ئەمەلدە بولغانلىرىغا قارىتا سۇندۇرۇلغان ساۋابلار ئۆز نۆۋىتىدە ياكى كىيىنگە قالدۇرۇلاتتى . شۇنىڭدەك ، سادىقە جارىيە بولىدىغانكى ئىشلاردىكى بارچە ئەمەللەرنىڭ ساۋابى پەرىشتىلەرنىڭ قولىدىكى خاتىرە بولغان لەۋھۇلمەھپۇز ( يەنى ھىسسىي جەھەتتىن يېزىلىپ بېرىكتۈرىلىدىغان كىتاب ) غا ئەنگە ئېلىناتتى . بۈگۈن دەل مالائىكىلەر ئۆزلىرىنىڭ قوللىرىدىكى بارلىق دەپتەرگە يېزىلغان ياخشى - يامان ئىشلارغا سەۋەب بولغانكى ئىشلارنىڭ ھەممىسىنىڭ ئىلگىرى - كىيىن يەتكەن ياخشى - يامان تەرىپىنىڭ ھەممىسىنى بىر - بىرلىرىگە باغلاپ كىرىشتۈرۈپ ، ئەسلى بولغان ئورنىلىرىنى چىقىرىشىپ زەررە چاغلىق نەرسىلەرنى تاشلاپ قويماستىن ھەممىسىنى ھەر بىر بەندىلەرنىڭ بوينىغا ئېسىپ قويىلىدىغان دەپتىرىگە ئەينەن پۈتۈشكە خىزمەت قىلىشىۋاتاتتى . ھەر بەندىنىڭ دەپتىرىگە قارىتا ئۇلارنىڭ ھاياتلىقىدا بىرەر ياخشى ئەمەلنى قىلىمەن دەپ قىلمىغان ياكى قىلغان ، بىرەر يامان ئەمەلنى ھەم قىلىمەن دەپ قىلغان ياكى قىلمىغان ، ئۇنىڭدىن باشقىلار قانچىلىك پايدىلانغان ياكى زەھەرلەنگەن .... دېگەندەك بارلىق ئىشلارنىڭ ھەممىسى تەپسىلى ، ئىنتايىن ئىنچىكە قىلىنىپ نەقلەشتۈرۈلگەنىدى . پەرىشتىلەرنىڭ بۈگۈنكى خىزمىتى تولۇق تامام بولغاندىن كىيىن بارلىق خاتىرىلەر ئاللاھنىڭ ھۇزۇرىدا قويۇلدى . پەرىشتىلەر ئەمدى قانداق ئىشلارنىڭ يۈز بېرىدىغانلىقىغا قاراپ سۈكۈتتە تۇرۇشتى .  

(1)سەجدە 5- ئايەت


                                                                ( 3 )

زېمىندا شۇنىڭدەك جىمى جانلىقلارنىڭ ھېچ بىرى قالمىغان بىر ھالەتتە قانچە ئۇزۇن تۇردىكى ، ئەيتاۋۇر ، ھېكمەت بىلەن ئىش قىلغۇچى ياراتقۇچىنىڭ ئىرادىسى بىلەن << 40 >> تۇرغاندىن كىيىن ، ئاۋۋال بىر قۇر زېمىنغا يەتكۈچە ئاق يامغۇر يېغىۋەتكەندىن كىيىن ، پۈتۈن جاھاننى زىلزىلىگە كەلتۈرۈپ دېگۈدەك دەرىجىدە ئىسراپىل ئەلەيھىسسالامنىڭ شۇنداق قاتتىق بىر گۈدۈك چېلىشى بىلەن تەڭ ، زېمىندا ئىلگىرى كىيىن بولۇپ ياشىغان بارلىق جانىجانىۋارلارنىڭ ھەممىسى تىرىلىشقا باشلاۋاتاتتى .  
ئاللاھ تائالانىڭ بۈگۈنكى كۈندە تىرىلدۈرۈشكە تېگىشلىك قىلىنغان بارلىق مەۋجۇداتلار زېمىندىن خۇددى گىياھ ئۈنگەندەك رەت تەرتىۋى بۇيىچە ئۈنۈشكە - چىقىرىلىشقا باشلىغان ئىدى . ئاۋۋال ئىنسانلار ، ئاندىن جىنلار ، ئۇنىڭدىن كىيىن باشقا ھايۋاناتلار ، ئۇچار - قۇشلار ، ۋە باشقىلار .......
بۇ ئاجايىپ زامان ھە ؟ ئاللاھ تائالا راست ئېيتقان : { (بۇ كۈندە) ئۇلار باشلىرىنى كۆتۈرۈپ، ئالغا قاراپ چاپىدۇ، كۆزلىرى ئېچىلىپ قالىدۇ، (تېڭىرقىغانلىقتىن) دىللىرى (ئەقىل - ئىدراكتىن) خالىي بولۇپ قالىدۇ (1) } دەپ . ھەقىقەتەن بۇ شۇنداق ۋاقىت ئىدىكى ، زېمىندىن چىقىرىلغان بارلىق جانىجانىۋارلارنىڭ ھەممىسى زېمىندىن چىقىرىلىش بىلەن تەڭ ، خۇددى ئىنتايىن كۈچلۈك سېھىرلىۋەتكەندەك بىر تەرەپكە يۈگىرەيتتى . ئەمما ، نۇرغۇن كىشىلەر بۇ خىل يىغىلىقنىڭ نېمە ئۈچۈنلىكىنى ، بۇ كۈننىڭ نېمە كۈن ئىكەنلىكىدىن بىخەۋەر ھەقىقەتەن تېڭىرقىغان ئىدى . ھەمدە ئاللاھ تائالا ئالدىن ئېيتقاندەك : { سۇر چېلىنغان ھامان ئۇلار قەبرىلىرىدىن چىقىپ پەرۋەردىگارى تەرەپكە يۈگۈرىدۇ. ئۇلار: «ۋاي ئىسىت! بىزنى ئۇخلاۋاتقان يېرىمىزدىن (يەنى قەبرىمىزدىن) كىم ئويغاتتى؟» دەيدۇ (چۈنكى ئۇلار ئىككى سۇر ئارىسىدا ئۇيقۇدا بولۇپ ئازابتىن خالى بولىدۇ)، ( مۆمىنلەر ۋە مۇشۇ خىل ئىلىم بېرىلگەنلەر ئۇلارغا جاۋابەن) «مېھرىبان اﷲ نىڭ ( بىزگە ئىلگىرى ) ۋەدە قىلغىنى مۇشۇ (كۈن)، پەيغەمبەرلەر راست ئېيتقان» دەيدۇ(2) } ئاللاھ ئېيتقاندەك ، راستىنلا بۇ كۈندىن ئىلگىركى يەنە بىر زامان بولغان يەر زېمىندىكى بارلىق جانلىقلارنىڭ جېنىنى جۇدا قىلىش ئۈچۈن چېلىنغان بىر گۈدۈك بىلەن تەڭ ھەممىلەرنىڭ قەبرىدىكى ھاياتىدىكى ئازاۋى توختۇتۇلغان ئىدى . چۈنكى شۇ ۋاقىت ھەم ئۈستىدە ئېيتقاندەك ئاللاھنىڭ شەپقىتى ، رەھمىتى ياغقان ۋاقىت بولۇپ ، بۇ ۋاقىتقا ئۇدۇل كەلگەنلىكى بارلىق كىشىلەرنىڭ قەبرە ھاياتىدىكى ئازابى بىردەك توختۇتۇلغان ئىدى . چۈنكى شۇ ۋاقىتتا زېمىندىكى بارلىق مالائىكىلەر ھەممىسى ئۈستىدە ئېيتىلغاندەك ، ئاسماندىكى كۈزەتكۈچى ۋە زېمىندىكىلەرگە ئائىت ئىشلاردا تۇرغۇزۇلغۇچى پەرىشتىلەر بىلەن بىر يەرگە توپلانغان ۋە ئۆزلىرى ھەر بىر شەيئىلەرگە قارىتا توختۇتۇلغان ۋەزىپىلىرىنى ئاياقلاشتۇرۇپ ، شۇ كۈنگىچە بولغان ئارلىقتا ھەر بىر شەيئىگە بەند قىلىنغان بولۇپ ، شۇ كۈنى ئاللاھنىڭ پەرمانى گۈدۈكى بىلەن تەڭ ھەممە ئۆز ئورنىلىرىدىن قوزغۇلۇشۇپ ، كىشىلەرنىڭ نامە - ئەمەلى يېزىلىدىغان خاتىرىگە ھەم ئۆزلىرىنىڭ تېگىشلىك قىلىنغان بەزى يېزىلىشقا تېگىشلىك بولغان قولىدىكى ھۆججەتلەرنى ئوتتۇرغا قويۇش ئۈچۈن كۆتۈرۈلگەن ئىدى . ئىلگىرى پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام شۇنداق دېگەن بولۇپ : << سىلەر ئۆلۈپ كەتكەندىن كىيىن ھەر كۈنى ئەتىگەن - كەچتە پەرىشتىلەر سىلەرگە ئۆزەڭلەرنىڭ ئورنىلىرىنى كۆرسىتىدۇ . ئەگەر ئورنۇڭلار جەننەتتە بولسا سىلەر جەننەت ئەھلى بولىسىلەر ، ئورنىڭلار دوزاختا بولسا ، دوزاخ ئەھلى بولسىلەر . قىيامەتتە ئاللاھ بۇ ئورۇننى سىلەرگە بېرىدۇ (3)>> دېگەن . شۇنىڭدەك ، ھەر بىر ياخشى بەندىنى قوغداش ئۈچۈن پەرىشتىدىن بىر مالائىكە تۇرغۇزۇلغاندەك ، بىر يامانغا ھەم قانداقلىكى جازا بېرىلمىسۇن ، ئۇنىڭغا تېگىشلىك تەقدىرلەرنىڭ پۈتۈلىشىنى تۇتقۇچى ۋە شۇ ئارلىقتا بولغان ئىشلارنى يازغۇچى مالائىكە پەرىشتە تۇرغۇزۇلغۇسىدۇر . بۇ ۋاقىتتا ئەنە شۇ مالائىكىلەرنىڭ ھەممىۋاسى ئۆز ئورنىلىرىدىكى خىزمىتىدىن توختىغانلىقتىن ، بارلىق ياخشى - يامان كىشىلەر ئوخشاشلا تېنچ ھالەتتە بىر خىل ئىدى . ئەمما ، گۇناھكارلار تاكى شۇ ۋاقىتقىچە ئازابقا دۇچار قىلىنىپ كېلىنگەچكە ، شۇ ئارلىقتا ھېچ بىر شەيئىي ياخشى - يامانلىقتا بولمىغانلىقتىن ، ئۇلارنىڭ ھالى ئىنتايىن تېنچ ھالەتتە ئارامچىلىققا چىققان ئىدى . ئەمما ، ئاز ۋاقىتتىن كىيىنلا يەنە بىر قاتتىق گۈدۈك بىلەن تەڭ ئۆزلىرىنى زېمىننىڭ سىرتىدا كۆرۈپ ، بۇ خىل دەۋىرلىك ئۆزگىرىشتىن ئىنتايىن قاتتىق ئالاقزادىلىككە پېتىشقان ئىدى . { پەقەت بىر ئاۋاز بىلەنلا ئۇلارنىڭ ھەممىسى ھۇزۇرىمىزغا ھازىر قىلىنىدۇ (4) }

(1) ئىبراھىم [ 43 ]
(2) ياسىن [ 51 - 52 ]
(3) ئۈنچە مارجانلار 709 بەت 1822
(4) ياسىن [ 53 ]


داۋامى بار !

ئەپسانە

                                                       ( 4 )

{ ئۇ كۈندە زېمىنمۇ باشقا بىر زېمىنغا، ئاسمانلارمۇ باشقا بىر ئاسمانلارغا ئايلىنىدۇ، ئۇلار (يەنى پۈتۈن خالايىق قەبرىلىرىدىن چىقىپ) يېگانە ، قۇدرەتلىك اﷲ نىڭ دەرگاھىدا (يەنى مەھشەرگاھدا) ھازىر بولىدۇ (1) } { ئۇ كۈندە سۇر چىلىنىدۇ، اﷲ خالىغانلاردىن (يەنى پەرىشتىلەر، پەيغەمبەرلەر ۋە شېھىتلاردىن) باشقا ئاسمانلاردىكى ۋە زېمىندىكى ھەممىنى قورقۇنچ باسىدۇ، ھەممە اﷲ قا بويسۇنغان ھالدا كېلىدۇ . تاغلارنى تۇرغۇن ھالەتتە گۇمان قىلىسەن، ھالبۇكى، ئۇلار بۇلۇتتەك چۆگىلەپ تۇرىدۇ، (بۇ) ھەممە نەرسىنى پۇختا ياراتقان اﷲ نىڭ ھۈنىرىدۇر، اﷲ ھەقىقەتەن سىلەرنىڭ قىلمىشلىرىڭلاردىن تولۇق خەۋەرداردۇر (2)}
كىشىلەر قارىغۇدەك بولسا زېمىندا ھېچ بىر گىياھدىن ، تاغۇ - تاشتىن ئەسەر يوق ئىدى . ئۇلار خۇددى باشقا بىر پىلانتقا بېرىشىپ قالغاندەكلا قىلاتتى . گۇناھكارلار بۇ خىل ئۆزگىچە ھاياتلىق ۋە ئۆزگىچە زېمىندىكى ئۆزگىرىشلەردىن تېخىمۇ قورقۇنۇشلۇق ھىس قىلىشىپ ، توختاۋسىز بەدىنى بولغان ئېتىغا مىنگىنىچە ، تەن قەيەرگە ئاپىرىپ توختىسا شۇ يەر ئۆزلىرىنىڭ ئورنىلىرى بولۇشتەك ئىلاجىسىزلىقىدا بولۇشقا تەيىن تېپىشقانىدى . چۈنكى بۈگۈن كىملەردىمۇ ئاللاھنىڭ بۇ خىل ئىرادىسىگە قارىتا باشقىچە چىقىش يولى بولسۇن دەيسىز ؟ بۇ خۇددى ئىنساننى ھارۋىغا مەھكەم باغلاپ قويۇلغان ، ئات ئۈركۈپ قەيەرگىلا چاپسا شۇنىڭغا بويسۇنۇپ ئولتۇرغاندەكلا بىر ئىش تۇرسا . تەن ئىلگىرى ھەممىلەرنىڭ قەيەرگە باشلىسا شۇ يەرگە تەڭ مېڭىشىپ بېرىدىغان ، تەننىڭ بارلىق تىزگىنى ھەر كىشىنىڭ ئۆز قولىدا ئىدى . ئەمما ، بۈگۈن ئۇنداق ئەمەس ئىدى . پەقەت كۆز ، قۇلاق ، تىل ۋە يۈرەكتىن ئىبارەت ئورگانىزىملارلا ھەر بەندىنىڭ ئىدى . ئۇنىڭدىن باشقىلار بولسا پەقەت بىر چاقىرغۇچىنىڭ چاقىرىقىغا قارىتا شۇ تەرەپكە قاراپلا چاپاتتى ، خالاس . ئەھۋال بۇنىڭدەك بولغاندىكىن ، بارلىق گۇناھلارلارنى تېخىمۇ سۈر باساتتى ، كۆزلىرى چەكچىيىپ قالغان ، چىرايىدىن ئىنتايىن زەئىپ ، ئىنتايىن سۇلغۇنلۇق چىقىپ تۇراتتى . چۈنكى ئۇلار ھاياتلىقىدا ئاللاھ ئېيتقاندەك شۇنداق كىشىلەر ئىدىكى : { ( ئاللاھنىڭ ئايەتلىرىنى ئىنكار قىلغان ) كاپىرلار دىنلىرىنى مەسخىرە ۋە ئويۇنچۇق قىلىۋالدى، ئۇلارنى دۇنيا تىرىكچىلىكى ئالدىدى، ئۇلارنىڭ بۈگۈنكى كۈنگە مۇلاقات بولۇشنى ئۇنتۇغانلىقلىرى ۋە بىزنىڭ ئايەتلىرىمىزنى ئىنكار قىلغانلىقلىرىغا ئوخشاش، بىز بۈگۈن ئۇلارنى ئۇنتۇيمىز  (3) } ئۇلار ئەنە شۇنىڭدەك ئاللاھ تەرىپىدىن ئۇنتۇلغانلىقىدىن ، ئۇلارغا ھېچ بىر شاپائەت قىلغۇچى بولمىدى . چۈنكى بۈگۈن ھەممە ئۆزلىرىنىڭ غېمى بىلەنلا بولۇشۇپ كەتكەنىدى . بۇ ۋاقىتتا بەندىگە بىردىن بىر شاپائەت دەل ئۇلارنىڭ ئىلگىرى ھاياتىدا ئىشلىگەن ئاللاھنىڭ رىزالىقى ئۈچۈن قىلغان ئەمەللىرىنىڭ ساۋابى - خاسىيىتى ئىدى . بۇ كۈندىكى قورقۇنچتىن پەقەت ۋە پەقەت مۇشۇ خىل نېمەت ئۈستىدىكى كىشىلەرلا خالاس ئىدى . ئۇنىڭدىن باشقىلارنى بولسا ھامان قورقۇنچ باساتتى . ئۇلار داۋاملىق چاپماقتا ! ! !
ئېھتىمال ، ئۇلار قانچىلىك چاپتىكى ، بىر ۋاقىتتا توختا دېگەندەك بىر نىدا بىلەن تەڭ ھەممە ئۆزلىرىنىڭ ئەڭ تېگىشلىك بولغان ئورنىلىرىدا تۇرۇشتى . بۇ ئىنتايىن قىيىن كۈن ئىدى . { پەرىشتىلەر ۋە روھ  اﷲ قا شۇنداق بىر كۈندە ئۆرلەيدۇكى، ئۇنىڭ ئۇزۇنلۇقى 50 مىڭ يىل كېلىدۇ (4) } ئەگەر ئاللاھ تائالا بۇ كۈندىكى ھاياتلىقنى ھەقىقەتەن ھاياتىي دۇنيادىكى 50 مىڭ يىلچىلىك ماھىيىتىدە قىلغان بولسا ئىدى ، ئۇنچە قىيىنغا توختىماس ئىدى . ئەمما ، ئاشۇ 50 مىڭ يىلنى تېخىمۇ قىسقا ، تېخىمۇ قىسقا ، يەنە تېخىمۇ قىسقىلىققا سىققاندا بولسا ، ئۇنىڭدىن يېتىدىغان ئېغىرچىلىقنىڭ بېسىمى ئىنتايىن يۇقىرى بېسىمغا يېتەتتى . بۈگۈنكى 50 مىڭ يىللىق يىغىلىقنىڭ ئېغىرلىقى دەل مەلۇم ۋاقىتلىق بىر دەۋىرگە ئۇزۇنلىقى بىز ساناۋاتقان 50 مىڭ يىل كېلىدىغان ۋاقىتنى بىر كۈنگە يىغىنچاقلىغاندا ، بۇ كۈندىكى ئېغىرچىلىق ھەقىقەتەن ئەڭ قاتتىق بولۇپ كەتكەنىدى . ئۇلار ھەممە ئانىدىن تۇغما ھالەتتە قىپيالىڭاچ ئىدى . ئەمما ، بۇ كۈندىكى ئېغىرچىلىقلاردىن ( بۇ يىغىلىق ھەم پەيغەمبەرلەرگىمۇ ئېغىر ئىدى ) ھېچ بىر كىشى باشقىلارنىڭ ئۇ يەر بۇ يىرىگە قارىغۇدەك ھالەتتە ئەمەس ئىدى . چۈنكى ھېچ بىر كىشىدە زەررە چاغلىق ھىسىياتتىن ئەسەر يوق ئىدى . چۈنكى بۈگۈن ئۇلارنىڭ تىل ، كۆز ، قۇلاق ۋە قەلىبتىن باشقا ئەزالىرى ئۆزلىرىنىڭ ئەمەس ئىدى . ھەمدە ھەممە بۈگۈنكىدەك بۇنچە قاتتىقچىلىقتا پەقەت ۋە پەقەت ئۆزىنىڭلا دەردى بىلەن قېلىشقان ئىدى . مەھشەرگاھقا يىغىلغانلارنىڭ ھەممىۋاسى بىردەك بۈگۈننىڭ بىردىن بىر ئىگىسى بولغان ئاللاھنىڭ قانداق ئورۇنلاشتۇرىشى بارلىقىغا خىلى خىلى بىلەن ، ھەممىلىرىگە تېگىشلىك قىلىنغان ئۆز ئورۇنلىرىدا قارىشىپ تۇرىشاتتى .


(1) ئىبراھىم [ 48 ]
(2) نەمل [87 ] [88]
(3) ئەئراف [ 51 ]
(4) مائارىج [ 4 ]


                                                          ( 5 )


بۇ كۈن ھەقىقەتەن ئىنتايىن ئېغىر دىشۋارچىلىقلارغا تولغان ئىدى . كۈن كىشىلەرنىڭ بېشىدا نەيزە بۇيى كۆتۈرۈلۈپ تۇرغاچقا ئاسمان چوغ ، يەر قوغ بولۇپ ، بۇ ئىسسىقتا بەزى كىشىلەرنىڭ تەرى ئۇلارنىڭ بىلىگىچە كەلگەن بولسا ، بەزىلىرىنىڭ بوينىغىچە ، بەزىلىرىنىڭ ئېڭىكىگىچە ، يەنە بەزىلەرنىڭ ھەتتا قۇلىقىغىچە يەتكەن بولۇپ ، بۇ تەر دەل ھەر كىشىلەرنىڭ مەھشەرگاھقا قانداق كەلگەن بولسا شۇ ھالەتتە تېگىشلىك ئورنىنىڭ كەڭ ياكى تارلىقى ۋە بۇ كۈندىكى ئىسسىقنىڭ قانچە كۈچلۈك تېگىشى بىلەن نىسبەتلىك ئىدى . شۇڭا باشقىلارنىڭ تەرى باشقىلارنىڭكىگە ئارلىشىپ كەتمەيتتى . بۇ كۈندىكى دىشۋارچىلىق يەتمىگەنكى كىشىلەر ئۆزلىرىنىڭ قولىدىكى نامە - ئەمەلىنىڭ ياخشى تەرەپلىك يېزىقلىق تۇرغانلىقىنى ھەمدە ئۇنىڭدىكى ساۋاپلارنىڭ كۆپلىكىنى كۆرۈپ ئىلگىركى ئاللاھنىڭ ۋەدىسىگە ئىشىنىپ چوڭ ئۈمۈدلەردە تۇرىشاتتى : { ئى ئىنسان! سەن ھەقىقەتەن پەرۋەردىگارىڭغا مۇلاقات بولغىنىڭغا قەدەر (ئۆز ئىشىڭدا) سەئيى - ئىجتىھات قىلىسەن . نامە - ئەمالى ئوڭ تەرىپىدىن بېرىلگەن ئادەمدىن ئاسان ھېساب ئېلىنىدۇ . (ئۇ جەننەتتىكى) ئائىلىسىگە خۇشال - خۇرام قايتىدۇ . نامە - ئەمالى ئارقا تەرىپىدىن بېرىلگەن ئادەم «ۋاي دەپ توۋلايدۇ (يەنى ئورنىنىڭ يامان ئاقىۋەتلىك ئىكەنلىكىنى بىلىدۇ) ، دوزاخقا كىرىدۇ . چۈنكى ئۇ (دۇنيادىكى چېغىدا) ئائىلىسىدە ( ئۆزىنى ئىسلام بۇيىچە ئىسلاھ قىلىشتىن چەكلىگەن ئاساستا ھاياتلىقنىڭ خۇشلىقىغا بېرىلىش ئىچىدە ) شاد - خۇرام ئىدى.  ئۇ ( ئىلگىرى ) پەرۋەردىگارىنىڭ دەرگاھىغا قايتمايمەن دەپ گۇمان قىلدى . ئۇنداق ئەمەس، (يەنى ئۇ پەرۋەردىگارىنىڭ دەرگاھىغا قايتىدۇ). پەرۋەردىگارى ھەقىقەتەن ئۇنى كۆرۈپ تورغۇچىدۇر . شەپەق(يەنى كۈن پاتقاندىن كېيىنكى ئۇپۇقتىكى قىزىللىق) بىلەن، كېچە ۋە ئۇنىڭ قاراڭغۇلۇقى باسقان نەرسىلەر بىلەن، نۇرى كامالەتكە يەتكەن ئاي (يەنى تولۇن ئاي) بىلەن قەسەمكى ، سىلەر جەزمەن بىر ھالدىن يەنە بىر ھالغا يۆتكىلىپ تۇرىسىلەر (1) } ئاللاھ تائالا بۇ كۈندىكى ئۇچىرىشىشتىن ئىلگىرىلا ئاگاھلاندۇرغان ئىدى . ئەمما ، نۇرغۇنلىغان كىشىلەر گەرچە تىلىدا ئېتىراپ قىلسىمۇ ، ئەمما ، ئۆز ئەمەلىيىتىدە ھەقىقىي رەۋىشتە بۇنىڭغا ئىشەنمەيتتى . شۇڭا ئۇلار دۇنيالىقنىڭ زىننىتىگە ، ئەيىش - ئىشرەتلەرگە ، بۈگۈنكى پايدىنىڭ كۆپلىكىگە بېرىلىپ ھالال - ھارامنى ، ياخشى - ياماننى ۋە توغرا - خاتانى ئايرىمىغان ئىدى . ئاللاھ زېمىننىڭ زامانى بىلەن ئىنساننىڭ زامانىدىكى بارلىق ئۆزگىرىشلەرنى ئۆزىگە خاس پەرۋەردىگارلىقىدا بىردەك تەسەررۇپ قىلىپ تۇراتتى . ئەمما ، بۈگۈنكى ئۇچىرىشىشنى يادىدىن چىقىرىپ قويغان نۇرغۇنلىغان كىشىلەر كۇفرىلىقلارغا پېتىش بىلەن ھېچ شۈكرىلىكتىن ئەسەر يوق ياشىغان ئىدى . ئۇلار ئاللاھدىن تىلەپ ئالاتتىيۇ ، ئەمما ، ئاللاھنىڭ قىلىشقا تېگىشلىك قىلىپ ئورۇنلاشتۇرغان ئەمەللەرگە قارىتا ۋاقتى سائىتى كەلگەندە ، نەپسىلىرىدىن كېچىشىپ بىرەلمەيتتى - يەنى ياخشى ئىش قىلىش تەقدىر قىلىنغان پەيتتە ، پىخىسسىقلىق قىلىش ، ھورۇنلۇق قىلىش بىلەن ئۆزىنى ئۇنىڭدىن قاچۇراتتى . ئەنە شۇ قاچۇرۇش ئاقىۋەتتە ئۆزىنى بۈگۈنكى يامان ئاقىۋەتكە تاشلايدىغانلىقىنى گەرچە تىللىرىدا تەستىقلاپ تۇرىۋاتقان بولسىمۇ ، ئەمما ، دەل ۋاقتىدىكى ھىسىياتى نەپسى ئۇلارنىڭ كۆزلىرىنى توسۇۋالاتتى دە ، شۈكرى ئېيتىشنىڭ ئورنىغا كۇفرىلىق قىلىش بىلەن تەيىن تېپىشاتتى . ئاللاھ تائالا ئەنە شۇنىڭدەك تاللاش ھوقوقىدا ئالدى بىلەن بەندىنىڭ سەيئى - ئىجتىھاد قىلىدىغانلىقىنى ئېيتقان ئىدى . ئاللاھ بەندىنىڭ شۈكرىسىگە قارىتا رەھمىتىنى تېخىمۇ يايىدىغانلىقىنى ، كۇفرىسىغا قارىتا ئاللاھ ئاقىۋەتتە ئۆزىنى ئۇنتۇلدۇرىدىغانلىقىدەك يامانلىقلارغا ئىرادە قىلىدىغانلىقىدەك ئەھۋالاتلارغا تاشلىۋېتىدىغانلىقىنى ئېيتقانىدى . چۈنكى ئاللاھنىڭ ھۆكمىسىدە ئەنە شۇ يارىتىلمىشىدا << قايسى قەۋم ئۆزلىرىنى قايسى ھالەتكە ئۆزگەرتمەيدىكەن ، ئاللاھ ئۇلارنى ئۆزگەرتىپ قويمايدۇ >> دېگەنكى پۈتۈلۈشىدە ، ئۇلارغا بەرگەن ماددىي ، مەنىۋىي ۋە ھىسسىي جەھەتلەردىكى نېمەتلىرىنى تارتىۋالمايدىغانلىقىدەك ئاگاھلاندۇرۇشلىرىنى ئېيتقانىدى . ئەمما ، بۇ خىل جەھەتتىكى ھەقىقەتكە ، تەقدىرى قىسمەتلەرگە ئىشەنمەيدىغان كىشىلەر ھامان كۇفرىلىقنى خۇش كۆرۈشتى دە ، ئاللاھنىڭ ، نېمىلەرنى بەرگەن بولسا شۇ نەرسىلەردىن پايدىلىنىپ بۈگۈنكى يامان ئاقىۋەتلىرىگە شۇ باقاسى يوق بولغان نەرسىلىرىنى قالقان قىلىپ ئۆزلىرىنى قوغداشمىدى . ھاياتىي دۇنيادا تاللاش مۇشۇنداق تۇرۇپ ، بۈگۈن بۇنچە ئاھ ئۇرغاننىڭ نېمە پايدىسى بولسۇن ؟ بۈگۈنكى كىشىلەر ئىلگىرى تۇغۇلىشىدىن ھېچ نەرسىنى بىلمەيدىغان نادان ۋە ھاماقەتلەردىن ئىدى . ئەمما ، كىيىن ئىلىم ئېلىش بىلەن نۇرغۇن نەرسىلەرنى بىلدى . ئەمما ، بىلگىندىن كىيىنمۇ يەنىلا ئىلگىركى نادانلىقىدا ئىشلىگەن ئەمەللىرىنى ئىشلەش بىلەن جاھالەتتە مەڭگۈ تۇرماقلىقنى تىلىدى دە ، شۈكرى ئېيتىشنىڭ ئورنىغا كۇفرىلىق قىلىشتى . بەندە ئىلگىرى ھېچ نەرسىسى يوق ، قۇرۇق قول گاداي تۇغۇلغان ئىدى . ئەمما ، ئۇ كىيىنكى قولىدىكى نەرسىلىرىگە ئېرىشكەندىن كىيىن ، ئىلگىرى گادايلىقىدا ھېچ ياخشىلىق قىلىمەن دەپمۇ قىلالمايدىغانلىقتەك ئورنىدا مەزمۇت تۇرۇش بىلەن ، بىرەر بايلىققا ئېرىشكەندىن كىيىنمۇ ھەم گاھايلىقىدا قانداق تۇرغان بولسا بايلىقىدىمۇ شۇنداق تۇرۇشنى تىلىدى . بەندە نېمىلەرنى تىلىسە شۇنى بېرىدىغان ئاللاھ ، بەندىلىرىگە پەقەت نېمىلەرنى تىلىگەن بولسا شۇنى بېرىش بىلەن كۇپايىلەندى . چۈنكى ، ئەنە شۇ ياخشىلىق ۋە يامانلىقتەك مەۋقەسىدە ئاۋۋال بەندە ئۆزى تۇراتتى . شۇنىڭدەك تاللاشتا ئاۋۋال ئۆزى سەيئى - ئىجتىھاد قىلاتتى . ئەمما ، ئۇلارنىڭ كۆپىنچىسىنىڭ تاللىشىدىكى سەيئى - ئىجتىھادى كۇفرىلىقنىڭ ئۈستىدە بولۇش بىلەن دۇنيا ۋە ئاخىرەتتە زىيانكارلىقتىن باشقا تاللاش ئەمەس ئىدى . شۇڭا بۈگۈنكى ئېچىنىشلىق تېراگىدىيەلەرگە چۆمۈشكەنىدى .
بۇ كۈندىكى قۇياشنىڭ ھارارىتى ئىنتايىن كۈچلۈك بولۇپ ، بەزى كىشىلەرگە ئۇنىڭ نۇرى ۋە ئىسسىقى ئۇدۇل بىۋاستىلا تېگىشەتتى . يەنە بەزىلىرىگە بولسا ئۇلارنىڭ ھاياتلىقىدا قىلغان ياخشى ئەمەللىرى ۋە نامازغا ئالغان تاھارىتىدىكى سۈيى سايىۋەن بولۇش بىلەن شاپائەتكە قويۇلغانىدى . يەنە بەزى ئاز سانلىق كىشىلەر بولسا ئالاھىدە ئىمتىيازدىن بەھىر ئالاتتى . بۇ بەھىر شۇنىڭدىن ئىدىكى ، ئۇلار ھاياتىي دۇنيادا ئاللاھنىڭلا رازىلىقى ئۈچۈن ياشىغان ، ئىمكانىيىتىدە بولسا شۈكرى ئېيتىپ ياخشى ئەمەل ئۈستىدە بولغان ، بولمىسا ئېغىرچىلىقلارغا سەۋر قىلىپ يامان نەرسىلەر ئۈچۈن غورۇرىنى ساقلاپ دىنى قەلبىنى بۇزىۋالمىغانلار ئىدى . ئاقىۋەتتە ، رەسۇللاھ ئېيتقان يەتتە كىشى قاتارىدىن ئورۇن ئالغانىدى .
ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامدىن رىۋايەت قىلغان ھەدىسىدە مۇنداق دېيلگەن:يەتتە تۈرلۈك كىشى بار، قىيامەتتە قاتتىق ئىسسىق بولۇپ،ئەرشنىڭ سايىسىدىن باشقا سايە يوق چاغدا ئاللاھ تائالا ئۇلارنىڭ ئەرشنىڭ ئاستىدا سايىتىدۇ“1)ئىمانى كامىل ئادىل پادىشاھ؛ 2)ياش چېغىدىن تارتىپ ئىزچىل ئىبادەت قىلغان كىشى؛3) قەلبىي داۋاملىق مەسچىتكە باغلانغان كىشى؛ 4)ئاللاھ يولىدا دوست بولۇشقان كىشىلەر؛ 5)بىر گۈزەل ئايال چاقىرسا، ئاللاھتىن قورقىمەن، دەپ تەلىپىنى قۇبۇل قىلمىغان كىشى؛6)سەدىقىنى ئىنتايىن مەخپىي ھالدا قىلغان كىشى؛ 7)خالىي بىر جايدا ئاللاھنى ياد ئېتىپ ياش ئاققۇزغان كىشى“
مانا بۇلار بۇ كۈندە ئاللاھنىڭ ئەرشىنىڭ سايىسىدە سايىداپ ئولتۇرىشاتتى . گاھى خالىسا ئاللاھ بۈگۈنگە خاس بەلگىلەپ بەرگەنكى ئىمتىيازى بۇيىچە ، مەلۇم جايلارنى سەيلە قىلىشىپ چىقىشاتتى . بۈگۈن نېمىدىگەن زىلزىلىسى دەھشەتلىك قاپلانغان كۈن ھە ؟! ئىلگىرى ئاللاھ تائالا بۇ كۈندىن ھەممىلەرنى ئاگاھلاندۇرغان ئىدى . ئەمما ، نۇرغۇنلىغان ، ھەتتا ھەممە دېگۈدەك بەندىلەر بۈگۈنكى بۇ قاتتىقچىلىقتىكى زىلزىلىنى بۇنچە بولۇپ كېتەر دەپ ئويلاپ كەتمىگەن ئىدى .

(1) ئىنشىقاق [ 6 - 19 ]
(2) بۇخارى توپلىغان


داۋامى بار !

hayrul ھەقىي سالاھىيەتلىك ئەزا

ناھايتتي ياخشى يىزلىپتۇ

ئەپسانە

                                                     ( 6 )

بۈگۈنكى كىشىلەر ئىلگىرى قايسى ھالەتتە دۇنيادىن كەتكەن بولسا شۇ ھالەتتە قىلغان گۇناھلىرى ، خىيانەتلىرى ئەتىراپى ۋە ئۆزىدە تۇرغۇزۇلغانلىقتىن ، گاھىلىرىنىڭ كۆزى قارغۇ ، گاھىلىرىنىڭ كۆز ئەتىراپى ئىس تۈتەككە ئوخشاش نەرسىلەر بىلەن ، ئۆزى ئۈچۈن ئەڭ مەنپەتلىك نەرسىلەرنى كۆرۈشتىن توسۇلغان ، گاھىلىرىنىڭ بوينىدا خۇددى غەرىپكە ساياھەت فىلىمىدىكى سۈن مايمۇننىڭ دۈمبىسىگە تاغنىڭ بىر پارچىسى چاپلىنىپ بەند قىلىنغاندەك ، ھاياتىدا مىراس ئىشلىرىدا ۋە باشقا ئىشلىرىدا باشقىلارنىڭ زېمىنىنى يۈتىۋالغانلىق سەۋەبىدىن ، بۇ خىيانەتلەر بۈگۈن ئۇنىڭ دۈمبىسىدە يۈكلەگلىك ئىدى . گاھىلىرىغا چارۋا - ماللار ۋە باشقا ھايۋانلار يۈكلەنگەن بولسا ، بەزىلىرىگە شۇنداق سېسىمچىلىق تارقاۋاتقانكى ھاراق تۇڭلىرى يۈكلەگلىك ، يەنە باشقا نۇرغۇنلىغان كىشىلەردە دۇنيادا نېمىلەرنى خىيانەت قىلغان ، ھارام ئېلىۋالغان بولسا شۇ نەرسىلەر بىر تالاي يۈكلەگلىك ئىدى . تەن ھەم شۇ نەرسىلەرنىڭ ھەممىسى ئىنساننىڭ ياكى شۇ نەرسىلەرنىڭ خاھىشىدا بولماي جانابى ئاللاھنىڭ شۇنداق بولۇشىغا ئىرادە قىلغانلىقىدىن ، ھېچ بىر ئەھەدى بۇ خىل ماھىيەتتىن قۇتۇلۇپ كىتەلمىگەن ئاساستا ئۆزى ئۈچۈن قانداق ھۆكۈم چىقىرىلىدىغانلىقىغا قاراپ تۇرۇشماقتىن باشقا چىقىش يولى يوقلىقىغا پەملىنىپ تۇرۇشاتتى . ئەگەر بۈگۈنكى ھاياتلىق ئىلگىركىدەكلا ھالەتتە تۇرغۇزۇلغاندا بولسا ئىدى ، بەندىچىلىكتە قانداقمۇ بۇ خىل ئېغىر كۈچ تەلەپ قىلىنىدىغان نەرسىلەرنى كۆتۈرۈپ تۇرۇشتا ۋە بۈگۈنكى بۇ خىل ئېغىرچىلىقلارغا بەرداشلىق بەرگىلى بولسۇن ؟ بۈگۈنكى بۇ خىل يىغىلىق دەل جانابى ئاللاھنىڭ شۇ يىغىلىققا قارىتا ئۆزگىچە قۇۋۋەت ئاتا قىلىش بىلەن ئاندىن دەرگاھىدا تۇرۇشنى ئىرادە ، مەقسەت قىلغانلىقىدىن ئىدى . ئۇنداق بولمىسا ، بەندىچىلىكتىكى بۇنچە قۇۋۋەت بۈگۈنگە قانداقمۇ تاقەت كېلەلىسۇن دەيسىز ؟!
بۈگۈنكى بۇ ھالەت ھەرگىزمۇ يالغان ئەمەس ئىدى . ھەمدە ھېچ بىر كىشىنىڭ بۈگۈندىن غەيرىي تەرەپكە قېچىپ كېتىشى ھەم مۇمكىن ئەمەس ئىدى . ھەممە بۈگۈنكى ھەر بىر ئورۇنلىرىدىكى ئەھۋاللىرىغا ، بوينىلىرىدىكى ئىلگىرىكى ھاياتىدا ئىشلىگەن ئەمەللىرىنىڭ نەتىجىلىرىنىڭ نەق يېزىقلىق تۇرغانلىرىغا قارىتا ھېچقانداق قارشىلىقى بولمىغان ھالدا تۇرۇقلۇق ئىدى . چۈنكى بۈگۈن بارلىق تەنلەرنىڭ قاياشى ۋە قۇۋۋىتى دەل ھەممىنىڭ ئىگىسى ، پەرۋەردىگارى بولغان ئاللاھنىڭ ئىگىدارچىلىقىدا ئىدى . بۈگۈن ، ھەممىلەرنىڭ ئىلگىرىكى غەپلەت باسقان ، قىلغان - ئەتكەنلىرىنى يادىدىن چىقىرىپ قويىدىغان غاپىللىقى ئۈستىدىن كۆتۈرىۋېتىلگەنىدى . نامە - ئەمەلى خاتىرلەنگەن دەپتىرىدە نېمىلەر يېزىقلىق بولغان بولسا ، ھەمدە ھەر كىشى ئۇ توغرىسىدىكى خەتلەرنى ئوقۇغان ۋە شۇ توغرىسىدا پىكىر قىلغان ۋاقتىدا ، ھېلىقى ئىشلىرىنىڭ ، ئىلگىرى ئۇنتۇلۇپ كەتكەن ئىشلىرىنىڭ ھەممىسى ، ھېچ كىشى بىلمەيدۇ دەپ ئۆزلىرىنى ئالدىغانكى ئەمەللىرىنىڭ ھەممىسى تېلىۋىزۇر ئېكرانىدا قويۇلغاندەكلا ، ئۇنىڭ كۆز ئالدىغا ھەممە جەريانلىرى خۇددى چىۋىننىڭ كۆرۈش قۇۋۋىتىدىنمۇ ئارتۇق ( تەتقىقاتتا دىيىلىشىچە چىۋىننىڭ كۆرۈش قۇۋۋىتى باشقىلارنىڭكىدىن كۈچلۈك ئىكەن . يەنى ، بىز بىر تامدىكى شەيئىلەرنى بىرمۇ بىر كۆرۈپ خاتىرىمىزگە ئالساق ، ئۇ بىر قاراشتىلا ھەممىنى بىر نۆۋەتتىلا كۆرۈپ ئالالايدىكەن ) ھالەتتە كۆرۈنۈپ تۇراتتى . شۇڭا ، ئاز كىشىلەردىن باشقا ھەممىلەردە بۇ خىل دەلىلى پاكىتتىن قۇتۇلۇپ باشقىچە ئۆزرە ئېيتىپ بېقىش مۇمكىنچىلىكى يوق ئىدى . پەقەت مۇشۇ دۇنيادا يالغانچىلىق قىلىشتا سىڭىشىپ كەتكەن ۋە ئەمەللىرىدە رىيا بىلەن ئىخلاسنىڭ نېمە ئىكەنلىكىدىن ، شۈكرى بىلەن كۇفرىدىن بىخەۋەر ئۆزلىرىنى ئاللاھنىڭ ئەۋلىيالىرى - دوستلىرى دىيىشىپ ھاماقەتچىلىكتە ئۆتكەنلەر ، ئىلگىرى ھەقىقەتەن ياخشى دەپ قىلغان ئەمەللىرىنىڭ بۈگۈنىدە باشقىچە تۇرغانلىقىنى كۆرۈپ ، ئۆزىنى ئاقلاش يۈزىسىدىن تىل ئىشتماقلىقنى تىلەشنى مەقسەت قىلىشىۋاتقانلار بۇنىڭدىن مۇستەسنا ئىدى .
بۈگۈن شۇنداق كۈن ئىدىكى ، ھەممە پەقەت پۇشايمان ئىلكىدىلا ئۆتىدىغان كۈن ئىدى . زالىملارغۇ پۇشايمان قىلسۇن ، ھەتتا ئەڭ يۈكسەك ئەمەل ئىگىلىرى چېغىدا ھەم ئېسىت دىيىلىپ كېتىدىغان كۈن ئىدى . چۈنكى ، بۈگۈن ئىلگىرىكى ھەممە نەرسىلەرنىڭ جاۋابى ئەينەن خاتىرلىرىدە تۇرىشاتتى . ھايات ۋاقتىدا ئانچىكى قاراپ ئۆتكەن نۇرغۇنلىغان ئىشلىرى بۈگۈنىدە ھەقىقەتەن نۇرغۇنلىغان بايلىق ھېسابلىناتتى . ھەممە خاتىرلىرىدىكى ئەمەللىرىنى كۆرۈشۈپ ئۆزلىرىچە پۇشايمان ئىلىكىدە بولۇشاتتى . ئېسىت دەيتتى ئۇلار : - شۇ ۋاقىتتا ئەسلى قىلماقچى بولغان ئىشلىرىمنى دەل ۋاقتىدا قىلىۋالغان بولسام ئەسلى مۇنچىلىك ساۋاپلار يېزىلاتتىكەن ئەمەسمۇ ؟! ئاشۇ ۋاقىتتا مۇنچىلىك نەپسىمدىن كەچكەن بولسام نۇرغۇنلىغان كىشىلەر ، نۇرغۇنلىغان جانىجانىۋارلار ئۈچۈن ياخشى بولار ئىكەنتۇق . ئۇنىڭ بۈگۈنكى ساۋابى ھەقىقەتەن كۆپ بولۇپ ، مۇنداق - مۇنداق ئىشلىرىم ئۈچۈن ئارا تۇراتتىكەنتۇق ئەمەسمۇ . ئېسىت ! ئېسىت !
ئىلگىرى قەبرە ھاياتىدا بەزى ھەقىقەتلەرنى بىلگەن ۋاقىتلىرىدا ھىس قىلغان ھەقىقەتلەرنى بۈگۈن ھەم تېخىمۇ چوڭقۇر تونۇشۇپ شۇنداق دىيىشكە ئالدىرايتتىكى : { «پەرۋەردىگارىم! مېنى (دۇنياغا) قايتۇرغىن [99]. مەن قويۇپ كەلگەن مال - مۈلكۈم بىلەن ياخشىلىق قىلىشىم مۇمكىن». (ئۇنىڭ دۇنياغا قايتىشى) مۇمكىن ئەمەس، ئۇ چوقۇم شۇ سۆزنى قىلغۇچىدۇر، ئۇلار قەبرىلىرىدىن تۇرغۇزۇلغان كۈنگە قەدەر ئۇلارنىڭ ئالدىدا بىر توسما ( يەنى ئەسلى ھالىتىگە قايتالماسلىقتەك ئۆلۈمدىن ئىبارەت توسما ) بولىدۇ [100] (1) } ھەقىقەتەن بۈگۈنكى بۇ خىل ھەسرەت - نادامەتلەرگە نېمە ئامال بولسۇن ؟! بۈگۈن ھەر قانچە ئاھ ئۇرۇپ ، پەرياد چەككەن بىلەن نېمە پايدا بەرسۇن ؟ شۇنىڭدەك ، بۈگۈن رەسۇللاھ ئېيتقاندەك پەقەت ئېسىت دەيدىغانلا كۈن ئىدى . بۈگۈن ئانچىكى بىر ئەمەلنىڭمۇ ساۋابى ھەقىقەتەن تولۇق ئۆلچىلىنىپ ، ئۇنىڭ ھەسسىسى ئارتۇق بېرىلىدىغان كۈن ئىدى . شۇڭا رەسۇللاھ << يېرىم تال خورما چاغلىق نەرسە سەدىقە قىلىپ بولسىمۇ دوزاختىن ساقلىنىڭلار >> دەپ كەتكەنىدى . بۈگۈن دەل ئاشۇ يېرىمتالچىلىك ئەمەللەرنىڭ ساۋابى نۇرغۇنلىغان گۇناھلارغا ، نۇرغۇنلىغان ئاجىزلىقلارغا ئارا تۇرالايدىغان كۈن ئىدى . بۇ كۈندىكى پۇشايمانچىلىقتىن پەقەت ئاز بىر قىسىم كىشىلەرلا خالاس ئىدى ، خالاس ! ئۇلار دەل ئۆمرىنىڭ ھەر بىر ۋاقىتلىرىدىكى ئىشلارنى توغرا ئېلىپ ماڭغان كىشىلەردۇر . ئەمما ، بۇلار ئىنتايىن ئاز ئىدى .

(1) مۆئمىنۇن


                                                         ( 7 )


بۈگۈن ھاياتىي دۇنيادا قايسى بەندىلەرگە قانداقلىكى نېمەتلەر بېرىلىدىكەن ، شۇ نېمەتلەرنىڭ ئاز - كۆپلىكىگە قارىتا ، ئاز نەرسىلەر بېرىلگەن بەندىلەرگە قارىتا كۆپ نېمەت بېرىلگەن بەندىلەردىن ئالاھىدە ھېساپ ئېلىنىش توختۇلاتتى . ئاۋۋال ھايۋانلاردىن ، ئۇچار قۇشلار ۋە باشقا جانىجانىۋارلاردىن ھېساپ ئېلىنىش باشلانغانىدى . شۇ ئارلىقتا چوشقا ئۆزىنىڭ ھاياتىي دۇنيادا ھەقىقەتەن ئىنتايىن مەينەت ھايات كەچۈرگەنلىكى ۋە ئاخىرىدا ئېچىنىشلىق ئۆلتۈرۈلگەنلىكى ، ۋەھالەنكى بۈگۈن ھەممە ھايۋاناتلارنىڭ ئارقىدا تۇرغانلىقىدەك يەنىلا بۇ خىل پەسچىلىكى توغرىسىدا پەرۋەردىگارغا نىدا قىلىپ ئېيتتى .
- ئى رەببىم ! مەن شۇنچە پەسلەردىنمۇ ؟ ئىلگىرى باشقا ھايۋانلاردىن ئۆتە قىيىنچىلىق ۋە قىسىنچىلىقلاردا ياشىغان ئىدىم . ھالبۇكى مېنىڭ بۈگۈنكى ئورنۇممۇ شۇنچە تۆۋەندىكىلەردىن بولامدۇ ؟
ئۇنىڭ ئارقىغا قاراشقا ئىجازەت بېرىلگىنىدىن كىيىن شۇنداق خىتاب قىلىپ ئېيتىلدىكى - ئارقىڭغا قارىغىن !
ئۇ ئارقىغا قاراپ ئۆزىدىن خېلى مەمنۇن بولدىكى ، ئۆزىنىڭ ئارقىدا ھاياتىي دۇنيادا شۇنچە ئېسىل ياشىغان ، ئۇنىڭغا قاراپ قويغۇدەك رەغدى يوق ، ھەتتا ئۇنى كۆرسە كۆڭلى ئېلىشىپ قەي قىلغۇسى كېلىپ يۈزىنى ئۆرىۋالىدىغان بىر بۆلۈك كىشىلەرنىڭ تۇرغانلىقىنى كۆردى . ئۇ ئۆزىدىن - بۇلار كىملەردۇ ؟ - دەپ سوراپ قالدى . شۇ ئارلىقتا يېنىدىن شۇنداق بىر ئاۋاز ئاڭلاندىكى - بۇ مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ ئەڭ ئاسىي ئۈممىتى !
چوشقا ئويلاندى . - بۇلار ھاياتىي دۇنيادا ئېسىللاردىن ئىدى . ھالا بۈگۈنكى ئورنى نىچۈك ؟
ئۇنىڭغا يەنە ھېلىقى ئاۋاز ئېيتتىكى : - سېنىڭ پەقەت باشقىلارنىڭ مەنپەتلىنىشى ئۈچۈنلا يارىتىلغان يېرىڭ بار . ئەمما ، بۇلارغا جانابى ئاللاھ كەڭ كۇشادە تۇرمۇش لازىمەتلىرىنى ، باشقا مىللەت ۋە قەۋملەرگە بەرمىگەن ئىلىم ، ئېتىقاد ، ئەقىل - پاراسەتلەرنى بەرگەنىدى . ئەمما ، ئۇلار شۇنىڭدىن تولۇق پايدىلانماستىن بەلكى ئۇنى يۈز ئابروي تېپىشقا ، مال - دۇنياسىنى ئاۋۇتۇشقا ئىشلەتتى . سەن بولساڭ ئىلگىرى ھايۋان ئىدىڭ . ئۇلار بولسا ئىنسان ئىدى . جانابى ئاللاھنىڭ ئۇلارغا بەرگەن تاقىتى ۋە ئۇلارنىڭ ئاللاھدىن ئالغان تاقەتلىك ئىمتىيازى سېنىڭكىدىن نەچچە مىڭ ، ھەتتا نەچچە يۈز مىڭ ھەسسە يۇقىرى ئىدى . بۈگۈن دەل ئەنە شۇ تاقەتلىك ئىمتىيازدىن سۇئال - سوراق قىلىنىش ئۈچۈن يىغىلغانلىقتىن ، بۈگۈنكى بەندىلەرنىڭ ئورنى دەل شۇ ئىمتىيازلاردىن پايدىلىنىپ نېمىلەرنى قىلدى - قىلمىدى شۇنىڭدا توختالغۇسى بولغانلىقتىن ، ئۇلارنىڭ دۇنيالىق ئورنىدىكى ئىمتىيازى ئالاھىدە يارىتىلغان ھەمدە ئۇلار شۇ خىل ئىنسانىي ئىمتىيازىنى تاللىغان ئىدى . ئەمما ، ئۇلار ئۇنىڭغا تېگىشلىك رەۋىشتە ئەمەللەردە بولالمىدى . شۇڭا بۈگۈن ئۇلارنىڭ ئورنى سېنىڭكىدىنمۇ پەس ھالەتتە تۇرغۇسىدۇر .
بۇنى ئاڭلىغان چوشقا رەببىنىڭ ئۆزىگە قىلغان بۇنچە ئىلتىپاتىدىن خۇرسەنت بولغان ھالدا ئالدىغا قاراپ ، بېشىغا نېمىلا ئېغىرچىلىقلار كەلمىسۇن ، چوقۇم دادىل بەرداشلىق بېرىپ ، ئۆزىدىكى ئانچىكى بېرىلگەن ئامانەتلەرگە قارىتا سورىلىدىغان سوراقلارغا قارىتا تەمكىنلىكىنى ساقلىماق بولۇپ ، باياقى ھاياجىنىدىن ئۆزىنىڭ قەددىدىنى رۇسلاپ ، رەببىنىڭ ئۆزىنى قانداق بىر تەرەپ قىلىدىغانلىقىغا قاراپ تۇردى .
راست ئەمەسمۇ ؟ بۈگۈنكىدەك ئېغىرچىلىقلاردا ئانچىكى تەسەللىيگە ئېرىشىشمۇ چوڭ شاپائەتلەردىن تۇرسا ، چوشقا بۇنچە چوڭ تەسەللىيگە ئېرىشكەن تۇرۇقلۇق يەنە نېمىلەرگە پۇشايمان قىلسۇن دەيسىز ؟! پۇشايمان قىلىشقا تېگىشلىكلەر دەل ھاياتلىقىدا ئەنە شۇ نەرسىلەرنى باشقۇرۇپ تۇرۇشقا ، ئۇلاردىن خالىغانچە پايدىلىنىپ ئۆزىنىڭ رەببىدىن ئالغان ئامانەتلىرىنى لاياقەتلىك بولسىمۇ ئورۇنلىۋېلىشقا شۇنچە چوڭ ئىمتىياز - خەلىپىلىك ئىمتىيازىنى ئالغان ، شۇنچىلىك ئورۇنغا يەتكەن تۇرۇقلۇق ، چوشقىچىلىك ئۆزىنىڭ قەدرىنى قىلمىغان ، ھەتتا ئىبرەت ئېلىنىش ئۈچۈن يارىتىلغان چوشقىدىن بەتەر ئۇلاردىن ئۈلگە ئېلىپ ، قىلغۇلىقىدا ھەددىدىن ئېشىپ كەتكەنلەر ، ئۆزىنى مۇشۇ دۇنيادىلا چوشقىدىنمۇ پەس ھالەتلەردە قويغانلار ئاخىرەتتىمۇ بىردەك پەستە تۇرماقتىن باشقا ئورۇن تاپالارمىدى ؟
شۇ ئارلىقتا ھايۋاناتلاردىن ئىلگىرى ھاياتىدا قانداق يامانلىقلارنى قىلغانلىقى ، تاقىتى يەتمەيدىغان ئىشلارغا ئېسىلىپ قانچىلىك خاتا ئىشلارنى ، باشقىلارنىڭ جېنىنىڭ ئاغرىشىغا قانچىلىك قىيناپ قويغانلىقى توغرىسىدا توختۇلۇپ قالدى . يولۋاس - شىرلارنىڭ ۋە شۇنىڭغا ئوخشاش ۋەھشىي ھايۋانلارنىڭ ھاياتلىقىدا ئوۋلىغان ھايۋانلارنىڭ سانى بۇيىچە ئەمەس بەلكى ئۇلارنى قانداق بوغقانكى ۋاقتىدىكى ئامانەتلەر ئۈستىدە سورىلىۋاتاتتى . يەنى ، كىچىك ۋاقتىدا چوڭ نەرسىلەرنى ئوۋلىۋېلىپ ، ئۇلارنى بىرلا بوغۇپ ئۆلتۈرمەستىن ئۇ يەر - بۇ يېرىنى چىشلەپ تارتىپ جېنىنى قىيناپ ، قانسىرتىپ ئۆلتۈرگەنلىكلىرى ئۈستىدە توختۇلىۋاتاتتى . يەنە شۇنىڭدەك ، كىچىك قانخورلارنىڭ بىرلا بوغۇپ ئۆلتۈرەلمەيدىغان چوڭ ھايۋانلارنى يەككە ياكى ئوپچە ھالدا تۇتىۋېلىپ قىيناپ قويغانلىقلىرى ئۈستىدە توختىلىۋاتاتتى . يەنە شۇنىڭ بىلەن بىرگە ھېچ سەۋەبسىزلا مۈڭگىزى بار ھايۋان مۈڭگىزى يوقلارنى ئۈسىگەنكى ناھەقچىلىقلار سورىلىۋاتاتتى . ھەمدە قايسىنىڭ قانچىلىك ئۆچى - قىساسى بولسا قارشى تەرەپكە شۇنچىلىك ئېلىپ بېرىلىش بىلەن ، بۈگۈنكى ئۇلاردىكى ئېغىر دىشۋارچىلىقلارنىڭ يەڭگىللىشىگە پۇرسەت يارىتىپ بېرىلىۋاتاتتى . چۈنكى بۈگۈنكىدەك دىشۋارچىلىقلار ئەڭ قاتتىق بولغان ۋاقىتلاردا ئۆزىگە ئىگە بولۇپ ، ئۆزى ئۈچۈن قارشى تەرەپ دۈشمىنىنى يەكسان قىلىشى ۋە ئۆزىگە تېگىشلىك قۇۋۋەتلىك ئىمتىياز بېرىلىپ ، ئىلگىرى قانچىلىك قىساسى بولسا شۇنچىلىك ئېلىۋېلىش تەلەپ قىلىنىۋاتقان تۇرسا ، ئۇلاردا بۈگۈن بۇنىڭدىن باشقا يەنە نېمە بەخىت بولسۇن دەيسىز ؟ ھەتتا ئۆي ھايۋانلىرى چېغىدا ئۆز ئىگىلىرى ئۈستىدىن دات ئېيتىشىپ ، ئۆزىنىڭ شۇ ۋاقىتلاردىكى ناھەق يېگەن تاياق - توقماقلىرىغا ، ئاچ قويۇلغانلىقلىرىغا قارىتا ئۆچ ئېلىپ بېرىشىنى تەلەپ قىلىشى ۋە تەلەپ قىلغانكى ئىشلىرىغا قارىتا ئۇلاردىن تېگىشلىك نېسىۋىلەرنىڭ ئېلىنىپ بېرىلىشى بىلەن ، ئىلگىرى ھاياتىدا خارلانغانكى ھايۋانلار ۋە قۇشلار بىردەك بۈگۈنكى ئېغىرچىلىقلاردىن قۇتۇلۇشتا تېگىشلىك نېمەتلەرگە ، ئىلھاملارغا ئېرىشەتتى . ھېچ بولمىغاندا ئۇلار ھېچ دەۋا دەستۇرى قالمىغاندىن كىيىن ، ھەمدە ئۇلارنىڭ ياكى جەننەتتىن ياكى دوزاختىن ھېچ بىر نېسىۋىدارلىقى بولمىغانلىقتىن ، بىردەك توپىغا ئايلاندۇرۇلۇپ تۇزىتىۋېتىلگەندىكى قاتتىقچىلىقتا بولسىمۇ يېنىكرەك ھىس قىلىشلارغا ئېرىشەتتى .
ھالا بۇ ۋاقىت قانچىلىك دەۋىر قىلدىكى ، ئالدىنقى ھايۋان - قۇشلار ، ۋە باشقا جانىۋارلارنىڭ بۇ خىل تەرەپلىك دەۋا دەستۇرلىرىنىڭ سۇئال - سورىقى ئالدىنقى باسقۇچتا تۈگىگەن بولدى . ئەمدى نۆۋەت قانداق تۈركۈمدىكىلەرگە كەلگەندۇ ؟

داۋامى بار !

ئەپسانە

                                                         ( 8 )


كۈننىڭ نۇرى ئۆچكەن چاغدا [1]، يۇلتۇزلار تۆكۈلگەن چاغدا [2]، تاغلار گۇمران بولغان چاغدا [3]، بوغاز تۆگىلەر تاشلىۋېتىلگەن چاغدا [4]، ياۋايى ھايۋانلار توپلانغان چاغدا [5]، دېڭىزلار ئوت بولۇپ لاۋۇلدىغان چاغدا [6]، جانلار (ئۆز قاياشلىرىغا) قوشۇلغان چاغدا [7]، تىرىك كۆمۈۋېتىلگەن قىزدىن سەن قايسى گۇناھ بىلەن ئۆلتۈرۈلدۈڭ؟ دەپ سورالغان چاغدا [8ـ9]، نامە - ئەماللار ئېچىلغان چاغدا [10]، ئاسمان ئېچىپ تاشلانغان چاغدا [11]، دوزاخ قىزىتىلغان چاغدا [12]، جەننەت (تەقۋادارلارغا) يېقىنلاشتۇرۇلغان چاغدا [13]، ھەر ئادەم ئۆزىنىڭ قىلغان (ياخشى - يامان) ئىشلىرىنى بىلىدۇ [14]. (1)

ئاللاھ تائالانىڭ بۇ خىل دەۋرىنىڭ داۋاملىشى بۇيىچە نۆۋەت دەل تىرىك كۆمۈۋېتىلگەن ، چۈشىرىۋېتىلگەن قىز - ئوغۇللار ۋە شۇنىڭغا ئوخشاش نارسىدە بالىلار ، ھەمدە ، گەرچە ئۇزۇن ئۆمۈر ياشىغان تەقدىردىمۇ زالىملارنىڭ زۇلمى ئاستىدا خۇددى نارسىدىلاردەكلا ھېچ ئىشتىن بىخەۋەر دۇنيادىن بىھۇدە ئۆتۈپ كەتكەنلەر ئۈستىگە كەلگەن ئىدى . بۇلاردىن تەلەپ قىلىنغان ئامانەت ھەقىقەتەن ئاز ھەتتا يوق دىيەرلىك ئىدى . گەرچە بۈگۈن شۇ ئىلگىركى بىگۇناھلارنىڭ ھېچقانداق گۇناھى بولماي ، ئۆزلىرىدە بولغان بۈگۈنكى جەننەتتىن ئورنى بولمىغان بولسىمۇ ، خۇددى ھايۋانلاردەك دوزاختىنمۇ ھەم ئورنى بولمىغان ھالدا بۈگۈنكى نۇرغۇنلىغان كىشىلەر ئەنە شۇ دوزاخنىڭ ئوتىغا، بۈگۈنكى ئېغىر رەسۋاچىلىقلارغا قېلىشىۋاتقانلىرىغا قارىتا ، شۇ خىل دىشۋارچىلىقلاردىن مۇستەسنا ئەسلى ئورنى تۇپراققا قايتۇرىلىنىشى تەيىن تېپىشىپ قېلىشقان بولسىمۇ ، ئۇلارنىڭ ئارىسىدىكى بەزىلەرنىڭ بۈگۈنىدە جەننەت ئەھلى ، ھېچ بولمىسا چوڭلار شۇ خىل ئىسلام رەۋىشى ياشاپ نۇرغۇنلىغان ياخشىلىقلارغا ئېرىشىشى ، كىچىكلەر بولسا  تېگىشلىك ئەمەل - ئىبادەتلىرى بولمىسىمۇ جەننەتتىكىلەرنىڭ خىزمەتكارى بولۇشتەك ئىمتىيازدىن مەھرۇم قالدۇرغان ئاتا - ئانىلار ۋە شۇ تۇغۇتلۇق ئىشلارغا قارىتا ئالاقىسى چېتىلغانلار بىردەك سۆرەپ چىقىرىلىش ئۈچۈن ، ھاياتلىقتا بۇ خىل زىيانكارلىققا تېگىشلىك بولغانلار بىردەك دەلىل قىلىنىش ئۈچۈن ئوتتۇرغا چىقىرىلغان ئىدى .
ئامانەت ! ئۇ قارىماققا ئالتە ھەرىپ بىلەن تۈزۈلۈپ يېزىلىدىغان بولۇنغاچقا ، كۆپىنچە كىشىلەرگە ۋەزنى يىنىك ئېيتىلىشى مۇمكىن . ئەمما ، ئۇزۇن تۈزۈلگەن سۆز - جۈملىلەرنىڭ ھەممىسىلا ياخشى چىقىشى ۋە قىسقا تۈزۈلگەن سۆز - جۈملىلەرنىڭ ھەممىسىلا ئاددىي بولۇپ كېتىشى ناتايىن . ئەمما ، ھاماقەتلەر ۋە زالىملىقنى تىلىگۈچىلەر تولاراق ئالاھىدە ئىشلىنىپ بېزەلگەن << باراڭ >> لىق مەنزىرىلەرگە ، قۇرۇلۇش ، توپلۇنۇشلارغا ئالاھىدە دىققەت ئېتىۋارىنى بېرىدۇ . ئەمما ، يېنىدىكى ئاددىي نەرسىلەرنىڭ پەقەت باراڭ ئاستىدىكى سايىدىن باشقا يەنە ئۆزىگە مەنپەتلىك بولغان مېۋىلەرنى بېرىدىغانلىقىغا ۋە ئۆزلىرىگە ھەر تەرەپتىن ئۇرۇلۇپ تۇرىلىۋاتقان مېۋىلەرگە ئانچە ئېتىۋار بېرىپ كەتمەيدۇ ۋە ھەتتا جاھىللىقىدىن شۇنچە روشەن ھەقىقەتلەرنى كۆرمەسكە سېلىپ  ، پەقەت ئۆزلىرىگە زۇلۇمنى ئىشتىشنى تاللايدۇ . ئەنە شۇ تاللاشنىڭ كۆپىنچىسى ئاقىۋەتتە ئۇنى ھالاكەتلىك مەۋقەلەرگە قىستاپ قويىدۇ .
ھازىر نۇرغۇنلىغان كىشىلەرنىڭ تولا پەرۋا قىلىپ كەتمەيۋاتقان ئىشلىرىنىڭ بىرى دەل مۇشۇ ئامانەتتۇر . رەسۇللاھ ئامانەت توغرىسىدا توختۇلۇپ << ھەممىڭلار خۇددى پادىچىغا ئوخشايسىلەر >> دەپ ، قۇلنى خوجىسىغا ئامانەت ، خوجىسىنىڭ مال - مۈلكى قۇلغا ئامانات ، بالىنى ئاتا - ئانىغا ئامانەت ، مال - بىساتى قانچىلىك بولغان بولسا ، شۇ مال شۇ مالنىڭ ئىگىسىگە ئامانەت ، بىر قەۋم شۇ قەۋمنىڭ پادىشاھىغا ، شۇ قەۋمنىڭ دۇنيا ۋە ئاخىرەتنىڭ بەختىگە ئېرىشىش دەل شۇ قەۋمدىكى دىنىي ۋ باشقا ساھەلەردىكى بارلىق ئالىملارنىڭ ئۈستىگە يۈكلەنگەنلىكتىن ، ھەمدە شۇ قەۋم ئۆز ئالىملىرىنى ھەر بىر كۈشەندىلەرنىڭ زۇلمىدىن قوغدىمىقى لازىم قىلىنىپ بىر - بىرلىرىگە ئامانەت قىلىنىدىغانلىقى ، ئالىم - ئۆلىمالار ھەم قەۋمىنى ئۆز بۇرچىنى تونۇشتەك مەسئۇلىيىتىنى توغرا تونۇشقا يېتەكلىمىگى ئامانەت ، جۈملىدىن بىراۋ نېمىلەرگە ھامىي بولىدىكەن ، ياكى مەلۇم كۈچ تەرىپىدىن ھامىي بولۇش تەلەپ قىلىنىدىكەن ، دەل شۇ نەرسىلەرگە قارىتا پادىچى بولىدىغانلىقتەك ئامانەتكارلىقنى چۈشەندۈرگەن ئىدى . ئەمما ، قارايدىغان بولساق ئىنسانلار ئارا بۇ خىل ئامانەت دېگەن چۈشەنچىسىنىڭ ئىنتايىن زەئىپ ئىكەنلىكىنى ، ھەتتا ، نۇرغۇنلىغان كىشىلەرگە كىشىلەر تەرىپىدىن قويۇلغان ئامانەت ئاشكارا قويۇلغان تۇرۇقلۇقمۇ ، يەنىلا نەپسىگە ئەگىشىش بىلەن ئۆزلىرىگە زۇلۇمنى ئىشتىشتەك ، ھەتتا بەزى موللا - ئالىملارمۇ ئۆز جامائىتىنىڭ نىجاتلىقىغا ئېرىشىشى ئۈچۈن تېگىشلىك بولغان ئىمتىيازلارغا يېتىشنى تەلەپ قىلمايدىغان ۋە ئۆزلىرىگە بېرىلگەن سادىغە جارىيەلىك خەيرىخاھلىقىغا قارىتا جايىدا مۇئامىلە قىلالماي ئۇنى يەۋالىدىغان ، ياكى ئامبارغا ئورۇنسىز بېسىپ قويىدىغان ، شۇ جامائەت ھەم شەيتاننىڭ بەزى پىتنىلىرىگە قارىتالا ياخشىسىنى يامىنىغا ئارلاشتۇرۇپ بىردەك ھېساپلاپ ، ئەسلى قوللاشقا تېگىشلىك بولغان كىشىلەرنى قوللىماي قويىدىغان ۋە ئۇلارنى بېسىپ قويىدىغان ، شۇنىڭ بىلەن كىشىلەرنىڭ ئاقىۋېتى كىملەرگە ئىشىنىش ھەم ئىشەنمەسلىك ئەقىدىلىك ئىشەنچلىرى بۇغۇلۇپ ، تېخىمۇ گۇمراھلىقنى تىلەيدىغان ئەھۋالاتلاردا قالىدىغان ئىشلار بىزدە ساماندەك . قايسى بىر كىشىنى قايسى بىر خىزمەتكە قويسا ، ئۇ خىزمىتىدىن پايدىلىنىپ شۇ ئورۇننىڭ نەرسىلىرىگە خىيانەت قىلىپ ، ئۆزىگە ئايلىق بېرىلىۋاتقان تۇرۇقلۇقمۇ ، يەنىلا ئانچىكى پايدىنى دەپ ئامانەتكە خىيانەت قىلىدىغان ئىشلار ، ئوقۇتقۇچى ئوقۇغۇچىلارغا تېگىشلىك بېرىدىغان ھەر جەھەتلىك دەرىسلىكتىن ئۆزىنى قاچۇرۇپ ، بەزىسى بولغان دەرىسلىكنى بېرىپ ، بەزى بولغان ئەخلاق دەرىسلىرىنى بېرىش ئامانىتىدىن ئۆزىنى قاچۇرىدىغان ، جۈملىدىن ، ھەر بىر جان ئىگىسى ئۆزلىرىدىگە ياراتقۇچى تەرىپىدىن تەبىئىي قىلىپ قويۇلغان ، ياكى ئۇلار ئۆزلىرى تەلەپ قىلىشىپ ئېلىشقان ئامانەتلەرگە خىيانەت قىلىش ئاقىۋەتتە ئۆزىنىڭ باشقىچە مۈشكىلارتلارغا قالغىنىدا تەقدىرىدىن ئاغرىنىدىغان ، ئاللاھ يادىغا كەچسە ياراتقۇچىسىدىن ئاغرىنىدىغان مەۋقەگە پېتىشىپ قېلىشتى . مانا بۇ دەل بىر قەۋمنىڭ بىر قانچە ئەسىر مابەينىدىكى ياراتقۇچىسىدىن مۇشۇلارنى تىلىگىنى .  بىر مىللەت ئىچىدە ياشاش مىزانى قىلىپ تاللاشتا نۇرغۇنلىغان چەتلەرگە باغلىنىشى ، خوشنىلارغا قېتىلىپ كېتىشى ..... بىلەن قىزىقىشى ھەر خىل بولۇشۇپ ، قارىماققا ئاتىلىشى بىر مىللەت ، ياشايدىغان ئورنى بىر ئورۇن بولسىمۇ ، ئەمما خۇددى باشقا مىللەتكە قارىغاندەك قاراشلار ، بىر - بىرلىرىنى يالغان گەپ قىلىپ زىيانغا سېلىش ، بىلمەيدىغان نەرسىلىرىگە ئۆزلىرى ئەگىشىپ ، ھەمدە ئۆزىگە ئوخشاش بولۇشنى تەلەپ قىلىپ باشقىلارغا تېڭىشىپ دېگەندەك زىيانلىقلارغا سېلىش بىلەن كۇپايىلىنىشلەر ھەر بىر قەۋم ، يۇرتتىكىلەرنىڭ ئارىسىدا توختۇلىۋاتقان ئامانەتكە خىيانەت قىلىشتەك ئىشلىرى ئەۋج ئالغانكى ئەھۋاللار . ئەھۋالنىڭ شۇنداق بولىشى داۋاملىشىۋەرگەنلىكتىن ، كىشىلەر ئۆز - ئارا كۈيىنىشتەك مېھرىبانلىقىنى ، ئۆز - ئارا بىرلىشىشتەك ئۆملىشىشنى ، ئۆز - ئارا ئۆملىشىشكە ئاساس بولغان ئىشەنچلەرنى بۇغۇش بىلەن ، ئاقىۋەتتە ھەتتا بەزى كىشىلەر ئۆز پۇشتىغا ئىگە بولماسلىق مەسئۇلىيەتسىزلىك پاتقىقىغا پېتىپ، دۇنيا ۋە ئاخىرەتنىڭ زىيانكارلىقلىرىدىن توسۇش ۋە قۇتۇلۇش يولىغا يېتەكلەش ۋە شۇ جەريانىدا يولۇققان قىيىنچىلىقلاردىن باش تارتىپ ، ئۇلارنى خۇددى ھاڭگا ئېشەكتەك ، تېپىپ ئىگە بولماسلىقتەك ماھىيەتلەرگە يېتىشىپ قېلىشتى . ئەمما ئۇلارنىڭ كۆپىنچىسى ئەنە شۇ بىر ۋاقىتتا ، بۈگۈنىدىكى ئامانەتلەردىن تولۇق سۇئال - سوراق قىلىنىدىغانلىقىنى يادىدىن چىقىرىپ قويۇشقانىدى . ئەنە شۇ يادىدىن چىقىرىپ قويۇشلار ئاقىۋەتتە ئەنە شۇ كۈندە زىيانكارلارنى كۆپلەپ يېتىشتۈرۈپ چىقىراتتى . ھەمدە ئۆزىنىڭ ئالدى بىلەن شۇ سەپكە تىزىلىشىنى تىلىشەتتى .
بۈگۈن - يەنى مەھشەرگاھتا ھەقىقەتەن  نۆۋەت بۇ خىل بېرىلگەن ئامانەتلەرگە ئالاھىدە مەسئۇلىيەتسىزلىك قىلىپ ، چوڭ كۇفرىلىق ئىچىدە شۇنىڭدەك تىرىك كۆمۈۋېتىلگەن ھەمدە شۇنىڭدەك كۆمۈلۈشكە ئۇچىراپ تۇنجۇقتۇقتۇرىۋېتىلگەن ، زۇلمى سەۋەبلىق ھەقىقەتكە ئۇلىشالماي ، ھەق قايسى ، ناھەق قايسى ھېچ ئايرىغۇدەك ئىمتىيازغا كېلەلمەستىنلا ، قانداق چوڭ بولۇشۇپ قېلىشقانلىقىنى بىلمەي قالغان << نارسىدىلەر >> نىڭ كىيىنكى تىرىك كۆمىۋېتىلگەن جەھەتلىك تەرىپىگە توختۇلۇش باشلىنىپ ، ئۇلارنىڭ ھەر بىرلىرىنىڭ نېمە ئۈچۈن ، كىم - كىملەر تەرىپىدىن ، قايسى مەقسەت ئۈچۈن بۈگۈنكىدەك باشقا كىشىلەر ئارا ئۆز ئورنىنى تاپالماسلىقتەك قەستەن دۇنيادىن كەتكۈزگەن ، ھاياتلىق كەمتۈكلىرىنى تولدۇرۇشتا ، كىملەرنىڭ قايسىلىرىغا سەۋەبچى بولۇشلىرىنى بىر يۈرۈش سورىماق ، ھەمدە ئەنە شۇ << يېتىم >> لارنىڭ قىساسى ئېلىنىپ بېرىلىشتەك سوراقلار بولىنىۋاتاتتى .
بۈگۈن ھاياتلىق ئۈچ تەرەپكە ئايرىلىدىغان كۈن ئىدى . ئالدى بىلەن سورىلىۋاتقانلار تۇپراققا ، ئاندىن كىيىنكىلەر دوزاخقا ، ئۇنىڭدىن كىيىنكىسى جەننەتكە ئىدى . ھەمدە ھەر بىر ئايرىلىشلارنىڭمۇ تېگىشلىك ئورنى ، دەرىجىلىرى بولاتتى . ھازىر دەل جەننەتكە لايىق ئىبادەت قىلىنىش ئەمەللىرىدىن ھەم ئۆز پەرۋەردىگارىنى تونۇپ چۈشىنىشتىن مەھرۇم ھالدا قالدۇرۇلغان ئاجىزلار ئالدى بىلەن بىر تەرەپ قىلىنىۋاتقانلىقتىن ، ئۇلارنىڭ بوينىدىكى دەپتەرلىرىگە كىملەرنىڭ قايسى جەھەتتىن ئۆزلىرىگە زىيانكار بولۇشتەك ئىشلىرى بىر تۇتاش يېزىقلىق تۇراتتى . ھەمدە شۇ يېزىقلىق تۇرغان كىشىلەر بىر - بىرلەپ تارتىلىنىپ چىقىرىلىپ ، ئۆزلىرىنىڭ شۇ قىلمىشلىرىغا روشەن ھالدا ئەمەلىي جاۋابكار بولۇشلىرى تەلەپ قىلىنماقتا ئىدى . ھەممە بۈگۈن ھەر بىر قىلمىشلىرىغا ، ئادەتتە بىرەر ئىش ئۈچۈن ھۆكۈم قىلغانكى تىل ئىشارەتلىرىدىن تارتىپ ، شۇ نىيىتى ، ئەمەللىرىنىڭ ئاقىۋېتىدە قانداق زىيانكارلىقلارنى ئېلىپ كەلگەندىكى جاۋابكارلىقلارنى ئىنكار قىلىشالمايتتى . چۈنكى ھەر بىر دەلىل پاكىت ئۆزىدە ۋە باشقىلاردا شۇنچە روشەن يېزىلىق ، ئۇ توغرىسىدا پىكىر قىلغان ھامان ئۇنىڭ ئېكرانى ھەم نەق كەلتۈرۈلۈپ تۇرىلاتتى . ھەممە پەقەت بېشىنى پەسكە ساڭگىلىتىپلا تۇرىشاتتى . بۇ گۇناھكارلارنىڭ ئاللاھنىڭ جامالىغا ئىقبال قىلىشتەك مادارى ، ئىلمىسى ئىمتىيازى بولمىغانلىقتىن ، پەقەت شۇنىڭغا ئوخشاش سۈكۈتلۈك ئىچىدىلا تۇرۇشتەك ئەھۋالدىلا بولاتتى . چۈنكى ئۇلارنىڭ ھالى بۈگۈنكى بۇ چوڭ زىلزىلىگە قارىتا ئېسىنى تېپىشتەك قۇۋۋىتىدە مەھرۇم ئىدى . پەقەت ھاياتىي دۇنيادا شۇنىڭدەك ئىشلاردا بىر مەھەل يۈرۈپ ، كىيىن ئۇنىڭدەك ئىشلارنىڭ ھەقىقەتەن يامانلىقىنى ئويلاپ ، يامانلىقلاردىن يېنىپ تەۋبە قىلىپ ھەق تەرەپكە قايتقانلار بۇنىڭدىن مۇستەسنا ئىدى .
مۇشىنىڭدىن سەل ئىلگىرى پەرىشتىلەر سۇئال - سوراقنىڭ ئىنسان ۋە جىنلارنىڭ ئۈستىدە تۇرغۇزۇلغاندا بولسا ، ئۇلار جانابى ئاللاھدىن بەندىلەرنىڭ قانچىدىن قانچىسىنى جەننەتكە ۋە دوزاخقا ئايرىيدىغانلىقىنى سوراپ ، ئالدى بىلەن ئۇلارنىڭ سانىنى ئېيتىپ بېرىش تەلەپ قىلىنغاندىن كىيىن ، جانابى ھەقتىن خىتاب كېلىپ ، ھەر مىڭدىن بىرنى جەننەتكە ، قالغان 999 ىنى دوزاخقا تاشلاش ئەمىر قىلىنغان ئىدى . بۇ ساننى ئاڭلىغان بارلىق ئىنسان ۋە جىنلارنىڭ پۈتۈن بەدىنى تىتىرەپ كەتكەن ، بۇ كۈندىكى دىشۋارچىلىقلاردىن قورقۇپ ھەتتا نارسىدە بالىلارنىڭ ئۆزىنىڭ ئىشىدا ھەقىقەتەن قاتتىق بىر ئېغىرچىلىقنىڭ بارلىقىنى ئويلاپ ، بېشى ئاقىرىپ كەتكەن ئىدى . باشقىلاردا ، بولۇپمۇ بۈگۈنكى كۈندىكى دىشۋارچىلىقلارغا قارىتا قۇۋۋىتى ئاجىزلاردا بولسا ، بۇ خىل قورقۇنۇش تېخىمۇ ئېغىر ئىدى . مانا بۇ ئېغىرچىلىق دەل كىشىلەرنىڭ مۇمكىن بولسا خۇددى ھايۋانلارغا ئوخشاشلا جەننەتتىن ھېچ تاماسى يوق ، دوزاختىن قۇتۇلۇپ توپىلار ئارىسىدا قىلىنىپ كېتىش ئۈمىدى كۈچلىنىپ كەتكەنىدى . جانابى ھەق نۆۋەتتىكى ھەر بىر زۇلۇمغا ئۇچىراپ ، ھەر جەھەتلىك ھېچقانداق چىقىش يولى بولماي دۇنيادىن ئۆتۈپ كەتكەن بىگۇناھلارغا ئالاھىدە رەھمەت قىلىشنى توغرا تاپتى . بۇ دەل خۇددى ھايۋانلارغا ئوخشاش ھېچ لەززەتتىن ۋە ھېچ ئازابتىن نېسىۋىسى بولمىغانلارنى توپىلار ئارىسىدا قىلىۋېتىش ھۆكمى بېرىلگەندە ، ئەنە شۇ ھاياتىدا ھېچقانداق بىر خۇۋلۇق كۆرمىگەن ، گەرچە ياراتقۇچىنىڭ بارلىقىنى تۇيۇپ تۇرسىمۇ ، ھەر بىر كۈشەندىلەرنىڭ ئۆزلىرىنى قاماللاپ تۇتىۋېلىشى بىلەن ھاماقەتلىكتە ، نادان ئىلىمسىزلىكتە قېلىش بىلەن ، ھەم شۇنىڭدەك كىچىكىدىلا ھايات مۇساپىسى زالىملار تەرىپىدىن بوغىۋېتىلگەنلەرگە ھەمدە تۇغۇلۇپ ياكى تۇغۇلماستىن ئۈچ ئاي ئون كۈندىن كىيىن قورساقتىكى ۋاقتىدىلا ئۇنىڭغا جان كىرگۈزىلىپ كەتكەندە تۇغۇلماستىن ياكى تۇغۇلۇپ ئۇزۇن ئۆتمەي دۇنيادىن كەتكەنلەر بىردەك جەملىنىپ ، ئىلگىرى ئاللاھدىن ئىنسانلىق ، ئىلگىركى ھاياتلىق ئامانىتىنى ئېلىشتىن ئىلگىرى ھالىتىگە قايتۇرىۋېتىلىشتەك بالىلار ۋە بالىلارچە قالدۇرۇلغانلار بىردەك تۇپراقلار ئارىسىدا قىلىنىپ كېتىلىش تەلەپ قىلىندى . ئەلۋەتتە ، بۇلارنىڭ بەزىلىرىگە مەلۇم نىسبەتتە شۇ خىل نېسىۋىگە ئېرىشىشتەك ئىمكانىيەتكە ئىلاجىسىز تەرىپى ، ئۆزلىرىگە زۇلۇم قىلغۇچىلارنىڭ ئىمكانىيىتىدىن ئېلىنىپ ئۇلارغا بېرىلىشتەك تەڭپۇڭلۇقتا قىلىنىش بىلەن ، ئالدىن بىر تەرەپ قىلىنىپ تۇپراقلار ئارىسىدا قىلىنىشتا بولسا ، شۇ خىل ئىمكانىيىتى ئاجىز كەپ قالغان ، بەزى ياخشىلىقىدىن بەزى يامانلىقى - يەنى ھاياتلىقىدا ئاسان قىلىپ بەرگەن بەزى ئىمكانىيەتلەردىن يۈز ئۆرىگەنلەر بۈگۈنىدىكى ئىمكانىيىتىگە قارىتا تېگىشلىك قۇۋۋىتى بولمىغانلىقتىن ياكى باشقىلاردىن ئېلىشى بولمىغانلىقتىن ، بىر مەھەل تېگىشلىك بولغان دوزاخنىڭ ئوتىدا ئەنە شۇ كۇفرىلىقىنىڭ ۋابالىنى تېتىشى ، ئاندىن ئۇلارنىڭ جەننەتتىن ھېچ نېسىۋىسى بولمىغانلىقتىن ، يەنىلا ئىلگىرىكى ھالىتىگە قايتۇرۇلۇش ئۈچۈن ئۇلار توختۇتۇتۇپ قويۇلدى . بۇ خىل ئەھۋالاتلارنى كۆرگەن ، ئۆزلىرىگە ئاشكارا زۇلۇم قىلىپ ھېچ بىر چىقىش يولى يوق ھالەتتە دوزاخنىڭ قەرىگە چۈشۈپ كېتىش ئېھتىماللىقى كۈچلۈك بولغان كاپىرلار جامائەسى شۇنداق ئۈمىدلەرنى قىلىشتى .
{ بىز سىلەرنى ھەقىقەتەن (يۈز بېرىشى) يېقىن ئازابتىن ئاگاھلاندۇردۇق، ئۇ كۈندە كىشى ئىلگىرى قىلغان ئەمەللىرىنى كۆرىدۇ. كاپىر: «كاشكى مەن تۇپراق بولۇپ كەتسەمچۇ! » دەيدۇ (2) }  مانا بۇلارغا ھەقىقەتنى ئېيتىپ ئاگاھلاندۇرغۇچىلار ئەۋەتىلگەن ، ئەمما ، ھەقنى داۋاملىق ئىنكار قىلىپ ، ئاللاھنىڭ ئايىتىنى ئىنكار قىلىشقان ، دىننى ئۇيۇن قىلىۋالغان كىشىلەر توپى ئىدى . بۈگۈن بۇنچە ئاھ ئۇرۇپ قۇرۇق ئارزۇلاردا بولۇش نېمىگە پايدىسى بولسۇن دەيسىز ؟


(1) سۈرە تەكۋىر
(2) سۈرە نەبەئ

داۋامى بار !

ئەپسانە

                                                         ( 9 )

نۆۋەتتە ، كىشىلەرنىڭ ھاياتىدا ئىشلىگەن ئەمەللىرىدىن ھېچ بىرلىرى قالدۇرۇلماي يېزىلغان خاتىرلىرى كىشىلەر ئارىسىدا ئېچىلىنىشقا كەلگەن بولۇپ ، بۇ ۋاقىت دەل ئىنسان ۋە جىنلارنىڭ جەننەت بىلەن دوزاخقا ئايرىلىدىغان ۋاقتى ئىدى . ئاللاھ تائالا ھېكمەت بىلەن ئىش قىلغۇچى زاتتۇر . ھېكمىتىدە ھەر شەيئىلەر ئارلاشتۇرۇلغان ، سىرلىقلاشتۇرۇلغان ، ھەقىقەتلەر مۇئەييەنلەشتۈرۈلگەن ، مەنالاشتۇرۇلغان ھالدا قورغانلاشتۇرىلاتتى . لېكىن ھاياتىي دۇنيادا ھەر دىنغا ئېتىقاد قىلغۇچىلار ، ھەر بىر دىندىكى باشقا - باشقا يوللارغا ئايرىلغۇچىلارنىڭ كۆپىنچىسى ئۆز - ئارا بىر - بىرلىرىنى كەمسىندۇراتتى . ئۆز - ئارا بىر - بىرلىرىنى يالغانچى قىلاتتى . ئۆزلىرىدىكى بەزى ھەقىقەتنى تۇتقا قىلىۋېلىپ ، ئۆزىدىن سىرتتىكىلەرنى ئاشكارا ئاداشقان ، بىزدىكى ھەقىقەت شۇنچە روشەن تۇرۇقلۇق يەنىلا ھاماقەتلىك قىلىپ ، جاھىللىق قىلىپ يەنىلا ئۆزلىرىنىڭ گۇمراھلىقىنى تاللىغان بايقۇشلار ..... دىيىشەتتى . ئەمما ، ھەر بىر دىننىڭ ۋە ھەر بىر يولدىكىلەرنىڭ ئارىسىدىكى بەزى بىر قىسىم كىشىلەرلا بۇنىڭدەك تالاش - تارتىشلاردىن مۇستەسنا ئىدى . بۇلار باشقىلارنىڭ بىر پۈتۈن دىن ئىسلامنىڭ بىر بۆلۈكىنى تۇتقا قىلىپ ، باشقىلىرىنى ئىنكار قىلىشقان تۇرۇقلۇق ئۆزلىرىنى يەنىلا توغرا يولدا دىيىشكەنلىرىدىن خالىي ھاللاردا ، قايسى بىر بۆلۈكتە قايسىكى بىر ھەقىقەت بولسا شۇنى ئۆزىگە ئەقىدە - ئېتىقاد قىلىش بىلەن دىنىي بۇيرۇقنىڭ ھېچ بىرىنى ئايرىۋەتمىگەن ئاساستا پۈتۈن بىر دىننى مۇمكىن بار پۈتۈن قىلىشقا تىرىشاتتى . ئەنە شۇلار بارچە ئايرىلغان دىنلاردىكى ۋە پىرقىلەردىكى ئىختىلاپلاردىن يىراق ئىدى . ئەمما ، ئۇلار ئاللاھقا تەۋەككۇل قىلىپ قايسى بىر قەۋمنىڭ ئارىسىغا كىرىپ قايسى خىل ھەقىقەتنى ئېلىپ چىقىشتا ، ئۇلارنىڭ ئارىسىدا سەيئى - ئىجتىھاد قىلغانلىرىدا بولسا ، ئىختىلاپ ئىچىدىكىلەر ھامان ئۇلارنى مۇقىم مەيدانى يوق ، ئېتىقادى ئاشكارا ئەمەس ، ئاشكارا گۇمراھلىقنى تىلىگۈچىلەر ..... دەپ قارىشاتتى ۋە ئۇلاردىن ئەقىدە جەھەتتىن ئۆزلىرىنى تارتىشاتتى .
دىن ئىنسانلارنىڭ تاقىتى نېمىلەرگە يەتكەن بولسا ، شۇ بۇيىچە ئەڭ توغرا ئەقىدىلەردە بولۇش تەلەپ قىلىنىدىغان ئىلاھىي قانۇن بولۇپ ، بۇ دەل ھەر زامان - ماكان بەندىلەرنىڭ نېمىلەرگە تاقەتلىك بولغىنىغا قارىتا ئاللاھنىڭ شۇ بەندىلەرگە ئىرادە قىلغان زامانىدا نېمىلەرنى قىلىش - قىلماسلىق ، نېمىلەرنى قىلىپ تۇرۇش ۋە نېمىلەرنى قىلماي تۇرۇش دېگەندەك ئەھۋاللاردا شۇ زامان ۋە ماكاندىكىلەرگە تاقەتلىك قىلىنىپ ، ئاللاھ تائالانىڭ شۇ قەۋملەرگە رەھمەت قىلىش يۈزىسىدىن ئىرادە قىلىپ گاھىدا بەزى ئەھكاملار مەنسۇخ قىلغان بولسا ، گاھىدا شۇ مەنسۇخ قىلىنغان ئەھكاملارنىڭ يولغا قويىلىشى بىلەن زامانغا خاس رەۋىشتە يۆنۈلۈشتە بولغانلىقتىن ، نۇرغۇنلىغان كىشىلەر بۇ خىل يۆنۈلۈشنى چۈشىنىشتىن مەھرۇم ھاللاردا نېمىنى قىلالايدىغانلىقىغا ئەمەس بەلكى نېمىلەرنى ئاڭلىغانلىقلىرىغا قارىتا ئەمەللەردە ، ئەقىدە - ئېتىقادلاردا بولۇشنى تاللاشتا بولغانلىقتىن ، ئاقىۋەتتە تاقىتى يېتىدىغان ئىشلارغا قارىتا تاقىتى يەتمەيدىغان ئىشلارنى ئارلاشتۇرىۋېلىش بىلەن ، گاھىدا ئەقىدە - ئىبادەت ئىشلىرىدا ئاشكارا ۋە روشەن دەلىلگە ئاساسلانغان بولسا ، گاھىدا چۈشەنمەسلىك ، ئىشەنمەسلىك ۋە شەك كەلتۈرۈش بىلەن ، زاماننىڭ تەقەززاسى چوقۇم بىر ئېتىقادتا مۇستەھكەم تۇرۇش تەلەپ قىلىنغان ۋاقىتلاردا ، ئەقىدە - ئېتىقاد جەھەتتىن تۇرغۇن ھالەتتە تۇرۇش بىلەن قارىماققا باشقىلارغا ئاجايىپ تەقۋادارلاردەك تۇيغۇ بەرسىمۇ ، ئەمما ، ئىچكى جەھەتتىن ئىخلاسسىز ، ئىشىنىشسىز ، ھۇزۇرى قەلىب بولمىغان ئەھۋالدا ، يەنىلا ئۆزلىرىنىڭ قىلغانلىرىنى ۋە قىلىۋاتقانلىرىنى توغرا ھەم چىن دەپ تونىۋېلىش بىلەن گاھى ئىش - ئەمەللەردە ئۈزەڭگىسىز ئاتنىڭ ئۈستىگە چىقىۋېلىپ ئۆزىنى ئالدىغان بولسا ، بەزىدە ھەق تەرەپكە قايتقاندەك قىلسىمۇ ، ئەمما ئىچىدىن ئاتتىن چۈشسىمۇ ئۈزەڭگىدىن چۈشمەي تۇرىۋېلىشنى تاللىغانىدى . شۇڭلاشقا ئاللاھ تائالا ئېيتىدۇ : { زامان بىلەن قەسەمكى ، ئىمان ئېيتقان، ياخشى ئەمەللەرنى قىلغان، بىر - بىرىگە ھەقنى تەۋسىيە قىلىشقان، بىر - بىرىگە سەۋرىنى تەۋسىيە قىلىشقان كىشىلەردىن باشقا ھەممە ئادەم چوقۇم زىيان ئىچىدىدۇر (1)} ئاللاھ تائالانىڭ بۇ يەردىكى ھەقنى تەۋسىيە قىلىشىدىكى ھېكمەت قايسى دېگەندە ، دەل ھەر كىشىنىڭ ئۆز نۆۋىتىدە تاقىتى نېمىلەرگە يەتكەن بولسا ، ئۇنىڭغا شۇنىڭدەك ئۇ چۈشىنەلەيدىغان ، ئۇ قىزىقالايدىغان ، ئۇ كۆتۈرەلەيدىغان - جۈملىدىن ئۇنىڭ ھاياتىدا قايسى خىل مۇھىت ئىچىدە ئۇ نېمىلەرگە ئېھتىياجلىق بولسا ، شۇ خىل ئېھتىياجلىق بولغان ئىلىملەرنى ، دىنىي ئەھكاملارنى ، تۇتۇش ياكى تۇتۇپ تۇرۇش ، قىلىش ياكى قىلىپ تۇرۇشتەك ۋە ياكى قىلماسلىق ياكى قىلماي تۇرۇشتەك ئىشلاردا ئۇنىڭ ئېھتىياجىغا قاراپ دىنىي دىئاگنوز قويۇش ۋە تېگىشلىك رېتسىپ بۇيىچە دۇرا بېرىشنى ، ھەقنى تەۋسىيە قىلغانلىق دەپ ئاتايدۇ . چۈنكى ئاللاھ تائالا بەندىلىرىگە پەقەت ۋە پەقەت تاقىتى يېتىدىغان ئىش - ئەمەللەرگە بۇيرىغان ۋە بۇ خىل پەرۋەردىگارلىق يول تۇتىشى قەدىمدىن بۇيان داۋاملىشىپ كېلىۋاتقان ۋە مەڭگۈ - مەڭگۈ شۇ ئوقىدا داۋاملىشىپ ھېچ ئۆزگىرىپ قالمايدىغان تۇتقا قىلىدىغان يولىدۇر . چۈنكى ئۇ ناھايتتى شەپقەتلىك ۋە مېھرىبان ئاللاھدۇر . رەسۇللاھ بۇ توغرىسىدا توختۇلۇپ << ئەگەر ئىلگىركى پەيغەمبەرلەر مېنىڭ زامانىمدا بولغان بولسا ، چوقۇم ئۇلار ماڭا ئىتائەت قىلغان بولاتتى >> دېگەن . ئەمما ، جانابى ئاللاھ ھەر بىر تېگىشلىك زامان ۋە ماكان ياراتقانلىرىغا قارىتا شۇ زامانلارغا ئەڭ مۇۋاپىق ھالدا پەيغەمبەرلەرنى ئەۋەتكەن . ئەگەر ئىلگىركى ئاللاھقا چىن ئىخلاس بىلەن ئىبادەت قىلىپ ئېتىقاتىدا ئاشكارا بولۇپ كەلگەن پەيغەمبەرلەر ئېيتىلغان مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ زامانىدا تۇرغۇزۇلغاندا بولسا ، ئۇلارنىڭ بىلگىنى ۋە كۆرگىنى ھەمدە قىلىشقا تېگىشلىك ئىش - ئەمەللىرى شۇ زامانغا خاس بولۇپ ، ئۇلار چوقۇم ھەقىقەتتە مۇستەھكەم تۇرۇشنى ئىشتمەك ئۈچۈن ، چوقۇمكى رەسۇللاھ ئېيتقاندەك ئۇنىڭغا ئىتائەت قىلغان بولاتتى . شۇنىڭدەك ، دىنىي جەھەتتىن نېمىلەرگە سەۋرنى بىر- بىرلىرىگە تەۋسىيە قىلىشىدۇ دېيىلگەندە ، ھەر بىر زامانغا خاس چۈشۈرۈلگەن ، تېگىشلىك قىلىنغان تاقەتلىك ئەھكاملارغا قارىتا باشقىلارنىڭ ئۆسەك قىلىشى ، ئىشەنچ قىلغانكى ئېتىقاتىغا ۋە ئېيتقان ئىمانىغا مۇخالىپ ئىش قىلىپ قويماسلىق ئۈچۈن ، ئېتىقاتىدىن يېنىپ كۇفرىغا قايتىپ قالماسلىقى ئۈچۈن ، ھەر جەھەتتىن ئۆزلىرىگە كېلىۋاتقان دىشۋارچىلىقلارغا بەرداشلىق بېرىشتەك تەۋسىيەلەر ، مەدەت - ياردەملەر ..... ئەڭ توغرا بولغان سەۋىر قىلماققا ئۆز - ئارا ئىشتمەكلىكتۇر . ئەمما ، ھەممە كىشى چوقۇم شۇنداق بولىشى كېرەك دىيىشىدۇ . ئەمما ، دەل شۇنداق بولىدىغان ۋاقىتتا نەپسىنىڭ ، ئىنسانىي تەپەككۇرىنىڭ يېتەكلىشىگە بېقىپ ، يەنىلا زۇلۇمنى ئۆزلىرىگە ۋە باشقىلارغا ئىشتىپ قالىدۇ دە ، ھېلى ئېيتقانلىرى ھېلى يادىدىن چىقىپ كېتىدۇ ۋە شۇ جەھەتتىن تالاش - تارتىش قىلغان ۋاقىتتىكى ھاياجانلىق مىنۇتلىرىدا << مۆئمىن مۆئمىننىڭ ئەينىكى >> دېگەنكى ئەقىدە بۇيىچە ، ئۇلاردىكى شۇ تاپتا ئېزىۋاتقانلىرىغا قارىتا ھەقنى كۆرسىتىپ بەرگەندە بولسا ، تېخىمۇ جاھىللىقى تۇتۇپ ياكى شۇنچە كىشىلەر ئارىسىدا مېنى مات قىلامدىغان دېگەنكى كىبىرىدە تۇرۇش بىلەن بارا- بارا ئۆزلىرىگە ھەقنى تەۋسىيە قىلغۇچىلاردىن تېنىپ ، ناھەقلىكنى ، ئۇلار نېمىلەرنى ھاياجان ئىلكىدە ئېيتىپ بەرسە شۇنى ھەق << راس راس >> دەپ بېرىدىغان مۇغەمبەرلەرنىڭ ، ھەق نېمە ھېچ چۈشەنمەي ماڭىدىغانلارنىڭ كۆپتۈرىشى بۇيىچە مېڭىشنى تەيىن تېپىشىپ قالىدۇ دە ، ئاقىۋەتتە ، ئىشەنچسىز ئېيتىلغان سۆزلىرى ئەنە شۇ << راس راس >> چىلار تەرىپىدىن ماقۇللىنىپ ، باتىل ھەتتا خاتا ئەقىدىلىرىنى ئىسلامىي ئەقىدە دىيىشىپ كۆتۈرۈشۈپ يۈرىشىدۇ . ئاقىۋەتتە ئۆزلىرىنىڭ قانچىلىك جاھىللىق پاتقىقىغا پاتقانلىقلىرى ، ئاللاھقا قانچە ئاسىي بولغانلىقلىرى ، چۈشەنمەي ، ئىشەنمەي قىلغان ئەمەللىرىنىڭ قانچىلىك نەپسىنى قاپلىغانلىقىغا قارىتا پىكىر قىلمايدۇ . ئۇنداقلار ئەمەللىرىدە بارا- بارا ئېتىقادى كۈچنىڭ قۇۋۋىتى بىلەن ئەمەس ، بەلكى ھاياجانلىق ئىلكىدىكى نەپسىنىڭ مايىللىقىدا مېڭىشىپ قالىدۇ . شۇڭا ئۇنداقلار ئاللاھ قۇرئانى كەرىمىنىڭ بېشىدا ئېيتقاندەك(2) ، دىنىي دولقۇن كۆتۈرۈلسە مېڭىۋالىدىغان ، دولقۇن بولمىسا توختاپ قالىدىغان ، ھاياجانلاندۇرۇپ بەرسە ھارامدىن قېچىپ ھالالغا ماڭىدىغان ، ئۇنداق بولمىسا يەنىلا قىلىدىغىنىنى قىلىۋېرىدىغان ئىنتايىن ھالاكەتلىك مەۋقەلەرگە كېلىشىپ قالىدۇ . ئۇلارنى بۇ خىل ماھىيىتىدە كىملەركى ماختاپ مەدھىيلىمەيدىكەن ، ھەتتا ئۇلارنىڭ ھەققە قارشى سۆزلىرىگە ئارلىشىپ ، توغرا يولدىكى كىشىلەرنىڭ غەيۋىتىنى قىلىشىپ بەرمەيدىكەن ، ئۇلارنىڭ قوللىشىغا ، ئۇلارنىڭ ئۆزلىرىنى مۆئمىن دەپ ئاتاشلىرىغا ئېرىشەلمەيدۇ . ئەھۋاللىرى ئەنە شۇنىڭدەك تۇرۇقلۇق يەنىلا ئۆزلىرىنى ئاللاھنىڭ ئەۋلىيالىرى ، مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ ئۈممەتلىرى دەپ دەۋا قىلىشقانلارنىڭ ھالىغا ۋاي !
رەسۇللاھ ئېيتقاندەك ، دىندا قاتتىق يول تۇتقانلار ھەقىقەتەن ھالاك بولۇپ كەتتى . ھەمدە دىندا يۇمشاقلىقتا ئىنتايىن زەئىپ يول تۇتقۇچىلار ھەم ھالاك بولۇشتى ۋە ھالاك بولۇش يولىنى تۇتقا قىلىشماقتا ! دىندا بىرەر ئەقىدىدە چۈشەنمىگەن ۋە ئىشەنمىگەن ئەھۋالدا ئۇنى قىلىشتىن ۋە باشقىلارغا يەتكۈزۈشتىن چەكلىنىش بار  ئەمما ، مەڭگۈ چەكلىنىش يوق . لېكىن تەكشۈرۈپ تەتقىق قىلىش بار . ھەقىقەت ئايدىڭ بولغاندىن كىيىن ئۇنىڭغا چىن ئىشىنىش ۋە چىڭ ئېسىلىش بار . ئەمما ، شۇنىڭدىن كىيىن ئۇنىڭدىن يېنىپ كۇفرىغا قايتىش يوق . بۇ خىل ئەھۋال ئاستىدا كىملەر بىلمىگەن ئىشلىرى ئۈستىدە توختالغاندا بولسا بەك ھاياجانلىنىپ ئۆزلىرىنى ئۇنتۇلدۇرۇپ قويىدىكەن ، ئەنە شۇ ھاياجاننىڭ كىيىن ھەقىقەتنى كۆرگەندىن كىيىنمۇ يېنىپ پەسەيمىگى ئىنتايىن قىيىندۇر . جىندىن ۋە ئىنساندىن بولغان ئىبلىسلارنىڭ ئەنە شۇنىڭدەك ۋاقىتتا ئەڭ قىزىقىپ قىلىدىغان ئىشى دەل نادان - ھاماقەتلەرنى قۇرۇق ئارزۇلارغا چۆمۈلدۈرۈشتۇر ۋە توغرا بولمىغان ھاياجان ئىلكىگە سېلىۋېتىشتۇر . مەريەم ئوغلى ئىسا ئاللاھنىڭ مەلۇم ماكاندىكى شۇ زامانغا لايىق ئىسلامىي ئەھكاملارغا كەلتۈرۈپ چىقارغان ئەلچىسىدۇر ، ئەمما ، ئۇنىڭدىن ئىلگىرى كېلىدىغان توغرا يولدىن توسىدىغان ، ۋە ئەنە شۇنىڭدەك ھالاكەتكە پاتتۇرۇپ قويىدىغان ئىلىمدا يالغانچى كاززاپ << دەججاللار >> دەل ئىبلىسنىڭ << ئەلچىسى >> دۇر . كىملەركى بۇلارنىڭ ئەنە شۇنىڭدەك ھاياجان پەيدا قىلىدىغان نوتۇقلىرىغا ئىشىنىدىكەن ، ئۇلار ناگاھان ئازغىنە ۋاقىتنىڭ ئىچىدە ئىنتايىن تەقۋادارلاردەك ئۈزەڭگىسىز ئاتقا مىنىۋېلىشىدۇ . مانا بۇمۇ ئۆلۈكنى تىرىلدۈرۈشتۇر . ئاللاھ تائالا مەريەم ئوغلى ئىساغا ئالاھىدە ئىمانىي نۇر ، ئالاھىدە ئىلىم ئاتا قىلىدۇ دە ، ئاللاھقا تەۋبە قىلغان ، ئاللاھنىڭ ھىدايىتىگە ئېرىشمەكلىك ئۈمۈدىدە تۇرىۋاتقانلارنىڭ ھەقىقىي رەۋىشتە تىرىلىشى ، ئۇمۇ ھەم ھەقتىن ، ھىدايەتتىن يىراقلارنىڭ توغرا يولغا كىرىپ تىرىلىشىدۇر . ئاللاھنىڭ ۋە بارلىق پەيغەمبەرلەرنىڭ بىزدىن كۈتكىنى ، دىندا ھاياجان ئىلكىدە مېڭىش بولماستىن ، بەلكى ئېتىقادىي كۈچ بىلەن ماڭماقلىقدۇر . ھاياجاندا ماڭىدىغانلار ئەنە شۇنىڭدەك ھاياجانغا سالىدىغان كاتىۋاشلىرىنى كۆرگەندە ۋە شۇلار بىلەن بىرگە بولغاندىلا ئاندىن ئىمانلىق بولىشىدۇ . لېكىن ، ئۇلاردىن خالىي قالغاندىلا ھېلى ئېيتقان ئىمانى چاپسانلا ئۇلاردىن تۇزۇپ كېتىدۇ . ئەمما ، ئېتىقادىي كۈچ بىلەن ماڭىدىغانلار ھەر بىر قەدىمىدە توغرىلىقنى ، مۇمكىن بولسا يۇشۇرۇن ئىبادەت قىلماقلىقنى تىلىشىدۇ . بەندە ئاللاھقا ھاياجانلىنىپمۇ يىغلايدۇ . ئەمما بۇ خىل يىغا ئاللاھ تەلەپ قىلىۋاتقان يىغا ئەمەس . چۈنكى بۇنىڭدەك يىغا يۈرەكتىن چىقمايدۇ . بەلكى باشقىلارنىڭ كۆپۈشتۈرۈپ ، دولقۇنلىتىپ يارىتىپ بەرگەنكى مۇھىتىدىن چىقىدۇ . ئەمما ، ھەقىقىي يىغا يالغۇزچىلىقتا ئاللاھنىڭ مېھرىبانلىقىنى ، ئۇنىڭ ئۇلۇغلىقىنى تونۇغان ۋە ئۇنىڭ ھىدايىتىنى تىلىمەكلىكتە ، ئۆزلىرىدىكى نۆۋەتتىكى قىسىنچىلىقلارنى ئۈستىدىن كۆتۈرىۋېتىشنى تەلەپ قىلىپ ھەقىقىي يۈزلەنگەن ۋاقىتتا چىقىدۇ . ھەدىستە ئېيتىلىۋاتقىنى دەل مانا مۇشۇ خىل يالغۇزچىلىقتىكى يىغىدۇر . شۇڭا ئاللاھ تائالا بۇ خىل يالغانچىلىقتىن ساقلىنىشىمىز ئۈچۈن شۇنداق ئېيتىدۇ : { اﷲ ھەقىقەتەن ئاسمانلاردىكى ۋە زېمىندىكى غەيبنى بىلگۈچىدۇر. اﷲ ھەقىقەتەن دىللاردىكى سىرلارنى بىلگۈچىدۇر(3) } مەھشەرگاھتا ئالاھىدە سورىلىدىغان ئىشلارنىڭ بىرى دەل مۇشۇ خىل يالغانچىلىقتۇر . چۈنكى {ئۇلار پەقەت ئىبادەتنى اﷲ قا خالىس قىلغان، ھەق دىنغا ئېتىقاد قىلغان ھالدا (يالغۇز) اﷲ غىلا ئىبادەت قىلىشقا بۇيرۇلدى .... (4) }

(1) سۈرە ئەسر (1-3)
(2) سۈرە بەقەر (8-21)
(3) سۈرە فاتىر (38)
(4) سۈرە بەييىنە (5)

داۋامى بار !

ئەپسانە

                                             ( 10 )


{ زېمىن ئارقىمۇئارقا تەۋرىتىلگەن چاغدا [21]. پەرۋەردىگارىڭ كەلگەن ۋە پەرىشتىلەر سەپ - سەپ بولۇپ كەلگەن چاغدا [22]. (گۇناھكارلارنىڭ كۆرۈشى ئۈچۈن) جەھەننەم كەلتۈرۈلگەن چاغدا، شۇ كۈندە ( زىيانكارلىق ئىچىدىكى ) ئىنسان (دۇنيادىكى قىلمىشلىرىنى) ئەسلەيدۇ، (بۇ چاغدا) ئەسلىگەننىڭ ئۇنىڭغا نېمە پايدىسى بولسۇن [32]. ئۇ ئېيتىدۇكى: «كاشكى مەن (دۇنيادىكى) ھايات ۋاقتىمدا ياخشى ئىشلارنى قىلغان بولسامچۇ!» [24]. شۇ كۈندە ھەر ئەھەدى (اﷲ قا ئاسىيلىق قىلغانلارنى) اﷲ جازالىغاندەك جازالىمايدۇ [25]. ھەمدە ھېچ ئەھەدى اﷲ باغلىغاندەك باغلىمايدۇ [26](1) }
ئاللاھ تائالانىڭ نۆۋەتتە تۇنجى بەندىلىرىنىڭ دەپتىرىنى ئېچىشى ، دەل ھاياتىي دۇنيادىكى ھەر بىر يۇرتلاردا ئالاھىدە ئىمتىياز ئىچىدە ياشىغان ، باشقىلار ئۇلار توغرىسىدا توختۇلۇپ ، ئۇلارنىڭ ئىخلاسى ئۈستىدە ئىنتايىن ياخشى باھالارنى بەرگەن موللا ، قارىيلاردىن ۋە ئۇرۇشلاردا قالتىس جىھادلارنى قىلغان شېھىتلەردىن باشلىدى . ئۈستىدە ئېيتقاندەك ، ئاللاھنىڭ توغرا يولى ئۈستىدىكى نۇرغۇنلىغان ۋابالارنىڭ ، پىتنە - پاساتلارنىڭ كۈشەندىسى بولغان ، قارىماققا ئىنتايىن ئىلىملىك ، ئالاھىدە كۈچلۈكتەك ھىس قىلىنىپ ، ئۆزلىرىگە زۇلۇم قىلغۇچى قەۋملەرنىڭ كاتتىلىرى ئوتتۇرغا كەلتۈرۈلۈشتىن ئىلگىرى دوزاخ ئىنتايىن شىددەتلىك دولقۇن ئىچىدە ئەينەن كۆز ئالدىغىلا كەلتۈرۈلدى . بۇنى كۆرۈپ ئىلگىرى قاتتىقچىلىقتىن ئۆزلىرىنىڭ ئەر ياكى ئاياللىق جىنسىنى ئۇنتۇپ قالغۇچى بەندىلەر تېخىمۇ ساراسىمىگە چۈشۈپ ، خۇددى ھەممىسىلا بىردەك ئەنە شۇ دوزاخقا چۈشۈپ كېتىدىغاندەك بولۇشۇپ كەتتى .
ئالدى بىلەن كىشىلەرنىڭ ئالدىغا ھەر بىر ئۈممەت ئىچىدىكى ئەڭ كاتتا ، ھاياتى بەزى ئاز ساندىكى دىنىي پىشىۋالارنىڭكىگە ئوخشاش ئەڭ ئېسىل ئۈلگىلىك ياشاشتا تاماملانغان دىيىلىپ قارالغان ، ئەمما ، ئەمەلىيەتتە ياكى ئۆز قەۋمىگە ئىنتايىن زۇلۇم ئېلىپ كەلگەن ، ياكى ئەمەللىرى رىيا - مەنمەنچىلىك ئۈستىدە بولغانلار كەلتۈرۈلدى .
بۇلار كەلتۈرۈلۈشتىن ئىلگىرىلا بۇلاردا دەپتەرلىرىدىكى ئەھۋالاتلارنىڭ ھەممىسىنى كۆرگەندىن كىيىن ئىنتايىن پۇشايمانلىق ئىچىدە تۇرىشىۋاتاتتى . لېكىن ، نۆۋەتتە ئۆزلىرىنىڭ كىشىلەر ئالدىغا بۇنچە روشەن رەۋىشتە ئوتتۇرغا چىقىرىلىپ تېخىمۇ رەسۋا قىلىنىدىغانلىقىنى ئويلاپمۇ قويمىغانىدى . ئەمما ، بۇ كۈتۈلمىگەن ئىش توساتتىنلا يۈز بەردى . ئەمما ، جانابى ئاللاھ ھاياتىي دۇنيادىلا ساماۋىي كىتابلىرىدىلا بۇ كۈندىن ئاگاھلاندۇرۇش بەرگەنىدى . لېكىن نۇرغۇنلىغان كىشىلەر بۇنىڭغا ئىشەنمەيتتى ۋە ھاياتىدا بۇ خىل ئاقىۋەتكە قېلىشنى يادىدىن چىقىرىپ قويۇشقانىدى .
{ دوزاخ گۇمراھلارغا ئوچۇق كۆرسىتىلىدۇ [91]. ئۇلارغا: « سىلەر ئىلگىرى اﷲ نى قويۇپ ( يەنى ئاللاھنىڭ سىلەرنىڭ توغرا يولدا بولۇشۇڭلار ئۈچۈن چىقىرىلغان شەرىئەتنى تاشلاپ ، باشقىچە يولنى تاللاپ ) چوقۇنغان نەرسەڭلار قەيەردە؟ ئۇلار سىلەرگە ياردەم بېرەلەمدۇ؟ يا ئۆزلىرىگە ياردەم بېرەلەمدۇ؟» دېيىلىدۇ [92ـ93]. بۇتلار، گۇمراھلار ۋە ئىبلىسنىڭ قوشۇنلىرىنىڭ ھەممىسى دوزاخقا ئۈستى - ئۈستىلەپ تاشلىنىدۇ [94ـ95]. ئۇلار دوزاختا جېدەللىشىپ ئېيتىدۇ: «اﷲ بىلەن قەسەمكى، بىز ئوپئوچۇق گۇمراھلىقتا ئىدۇق [96ـ97]. ئۆز ۋاقتىدا بىز سىلەرنى (ئى شەرىئەت ئۈستىدە ئۇنى - بۇنى دېگۈچىلەر) ئالەملەرنىڭ پەرۋەردىگارى بىلەن ئوخشاش ئورۇندا قوياتتۇق [98]. بىزنى پەقەت گۇناھكارلارلا ئازدۇردى [99]. شۇنىڭ ئۈچۈن بىزگە شاپائەت قىلغۇچىلار يوق [100]. ۋە يېقىن دوستىمۇ يوق [101]. ئەگەر بىزگە (دۇنياغا) قايتىشقا بولسا ئىدى، بىز مۆمىنلەردىن بولاتتۇق» [102] (2) }
بۇلار دەل ھاياتىي دۇنيادا دىنىي مەسىلىلەر ئۈستىدىن دىننىڭ ئىچىدە ۋە سىرتىدا تۇرۇپ ئەسلى ئاللاھنىڭ ھەر بىر زامان ۋە ماكاندىكى بەندىلىرىگە چۈشۈرگەن ئەھكاملىرى ئۈستىدە توغرا بولمىغان ھۆكۈملەرنى ئېيتىشىپ ، ئۆزلىرىنى ۋە باشقا ئۆزلىرىگە چوقۇنغۇچىلارنى تەڭ ئازدۇرۇشتا بولغان كىشىلەر ئىدى . بۇلارنىڭ ئىچىدىن بۇنچە رەسۋاچىلىقلاردىن قۇتۇلماق ئۈچۈن تىل ئىشتىپ باقماقلىقنى تىلىگەنلەر ئۆزلىرىچە بەزى باھانىلەرنى ، ئۆزرىلەرنى قويۇپ بېقىشتى . ئەمما ، ئۇلار خىيانەتنىڭ ، ئاسىيلىقنىڭ ئۆزلىرىدە جىلۋىلىنىپ تۇرىلىۋاتقان ھالىتىنى ئېسىدىن چىقىرىشىپ قويۇشقانىدى . ئەمەلىيەتتە ، ئۇلارنىڭ رەڭگىدىن دۇنيالىقنى تىلىگەنلىكى ئۈچۈن سېرىق ، كۇفرىنىڭ ئۈستىدە بولغانلىقى ئۈچۈن قارا رەڭدە ، مۇناپىقلىقىدا قىزىل ۋە ئۇلارنىڭ تىلىگىنىنىڭ نېمىلەردە بولۇشى بىلەن تېگىشلىك رەۋىشتە باشقا ھەر خىل رەڭلەردە ئىدى . لېكىن ، گەرچە ئۇلار ئۆزلىرىدىكى شۇ خىل ئالامەتلەردىن ئىچكى جەھەتتىن ئېتىراپ قىلغان بولسىمۇ ، ئەمما بۈگۈنكى قاتتىقچىلىقتىن قۇتۇلماق ئۈچۈن ئانچىكى بولسىمۇ تىپىرلاپ باقماق بولدى . تولىمۇ ئەپسۇسكى ، ئىلگىرى رەسۇللاھ ئېيتقاندەك ، كىشى نېملەرگە ئېرىشمەك ئۈچۈن ھىجرەت قىلغان - يەنى بىر ھالەتتىن يەنە بىر ھالەتكە ، بىر جايدىن يەنە بىر جايغا يۆتكەلگەن بولسا شۇنى تاپىدۇ ، دېگەنكىدەك ،جانابى ھەقتىن ئۇلارنىڭ ئۆزلىرىگە قارىتا ئاتالمىش شېھىتلەرگە : <<سىلەر مۇنداق - مۇنداق پايدىغا ئېرىشىش ئۈچۈن ئۇرۇشقا قاتناشمىغانمىدىڭلار >> ، << سىلەر ماڭا ئىمان ئېيتمىغان ھالدا شۇ ئۇرۇشتا ئۆلتۈرۈلمىگەنمىدىڭلار >> ، << سىلەر مېنى ئاجايىپ باتۇركەن ، قالتىسكەن دەپ قېلىش ئۈچۈن ئۇرۇشقا چىقمىغانمىدىڭلار >> ، << سىلەرنىڭ ئەنە شۇ چوڭچىلىقىڭلار ، يالغانچىلىقىڭلار ۋە غاپىللىقىڭلار بۈگۈنكى زىيانكارلاردىن بولۇشقا ئېلىپ كەلدى >> << سىلەر ئۆز قىلمىشىڭلار ئارقىلىق مېنىڭ ۋەدەمنى باشقىلارغا يالغان قىلىپ كۆرسەتتىڭلار >>  دەپ خىتاپ قىلىپ ، ئۇلارنىڭ ئۆزرىلىرىنىڭ بىھۇدە ئىكەنلىكىنى بىلدۈردى . سۈرىتىدىن يەنە شۇنداق رەڭدە قارىيلار ئۆزرە قويۇپ بېقىشتى . ئۇلارغا ھەم ئۆزلىرىنى كىشىلەرنىڭ قارىيكەن دەپ قېلىشى ، قارىيلىقىدىن باشقىلارنىڭ خوشامەت قىلىشىغا خۇشتار ئىكەنلىكىنى ، كىشىلەر ۋاي دەپ چوڭ بىلسە ئوقۇپ ، بولمىسا باشقىلارنى مەنسىتمەي ، ئەنە شۇ نېمىتىدىن پايدىلىنىپ دۇنيالىقنى ئارتۇق كۆرۈش ، چوڭچىلىق قىلىشتەك خاتالىقلىرىنى بىلدۈرۈپ قويدى . ئەمەلىيەتتە قۇرئان يادلىماقمۇ دەل ئۇنى خالىغانچە ۋاقىتتا كىتابقا قارىماستىن ئوقۇپ ، تېگىشلىك پايدىلىنىشتا بولىدىغان ، بىرەر ئالىم - موللىلارنىڭ يېنىدا بىرەر ئايەتنىڭ قايسى پارىدا ۋە تولۇقلىمىسى قانداق ئىكەنلىكى سورالغاندا ، دەررۇ جاۋابىنى بېرىپ دىنىي تەرەقىياتنىڭ يۈكسىلىشىگە ۋە ئۆزلىرى باشقىلارغا ھەقنى تەۋسىيە قىلىشتا دەل ئايەتلەرنىڭ دەلىلىگە ئاساسلىنىشتەك جەھەتلەردىن ، ھەمدە جامائەتلەرگە نامازدا ئىمام بولۇشتەك ، ئوتتۇز پارىغا تولۇق مۇراپتەك قارىيلار بولسا تەراۋىھلاردا خەتمىدىن ئۆتۈپ تېخىمۇ كۆپ ساۋاپ تېپىشتەك جەريانلار بىلەن دۇنيالىقتىكى دىنىي ئورنىنى ، ئاخىرەتتىكى ئورنىنى ھەم كۈچلەندۈرۈشتە بولۇشنى تېپىشى كۆزدە تۇتىلاتتى . بۇ خۇددى مال - دۇنياغا باي بولغانلار شۇ بايلىقىدىن ، قايسى ساھەدە ئىلىم تەھسىل قىلغانلار شۇ ساھەدىكى ئىلمىسى ئىمتىيازىدىن پايدىلىنىپ كۆپ ياخشى ئىشلارنى قىلىپ ساۋابىنى كۆپەيتىش تەلەپ قىلىناتتى . ئەمما ، نۇرغۇنلىغان كىشىلەر مەيلى قايسىكى ئۇنۋانغا ، كۆپ نېمەتلەرگە يەتمىسۇن ، ئۇنى دەل كىشىلەر ئارىسىدا شۆھرەت قازىنىشقا ، كىشىلەر ئارىسىدا ئالاھىدە سۈيۈنچىلەردىن بەھرىمەن بولۇشقا ئىشتىش بىلەن ئۆزلىرىگە تولىمۇ زىيانكارلىقنى تىلەشتى .
بۈگۈنكى زىيانكارلىق ئۈستىدىكى ئالىم - موللىلارغىمۇ ھەم مۇشۇ خىل زىيانكارلىقىنى ئالاھىدە تونۇتۇپ قويۇلغانىدى . چۈنكى باشقىلارنىڭ ئىچكى سىرىنى بىلىشمۇ خۇددى باشقىلارنىڭ غەيۋىتىنى قىلىشقاندەكلا ئىنتايىن ھۇزۇرلۇق بىر ئىشلاردىن . ئەمما ، موللىغا قارىتا بۇنىڭلىققا ئالاھىدە ئېتىۋار بېرىشى ھەقىقەتەن خاتالىقلاردىن . چۈنكى بۇ خىل ھۇزۇرغا بېرىلىش دەل قەلىبنىڭ تىز ئۆلۈشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ . ھەمدە باشقىلارنىڭ ئەيىپىنى ناچار كىشىلەرگە ئېيتىش ۋە شۇ خىل بەزى يىتەرسىزلىكلىرىنى ئاڭلىغاندىن كىيىن قارشى تەرەپنى تۆۋەن كۆرۈشتە بولماق ھەقىقەتەن موللا - ئالىملارنى ئىنتايىن زىيانكارلىققا ئىشتىدۇ . شۇنىڭدەك باشقىلارنىڭ ئىچكى سىرىنى ھۇزۇرلۇقتا ئاڭلاۋېرىشمۇ ، ئاخىرى شۇ كىشىنى غەيۋەتخور قىلىپ قويىدۇ . بۇ ۋاقىتتا باشقىلارنىڭ يامان گىپىنى ئاشكارا قىلىش ئادەتتىكىدەك ئىشلاردىن بىلىنىدۇ . ئاقىۋەتتە كىشىلەر بىرەر مەسىلىنى سوراپ ئىچكى سىرىنى ئېيتسا ، ئەنە شۇ سىرلارغا بولغان ئىشتىياق ئۈچۈنلا جاۋاب بېرىشكە تەلمۈرۈش ، كىشىلەر مەسىلە سوراپ كەلمىسە ئىچى تىتىلداش ، ئاقىۋەتتە باشقىلارنىڭ بىرەر سىر توغرىسىدا ئېغىز ئېچىشىغا ئېغىزىنى تاتىلاشتەك ئەھۋاللاردا قالىدۇ . مانا بۇ موللىلارنىڭ بىر ئاشكارا زىيانكارلىقى ، يەنە بىرى ، بەزى ھاماقەتلەرنىڭ ئۆزلىرىنى مەبۇد قىلىۋېلىشتەك ئاشقۇنلىقىغا يۆگۈلىنىپ كېتىشى ، توغرىنى ئېيتسىمۇ بەجا كەلتۈرۈش ، ئۇنىڭ خاتالىقىنى بىلىپ تۇرۇپ ئېيتسىمۇ بەجا كەلتۈرىشى ئۇلارنى تېخىمۇ ھۇزۇرى قەلىبكە ئىشتىدۇ . ئاقىۋەتتە ، ئۇلار تەتقىق قىلماستىن ، ئىنچىكە توختالماستىن ياكى شۇ ئىشتا ئاللاھقا ئىقبال قىلماستىن مەسىلىلەرگە خالىغانچە جاۋابلارنى بىرىشكە ئالدىرايدۇ دە ، ئاقىۋەتتە ئۆزلىرىنى ئاللاھنىڭ توغرا ئەھكاملىرىدىن سىرت ئەھكاملارنى تۈزۈپ چىققۇچى مەبۇد ئورنىدا قويۇشۇپ قالىدۇ دە ، ئاقىۋەتتە گۇمراھلار ئۆزلىرىگە چوقۇنغان ، موللىلار ئىبلىسكە چوقۇنغان بولۇشۇپ ، زەنجىرلەشكەن ھالەتتە زالىملىقنى تىلىشىدۇ . ئاقىۋەتتە ، كىيىنكى ئورنى مانا مۇشۇ خىل مەيدانى ئەڭ يامان بولغان ئورۇنغا چىقىشىپ قالىدۇ .
كىشىلەر يەتتە يىل باشلىق بولغان ئادەم باشلىقلىقىدىن قالدۇرۇلسا ، چۈمۈلىنىڭ ئۇۋىسىغا بېرىۋېلىپ ، قولىغا بىر تال ياغاچنى ئېلىۋېلىپ ، ئۇۋىسىدىن چىققان چۈمۈلىلەرنى بىرنى ئاينىغا ماڭ ، يەنە بىرىنى ماينىغا ماڭ دەپ ئىتتىرىپ خۇمارىدىن چىقىشنى تىلىشىدۇ ، دىيىشىدىكەن . بۇ خىل خۇمارلىق ھەقىقەتەن ئىنتايىن يىرگىنىشلىك ئەھۋاللاردىندۇر . پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن : << مۇبادا ئون نەپەر يەھۇدىي دىنى مۇرتى ئىسلام دىنىغا كىرسە ، ئۇنداقتا بارلىق يەھۇدىيلار ئىسلام دىنىغا كىرىدۇ >> (3) شۇنىڭغا ئوخشاش ، موللا - ئالىمنىڭ ۋە قارىيلارنىڭ كىشىلەر ئارىسىدىكى يەنە بىر چوڭ ئامانەتلىك ئورنى دەل دىنىي ئىشلاردا توغرا يول تۇتماق ۋە ئۆزلىرىمۇ تەڭ ئىسلامنىڭ يۈكسىلىشىگە بېقىپ تەڭ يۈكسەلمەكتۇر . لېكىن كىملەركى ئىلگىركى يەھۇدىي دىنىي مۇرتلىرىغا ئوخشاش ھەقىقەتنى بىلسىدۇ - بىلمىسىدۇ ئۆزلىرىنى ۋە باشقىلارنى ئۇنىڭدىن توسۇشتا بولسا ، ھەدىسنىڭ روھىغا ئاساسەن ، ئەنە شۇ چوڭ كاتتىۋاشلار جامائەسى ئۆز قەۋمى بولغان نەچچە مىڭ ھەتتا نەچچە يۈز مىڭ ، نەچچە مىلىيۇن ..... بولغان كىشىلەرنىڭ ۋابالىغا قېلىشتەك ئەھۋاللار يۈز بېرىدۇ دە ، شۇ قەۋم ئارىسىدا نۇرغۇنلىغان ئىختىلاپلار ۋە بىر - بىرلىرىنى قىرغىن قىلىشلار يۈز بېرىدۇ . شۇنىڭ ئۈچۈن توغرا يوللۇق موللىلارنىڭ جەمىيىتىدىكى ھەر بىر ئىختىلاپىي مەسىلىلەرگە قارىتا كەسكەن پەتىۋاسىنى ئالدى بىلەن ئۆزلىرى قېتىلىپ قۇرئاننى قىرائەت قىلغۇچى ۋە تىلاۋەت قىلغۇچى قارىيلار بىردەك بەجا كەلتۈرمىكى لازىمدۇر . ئۇنداق بولمايدىكەن ، شۇ قەۋم ئارىسىدا كىتاب يۈكلەنگەن << ئېشەك >> لەر ئاينىپ كېتىدۇ . ئاندىن بۇلاردا بارا - بارا دىنىي مەسىلىلەرگە ئاشكارا خىيانەتچىلىك ، دىننى ئۇيۇن قىلىۋېلىشتەك پاساتچىلىقلار شەكىللىنىدۇ دە ، ھاياتىي دۇنيادىلا بۈگۈنكى قاتتىقچىلىقنى تىلەشكەن بولىشىدۇ . ئەنە شۇنىڭدەك ھەر بىر ئۈممەتتىن ۋە ھەر بىر دەۋىردىكى ھەددىدىن ئاشقان دىنىي زاتلارغا ، بۈگۈنكى كۈندە توپلانغان ھالدا جەھەننەمگە تاشلانمىقى لازىمدۇر . ئۇلار ئىلگىرى ئەنە شۇنىڭدەك ئامانەتلەرنىڭ ئاقىۋېتىنى شۇ خىل يامان مەۋقەلىك كىشىلەرگە قارىتا ھەق ئىكەنلىكىگە چىن پۈتۈپ تۇرۇپ ئېلىشقانىدى . بۇلارنىڭ ھەممىسى لەۋھۇلمەھپۇزدا يېزىقلىق ئىدى . ئۇلارنىڭ ھەممىسى بۇنىڭغا ئۆزلىرى گۇۋاھ .
شۇنىڭدەك ، ھاياتىي دۇنيادا كىملەرگە مەيلى قايسىكى نېمەتلەر بېرىلمىسۇن ، ئۇنى توغرا يولدا شەرئىي تەكلىپ ئىچىدە قىلىپ ئېلىپ ماڭمايدىكەن ، ئەنە شۇ ئۆزلىرى ئارزۇ قىلىشىپ ، يۈگىرەپ يۈرىشىپ تىلەپ ئېلىشقان نېمەتلەر، ئاقىۋەتتە ئۆزلىرىنى تۇيدۇرماستىن ھالاك قىلىۋېتىدۇ . ھەر قانداق بىر ئامانەت بىر چوغدۇر . ئۇنى شەرئىي لەخشىگۈردە تۇتماي ، بىۋاستە قۇرۇق قولدىلا تۇتىمەن دەيدىكەن ، ئاقىۋەتتە ئۇ چوغ تۇتقان كىشىسىنى كۆيدۈرۈپ كۈل قىلىۋېتىدۇ . پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ : << قىيامەتتە ئىنچىكىلەپ سۇئال - سوراق قىلىنىپ قالغان كىشى تۈگىشىدۇ (4)>> دېگەن سۆزى بۇيىچە ، بۈگۈنكى بۇ خىل زىيانكارلىق ھەقىقەتەن خىيانەتكە ئادەتلىنىپ كەتكەنلەرگە تەئەللۇقتۇر .
{بىزنىڭ ئايەتلىرىمىزنى ئىنكار قىلغانلار، ئۇنىڭغا ئىمان ئېيتىشقا گەدەنكەشلىك قىلغانلار دوزاخ ئەھلىدۇر، ئۇلار ھەمىشە دوزاختا قالغۇسىدۇ [36]. اﷲ قا يالغان چاپلىغان ياكى ئۇنىڭ ئايەتلىرىنى ئىنكار قىلغانلاردىنمۇ زالىم كىشى بارمۇ؟ ئۇلار لەۋھۇلمەھپۇزدا يېزىلغان (رىزىقتىن ۋە ئەجەلدىن) ئۆز نېسىۋىسىنى كۆرىدۇ، ھەتتا بىزنىڭ پەرىشتىلىرىمىز ئۇلارنىڭ جانلىرىنى ئېلىش ئۈچۈن كەلگەندىمۇ، ئۇلارغا: ‹‹اﷲ نى قويۇپ ئىبادەت قىلغان مەبۇدلىرىڭلار قەيەردە؟›› دەيدۇ، ئۇلار: ‹‹ئۇلار بىزدىن غايىب بولۇپ كەتتى›› دەيدۇ. ئۇلار كاپىر بولغانلىقلىرىغا ئۆزلىرىنڭ زىيىنىغا گۇۋاھلىق بېرىدۇ (يەنى كاپىر بولغانلىقلىرىغا ئىقرار قىلىدۇ) [37]. اﷲ (ئايەتلىرىنى ئىنكار قىلغانلارغا) ئېيتىدۇ: ‹‹سىلەردىن ئىلگىرى ئۆتكەن، جىنلاردىن ۋە ئىنسانلاردىن بولغان (كاپىر) ئۈممەتلەر بىلەن بىرلىكتە دوزاخقا كىرىڭلار››(5) }


(1) سۈرە فەجر
(2) سۈرە شۇئەرا
(3)ئۇنچە - مارجانلار 1779 ھەدىس
(4) ئۈنچە - مارجانلار
(5) سۈرە ئەئراف

داۋامى بار !

Rage

رەھمەت ئاللاھ قولىڭىزغا دەرت بەتمىسۇن، مەن يىتەرلىك ۋاقىت چىققىرىپ ئالدىرماي ئوقۇپ چىقاي.

ئەپسانە

                                               ( 11 )


{ دوزاخ گۇمراھلارغا ئوچۇق كۆرسىتىلىدۇ [91]. ئۇلارغا: « سىلەر ئىلگىرى اﷲ نى قويۇپ ( يەنى ئاللاھنىڭ سىلەرنىڭ توغرا يولدا بولۇشۇڭلار ئۈچۈن چىقىرىلغان شەرىئەتنى تاشلاپ ، باشقىچە يولنى تاللاپ ) چوقۇنغان نەرسەڭلار قەيەردە؟ ئۇلار سىلەرگە ياردەم بېرەلەمدۇ؟ يا ئۆزلىرىگە ياردەم بېرەلەمدۇ؟» دېيىلىدۇ [92ـ93]. بۇتلار، گۇمراھلار ۋە ئىبلىسنىڭ قوشۇنلىرىنىڭ ھەممىسى دوزاخقا ئۈستى - ئۈستىلەپ تاشلىنىدۇ [94ـ95]. ئۇلار دوزاختا جېدەللىشىپ ئېيتىدۇ: «اﷲ بىلەن قەسەمكى، بىز ئوپئوچۇق گۇمراھلىقتا ئىدۇق [96ـ97]. ئۆز ۋاقتىدا بىز سىلەرنى (ئى شەرىئەت ئۈستىدە ئۇنى - بۇنى دېگۈچىلەر) ئالەملەرنىڭ پەرۋەردىگارى بىلەن ئوخشاش ئورۇندا قوياتتۇق [98]. بىزنى پەقەت گۇناھكارلارلا ئازدۇردى [99]. شۇنىڭ ئۈچۈن بىزگە شاپائەت قىلغۇچىلار يوق [100]. ۋە يېقىن دوستىمۇ يوق [101]. ئەگەر بىزگە (دۇنياغا) قايتىشقا بولسا ئىدى، بىز مۆمىنلەردىن بولاتتۇق» [102] (1) }

ئاللاھ تائالا ھەر بىر بەندىلىرىنىڭ دۇنيادىكى رىسقىنى ۋە ھاياتىنىڭ ئەڭ مۇۋاپىق دەۋىرلىنىشلەرنى ئالدىن پۈتۈپ تەقدىر قىلىۋەتكەن بولۇپ ، بۇ دەۋىر قىلىنىشتا چوقۇم ھەر بىر بەندە ئاللاھنى تونۇشتەك ۋە ئاللاھنىڭ ئۆزلىرىگە نېمىلەرنى ئىرادە قىلسا شۇنى ئىشلەشتىكى ئىمتىيازغا ئېرىشمىكى شۇ بەندىگە ئاسان قىلىنغاندۇر . بۇ خىل ئاسايىشچىلىقتا بەندىنىڭ يولۇققانكى ماددىي ۋە مەنىۋىي جەھەتتىكى ئېغىرچىلىقلار بولسۇن ھەممىسىگە بىردەك سەۋىر قىلىشى ، نېمەتلەرگە شۈكرى ئېيتمىقى ھەمدە شۇ خىل لىنىيەنى توغرا باسسا بېشىغا قايسى بىر قىسمەتلەر كەلمىسۇن ، چوقۇم ئۇنىڭغا تاقەتلىك تەقدىرلەرنىڭ ئىرادە قىلىنىدىغانلىقى پۈتۈلگەندۇر . ئاللاھ تائالا مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ پەيغەمبەر بولۇشتىن ئىلگىركى ۋاقتىنى تىلغا ئېلىپ تۇرۇپ شۇنداق ئېيتىدۇ : << ئىلگىرى ساڭا بايان قىلغان نەرسىلەرنى يالغۇز يەھۇدىيلارغا ھارام قىلدۇق، (بۇنىڭ بىلەن) بىز ئۇلارغا زۇلۇم قىلمىدۇق، لېكىن ئۇلار ئۆزلىرىگە ئۆزلىرى زۇلۇم قىلدى (2) >> دىيىش ئارقىلىق ، قاچانىكى قايسى بىر قەۋم ئارىسىدىن قايسىكى بىر بەندە قايسى بىر مۇساپىلەرنى بېسىپ ئاللاھنىڭ ھىدايىتىگە ئېرىشىدىكەن ، دەل ئۇنىڭ ئىلگىرى باسقان ھەر بىر يوللىرى ، نېمىلەرنى قىلغان ۋە قىلمىغانلىرى لاياقەتلىك ياكى ياخشى ۋە ياكى ئەلا نەتىجە بىلەن بېسىپ ئۆتۈلگەن بولغۇسىدۇر . بىز مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ ھاياتىي مۇساپىسىگە قارىساق ، ئۇ ئۆزىگە نېمىلەر تەقدىر قىلىنغان بولسا ئۇنىڭدىن بىزار بولمىغانلىقىنى ، قانداقلا بىر ياخشىلىق - يامانلىق يەتكەن بولسا ئۇنىڭغا قارىتا توغرا تەبىر ئېلىپ يولىنى ئىنتايىن توغرا بېسىپ ، ھەممىلەرنىڭ تونۇشىدا << ئىشەنچىلىك ئادىمىمىز >> دېگەنكى نەمۇنىلىك ئورنىغا يەتكەنلىكىنى بايقايمىز . ئاقىۋەتتە بارلىق مۇسۇلمانلارغا باش ئۈلگە بولۇشتەك ئىمتىيازغا يەتكەنلىكىنى بىلىمىز . ئاللاھ تائالا شۇنىڭدەك ، بارلىق بەندىلەرگە ئۆزلىرىگە بولغان ئەڭ توغرا ھاياتىي يۆنۈلىشىنى ئىرادە قىلغاندۇر . ئەمما ، كىملەركى ئۇزۇن يىل ياشاپ ، ھەتتاكى ئىبادەت ئىچىدە يۈرۈپمۇ ھىدايەتتىن نېسىۋە تاپالمىغان بولسا ، ئۇنىڭ ئۆز ھاياتىنى ھەقىقەتەن كەمسىندۈرىۋالغانلىقى چىقىدۇ . يەنى بەزى ئېغىرچىلىقلارغا سەۋىر قىلالماسلىق ، ئاللاھنىڭ بەرگەن نېمەتلىرىگە شۈكرى ئېيتماسلىقتەك ، ھەمدە ئۆزىنى ناچار خاھىشلاردىن توسماسلىق ، ئەخلاقىنى ياخشىلىققا ئىسلاھ قىلماسلىقتەك جەھەتلەردىن نەپسىگە ئەگىشىپ كەتكەنلىكى ئېنىق بولىدۇ ، ياكى ئەنە شۇنىڭدەك بۇزۇق تاللاشلاردا باشقىلارنىڭ ئۆز ھاياتىدىكى شۇ خىل لىنىيەسىنى تۇتقا قىلىشىنى ئۈمىد قىلىپ ، قانداقلا بىر كىشىلەر يېتىلەپ ماڭسا بولىۋېرىدىغان مەۋقەگە كېلىپ قالغۇسىدۇر . ئاقىۋەتتە ئىلاھ نېمە ؟ پەرۋەردىگار نېمە ؟ مەبۇد نېمە ؟ ھېچ چۈشەنچىلەرگە ئىگە بولالماستىن ۋە ئەنە شۇ ياراتقۇچىنىڭ بەندىلىرىنى قايسى رەۋىشتە يېتەكلەپ مېڭىشتەك ساماۋىي ئىگىدارچىلىقتەك ھامىيلىقىنى تونۇپ بولالماستىن ، ھەمىشە بۇ خىل دىنىي چۈشەنچىسىدىن مەھرۇم ئۆتمەكلىكنى تىلىگۈسىدۇر . بۇ تىلەش دەل تەقدىرى ماھىيەتنى چۈشىنىشتىن مەھرۇملىقنى كۈچەيتىدۇ . ئاقىۋەتتە ، كىشى تەقدىرگە ئىشەنمەيدىغان ، ئۆزلىرىگە يېتىۋاتقان ياخشىلىق ۋە يامانلىقلارنىڭ نېمە سەۋەپلەردىن كېلىۋاتقانلىرىغا پەرۋا قىلماي پەقەت يىيىش ، ئۇخلاش ۋە بالا تېپىش بىلەنلا كۇپايىلىنىدىغان قەۋمدىن ھېچقانداق بىر پەرقى يوق بولۇپ قالىدۇ .
ئەمەلىيەتتە بىزلەرگە مەيلى قايسى جەھەتتىن قايسى خىل ياخشى - يامانلىق يەتمىسۇن ، چوقۇمكى ئاللاھنىڭ شۇ جەھەتتىن بىزلەرگە ھىس قىلدۇرىدىغان نېمەتلىرى ، ئىلىملىرى ، ھەقىقەتلىرى بار بولغان بولىدۇ . دىنىي يول ھىسسىيلىك ئۈستىگە قۇرۇلغانلىقتىن ، چوقۇمكى قانداقلا بىر بەندە بولمىسۇن دىنىمنى پۈتۈن ، كامىل قىلىپ تەقۋادارلاردىن بولىمەن دەيدىكەن ، چوقۇمكى ئەنە شۇ ھىسسىيلىكتە باي بولىشى ، شەيئىلەردىكى ئىچكى جەھەتتىن كېلىدىغان جىلۋىلەرنى چوڭقۇر تونۇپ يېتىشى لازىمدۇر . لېكىن نۇرغۇنلىغان كىشىلەر بۇ خىل نېمەتلەردىن تولىمۇ بىزار . چۈنكى ئۇلار ئۆزلىرىگە مەيلى قايسى جەھەتتىن يەتكەن ئېغىرچىلىقلارغا بولمىسۇن تاقەتسىزلىكنىلا تىلىشىدۇ . زىياندىن شۇنداق بىزاركى ، پەقەت پايدا ئالساملا دەيدۇ . ھېچ بىر ئېغىرچىلىقلارغا قالمىسام دەيدۇ . شۇ ۋەجىدىن ئەنە شۇ زىيانكارلىقنى تىلىگۈچى بەندىلەر ، ھەمىشە ئاللاھ تائالانىڭ كىيىنكى بەزى ئۆتكەللەردىكى بەزى ئەقىدىلىك ئىشلارغا قارىتا نۆۋىتىدە ئۆزلىرىگە شۇنىڭغا خاس چۈشەنچىنى ھىس قىلدۇرىدىغان ، شۇ ئارقىلىق ھەم بەزى گۇناھلىرىغا كاپارەت بولىشى ئارقىلىق كىيىنكى نوقتىغا تېگىشلىك پاكلىق ئۈستىدە بارماقنى تەلەپ قىلىدىغان تەقدىرى قورغانلاردىن قېچىش ، كىرسىمۇ ۋايساپ ، كۇفرى سۆزلىرىنى ئېيتىپ ، قەيەردە شۇ ئېغىرچىلىقلارنى ئۆز خاھىشى بۇيىچە كۆتۈرىۋېتىدىغان ، ئۆزلىرى تاما قىلىۋاتقان نېمەتلەردىن بەھىرلەندۈرىدىغان ئىلاھلار بار ؟ قەيەردە ئۆزلىرىگە چىقىش يولىنى كۆرسىتىپ قويىدىغان مەبۇدلىرى بار ؟ دېگەندەك ئىشەنچلەردە پۈتكۈل ۋۇجۇدى بىلەن كىرىشىپ ئىزدىنىشتە بولۇشۇپ كېتىدۇ . يەنە بەزىلىرى بولسا ، گەرچە دىنىي بىلىملەرگە ئىگە بولسىمۇ ، داتلىرىنى پەلەككە يەتكۈزىۋېتىپ ، ھەممە يەرگە ئىلاھ ۋە مەبۇد ئىزلەپ دوقۇرىۋېتىپ ، ئاخىرىدا ھېچقانداق بىر نىجاتلىق تاپالمىغاندا << بۇ تەقدىركەن >> دەپ شۈك تۇرۇشتا بولۇپ ، ئەنە شۇ ھىسسيلىكىنى ئاشۇرىدىغان قورغانغا قانداق كىرگەن بولسا شۇ پېتى چىقىپ كېتىدىغان ، ھەتتا بىر ئاللاھنىڭ ئىلاھلىق ۋە مەبۇدلۇقىغا قارىتا ئىبادەت قىلىدىغان ئەقىدىسىنى بۇزۇپ ، شۇ ھالىتىدە باشقا ئىلاھ ۋە مەبۇدلارغا ئىلتىجا قىلىۋېرىپ قەلبىنى شۇ خىل شېرىكچىلىككە مايىل قىلىۋېتىپ بىر مۇنچە زىيانكارلىقتا چىقىپ كېتىشىدۇ . مانا بۇ خىل ئاقىۋەت دەل شۇ كىشىلەرنىڭ ئېتىقادىي چۈشەنچىسىنى بۇزۇپ ، يەر بىلەن يەكسان قىلىۋېتىدۇ .
نۇرغۇنلىغان بىلىمدارلار ئۆزلىرىگە قانداقلا بىر دىشۋارچىلىقلار يەتمىسۇن ، چوقۇم بۆيۈك بىردىن بىر ئىلاھ بولغان ، ياخشىلىقنى ئىرادە قىلىپ يامانلىقنى دەپئىي قىلىدىغان ، بۇ ھېكمىتىگە دەل بارلىق بەندىلىرى ، شەيئىلىرىنى دەلىل قىلىدىغان ، بارلىق ئالەملەرنىڭ پەرۋەردىگارىغا يۈزلىنىشنى ئېيتىشىۋاتقان بولسىمۇ ، ئەمما ، دەل نەق مەيدانغا كەلگەندە شۇ بەندىلەر ھەم مۇشرىكلارنىڭ نېمىلەرگە چوقۇنغانلىرىغا ئەگىشىپ ئۇلار قانداق يول تۇتقان بولسا شۇ لىنىيەنى توغرا تاپىدۇ دە ، ئۆزلىرىدە شۇنىڭدەك شېرىك ئەقىدىلىرى بار تۇرۇقلۇق ، ھەم شۇ خىل ئېتىقادلارنى تىرىلدۈرگەن تۇرۇقلۇق ئۆزلىرىنى ھەمىشە ئاللاھقا ئىلتىجا قىلغۇچى ۋە ئاللاھنىڭ توغرا لىنىيەسىدە بولغۇچى مۆئمىن دەپ قاراپ ، باشقىلارنى بولسا دىندا باشقىچە ئايرىمچىلىقتا بولغانلىقىغا قاراپلا مۇشرىك دەپ ئۆتۈپ كېتىۋەرگۈسىدۇر . ئۆزلىرىنى بولسا ھېلىقىدەك ئاجايىپ كاتتىلاردىن ھېسابلىغۇسىدۇر . ھەقىقىي مۆئمىنلەر ئۇلارغا ئېتىقاد جەھەتتىن ئەينەك بولۇشۇپ توغرىسىنى كۆرسۈتۈپ بەرسە ئۇلاردىن يۈز ئۆرۈپ ، ھەتتا ئۇلارنىڭ ئارقىدىن پاسات تېرىغۇسىدۇر . مانا بۇ ئاشكارا زىيانكارلىقتۇر . دىننىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى چۈشەنمەستىن دىندار بولىۋالغانلىقنىڭ ئاخىرقى نەتىجىسىدۇر . بۇ پەقەت ھالاكەتلىك مەۋقەلەردىندۇر خالاس !
رەسۇللاھ سىناقنىڭ قانداق كىشىلەرگە كۈچلۈك رەۋىشتە يېتىدىغانلىقىنى ئېيتىپ ، ئەڭ كۈچلۈك سىناق پەيغەمبەرلەرگە ، ئۇنىڭدىن تۆۋەنرەكى مۇتتەقىيلەرگە ، ئۇنىڭدىن تۆۋەن ئۇنىڭدىن تۆۋەن كىشىلەرگە ، ئۇنىڭدىن تۆۋەن ئۇنىڭدىن تۆۋەندىكىلەرگە ...... يېتىدىغانلىقىنى ئېيتقان . پەيغەمبەرلەرنىڭ دىنى نېمە ئۈچۈن شۇ قەۋم ئارىسىدا ئەڭ مۇكەممەل ؟ دېگەندە ، دەل ئەنە شۇ دىشۋارچىلىقلاردىن ئەڭ توغرا رەۋىشتە ماھىيەتتە چىققۇسىدۇر . ئۇلارنىڭ سۆزلىرىنى نېمە ئۈچۈن مۇتتەقىيلەر ۋە سالىھلەر چۈشىنەلەيدۇ ؟ دېگەندە ، ئۇلار ھەم ئەنە شۇنىڭدەك ھەر بىر تەقدىرى قىسمەتلەردىكى ئەڭ پايدىلىق بولغان نېسىۋىلىرى بولغان ھىسسىيلىك ماھىيىتىنى ھەقىقىي تېتىغان ۋە شۇ جەرياندا ئاللاھدىن باشقا ئىلاھ ۋە ئاللاھدىن باشقا مەبۇد تەلەپ قىلماستىن ، ئاقىۋەتتە ئاللاھنىڭ رەھمىتىگە سازاۋەر بولغانلىقىدىندۇر . پەقەت ئەنە شۇنىڭدەك قىسمەتلەرگە قانداق كىرگەن بولسا شۇ پېتى ھەتتا ئەقىدىلىرىنى بۇزىۋېلىپ چىقىپ كەتكەنلەر بولسا ، ئەنە شۇ ھىسسىيلىك جەھەتتىن چۈشىنەلەيدىغان ، ھىسسىيلىك جەھەتتىن ئىشىنەلەيدىغان دىنىي بايانلارغا قارىتا گاڭگىرىغان ھالەتتە بولغۇسىدۇر . چۈنكى دىنىي ئېتىقاد ماددا ئەمەس ، ئۇنى تۇتۇپ كۆرىدىغان . ياكى مەنىۋىيلىككە تەئەللۇقلاردىن بولغان بىلىم ئەمەس ، ئۇنى يادلىۋالسىلا تەلەپكە لايىق ئېتىقادلىق بولۋېرىدىغان . بۇ دەل ئەنە شۇ ماددا ۋە مەنىۋىيلەر ئارىسىدىن سۈزۈلدۈرۈپ ئېلىنىدىغان ھىسسىيلىكتە بولغۇسىدۇر . بۇ خۇددى بىز تاماق يەيمىز . تاماق ماددا . ئۇنىڭ قۇۋۋىتى ئاۋۋال قانغا بارىدۇ . مانا بۇ مەنىۋىيەت . بىز دەل ئەنە شۇ قاننىڭ ئارىسىدىكى يىمەكلىكنىڭ يىغىندى جەۋھىرى  بىلەن تىك تۇرىمىز . بۇ دەل تەندىكى كۈچتۇر . كۈچنى كۆرگىلى ياكى تۇتقىلى بولمايدۇ . بەلكى ھىس قىلغىلى بولىدۇ . ئېتىقاد ئەنە شۇ ھىسسىيلىكتىدۇر .
ياراتقۇچىنىڭ بارلىقىغا ئىشىنىدىغانلار ئاللاھنى كۆرگەنمۇ ؟ ياق . ئۇنىڭ ئاۋازىنى ئاڭلىغانمۇ ؟ ياق . ئەمىسە نېمە ئۈچۈن ئۇنىڭ بارلىقىغا ئىشىنىدۇ ؟ بۇ دەل بەندىچىلىكتىكى ئۇنىڭ مەلۇم نىسبەتتە ياراتقان شەيئىلىرىنىڭ ئۆزگىچە دەۋىر قىلىنىشىغا ، ھەممىدە تېگىشلىك ئىلىملەرنىڭ بېكىتىلىشىگە قارىتا ئىلىملەرنىڭ قەلىبلەرگە ئورۇنلۇشۇپ ، ھەمدە غەيرىي بىر كۈچنىڭ چۈش ۋە باشقا رىئاللىقتىكى بىشارەتلەر بىلەن غەيبىي يېتەكلىنىشكە قاراپ مەلۇم نىشاننى ئۆزگىچە بىر ئىلھامنىڭ كۈچلۈندۈرگەندىكى تۇيغۇسىغا ئاساسلىنىپ ، ئۇنىڭ بارلىقىغا ئىشىنىدۇ ۋە چىن پۈتىدۇ . بەندىچىلىكتە شۇ خىل ئىلھام ۋە تۇيغۇ دەل ھىسسىيلىكتىدۇر . قايسىكى بىر بەندىنىڭ مۇشۇ خىل ھىسسىيلىكى قانچە كۈچلۈك بولسا ، ئەنە شۇلار ئۆز زامانىدىكى ياراتقۇچى تەرىپىدىن ئۆزلىرىگە نېمىلەرنىڭ ئىرادە قىلىنىۋاتقانلىقىنى تۇيۇشى ، ئۇنىڭدىن توغرا تەبىر ئېلىشى بىلەن ، ئاندىن توغرا يولدا بولىشى كۈچلۈك بولىدۇ . كىشىلەر ئاللاھنىڭ ئۆزلىرى يولىقىۋاتقان ئىشلىرىغا بىرىۋاتقان بەزى بىشارەتلەرنى ، دەل تۇيغۇسىنىڭ پاكلىقى ، ھىسسىيلىكتىكى يېتەكلىنىش لىنىيەسىدىكى توغرىلىقلارغا ئاساسلانغان ھالدا قۇبۇل قىلالايدۇ . بۇ دەل ئاللاھنىڭ مۆئمىن بەندىلىرىدىلا بولىدىغان ۋە باشقا ئاللاھنىڭ توغرا ئىلمىسىگە ئىگە كىشىلەردىلا بولىدىغان ئامىللاردۇر . شۇڭا بۇلارنىڭ دەۋىرلەردىكى بەزى يۇچۇن ئىشلارنى شۇنچە كۆپ ئىختىلاپلار ئارىسىدىن توغرا قۇبۇل قىلالىشى ۋە ئاگاھلاندۇرغۇچىلارنى توغرا تونۇپ ئۇلارغا ئەگىشالىشىدىكى ئاساسلىق بىر سەۋەب ، دەل شۇ خىل ماھىيىتىنىڭ تېگىشلىك رەۋىشتە كۈچلۈك بولغانلىقىدا .
باشقىلارنىڭ بىھۇدە ئىختىلاپلاردا بولۇپ توغرىدىن چەتنەپ كېتىشى ۋە ئاللاھنىڭ ئايەتلىرىنى يالغانغا چىقىرىۋېتىشى ۋە ئاللاھنىڭ كالامىغا ئىشىنىپ شۇ بۇيىچە يول يۈرمىكى دەل مۇشۇ خىل ماھىيىتىدىكى قىممىتى كۈچىنىڭ يوقلىقى ياكى ئاجىزلىقى بىلەندۇر . بۇ خىل ئاجىزلىق دەل تەقۋاسىزلىقتۇر ، ئاللاھقا بىۋاستە ئىبادەت قىلماي نەپسىگە بېرىلىپ كەتكەن ۋە توغرا ئىبادەت قىلىش لىنىيەسىدىن چىقىپ كەتكەنلىكتىندۇر . شۇڭا ئاللاھ توغرا يولدىكى بەندىلىرىگە قارىتا شۇنداق ئېيتىدۇ : { دىنىدا بۆلگۈنچىلىك قىلىپ تۈرلۈك پىرقىلەرگە ئايرىلغانلاردىن سەن ئادا - جۇداسەن؛ ئۇلارنىڭ ئىشى پەقەت اﷲ غىلا خاستۇر (يەنى اﷲ نىڭ باشقۇرۇشىدىدۇر)، كېيىن اﷲ ئۇلارنىڭ قىلمىشلىرىنى ئۆزىگە ئېيتىپ بېرىدۇ (3) } { ئاسماننى، زېمىننى ۋە ئۇلارنىڭ ئارىسىدىكى شەيئىلەرنى بىكار ياراتمىدۇق، ئۇ (يەنى ئۇلارنى بىكار يارىتىلغان دەپ قاراش شۇ خىل ھەقىقەتنىڭ دەۋىرلىنىشىنى ئىنكار قىلغۇچى) كاپىرلارنىڭ گۇمانىدۇر، كاپىرلارغا دوزاختىن ۋاي! [27]. ئىمان ئېيتقان ۋە ياخشى ئەمەللەرنى قىلغانلارنى يەر يۈزىدە بۇزغۇنچىلىق قىلغانلار بىلەن ئوخشاش قىلامدۇق؟ ياكى تەقۋادارلارنى فاجىرلارغا ئوخشاش قىلامدۇق؟ [28]. (بۇ) ئۇلارنىڭ ئايەتلەرنى تەپەككۈر قىلىشلىرى ئۈچۈن، ئەقىل ئىگىلىرىنىڭ ۋەز - نەسىھەت ئېلىشلىرى ئۈچۈن بىز ساڭا نازىل قىلغان مۇبارەك كىتابتۇر [29] (4) }  پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام شۇنداق دېگەن : << ئادەم ئەلەيھىسسالام يارىتىلغان كۈنىدىن قىيامەتكىچە بولغان ئارلىقتا دەججال پىتنىسىدىنمۇ چوڭ پىتنە بولمايدۇ (5) >> << << ..........ئۇ جەننەت بىلەن دوزاخنىڭ سۈرىتىنى ئېلىپ كېلىدۇ . ئەمەلىيەتتە ئۇ ئېيتقان جەننەت دەل دوزاخنىڭ ئۆزىدۇر . مەن خۇددى نۇھ ئۆز قەۋمىگە ئاگاھلاندۇرغاندەك سىلەرنى شۇ گۇمراھلىقتىن ئاگاھلاندۇرىمەن (6) >> << << .........بىلىڭلاركى ، دەججالنىڭ بىر كۆزى يەكچەشمىدۇر . بىراق ، سىلەرنىڭ ئىگەڭلار ئۇنداق ئەمەس ، دەججالنىڭ ئىككى كۆزىنىڭ ئوتتۇرسىدا < كافىر > دەپ يېزىلغان بولىدۇ (7) >> { بىز دۇنيانى كۆزلىگەنلەر ئىچىدىن خالىغان ئادەمگە (ئۇنىڭ خالىغىنىنى ئەمەس) بىزنىڭ خالىغىنىمىزنى بېرىمىز، ئاندىن ئۇنى (ئاخىرەتتە) جەھەننەم بىلەن جازالايمىز، جەھەننەمگە ئۇ خارلانغان، ( اﷲ نىڭ رەھمىتىدىن) قوغلانغان ھالدا كىرىدۇ [18]. كىمكى ئاخىرەتنى كۆزلەيدىكەن ۋە مۆمىن بولۇپ ئاخىرەتكە لايىق ئەمەللەرنى قىلىدىكەن، مۇنداق ئادەملەرنىڭ قىلغان ئەمەلى (اﷲ نىڭ دەرگاھىدا) قوبۇل بولىدۇ [19]. بۇلارنىڭ ۋە ئۇلارنىڭ ھەر ئىككىسىگە پەرۋەردىگارىڭنىڭ ئاتا قىلغىنىدىن بېرىمىز. پەرۋەردىگارىڭنىڭ ئاتا قىلغىنى (ھېچ ئادەمدىن) مەنئى قىلىنمايدۇ [20] (8) }
دىن ھەقىقەتەن ئەقىدىلەرنىڭ توپلانمىسى بىلەن دىندۇر . ئەمما ، بۇنىڭ ئۆز نۆۋىتىدە توغرىسى ۋە خاتاسى ھەمدە ھەققە ناھەقلەر ئارلاشقان باتىللىرى ، ئېقى ۋە قارىسى ھەمدە ھەر خىللىرى بولىدۇ . بۇلارنى توغرا يەتكۈزگۈچى ۋە خاتالىققا ئىشتكۈچى ھەمدە توغرىغا خاتانى ئارلاشتۇرۇپ قويغۇچى ھەر خىل پىشىۋالار ، باشلامچىلار بولىدۇ . ھەمدە بۇلارغا شۇلارغا خاس بولغان يېتەكلەنگۈچىلەر ھەم بولىدۇ . بۇلار دەل ئەنە شۇ دىنىي توپلام بولغان ئەقىدىلەردە ئوخشىمىغان ئىختىلاپلارغا ئىگە كىشىلەردۇر . ئىلگىرىدىن ھەر بىر توغرىنى يەتكۈزگۈچى ، توغرىلىققا ئىسلاھ قىلغۇچى ئەلچىلەر ۋە ئۇلارنىڭ قەدىمىنى كۈچلەندۈرگۈچىلەر كېلىشتىن ئىلگىرى شۇ زېمىندا باتىللىقنى ياقىلىغۇچى ، دىننى دۇنيالىنى تىلەشتە كوزۇر قىلىۋالغان ھالدا نەپسى بۇيىچە ھۆكۈم ئېلىپ باشقا يۆلۈنۈشلەرگە ئېلىپ ماڭغۇچى شائىرلار بولۇپ ، ئەنە شۇلار ئاستا - ئاستا شۇ قەۋمىڭ دىنىي تونۇشىنى خۇنۈكلەشتۈرىۋېتىپ ، بارا - بارا دىنغا بولغان چۈشەنچىسى باشقا خىلغا ئېغىش بىلەن ئىسلامدىن چەتنەپ كەتكەن بىر ۋاقىتتا ، شۇ قەۋم ئارىسىدىكى ئىلگىرىدىن توغرا يولدا بولغۇچىلارنى تەستىقلايدىغان ۋە ئۇلارغا خۇش خەۋەر بەرگۈچى ، توغرىلىقتىن چەتنەپ چىقىپ كەتكەن ۋە ئۇلارنى ئاگاھلاندۇرغۇچى ھەق ئىلىمدارلار كەلگەندە ، ئۈستىدە ئېيتىلغاندەك ، ئۇلارنىڭ دىننى چۈشەندۈرۈشتە ۋە كىملەرگە ، قانداق كىشىلەرگە ئىشىنىشتە ئېيتقان سۆزلىرىنى يالغاندەك تۇيۇلۇپ ھەم ئۆزلىرىنىڭ ئاساسىي ئەقىدىلىرىگە قارشى بولغانلىقتىن ، بىردەك ئۇلارنى يالغانچى قىلىش بىلەن يەنىلا ئۆز چۈشەنچىسىدە تۇرۇشنى تەيىن تاپقان ۋە ھېلىقى ئۆزلىرىنىڭ دىنىي قورغانىغا قارشى << پاسات >> تارقاتقۇچىلارنى يوقاتماقنى تىلەپ ( شۇ خىل ئاللاھنىڭ ئايىتىنى ئىنكار قىلغان ۋە ئۇلارنى يوقاتماقچى بولۇشۇپ ) كاپىر بولۇپ كەتكەن بىر ۋاقىتتا ، ناگاھان ، ئاللاھنىڭ ئۆزگىچە بۇلارنى ئايرىيدىغان تەقدىرى يۈز بەرگۈسىدۇر . بۇ ۋاقىتتا يامان ئاقىۋەتكە قالغانلار دەل ئىلگىركى ھاياتىدا دۇنيالىقنى تىلىگەن ، ئىبادەتتە نەپسىگە ئەگەشكەن ، ئاللاھنى ئىنتايىن ئاز ياد ئەتكەن ، باشقا شەيئىلەرنى ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرۈش بىلەن زېمىندىكى نەرسىلەرنى ئىلاھ ۋە مەبۇد قىلىۋېلىشتا بولغانلار دەل ئىلگىرىدىن دىندا يالغانچى بولۇشقان ۋە ئاللاھنىڭ ئەسلى شۇ زېمىندىكىلەرگە توغرا قىلىپ بېكىتىپ بەرگەن شەرئىي لىنىيەسىدىن چىقىپ ، شۇ لىنىيەگە قارشى ئىسيان قىلغۇچى بولۇشۇپ كەتكەنلىكىنىڭ ئاقىۋېتىدىندۇر .
شۇنىڭدەك ، دىندا بەزى ئىختىلاپلار شۇ پىرقىدىكىلەرنى توغر يولدا قىلسا ، بەزى ئىختىلاپلار شۇ خىل ئىختىلاپنى ياقىلىغۇچىلار نا توغرا يولدا بولۇش بىلەن ، يا شۇ كىشىنى جەننەتكە يا دوزاخقا يېتەكلەيدۇ . شۇڭا ئېيتىدۇ ئاللاھ  << قايسى بىر قەۋم ئۆزلىرىنىڭ ھالىنى ئۆزگەرتمىگۈچە ، ئاللاھ ئۇلارنىڭ ھالىنى ئۆزگەرتىۋەتمەيدۇ >> ، دەپ . بەندە يا ياخشىلىقنى تىلەيدۇ يا يامانلىقنى . ھەممىنىڭ ئىگىسى ، پەرۋەردىگارى بولغان جانابى ئاللاھ ھەممىلەرنىڭ نېمىلەرنى تىلىگىنىگە قارىتا تېگىشلىك قەۋملەر ئارىسىدا قىلىدۇ . مانا بۇ ئاللاھنىڭ ئىلگىرىدىن تۇتقا قىلىپ كەلگەن يولىدۇ .
بەزى ئىنتايىن ئاز ئىختىلاپلار ھەقىقەتەن پايدىلىق بولسىمۇ ، ئەمما بەزىلىرى ھەقىقەتەن ئەڭ زىيانلىقتۇر . چۈنكى ئەنە شۇ ئىختىلاپ دەل ئاللاھنىڭ ئايىتىنى ئىنكار قىلىشقا ئاپىرىدۇ { اﷲ قا يالغان چاپلىغان ياكى ئۇنىڭ ئايەتلىرىنى ئىنكار قىلغانلاردىنمۇ زالىم كىشى بارمۇ؟ ئۇلار لەۋھۇلمەھپۇزدا يېزىلغان ئۆز نېسىۋىسىنى كۆرىدۇ (9) } بۇ دەل ئۇلار ھاياتىدا نېمىلەرنى تىلىگەن بولسا شۇنىڭغا يەتكەنلىكىدۇر . ئاللاھنىڭ ھەر دەۋىردە توغرا ئەھكاملارنى ، تاقەتلىك ئەمەل - ئىبادەتلەرنى ، سىياسىي يۆنۈنۈشلەرنى توغرا ، ئاشكارا تەرغىپ قىلىدىغان بەندىلىرى بولىدۇ . بەزى ئىختىلاپلار ئەنە شۇ خىل كىشىلەرنى ئاسىي ، مۇناپىق ، گۇمراھ دىيىشكە ئېلىپ بارىدۇ . ئۇلارنى ئەنە شۇنداق ئاتاشنىڭ ئۆزىلا ئاللاھنىڭ شۇ خىل ئايىتىنى ئىنكار قىلغان ۋە ئېتىراپ قىلمىغان ، مۇمكىن بولسا باشقىلارغا ئۆزلىرىگە ئوخشاش ئۇلارنى ئىنكار قىلىشىنى تەشەببۇس قىلغۇسىدۇر . مۇشۇ مەۋقەنىڭ ئۆزىلا ئول كىشىلەرنىڭ شۇ خىل ئايىتىنى ئىنكار قىلغۇچى كاپىر ئىكەنلىكىنى كۆرسىتىدۇ . توغرا يولدىكى مۆئمىنلەر بولسا ، توغرىلىقنى تەشەببۇس قىلغۇچى ئەھلى ئىش ئۈستىدىكىلەرنىڭ ئۈستىدىن پاسات تارقاتقىنىغا قارىتا ، قارشى يولدىكىلەرنىڭ ئەنە شۇ ئاشكارا ئەمەلىدىن كاپىر دەپ تونۇيدۇ . ھەققە قارشى ئەمەلنىڭ ئاشكارا بولىشى دەل ، قارشى تەرەپنىڭ پېشانىسىدا << كاپىر >> دەپ يېزىلىقلىقىنى بىلدۈرىدۇ .
مەھشەر كۈنىدىكى زىيانكارلىقنىڭ ئەڭ ئاساسلىق تۇتقۇسى ، دەل مۇشۇ خىل زىيانكارلىقنى تىلىگەن كىشىلەردىدۇر .

(1) سۈرە شۇئەرا
(2)سۈرە نەھل 118 - ئايەت
(3) سۈرە ئەنئام 159- ئايەت
(4) سۈرە ساد
(5) ياخشىلارنىڭ باغچىسى 1814 - ھەدىس
(6- 7) ياخشىلار باغچىسى
(8) سۈرە ئىسرائىل
(9) سۈرە ئەئراف 37 - ئايەت


داۋامى بار !

ئەپسانە

                                                      ( 12 )

مەھشەرگاھتا نۆۋەتتە توختۇلىۋاتقان سوراقلىنىش دەل دىندا بۆلگۈنچىلىك قىلىپ ، پايدىسىز ھەتتا زىيىنى ئىنتايىن كۆپ بولغان ئىختىلاپىي مەسىلىلەردە بەك كۈچەپ كەتكەن ، ئاندىن بىلىپ بىلمەي توغرا يولدىن چەتنەپ كەتكەن ۋە قارىماققا مۇسۇلمان بەش پەرزنى ئادا قىلىۋاتقاندەك قىلغان بىلەن ، ئەمەلىيەتتە ئىچكى ئىشىنىشتە زۇلمەتتە قالغان ھالدا ئاللاھقا ئاسىي بولۇشقان كىشىلەرنىڭ قىلمىشلىرى ئۈستىدە توختىلىۋاتاتتى . رەسۇللاھ ئېيتقاندەك ، دىندا بەك قاتتىق يول تۇتىۋالغانلار ھالاك بولدى . دىنىي مەسىلىلەردە ئەنە شۇ قاتتىقلىق قىلىش ئاقىۋەتتە ھەقنى ناھەق بىلىشكە ، ناھەقنى ھەق بىلىشكە قىستاپ قويىدۇ . ئاللاھ تائالا << مۇشرىكلارنىڭ ئاللاھنىڭ مەسجىدلىرىنى ئاۋات قىلىشى دۇرۇس ئەمەس >> دېگەن بولسىمۇ ، ئەمما ، بۇ خىل ھەقىقەتنى كۆرۈشتىن مەھرۇم بىر كۆزى قارغۇلار بولسا ، ئېتىقاد بىلەن مۇناسىۋېتى بولمىغان ھالدا ئىنسان بولغانلىكى كىشىلەرنىڭ ھەممىسىنى مەسجىدكە تولدۇرۇشنى تىلەپ ، ئاللاھنىڭ دۇرۇس بولمىغان قورغانىغا مەجبۇرلاپ قويۇشقانىدى . ئەنە شۇ دۇرۇس بولمىغانكى پىرقىگە يىتەكلەنمەك دەل رەسۇللاھ ئېيتقاندەك دەججالغان ئەگەشكەن بولىدۇ . رەسۇللاھ بۇ توغرىسىدا شۇنداق ئېيتقان :  << ..........ئۇ جەننەت بىلەن دوزاخنىڭ سۈرىتىنى ئېلىپ كېلىدۇ . ئەمەلىيەتتە ئۇ ئېيتقان جەننەت دەل دوزاخنىڭ ئۆزىدۇر . مەن خۇددى نۇھ ئۆز قەۋمىگە ئاگاھلاندۇرغاندەك سىلەرنى شۇ گۇمراھلىقتىن ئاگاھلاندۇرىمەن  (1) >> . ئېيتىلغاندەك ، ئۇنىڭ بىر مەھەل دىنىي جەھەتتىن يول ئېچىپ باشقىلارنى ھىدايەتكە ئېلىپ مېڭىۋاتقاندەك قىلسىمۇ ، ئەمما ، ئۇنىڭ ماڭغان يولى ھەققە قارشى ، ئۇنىڭغا ئەگەشكۈچى ئۆز زامانىسىدىكى ھەقىقىي ئىش ئۈستىدىكىلەرنى ئىنكار قىلىش بىلەن ، ئاللاھنىڭ شۇ خىل ئايىتىنى ئىنكار قىلىشىدۇ . قارىماققا ھەقىقەتەن ئەھلى سۈننەتتەك قىلغان بىلەن ، كىمكى تېشى پار - پار ، ئىچى غال - غاللىق يولنى تەرغىپ قىلىدىكەن ، ئۇ دەل كىشىلەرنى ھالاكەتكە قىستاپ قويغان بولىدۇ . دىندا يالغانچىلىق قىلىپ ، كىشىلەرنىڭ تاقىتىگە قارىتا دىنىي مەلۇماتلاردىن خەۋەر بەرمەيدىكەن ، ئۇنداقلار ھەقىقەتەن كىشىلەرنى تاقەتسىز ئىشلارغا يېتەكلىگۈسىدۇر . ئۆزىگە ئەگەشكەنلەرنى ئۇلار ئەڭ پايدىلىق بولغان ئەمەللەردىن - يەنى نۇرغۇنلىغان مەسجىدلەرگە كىرمەسلىكنى ، ھەمدە شۇنىڭدەك ئىماملارغا ئىقتىدا قىلىپ ناماز ئوقۇماسلىقنى تەرغىپ قىلىشىپ ، ئەسلى ئېلىۋېلىشقا تېگىشلىك بولغان نېمەتتىن مەھرۇم قالدۇرۇشنى تىلەشكەنلىكى ئۈچۈن ، ئۇلار ھەقىقەتەن ئۆزىگە ۋە باشقىلارغا ھەقىقەتەن زىيانكارلىقنى تىلىشىدۇ . قارىماققا ئۇلارنىڭ يولىدا ئەقلى جەھەتتىن ئېلىپ ئېيتقاندا توغرىدەك قىلغان بىلەن ، ئەمما دىنىي مەسىلە ھەرگىزمۇ ئىنساننىڭ ئىنتايىن ئاجىز ئەقلىنىڭ ئىشتىشى بىلەن ئېلىپ بېرىلمىغانلىقتىن ، بۇ خىل لىنىيەگە ئۆتكەنلەرنىڭ تولىسى ئېزىپ كەتكۈسىدۇر . رەسۇللاھ مەسجىدكە بېرىپ ئوقۇغان نامازنىڭ ساۋابى ، ئۆيىدا ياكى دۇكىنىدا ئوقۇغان نامازنىڭ ساۋابىدىن 27 ھەسسە ئارتۇق ساۋابقا ئىگە ئىكەنلىكىنى ئېيتقان . ئويلاپ باقايلى ، بىر كىشىنىڭ ئەسلى ئېلىۋېلىشقا تېگىشلىك بولغان 26 ھەسسە ساۋابىنىڭ يوقۇلىشىغا سەۋەبچى بولۇش ، بۇ ھەرگىزمۇ ئادەتتىكى زىيانكارلىق ئەمەس . ئەسلى شۇ جامائەتنىڭ ئارىسىدا بولۇشنى چەكلەش ، ھەتتا ئۇلارغا قارشى يولدا بولۇشقا كۈشكۈرتۈش ، شۇ كىشىلەرنى ئاقىۋەتتە شۇ جامائەتتىن يىرگىنىدىغان ئاقىۋەتنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ دە ، بۇ خۇددى { شۇ كۈنى زالىم (يەنى كاپىر) ئىككى قولىنى چىشلەپ: «ئىسىت! پەيغەمبەر بىلەن (نىجاتلىق) يولىنى تۇتسامچۇ، ئىسىت! پالانىنى دوست تۇتمىغان بولسامچۇ؟ قۇرئان ماڭا يەتكەندىن كېيىن، ئۇ (يەنى پالانى) مېنى قۇرئاندىن، شەك - شۈبھىسىزكى، ئازدۇردى» دەيدۇ، شەيتان ئىنساننى (ئازدۇرۇپ بولۇپ) تاشلىۋېتىدۇ (2) } كىمكى دىندار بولۇشنى تىلەيدىكەن ، چوقۇمكى ئۇنىڭغا قۇرئاننىڭ توغرا تىلاۋىتى يەتمەي قالمايدۇ . ئەمما ، زىيانكارلىقنى تىلىگۈچىلەر بىردەك ئۇنىڭدىن قاچىدۇ . ئاقىۋەتتە ، ئىنسانلاردىن بولغان ئازدۇرغۇچى كۈچ بولغان شەيتانلارنىڭ ئېزىقتۇرىشىغا ئەگىشىپ يامانلىق قىلىشتىن چەكلەنمەيدىغان ئىدىيەگە سىڭىشىپ قالىدۇ دە ، ئۇلار ئۆزلىرى تۇيماستىن شەيتانلاردىن بولۇشۇپ قالىدۇ . شەيتان شەيتاننى ئازدۇرمايدۇ .
دەججال ئەھلى مۆئمىننى ئۆلتۈرۈشنى تىلەيدۇ . مۇمكىن بولسا ئەھلى مۆئمىننى رەسۋا قىلىۋېتىشنى ، كىشىلەر ئارىسىدا زىدىيەت ئۇرىقىنى تېرىپ بىر - بىرلىرىگە قارشى توقۇنۇشقا كەلتۈرۈپ قويۇشنى تىلەيدۇ . بۇ خىل توقۇنۇش ئىنتايىن كۈچلۈك پىتنە . بۇ جەمىيەتنىڭ پىتنىسى .  ئەمەلىيەتتە ئۇلارمۇ توغرا قىلدىم دەيدۇ . ئەمما ، توغرىلىق ھەرگىزمۇ خىيالەن تەرەپتىن ئەمەس بەلكى ئاللاھ تائالانىڭ چۈشۈرگەن ئەمر - پەرمانى بىلەندۇر . بۇ خىل ئەمر - پەرماننى پەقەت دىندا راستچىللاردىن بولغان مۆئمىنلەرلا چۈشىنەلەيدۇ . چۈنكى ئۇلار ھەر ئىشتا تەقۋالىقنى ئىشتكۈچىلەر . كىشىلەرنى ئاللاھنىڭ توغرا يولىدىن توسقۇچىلاردىن ۋە توغرىنى ئەگرى كۆرسەتكۈچىلەردىنمۇ بەك زىيانكارلىقتا قالدۇرغۇچىلار بارمۇ ؟ بۇنىڭ سورىقى بولمامدۇ ؟ ئەلۋەتتە بولىدۇ . بۈگۈن دەل ھاياتىي دۇنيادىكى دىن بىلەن مۇناسىۋېتى بولغانلىكى كىشىلەر ئالاھىدە سوراققا تارتىلىنىدۇ . بۇ توغرىسىدا ئاللاھ تائالا شۇنداق ئېيتىدۇ : { مۆمىنلەر، يەھۇدىيلار، يۇلتۇزلارغا چوقۇنغۇچىلار، ناسارالار، مەجۇسىيلەر (يەنى ئاتەشپەرەسلەر) ۋە مۇشرىكلار ئۈچۈن قىيامەت كۈنى اﷲ ھەقىقەتەن ھۆكۈم چىقىرىدۇ، اﷲ ھەقىقەتەن ھەممە نەرسىنى كۆرۈپ تۇرغۇچىدۇر (3) } مانا بۇ خىل كىشىلەر دەل ئۆزىنى ۋە باشقىلارنىڭ ئاللاھنىڭ كالامىغا قارىتا ياكى توغرىسىغا ياكى خاتاسىغا ئىشتىدىغان سۆزلەرنى قىلىدىغان ۋە ئاخىرەتتىكى پايدا - زىيان توغرىسىدا ئالاھىدە توختۇلۇپ قالىدىغان كىشىلەردۇر . بۇنىڭدەك كىشىلەرنىڭ ئارىسىدا توغرا يولغىمۇ ۋە باتىللىققىمۇ يېتەكلەيدىغان كىشىلەر توپى بولىدۇ . شۇڭا ئاللاھ بۇ ئايەتنىڭ ئارقىدىنلا شۇنداق ئېيتىدۇ : { بىلمەمسەنكى، ئاسماندىكىلەر (يەنى بارلىق جەھەتلەردىن ئۈستۈندە تۇرغۇچىلار)، زېمىندىكىلەر (يەنى بارلىق جەھەتتىن تۆۋەندە تۇرىدىغانلار)، كۈن، ئاي، يۇلتۇزلار، تاغلار، دەرەخلەر، ھايۋاناتلار ۋە نۇرغۇن كىشىلەر اﷲ قا سەجدە قىلىدۇ، نۇرغۇن كىشىلەر (ئەنە شۇ خىل سەجدە قىلىشتىن ئىبارەت توغرىسىنى تاپالمىغان ۋە كۇفرى سەۋەبلىك) ئازابقا دۇچار بولدى، اﷲ نىڭ خارلىشىغا ئۇچرىغان ئادەمگە ھۆرمەتلىگۈچى چىقمايدۇ، اﷲ ھەقىقەتەن خالىغىنىنى قىلىدۇ [18] }
{ ئۇلار اﷲ ياراتقان شەيئىلەرنىڭ سايىلىرىنىڭ بويسۇنغان ھالدا اﷲ قا سەجدە قىلىش يۈزىسىدىن ئوڭ - سولغا مايىل بولۇپ تۇرغانلىقىنى كۆرمىدىمۇ؟ [48]. ئاسمانلاردىكى ۋە زېمىندىكى ھايۋاناتلار، پەرىشتىلەر اﷲ قا سەجدە قىلىدۇ، ئۇلار ( اﷲ قا سەجدە قىلىشتىن) چوڭچىلىق قىلىپ باش تارتمايدۇ [49](4) } شەيئىلەرنىڭ ئوڭ - سولغا مايىل بولىشى دەل ئۆزلىرى مۇھتاج بولغان نۇرغا يۈزلەنگەنلىكىدىن بولىدۇ . كىملەركى نۇردىن يۈز ئۆرۈيدىكەن ، سەجدە قىلىش يۈزىسىدىن ئوڭغا ۋە سولغا مايىل بولۇپ يۈزلىنەلمەيدۇ . ئاللاھ تائالا مۆئمىنلەرنى كىملەرگە ئىتائەت قىلىشقا ئەمىر قىلىدىكەن ، شۇ بەندىسىگە يۈزلەنگۈچىلەرگە قارىتا ئالاھىدە نۇرى - رەھمىتى ، پەزلى بولغان بولىدۇ . مۆئمىنلەرنى بۇ خىل رەۋىشتە مايىللىنىشىنىڭ ئوڭ ۋە سول تەرىپىنىڭ ھېكمىتى شۇكى { شۈبھىسىزكى بىز سىلەرنى ياراتتۇق، ئاندىن سىلەرنى شەكىلگە كىرگۈزدۇق، ئاندىن پەرىشتىلەرگە: “سىلەر ئادەمگە سەجدە قىلىڭلار›› دېدۇق، ئىبلىستىن باشقىسى سەجدە قىلدى. ئۇ سەجدە قىلغۇچىلاردىن بولمىدى (5) } شۇنىڭدەك ، ئاللاھ تائالا ئۆزى خالىغان بىر قەۋمنى مۇسۇلمان قىلىدۇ . ئۇلارغا بەزى ئىلىملەرنى بىلدۈرىدۇ . ئاندىن ئۆز ئىچىدىن بەزى كىشىلەرنى چىقىرىپ ، ئۇلارغا دىنىي جەھەتتە ئىتائەت قىىلىشتىن ئىبارەت << سەجدىگە >> بۇيرۇيدۇ . ئەمما ، دىندا غاپىللىقنى تىلىگۈچىلەر تولا ئىختىلاپلىشىپ بۇ خىل ئىتائىتى سەجدىدىن باش تارتىدۇ ۋە باشقىلارنى ھەم ئۆزلىرىدەك بولۇشقا كۈشكۈرتىدۇ . ئەمما ، بۇ ۋاقىتتا نۇر ئۈستىدە بولغان مۆئمىنلەرلا ھەق ئايەتكە ھېچ بىر ئىختىلاپسىزلا ئىتائەت ( سەجدە ) قىلىدۇ . بۇ خىل سەجدىدىن پەقەت ئىبلىس ۋە شۇنىڭدەك غاپىللىقنى تىلىگۈچى ، توغرا ئىبادەت قىلىشتىكى ماھىيىتىدىن چىقىپ كەتكۈچىلەرلا باش تارتىدۇ . مادامىكى ، ئاللاھنىڭ مۇشۇ خىل ئايىتى قاچانلا نازىل بولسا ، شۇ زېمىندا شۇ توغرىسىدا كۆپلىگەن مۇنازىرىلەر بولىدۇ .
{ (مۆمىنلەر ۋە كۇفرىدىكىلەردىن ئىبارەت) بۇ ئىككى (پىرقە) پەرۋەردىگارى توغرىسىدا مۇنازىرىلەشتى ، ( بىلىپ قويۇشسۇنكى ، ھەق كالامغا قارشى چىققۇچى ۋە ئۇنىڭغا قارىتا پىتنە تارقاتقۇچى ) كاپىرلارغا ( ئۆزلىرىگە تېگىشلىك قىلىنىپ بېكىتىلگەن مۇئەييەن كۈن يېتىپ كېلىشتىن ئىلگىرى ) ئوتتىن كىيىملەر پىچىلىدۇ، ( شۇ كۈنگە ئۇلاشقان ۋاقىتتا چوقۇمكى ) ئۇلارنىڭ باشلىرى ئۈستىدىن يۇقىرى ھارارەتلىك قايناقسۇ قويۇلىدۇ . ئۇنىڭ بىلەن ئۇلارنىڭ ئىچ –باغرى ۋە تېرىلىرى ئېرىتىلىدۇ . ئۇلار تۆمۈر - توقماقلار بىلەن ئۇرۇلىدۇ . ھەر قاچان ئۇلار (يېتىۋاتقان) غەم - قايغۇنىڭ قاتتىقلىقىدىن دوزاختىن چىقماقچى بولسا، ئۇلار دوزاخقا قايتۇرۇلىدۇ، (ئۇلارغا) كۆيدۈرگۈچى (دوزاخ) ئازابىنى تېتىڭلار (دېيىلىدۇ) (6) }
كاپىرلار دوزاخ ئازابىغا دۇچار بولىدۇ، ئۇلارنىڭ ئۆلۈپ (ئارام تېپىپ قالماسلىقى ئۈچۈن) جانلىرى ئېلىنمايدۇ، ئۇلاردىن ئازابمۇ يېنىكلىتىلمەيدۇ، كۇفرىدا ھەددىدىن ئاشقان ھەر ئىنساننى ئەنە شۇنداق جازالايمىز . ئۇلار دوزاختا: «پەرۋەردىگارىمىز! بىزنى چىقىرىۋەتسەڭ (دۇنيادىكى ۋاقىتتا) قىلغان ئەمەللىرىمىزدىن باشقا ئەمەللەرنى قىلساق» دەپ يالۋۇرۇپ توۋلايدۇ. (اﷲ ئېيتىدۇ) «سىلەرگە ئۆمرۈڭلارنى ئۇزۇن قىلىپ، ۋەز - نەسىھەت ئالىدىغان ئادەم ۋەز - نەسىھەت ئالالىغۇدەك ۋاقىت بەرمىدىممۇ؟ سىلەرگە ئاگاھلاندۇرغۇچى كەلدىغۇ، ئەمدى ئازابنى تېتىڭلار، زالىملارغا ھېچقانداق ياردەم بەرگۈچى يوق(7)» }
ئاللاھ ئېيتقاندەك ، كۇفرىنىڭ كۆپلىكى ئاقىۋەتتە كىشىنى كاپىر قىلىپ قويىدۇ . ھەققە قارشى كۇفرىدا ھەدىدىن ئېشىش بولسا ئەنە شۇنىڭدەك ئاقىۋەتلىك ئازابلارغا ئېلىپ بارىدۇ . شۇڭلاشقا ئىنسان نەپسىنى تەقۋالىققا كۆندۈرمەكلىكى ، دىنىنى دائىم توغرىلىققا ئىسلاھ قىلىشى ۋە ئىختىلاپىي مەسىلىلەرنىڭ توغرىسىنى تېپىشى لازىمدۇر . ئەگەر ھەقىقەتەن شۇنچە ئايان تۇرۇقلۇقمۇ يەنىلا جاھىللىق قىلىش بىلەن يەنىلا كۇفرىنى تۇتقا قىلىدىكەن ، ھەق ئىلىمنىڭ ئۆزى بىر ئاگاھلاندۇرغۇچىدۇركى ، ئەنە شۇ ھەق ئىلىم يەتكەن تۇرۇقلۇقمۇ يەنىلا كۇفرىدىن قايتمايدىكەن ، ئۇنداقلارنىڭ شۇنچە قاتتىق ئازابنى تېتىشى ۋە ئازابتىن قۇتۇلۇشتا ھېچقانداق ياردەم بەرگۈچى بولمايدىغانلىقىنىڭ ئۆزى بىر ھەقىقەت . ئۆزىنى ، بولۇپمۇ باشقىلارنىڭ نىجاتلىقى ئۈستىدە ئاللاھنىڭ توغرا يولىنىڭ ئۈستىدە ئولتۇرىۋالغانلارنىڭ تېگىشلىك ئازابقا يېتىشىدەك ئاقىۋەتكە قېلىشى ھەقلىقمىكەن ؟ ئاللاھ ھېچقاچان ھېچ بىر بەندىسىگە زۇلۇم قىلمايدۇ . زۇلۇمنى پەقەت بەندە ئۆزى تىلىشىدۇ . شۇنىڭ ئۈچۈن ئاللاھقا ئىشەنگەنكى جىمى قەۋملەر ئۆزىدىكى مۇشۇ خىل يىتەرسىزلىك جەھەتتىن ئۆتكۈزۈپ قويغان خاتالىقلىرى بولسا چوقۇم تەۋبە قىلمىقى ، توغرىلىققا ئىسلاھ قىلىپ ، ھەر بىر ئىختىلاپىي مەسىلىلەرنى ئىنچىكە تەتقىق قىلىشى ، خىيالەن پىكىردە بولماسلىقى تەلەپ قىلىنىدۇ .  



(1) ياخشىلارنىڭ باغچىسى
(2) سۈرە فۇرقان [27ـ29] - ئايەت
(3) سۈرە ھەج [17]- ئايەت
(4) سۈرە نەھل
(5) سۈرە ئەئراف [11]
(6) سۈرە ھەج [ 19-22] ئايەت
(7) سۈرە فاتىر [36-37]


داۋامى بار !