مەھشەرگاھتىن قايتىپ كەلگەنلەر

ئەپسانە

                                           ( 13 )


{ ئۇ كۈندە گۇناھكارلارنى زەنجىرلەر بىلەن بىر - بىرىگە چېتىلىپ باغلانغان ھالدا كۆرۈسەن . ئۇلارنىڭ كۆڭلىكى قارامايدىن بولىدۇ، ئوت ئۇلارنىڭ يۈزلىرىنى ئورىۋالىدۇ . اﷲ ھەر كىشىنىڭ قىلمىشىغا قاراپ شۇنداق جازا بېرىدۇ، اﷲ ئەلۋەتتە تېز ھېساب ئالغۇچىدۇر . كىشىلەرنىڭ ئاگاھلاندۇرۇلۇشى، اﷲ نىڭ بىر ئىكەنلىكىنى بىلىشلىرى، ئەقىل ئىگىلىرىنىڭ ۋەز - نەسىھەت ئېلىشلىرى ئۈچۈن، بۇ (قۇرئان) تەبلىغدۇر }

بۈگۈن ھەقىقەتەن جىمى يولدىكىلەرنىڭ ، جىمى ھاياتلىقتىكىلەرنىڭ قىلمىشىدا ھەددىدىن ئېشىپ گۇناھكارلاردىن بولۇشۇپ كەتكەنلەرنىڭ ھەممىسى بىردەك زەنجىرلەر بىلەن باغلىنىدىغان كۈن . چۈنكى ئۇلار كىشىلەرنى ئۆز نەپسىلىرىگە ئەگىشىشنى ئىشتىشىپ ۋە مەجبۇرلاپ ئاللاھنىڭ داغدام يولىدىن توسۇيتتى . ئۇلارنىڭ بەزىلىرى ھۆكۈم خادىمى بولىۋېلىپ سىياسىي جەھەتتىن زوراۋانلىقنى تىلەپ زۇلۇمنى ئىشتكەن بولسا ، بەزىلىرى دىندار بولىشىۋېلىپ ئەقىدە جەھەتتىن زوراۋانلىقنى تىلەشكەنىدى . يەنە بەزىلەر كارخانا قۇرۇپ ، كىشىلەرنى يېمەك - ئىچمەك جەھەتتىن بۇلغىسا ، بەزىلىرى مائارىپتا ئەۋلاتلارنىڭ ئوقۇ - ئوقۇتۇش ئىشلىرىدا تەسلىكنى ، قالايمىقانچىلىقنى تۇغدۇرۇش بىلەن زۇلۇمنى ئاۋۇتسا ، يەنە بەزىلەر بولسا ، ئۆزلىرى قايسى ساھەدە بولمىسۇن ، ئىلىم ئەھلىلىرىنى پاتۇرماي ، قەيەردە ئۆزىنىڭ نەپسىگە مايىل ئىشلارنى قىلسا شۇلارنى قۇبۇل قىلىش ۋە ئۇلارغا ياخشى مۇئامىلە قىلىش ، ئۇنداق بولمايدىكەن ئارقىسىدىن ئورا كولاشتەك رەزگىلىكىدە ئۆزلىرىگە قانداقلا بىر ياخشى بەندە ۋە باشقىلارنى توغرىلىققا ، ياخشىلىققا ئىشتكۈچى بەندىلەر ئۇچىرىغانلا بولسا شۇلارنى يىقىتىشتەك پاساتچىلىقنى تىلەپ ، باشقىلارنىڭ بەختىنى خازان قىلىدىغان مەۋقەنى تۇتقا قىلىۋېلىپ ، ئىبلىس كەبى ئاللاھنىڭ توغرا يولىدا ئولتۇرىۋېلىپ كىشىلەرگە ئوڭدىن ، سولدىن ، ئارقىدىن ۋە ئالدىدىن ھۇجۇم قىلىپ پەقەت ۋە پەقەت يامانلىقنى تىلەپ زۇلۇمنى ئاۋۇتۇشنى تىلەشكەنىدى .
كىملەركى باشقىلارنىڭ مەنپەتى بولغان پايدىنى ، نېمەتنى ، بايلىقنى ، ھوقوقنى تارتىۋېلىش غەرىزىدە بولىدىكەن ۋە شۇنى تىلەيدىكەن ، ئاللاھ تائالانىڭ شۇلارغا بىردەك بېرىلگەن ئامانەتنى ئۆزەم بىۋاستە كۆتۈرىمەن دېگەنلىك بولىدۇ . بۈگۈن دەل ئەنە شۇ ئامانەتلەرنىڭ ئورنىنى ئىلگىرى قانداق قىلىش - قىلماسلىق سورالغان كۈندە ، ھاياتىدا زۇلۇمنى ئىشتۈچىلەر پەقەت زەنجىرلەر بىلەن باغلانغان ھالىتىدە ئۆزلىرىگە قانداق ھۆكۈم پىچىلىدىغانلىقىغا قاراپ تۇرۇشماقتىن باشقا ئىلاج يوق تۇرىشاتتى . ئاللاھ تائالا قارۇن ئۈستىدە شۇنداق ئېيتىدۇ { قارۇن ھەقىقەتەن مۇسانىڭ قەۋمىدىن ئىدى. قارۇن ئۇلارغا يوغانلىق قىلدى، قارۇنغا خەزىنىلەردىن شۇ قەدەر بەرگەن ئىدۇقكى، ئۇلارنىڭ ئاچقۇچلىرىنى (كۆتۈرۈش) كۈچلۈك بىر جامائەگىمۇ ھەقىقەتەن ئېغىرلىق قىلاتتى، ئەينى ۋاقىتتا قارۇنغا قەۋمى ئېيتتى: «كۆرەڭلەپ كەتمە، اﷲ ھەقىقەتەن كۆرەڭلەپ كەتكۈچىلەرنى دوست تۇتمايدۇ(2) }
شۇنىڭدەك ، قارۇنغا بايلىق شۇ قەدەر كۆپ بېرىلدى . چۈنكى ئۇ شۇنى تىلىدى . ئۇ ئۆز ۋاقتىدا يۇقىرى ئىلىملىك ئېنژىنىرلاردىن ئىدى . ئۇ شۇ ئىلمىسى بىلەن پىرئەۋنگە خىزمەت قىلاتتى . ئەمما ، پىرئەۋنگە خىزمەت قىلسا قىلسۇن ئىدىكى ، لېكىن ئۇ ئۆزىدىكى شۇنچە ئىلىمنى باشقىلارغا بەرمەيتتى ۋە ئىلمىسىدىن كۆرەڭلەيتتى . ئۇ شۇنىڭدەك مەۋقەلەردە بايلىق توپلايتتىكى ، ئەمما شۇ بايلىقىدىن پايدىلىنىپ ياخشى ئەمەل قىلىشتىن بۇيۇن قىساتتى . كىيىن ئۆز قەۋمى ئىسرائىل ئەۋلادى بىلەن بىرلىكتە دەريادىن ئۆتتى ۋە شۇنىڭدىن كىيىنمۇ يەنىلا ئۆز مەۋقەسىدىكى كۇفرىسىنى يوقاتمىدى . زاكات پەرز بولغان ۋاقىتتا بېرەي دېدى . ئەمما ، بايلىقىدىن زاكاتنى شۇنچە كەملىتىپ ئايرىپ چىققاندا بولسا ، بايلىقىنىڭ كۆپلىگە قارىماستىن ، زاكاتنىڭ بىر دۆۋە ئالتۇنلىقىغا قاراپ زاكات بېرىشتىنمۇ يالتايدى . ئەگەر شۇ بايلىقنى ئاللاھ ئېيتقاندەك ، دىندا كۈچلۈك بىر جامائەگە بېرىلگەندىمۇ ، ئاشۇلارنىڭ ھەم شۇنچە كۆپ بايلىقنى توغرا تۇتۇپ ، شۇ بايلىق سەۋەبلىك يېتىدىغان ئامانەتنى جايىدا يەتكۈزۈشتىن ئاجىزلىق قىلاتتى . چۈنكى ئۇ ئەنە شۇ بايلىققا باشقىلارغا تەئەللۇقمۇ بولغان ئىلىمنى يەتكۈزمەستىن ، پەقەت ئۆزىلا شۇنچە كۆپ ئىلىمگە تېگىشلىك چىقىرىلغان بەندىلەرگە بېرىلىدىغان ئامانەتنى ھەم ئۆزىلا ئىگىلىۋېلىش بىلەن باشقىلارنى ئىشسىز ، بىلىمسىز قالدۇرۇپ ئېرىشكەن ئىدى . ئاقىۋەتتە ، ئاللاھنىڭ ئەمرىگە بويسۇنۇشتىن ئاشۇ كۇفرىلىق ئىچىدە توپلىغان بايلىقى توسۇپ قويدى ۋە باشقىلارنىڭ شۇ بايلىقىدىن پايدىلىنىپ ياخشى ئىش قىلىشقا ئۈندىگە سۆزلىرىگە قارىتا { قارۇن: «مېنىڭ ئالاھىدە بىلىمىم بولغانلىقتىن بۇ بايلىققا ئېرىشتىم» دېدى(3) }ئاقىۋەتتە ئاللاھ تائالا ئۇنىڭ شۇ بايلىقىنى ئۆزى بىلەن تەڭ قېتىپ يەرگە يۇتقۇزىۋەتتى (4). ئاللاھ تائالا بۇ قىسسەنى بايان قىلىشتىن كۇفرىلىق ئىچىدە توپلىغان مالنىڭ ، ئىلىمنىڭ ئاقىۋەتتە ئۆزىگە قاتتىق دۈشمەن بولىدىغانلىقىنى ئىشتىدۇ . چۈنكى ئىلىمنى باشقىلاردىن يۇشۇرۇپ قىسىش ۋە شۇ ئىلمىسىدىن پەخىرلىنىش كىشىنى دەل شۇنىڭدەك ئاقىۋەتكە خاسلىتىپ قويىدۇ . دېمەك ، قايسى بىر باي قايسى جەھەتتىن يول ئىزدەپ بايلىق توپلىمىسۇن ، چوقۇمكى ، ئۇنىڭغا شۇ توپلىغان مېلىدىن پايدىلىنىپ ياخشى ئەمەل قىلىش تەلەپ قىلىنىدۇ ھەمدە ئەگەر شۇنىڭدەك كىشى ئۆزىنى دىندار ھېسابلاپ شەرىئەتتىكىلەر ئارىسىدا قىلىدىكەن ، چوقۇمكى ئۇنىڭغا شەرىئەتنىڭ تەكلىپىنى ئورۇنداش تەلەپ قىلىنىدۇ . چۈنكى زالىملارغا ئاللاھنىڭ روشەن دەلىلى بولىشى تەلەپ قىلىنىدۇ . قالغىنى شۇنىڭدەك ئاللاھقا قويىۋېتىلىنىدۇ . ياكى ئاللاھ ئۇنى نىجاتلىق تاپتۇرىدۇ ۋە ياكى شۇنىڭدەك بىرەر ھادىسە ئىچىدە مېلىنى ياكى ئۆزىنى ۋە ياكى مېلى بىلەن ئۆزىنى بىردەك ھالاك قىلىۋېتىدۇ . بىز پەقەت ئۇلاردىن ئىبرەت ئالىمىز .
شۇنىڭدەك ، كىملەر بولمىسۇن قايسى بىر ئورۇندا شۇ ئورۇندىكى باشقىلارغا ھەم تېگىشلىك بولغان نېسىۋىلەردىن مەھرۇم قالدۇرۇپ ئۆزىنىڭ قىلىۋېلىشنى تىلەيدىكەن ، ئۇ باشقىلارغا يېتىدىغان شۇ تەرەپلىك تاقەتلىك ئەمىرلەرنى بىردەك ئۆزى بىۋاستە كۆتۈرۈشنى تىلىگەن بولىدۇ . كىملەركى شۇنىڭدەك ئورۇندا بىر مەھەل دەۋىر سۈرىدىكەن ، ھەقىقەتەن ئۇنىڭغا شۇ تاپتا ئۆزىگە يۈكلىگەن ئامانەتنى شۇ ساھەدىكى كۈچلۈك بىر جامائەتمۇ بىرلىشىپ كۆتۈرەلمەيدۇ . بۇ خۇددى ، ئورمانلىقتىكى شىر - يولۋاسلارنىڭ ھەممىسىنى قەپەزگە يىغىۋېلىپ ، ئورماندىكى بارلىق جانىجانىۋارلارنى ئۆزىنىڭ قىلىۋېلىپ ، ياكى ئۇلارنى بىر يۈرۈش تەسەررۇپ قىلماي ، ئۇلارنى مەيلىگە قويىۋېتىپ ، قەپەزدىكىلەرگە بولسا ئۆزى خالىغانچە ئۆلۈك تاپلارنى تاشلاپ بېرىپ بىر مەزگىل ئۆتكەندىن كىيىن ياكى ئۇ قېرىپ ئامالى بولماي قەپەزنى ئاچقان ، ياكى ئۇ ئۆلگەندىن كىيىن قەپەزنىڭ ئېغىزى ئېچىلغان بولۇپ ، شىر - يولۋاسلار نېمىلەرنى يىيش - يىمەسلىكنى بىلەلمەي قالغان ، قايسى كۈشەندىلەرنىڭ ئۆزلىرىنىڭ دۈشمىنى ئىكەنلىكىنى بىلەلمەي قالغان ئەھۋال ئاستىدا ئاچارچىلىقتىن ئۆلۈش ياكى ئەسلى ماھىيىتىدىن چېنىپ توشقان ئوۋلاش بىلەنلا كۇپايىلىنىپ ئۆتمەكلىكنى تەيىن تېپىشىپ قالغان ياكى كۈچلۈك كۈشەندىلىرىنىڭ ھۇجۇمىدا ئۆلۈپ كەتكەن ئەھۋالغا ئوخشايدۇ . قايسى بىر ساھەدىكى قايسى بىر ئىلىم ئىگىلىرى شۇ خىل ساھەگە چېتىشلىق بولغان ئىلىملەرنى يۇشۇرۇپ ياكى تېگىشلىك ئورنىدا باشقىلارنى سىغدۇرماي ، ئەۋلاتلارنى تېگىشلىك يولىدا يېتەكلىمەي زوراۋانلىق قىلىش بىلەن باشقىلارنى ئۆزى بىلەن بىرگە ھالاك قىلماقلىقنى تىلىشىپ قالىدۇ . مانا بۇ دەل ھەر بىر ساھەدىكى ئامانەتلەرنىڭ تۈگۈنى بولغان مەنبەنى بېسىپ يېتىۋېلىپ ، ئۆز قەۋمىنىڭ شۇ خىل ساھەدە يۈكسىلىشىنى بوغۇپ قويغان ھوقوقدار ، مەنسەپدار ، موللا - ئۆلىما ، ئالىم - زىيالى ۋە كادىر ، يەنە  باشقىلار ..... شۇ قەۋمنىڭ ئاساسلىق ئامانەتكارلىرى ، پادىچىلىرىدۇر . ئەگەر بىر قەۋمنىڭ قايسى جەھەتتىكى پادىسىدىن كاشال چىقىدىكەن ، دەل ئەنە شۇنىڭدەك ئامانەتكارلىرىنىڭ خىيانەتچىلىكى ، كۇفرىچىلىقتا ئىكەنلىكى بىلەن بولىدۇ . شۇنىڭدەك ، بۈگۈن ئەنە شۇ بۆيۈك ئامانەتنى ئۈستىگە ئېلىشنى خالىغان ياكى شۇ ئورۇنغا يېتىشكە ۋاستە تاللىماي ئېرىشكەن بارلىق پادىچىلارنىڭ ھاياتىي دۇنيادا نېمىلەرنى قىلغان - قىلمىغانلىرى ، ئامانەتلىرىنى قانداق بىر تەرەپ قىلغانلىرى ئۈستىدە ئىنچىكە بىر تەرەپ قىلىپ ئايرىيدىغان كۈندۇر . كىملەرنىڭ ئۆز قەۋمىنى ھالاكەتكە قىستاشتەك مەۋقەلىرى كۈچلۈك بولغان بولسا ، ئەنە شۇلارنى بىر يۈرۈش زەنجىرلەر بىلەن باغلاپ باشقىلارنىڭ ئالدىدا << گۇناھكار پادىچى >> << ئاسىي پادىچى >> دېگەن بايراق ئاستىدا سازايە قىلىنىدىغان كۈندۇر . ئۇلار بۇ كۈننى ئۇنتۇپ قالغان ياكى بولمىسا مۇشۇنداق بىر كۈننىڭ بارلىقىغا ئىشەنمىگەن . ئەگەر مۇشۇنداق كۈننىڭ بارلىقى راستىنلا بولسا ، شۇ يەردىمۇ بۈگۈنكىدەك بەزى نېسىۋىلەرگە ئېرىشىدىغانلىقىنى پەملىگەنىدى . لېكىن ، ئۇلار ئۇ كۈندە بۈگۈنىدىكى نېمىلەرنى قىلغان - قىلمىغانلىرىغا سوراق بېرىدىغان كۈنلىكىنى ئويلاشتىن قاچىدىغان بولۇپ ، كىملەركى خۇدا ، قىيامەت دېسە تىنى شۈركىنىپ ، كىم كۆرۈپتۇ ئۇنى ؟ ئاغزىڭنى يىغىپ جىم تۇرە ، تىلىسەڭ تاپىسە دەپ يەنە شۇنداق كۈندىن بىرى راستىنلا پەيدا بولۇپ قالمىسۇن ؟! دىيىشىپمۇ كەتكەنىدى . تولىمۇ ئەپسۇس ! ئۇلار بۈگۈن ئەنە شۇ ئورۇندا زەنجىرلەر بىلەن باغلانغان ھالدا ھېچ بىر مادارى قالمىغان ھالدا توپا تەلەت تۇرۇشماقتا !
مۇشىنىڭدەك خىيانىتى كۈچلۈك بولۇپ جىنايىتى ئەڭ كۆپ بولۇپ كەتكەن ئاسىيلارنىڭ دەپتەرلىرى ئېچىلىپ ھەقىقەتەن ئۇلارنىڭ ھاياتىدا نېمىلەرنى قىلغانلىرىنىڭ ھەممىسى ئاشكارا ئېيتىلدى . كىملەرنىڭ بۇلاردا قانچىلىك قىساسى بولسا ئۇلارنىڭ ئارىسىدىكى بەزىلەرنىڭ ئانچىكى ياخشى ئەمەللىرىدىن قالغان ساۋاپلىرىنى باشقىلارغا ئېلىنىپ بېرىلىپ ، قالدىسىغا باشقىلارنىڭ گۇناھىنى ئۇلارغا قارىتا قانچىلىك قىساسى بولسا شۇنچىلىك ئېلىنىپ ، ئۇلارغا قېتىلىش بىلەن دوزاختىكى ئورنى شۇنچە قاتتىقلىشىپ ۋە چوڭقۇرلىشىپ ئاخىرى يېتىدىغان پەللىسى نوقتىسى ئېيتىلدى ۋە ھەممە بىردەك ئۈستى - ئۈستىلەپ تېگىشلىك بولغان دوزاختىكى ئورنىلىرىغا چۈشىۋېتىلدى .
{ بۇتلار، گۇمراھلار ۋە ئىبلىسنىڭ قوشۇنلىرىنىڭ ھەممىسى دوزاخقا ئۈستى - ئۈستىلەپ تاشلىنىدۇ . ئۇلار دوزاختا جېدەللىشىپ ئېيتىدۇ: «اﷲ بىلەن قەسەمكى، بىز ئوپئوچۇق گۇمراھلىقتا ئىدۇق . ئۆز ۋاقتىدا بىز (ئى چوقۇنغۇچىلىرىمىز) سىلەرنى ئالەملەرنىڭ پەرۋەردىگارى بىلەن ئوخشاش ئورۇندا قوياتتۇق . بىزنى پەقەت گۇناھكارلارلا ئازدۇردى . شۇنىڭ ئۈچۈن بىزگە شاپائەت قىلغۇچىلار يوق . ۋە يېقىن دوستىمۇ يوق . ئەگەر بىزگە (دۇنياغا) قايتىشقا بولسا ئىدى، بىز مۆمىنلەردىن بولاتتۇق»(5) } مانا بۇ دەل ھاياتىي دۇنيادا پەقەت ۋە پەقەت ھاياجان بىلەن دىندا بولۇپ ھەقنى بىلەن ناھەقنى ئاستىن - ئۈستىن قىلىپ ئۆزلىرىگە زۇلۇمنى كۆپەيتىۋالغانلار ۋە سىياسىي ھوقوقىدا بولسۇن ياكى باشقا ھوقوقلىرىدا بولسۇن ھامان ئۆزىدىن ھالقىپ باشقىلارغا زۇلۇمنى كۆپەيتىۋالغانلاردۇر . بۈگۈن ھەقىقەتەن ھەقنىڭ قانداق ۋە قايسى تەرەپتە ئىكەنلىكى ئايان بولغان كىشىلەردۇر . تولىمۇ ئەپسۇسكى ، ئۇلارنىڭ ھاياتىي دۇنيادىكى كۆزىنى يامان مەۋقەسى ، ماددىي - مەنىۋى جەھەتلەردىكى يامانلىقتىن قايتمىغانكى قىلمىشلىرىنىڭ ۋابالى ئېتىۋالغان بولۇپ ، خىيالەن ياخشى ، توغرا ، ھەق ئىش قىلدۇق دېگەن ، ئەمما ، قىلغانلىرىنىڭ نۇرغۇنلىرى ھەقىقەتەن يامان بولۇپ چىققان كىشىلەردۇر . كۆپىنچە كىشىلەر ئۇنتىدىمىكىن ، ئاللاھنىڭ مۇنۇ ئىرادىسىنى { مۇشرىكلارنىڭ خۇدانى قويۇپ ئىبادەت قىلىدىغان بۇتلىرىنى تىللىماڭلار، (ئۇنداق قىلساڭلار) ئۇلار بىلمىگەنلىكلىرىدىن ھەددىدىن ئېشىپ اﷲ نى تىللايدۇ. شۇنىڭدەك بىز ھەر ئۈممەتكە ئۆزلىرىنىڭ ئەمەلىنى چىرايلىق كۆرسەتتۇق، ئاندىن ئۇلارنىڭ قايتىپ بارىدىغان جايى اﷲ نىڭ دەرگاھىدۇر، اﷲ ئۇلارنىڭ قىلمىشلىرىنى ئۇلارغا ئېيتىپ بېرىدۇ (6) }


(1) سۈرە ئىبراھىم [49-52] ئايەت
(2) سۈرە قەسەس [76]
(3) سۈرە قەسەس[78]
(4) سۈرە قەسەس [81]
(5) سۈرە شۇئەرا[94-102]
(6) سۈرە ئەنئام [108]



داۋامى بار !

ئەپسانە

                                                   (14 )


ھەرقاچان بىر ئۈممەت دوزاخقا كىرىدىكەن، ئۇ ئۆزىدىن ئىلگىرىكى ئۈممەتكە (ئۇنىڭغا ئەگىشىپ گۇمراھ بولغانلىقى ئۈچۈن) لەنەت ئوقۇيدۇ. ئۇلارنىڭ ھەممىسى دوزاخقا كىرىپ بولۇپ جەملەشكەندە، ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى كېيىن كىرگەنلەر (يەنى ئەگەشكۈچىلەر) ئىلگىرى كىرگەنلەرگە (يەنى باشلىقلىرىغا) قارىتىپ: ‹‹ئى پەرۋەردىگارىمىز! بۇلار بىزنى ئازدۇرغان. ئۇلارغا ئىككى ھەسسە دوزاخ ئازابى بەرگىن›› دەيدۇ اﷲ: ‹‹ھەممىگە ئىككى ھەسسە ئازاب بېرىلىدۇ، لېكىن سىلەر (يەنى كىيىن كىرگەنلەر ، بۇنىڭ سىرىنى) بىلمەيسىلەر›› دەيدۇ . ئۇلارنىڭ ئارىسىدىكى ئىلگىرىكىلەر كېيىنكىلەرگە: ‹‹سىلەرنىڭ بىزدىن ھېچقانداق ئارتۇقچىلىقىڭلار يوق (يەنى گۇمراھلىقتا ۋەئازابقا تېگىشلىك بولۇشتا بىر - بىرىمىزگە ئوخشاشمىز)، قىلمىشلىرىڭلار تۈپەيلىدىن ئازابنى تېتىڭلار›› دەيدۇ(1) }

ئاللاھ تائالا بۇ ئايىتىدە نېمە ئۈچۈن دوزاخقا ئالدى بىلەن كىرگەنلەرنىڭ كىيىنكىلەرنىڭ ئۆزلىرىدىن ھېچقانداق ئارتۇقچىلىقىنىڭ يوقلىقىنى - يەنى ئۆزىگە ئوخشاشلا ئىكەنلىكىنى ، ئۇلارنىڭ قىلمىشلىرى تۈپەيلى بۈگۈنكى ئازابنى تەڭ تېتىيدىغانلىقىنى ئېيتىدۇ ؟ دېگەندە ، ئىلگىرى كىرگەنلەر دەل ئىبلىس كەبى ئالدىن كىيىنكىلەرنى ئازدۇرغۇچى ، يامانلىقنى ئالدى بىلەن ئىشلەپ قەۋمىگە ۋە كىملەر ئۆزلىرىگە ئەگەشسە ئۆزىدەكلا يامان ئىشلارنى قىلىدىغانلىقتەك ئەھۋالاتلارغا چۈشۈرۈپ قويىدىغان ئىزلىرىنى قالدۇرۇپ ھەتتا تىرىك ھالىتىدە باشقىلارنى ئۆزىنىڭ بايانىغا چوقۇنۇشنى تەلەپ قىلغان كىشىلەردۇر . ئالىم - ئۆلىما دىيىلىدىغان ، سىياسىي ۋە دىنىي باشلىقلار ، ئاز ياكى كۆپ بولغان كىشىلەرگە ئىگىدارچىلىق قىلىش يولىنى ئىزدىگەن كىشىلەردۇر .
كىيىن كىرگەنلەرنىڭ مۇنۇ سۆزلىرىنى يەشكەندە بولسا : { ئىچىدىكى كېيىن كىرگەنلەر (يەنى ئەگەشكۈچىلەر) ئىلگىرى كىرگەنلەرگە (يەنى باشلىقلىرىغا) قارىتىپ: ‹‹ئى پەرۋەردىگارىمىز! بۇلار بىزنى ئازدۇرغان. ئۇلارغا ئىككى ھەسسە دوزاخ ئازابى بەرگىن›› دەيدۇ اﷲ: ‹‹ھەممىگە ئىككى ھەسسە ئازاب بېرىلىدۇ، لېكىن سىلەر بىلمەيسىلەر›› دەيدۇ } بولغانىكەن ، ئۇلارنىڭ نېمىلەرگە چوقۇنۇشتا ھېچقانداق ئىلمىسى يوقلىقى ، پەقەت ئاتاققا چوقۇنغۇچى ئىكەنلىكى ، قانداقلا بىر ئىش قىلسا ئاللاھنىڭ رازىلىقى ئۈچۈن ئەمەس بەلكى ئۆزلىرى ئىتائەت قىلغان بەندىلەرنىڭ رازىلىقى ئۈچۈن دەپ قىلىدىغانلىقى ( گەرچە تىلىدا ئاللاھ رىزالىقى دېيىلىۋاتقان تەقدىردىمۇ ، ئەمەلىيىتى بۇنىڭغا چۈشمىسە يەنىلا بەندىنىڭ ، نەپسىنىڭ رىزالىقى بولىدۇ ) سەۋەب بولغاندۇر . ئاللاھ تائالا ئىلگىركىلەرگە قانداق ئىشىنىشتە شۇنداق ئاگاھلاندۇرىدۇ : { ئى مۆمىنلەر! ئەگەر ئەھلى كىتابتىن بىر پىرقىغە ئىتائەت قىلساڭلار، مۆمىن بولغىنىڭلاردىن كېيىن، ئۇلار سىلەرنى كاپىر قىلىپ قويىدۇ(2) } { قَالَ رَبِّ بِمَا أَغْوَيْتَنِي لَأُزَيِّنَنَّ لَەُمْ فِي الْأَرْضِ وَلَأُغْوِيَنَّەُمْ أَجْمَعِينَ  
ئىبلىس ئېيتتى: «پەرۋەردىگارىم! سەن مېنى گۇمراھ قىغانلىقىڭ ئۈچۈن، يەر يۈزىدە ئادەم بالىلىرىغا (گۇناھلارنى) ئەلۋەتتە چىرايلىق كۆرسىتىمەن، ئۇلارنىڭ ھەممىسىنى ئەلۋەتتە ئازدۇرىمەن(3) } قۇرئان ئايەتلىرىدە <<  قَالَ >> يەنى << قالە >> كەلگەندە ، شۇ خىل تېراگىدىيەنىڭ قايتىلانغانلىقىنى بىلدۈرىدۇ . بەزى بىر زاماندا بەزى بىر ھەقىقەتلەر ئايان بولغان ، گۇمراھلارنىڭ يولى ئاشكارا كۆرسىتىلگەندە بولسا ، ئەنە شۇلارنىڭ كاتىۋاشلىرى گەرچە ھەقىقەتنى بىلسىمۇ ، ئۆزلىرىنىڭ شۇ تاپتا گۇمراھلاردىن بولۇشۇپ كەتكەنلىكىگە چىدىماي ۋە بۇ ئاقىۋەتكە قېلىشنى ئاللاھنىڭ گۇمراھ قىلغانلىقى دەپ چۈشىنىپ ( ئەمەلىيەتتە بۇ خىل تونۇش ، ئۇلارنىڭ ئاللاھنىڭ ئايەتلىرىنى تەپسىر قىلىشىدىكى خاتالىقى ) ، ئاقىۋەتتە خۇددى ئىبلىسكە ئوخشاش ، گەرچە رەببىنى تونىسىمۇ ، ئەمما ئىبادەتنى قانداق قىلىش ماھىيىتىدىن مەھرۇم ھالدا ئاقىۋەتتە قانداق قىلىپ گۇمراھلاردىن بولۇپ كەتكەنلىكىنىڭ تەكتىگە يېتەلمەي ، نۆۋەتتە تۆۋەندىن چىقىرىلغان بەزى ئىش ئۈستىدىكىلەرگە بەيئەت قىلىش تەلەپ قىلىنغاندا بولسا ، كىشىلەرنىڭ ئالدىدا ئىناۋېتىنىڭ چۈشۈپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىپ جاھىللىق قىلىپ مەردانىلىك بىلەن بۈگۈنكى جەننەتنى ، كىيىنكى دوزاخنى تاللاش بىلەن ، مۇمكىن بولسا كىتەر جايىغا ئۆزىگە قېتىپ كۆپلەپ ھەمراھلارنى توپلاش بىلەن تەڭ چۈشمەكلىكنى تىلىشىدۇ . بۇلار گۇمراھلىقنى بىلگەچكە ، كىشىلەرنى قانداق قىلىپ ئۆزىگە ئوخشاش گۇمراھ قىلىش يولىنى ئىزدەيدۇ ۋە گەرچە جىندىن بولغان شەيتانلار ئىچكى قەلىبتىن ۋەسۋەسە قىلسا ، بۇلار ئاشكارا تىلدا قىلىش بىلەن گۇناھنىڭ چوڭىنى قىلىشتا تەيىن تېپىشىدۇ . بۇنىڭدەك ھالەتنى بۇ دۇنيادا مۇشۇ خىل ئىلىمگە ئىگە كىشىلەرلا بىلىدۇ .
شۇڭا ئاللاھ تائالا ئېيتىدۇ { ئى ئادەم بالىلىرى! شەيتان سىلەرنىڭ ئاتا - ئاناڭلارنى (ئازدۇرۇپ) جەننەتتىن چىقىرىۋەتكەندەك، سىلەرنىمۇ ئازدۇرمىسۇن، شەيتان ئۇلارنىڭ ئەۋرەتلىرىنى ئۆزلىرىگە كۆرسىتىش ئۈچۈن كىيىملىرىنى سالغۇزۇۋەتكەن ئىدى (يەنى ئۇلارنىڭ يالىڭاچ بولۇپ قېلىشىغا شەيتان سەۋەبچى بولغان ئىدى). شەيتان ۋە ئۇنىڭ قول ئاستىدىكىلىرى سىلەرنى كۆرەلەيدۇ، سىلەر ئۇلارنى كۆرەلمەيسىلەر، شۈبھىسىزكى، بىز شەيتانلارنى ( ئاللاھنىڭ ئاگاھلاندۇرۇشلىرىغا پەرۋا قىلماي نېمىنى خالىسا شۇنى قىلىپ ھەققە ) ئىمان ئېيتمايدىغانلارنىڭ دوستى قىلدۇق(4) }
شۇنىڭدەك ، ھەر قانداق بىر قورغاننىڭ ئۆزىگە خاس بولغان چىگراسى بولىدۇ . كىملەركى ئەنە شۇ چىگرالاردىن ھالقىپ كېتىدىكەن ، ئۇ ئۆزىگە زۇلۇمنى ئىشتكەن بولىدۇ . شۇنىڭدەك ، ئىسلامنىڭمۇ ھەققە قارشى قورغانى بار . كىملەركى ئاللاھنىڭ ئاگاھلاندۇرۇشلىرىغا باقماي قانداقلا كىشىلەر بولسا ئارلىشىۋەرسە ، نېمىلەرنى كۆتۈرۈپ كەلسە ئىشىنىۋەرسە ، ئۇنداقلار قانداقمۇ ئاللاھ تائالانىڭ ئىسلامىي قورغانىغا ئىشەنسۇن ۋە توغرا دىندىن زالىم قەۋملەرنىڭ چىقىرىۋېتىدىغانلىقتەك تەرەپلىرىنى دەل شۇلارغا تەڭ ئىشىنىشتە بولۇش چىقىرىۋېتىدىغانلىقىغا قارىتا چۈشۈرۈلگەن ئايەتلەرگە ئىمان ئېيتسۇن ؟ ئۈستىدىكى ئايەتتە ئاللاھ تائالا << ئى مۆمىنلەر! ئەگەر ئەھلى كىتابتىن بىر پىرقىغە ئىتائەت قىلساڭلار، مۆمىن بولغىنىڭلاردىن كېيىن، ئۇلار سىلەرنى كاپىر قىلىپ قويىدۇ >> دەپ ئېيتمىدىمۇ ؟! بۇنىڭدەك ئاگاھلاندۇرۇشلارغا ئىمان ئېيتمىغان ۋە ئىشەنمىگەن كىشىلەردە قانداقمۇ مۇقىم دىنىي مەيدان ، دىنىي ئېتىقاد ۋە توغرا چۈشەنچە ئىمان بولسۇن ؟

دىن ، ھەر بىر زامان ۋە ماكاندىكى ئۆزگىرىشلەردە ئۇچىرىغان مەسىلىلەرگە قارىتا توغرا تەبىر ئېلىشىپ ، ئېتىقادىنى ۋە دىنىنى قوغداشتا كۈچلۈك قورغاندۇر . چۈنكى ، قانداقلا بىر زامان بولمىسۇن ، چوقۇمكى شۇ زاماندا شۇ زاماندىكىلەرنىڭ ئىشلەشكە قارىتا ئەڭ تېگىشلىك بولغان بارلىق ئىشلاردا توغرا لىنىيە تۇرغۇزۇلغۇسىدۇر . ئەنە شۇ لىنىيەنى دەل دىننى ساپ قىلىش ئارقىلىق تاپقىلى بولىدۇ . توغرا ئەھكاملار چوقۇمكى بىر يولدىكىلەر ئارىسىدا بولىدۇ . ئەمما ، قاچانىكى زاماندا يۈكسىلىش ياكى خۇنۈكلىشىش بولىدىكەن ، دىنىي جەھەتتىن نۇرغۇنلىغان پىرقىلەر ئەنە شۇ توغرا لىنىيەدىكىلەرنىڭ بەزى ئۆزلىرىنى قوغداشتىكى تاكتىكىلىرىنى توغرا چۈشىنەلمەستىن ، ئەتەي مەجبۇرى قۇسۇرلارنى چىقىرىش بىلەن ئايرىلىپ كېتىدۇ . ئاللاھ تائالا ھەمىشە مۇشىنىڭدەك زىلزىلىلىك دولقۇن كۆتۈرۈش ئارقىلىق دىنىي جەھەتتىن ئۆزىگە ئىبادەت قىلىشتا توغرا - خاتا كىشىلەرنى ئايرىپ كەلگەن . ئۈستىدىكى ئايەتتە ئېيتىلغاندەك ، شەيتان ئاللاھنىڭ ئايەتلىرىگە ئىمان ئېيتمايدىغانلارغا چۈشۈلگۈسىدۇر . گەرچە ئاللاھنى تونۇپ يەتكەندىن كىيىن ، كىيىن بەزى كىشىلەرنىڭ ئالدىدا يۈزىنىڭ چۈشۈپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن مەردانىلىك بىلەن كىيىنكى دوزاخنى تاللىغۇچىلار بىردەك ئىبلىس - شەيتان بولۇپ ، دەل ئىبادەتتە توغرىدىن بۇرۇلۇپ كەتكۈچىلەرنى ئەنە شۇ شەيتانى كۈچلەرنىڭ ھەر جەھەتتىن كۈشكۈرتىشى ۋە ۋەسۋەسە قىلىشى ھەققە قارشى قىلىپ قويىدۇ . ئەنە شۇ كۈچلەر تەرىپىدىن نۇرغۇنلىغان پەيغەمبەرلەر ، ئەلچىلەر ، ئەۋلىيالار ئۆلتۈرۈلگەن ، يۇرتلىرىدىن ھەيدەلگەن ، يالغانچى قىلىنغان . تاكى ئەنە شۇ زالىملارنىڭ بېشىغا كەلگەن ئاخىرقى كۈنى يېتىپ كەلگۈچە .... قۇرئان دەل بىزلەرگە ئەنە شۇلارنى قىسسەلەپ << قالە >> سۆزى بىلەن تەكرارلايدۇ . شۇڭا قۇرئان كەرىم بىر جەھەتتىن مۇسۇلمانلارغا ۋەز نەسىھەت قىلىنىپ نازىل قىلىنغان .


(1) سۈرە ئەئراف [38 - 39]
(2) سۈرە ئال ئىمران [100]
(3) سۈرە ھىجر [39]
(4) سۈرە ئەئراف [27]


داۋامى بار !

ئەپسانە

                                                    ( 15 )


{ شۈبھىسىزكى، بىزنىڭ ئايەتلىرىمىزنى ئىنكار قىلغان ۋە ئۇلارغا ئىمان ئېيتىشقا گەدەنكەشلىك قىلغانلارغا ئاسماننىڭ دەرۋازىسى ئېچىلمايدۇ (يەنى ئۇلارنىڭ ياخشى ئەمەلى ۋە دۇئاسى قوبۇل بولمايدۇ)، ( ئەھۋال شۇنداق ئىكەن ) تاكى تۆگە يىڭنىنىڭ تۆشۈكىدىن ئۆتكۈچە ئۇلار جەننەتكە ( يەنى مۇشۇ دۇنيادا جەننەتكە تۇتاشقان لىنىيەگە ) كىرمەيدۇ ، گۇناھكارلارغا مۇشۇنداق جازا بېرىمىز ( ئاللاھ ھىدايەت بەرمىسە ۋە توغرىنى كۆرسەتمىسە كىممۇ بۇ لىنىيەدە توغرا رەۋىشتە بولالىسۇن ؟ ) . دوزاختا ئۇلارنىڭ ئاستىغا سالىدىغان كۆرپىسىمۇ ئوتتىن، ئۈستىگە يېپىنىدىغان يوتقىنىمۇ ئوتتىن بولىدۇ، زالىملارغا مۇشۇنداق جازا بېرىمىز(1) } ھەر قانداق بىر ھەقىقەت << تۆگە >> چىلىك  كېلىدۇ . ئەمما ، بۇ تۆگىچىلىك كېلىدىغان ھەق دەل يىڭنىنىڭ تۈشىگىچىلىك بىر مەسىلىنى ، شەيئىنى تەتقىق قىلىشتىن ۋۇجۇتقا كېلىدۇ . ئاللاھ تائالانىڭ بەزى بىر ئايەتلىرى چوڭ دەرۋازا ماھىيىتىدە ئالىمنىڭ تىلىدىن ، پۇشتىدىن كەلگەن بولسا ، بەزى بىر ئايەتلەر ئەڭ تۆۋەن تەبىقە يىڭنىنىڭ تۈشىگىچىلىك دەپ قارىلىدىغان تۈرۈكنىڭ تىلىدىن ۋە پۇشتىدىنمۇ كېلىدۇ . ئەمما ، ئاللاھنىڭ ئايەتلىرىگە ئىشىنىشتىن گەدەنكەشلىك قىلغانلار دەل يۇقىرىدىكىلەردىن يەتكەن ھەقىقەتكە ئىشىنىدۇ ، ئەمما ، تۆۋەندىن كەلتۈرۈلگەن ھەقىقەتلەرگە ئىشەنمەي كۇفرىلىق قىلىدۇ . مانا بۇ ئاللاھنىڭ دىنىنىڭ بىر بۆلۈكىگە ئىشىنىپ ، يەنە بىر بۆلىكىگە ئىشەنمىگەنلىك بولىدۇ . ئاللاھنىڭ مەقبۇل دىنى ئىسلامدۇر . ئەنە شۇ ئىسلام كىملەرگە قايسى بىر ئايەت كەلتۈرىلىدىكەن ، چوقۇمكى ئۇنىڭغا ئىشىنىشتىن ۋۇجۇتقا چىقىدۇ ، ئەنە شۇ بەندىدە ئايان بولىدۇ .

ئىلگىرى ئىبلىس بىر پەيغەمبەرنىڭ ئالدىغا كېلىپ ئۆزىنىڭ ئاللاھقا ئىشىنىپ مۇسۇلمان بولغانلىقىنى ، پەيغەمبەرنىڭ ئۆزىنى مەقبۇل كۆرۈشىنى ئېيتىپتۇ . پەيغەمبەر دەماللىققا ئۇنىڭغا بىر نېمە دىيەلمەي ئاللاھقا ئىقبال قىلغاندىن كىيىن جاۋاب بېرىشنى ئېيتىپتۇ . ئاللاھدىن شۇنداق خىتاب كەپتۇكى ، << ئۇ يالغان ئېيتىدۇ >> . شۇنىڭ بىلەن پەيغەمبەر ئۇنىڭ بەيئىتىنى مەقبۇل كۆرمەپتۇ . كىيىن ئىبلىس يەنە تەۋبە قىلغانلىقى توغرىسىدا ھەققە قايتقانلىقىنى ئېيتىپ كەپتۇ . پەيغەمبەر يەنە ئاللاھقا ئىقبال قىلغاندىن كىيىن جاۋاب بېرىدىغانلىقىنى ئېيتىپتۇ . ئاللاھ يەنە ئىلگىركىدەكلا ئۇنىڭ تەۋبىسىنىڭ يالغانلىقى توغرىسىدا خىتاب قىپتۇ . پەيغەمبەر ئۇنىڭ تەۋبىسىگە ئىشەنمەپتۇ . كىيىن ئىبلىس يەنە كەپتۇ ۋە يەنە ئۆزىنىڭ ھەققە قايتىپ تەۋبە قىلغانلىقىنى ، ئۆزىنىڭ بەيئىتىنى قۇبۇل قىلىشىنى ئېيتىپتۇ . پەيغەمبەر يەنە ئاللاھقا ئىقبال قىلغاندىن كىيىن جاۋاب بېرىدىغانلىقىنى ئېيتىپتۇ . ئاللاھ بۇ نۆۋەت شۇنداق خىتاب قىپتۇكى ، << ئەگەر ئۇ راستىنلا تەۋبە قىلغان بولسا ئادەمگە سەجدە قىلسۇن ! >>
پەيغەمبەر ئىبلىسكە شۇ بۇيىچە ئادەم ئەلەيھىسسالامغا سەجدە قىلىشقا بۇيرۇپتۇ . شۇئان ئىچىدە ئەسلى پەيغەمبەرنى ۋە باشقىلارنى بىردەك ئازدۇرۇپ ئۆزىگە ئوخشاش ئاسىي قىلماقنى كۆڭلىگە پۈككەن ئىبلىس << مەن ئۇنىڭ تىرىكلىكىگە سەجدە قىلمىغان تۇرسام ، ئەمدى ئۇنىڭ ئۆلۈكىگە سەجدە قىلامدىم >> دەپ ، ئىچىدىكى كۇفرىسىنى ئاشكارلىغان ئىكەن .
شۇنىڭدەك ، بەزى بىر مۇسۇلمانلارنىڭ ئاشكارا ئايەتلەرگە ، ئەسلى ئىمان ئېيتىشقا تېگىشلىك بولغان ، بارلىق ئالىملار بىردەك ئىشىنىشتە بولۇشۇپ مۇسۇلمانلارغا بۇ ئەقەللىي بىر تونۇش بولغانكى جەھەتتىكى ئايەتلەرگە ئىمان ئېيتتىم دېگەن بولسا ، مەلۇم يۇشۇرۇن ، مەخپىي بولغان ، ئۆز زامانىدىكى ئەسلى تاقەتلىك بولغانكى ئايەتلەردىن بەزىسىگە ئىمان ئېيتىش تەلەپ قىلىنغۇسىدۇر . بۇ خىل ئايەتلەرگە ئىمان ئېيتمىغان ئىكەن ، ئۇنداقتا ئۇلارنىڭ ئىمانى پۈتۈن بولمىغان ، پۈتۈن بولمىغان ئىسلامغا ئۇيغۇن كەلمىگەن بولۇپ ، ئۇلارنىڭ ئەمەللىرى ۋە دۇئاسى ئاللاھنىڭ دەرگاھىغا ئۆرلىيەلمىگۈسىدۇر . بۇنداقلارنىڭ دىندىكى ئورنى شۇكى : { ئۇلار ئېيتتى: «ئۇنداق ئەمەس، ئاتا - بوۋىلىرىمىزنىڭ شۇنداق قىلغانلىقىنى بايقىدۇق»(2) } دەپ توختىغانكى مەۋقەسىدىدۇر . بۇلارنىڭ دىندىكى تۇرغۇن ھالەتتە مەۋقەسى ئاجىز بولىدىغانلىرىمۇ بار . ئەمما ، دىندا قارغۇلارچە جاڭجاللىشىپ ھەقىقەت شۇنچە ئاشكارا ، روشەن تۇرسىمۇ ئىلگىركى ئېيتمىغان ئايەتلەرگە بۈگۈنىدىمۇ ئىمان ئېيتىشتىن گەدەنكەشلىك قىلىش بىلەن تەيىن تېپىشىپ قالغان ۋە باشقىلارنى شۇ خىل ئەقىدىدە بولۇشقا چاقىرىق قىلىدىغان ، ھەققە قارشىلىق قىلىشقا كۈشكۈرتىدىغانلارمۇ بار . بۇ قىسىمدا توختۇلىۋاتقانلار دەل ئەنە شۇ بۈگۈنىدىكى ۋە ئىلگىرىدىكىلەرنىڭ ئىسلامنىڭ بەزى تەرەپلىرىگە قىياسەن توختۇلۇپ قالغانلىقتىن ، بەزى خاتالىقلارنىڭ يۈز بېرىشىدىن مۇستەسنا بولالمىغانلارنىڭ ۋابالىغا قالغۇسىدۇر . بۇلار زاماننىڭ مەۋقەسى دېگەنكى تەكلىپلەردىن تولىمۇ يىراقتا قالغانلار بولۇپ ، شەرىئەتنىڭ دەل زامان ۋە ماكانغا ، بىراۋنىڭ ئىلگىركى جاھالەتلىك ۋە كىيىن ئىماندار بولغانكى ماھىيىتىدىگە قارىتا بەزى دىنىي ئەھكاملارنى مەنسۇخ قىلىش ۋە كىيىن ئورنى كەلگەندە جارى قىلىشتەك ماھىيىتىنى ئىنكار قىلغانلىقتىن ، ۋە بۇ توغرىسىدا ھېچ بىر پىكىر قىلىپ كۆرمىگەنلىكتىن نۇرغۇنلىغان شۇنىڭدەك ئىختىلاپىي مەسىلىلەر بولغان ئىشلاردا توختۇلۇپ ، ئەسلى زامانغا خاس چىقىرىلغان ئىش ئۈستىدىكىلەرنىڭ ئارقىسىدىن ئۆسەك تارقىتىش بىلەن ھېلىقى كاتتىۋاشلىرىنىڭ كۈشكۈرتىشى بۇيىچە خۇددى جىھاد قىلىۋاتقاندەك ھىسىياتتا بولۇش بىلەن ئاقىۋەتتە ئەنە شۇنىڭدەك ئىلگىركى زالىملار بىلەن تەڭ باراۋەر دوزاختىكى ئورۇندا بىرگە بولۇپ قالغۇسىدۇر . ئەمما ، ئۇلار ئۆزلىرىنىڭ قانداق قىلىپ بۇنچە زىيانكارلىققا قالغانلىقىنى ، ئۇلار بىلەن تەڭ باراۋەر ئازابقا قالغانلىقىنى بىلىشمەيدۇ . شۇ ۋەجىدىن ئۇلار ئاللاھقا ئۆزىنى بۈگۈنكى ئازابقا قالدۇرغان ، ئىلگىرى ۋاي قېرىندىشىم دەپ ھالى قالمايدىغان قېرىنداشلىرىغا قارىتا بەد دۇئا قىلغانلىقىغا قارىتا ئۇلارنى شۇنچە ئازدۇرغانلارغا بەرگەندەك ئۆزلىرىگىمۇ تەڭ باراۋەردە بېرىشنى قارار قىلغۇسىدۇر . چۈنكى ئاللاھ قېرىندىشىم دەپ چوڭ بىلگەن كىشىلىرىگە بەد دۇئا قىلىشنى ئەنە شۇنىڭدەك ئىنتايىن بەك يامان كۆرىدۇ .
ئەنە شۇلارنىڭ ھاياتىي دۇنيادىكى ئورنى ، ئۈستىدىكى ئايەتنىڭ روھى بۇيىچە بىرەر ھەق - ناھەقنى ئىسپاتلاشتا ھېچ بىر تەتقىق ، تەپەككۇر قىلماي ئىلگىركىلەر نېمە دەپ قالدۇرغان بولسا شۇنى تۇتقا قىلىۋېلىپ بەندىلەرنى مەبۇد قىلىۋېلىش ، ئاللاھنىڭ زامانىدىكى مەۋقەلەرگە ئىشەنمەسلىك خۇيى ، كۇفرىلىقى بىلەن ئۆتكەچكە ، ئاللاھقا شۇنداق خىتاب قىلىپ نالە قىلىپ كەتكۈسىدۇر . << ئى رەببىمىز ! بىزگە قايتا پۇرسەت بەرگەن بولساڭ ، بىز ئىلگىرى ئىشلىگەن ئەمەلىمىزدىن باشقا ئەمەلنى ئىشلىگەن بولساق >> . ئەمما ئۇلارنىڭ ئېيتقانلىرى دائىملا يالغاندۇر . ئۇلارنىڭ بۇ ھالىتىدىكى ۋەدىسى شۇكى ، بىر ئالىمغا قىلغاننى قىلماي ، شۇ ئالىمنى چوڭ بىلىش ۋە شۇنىڭ كەتمىنىنىلا چېپىش ، ئۇ بۇيرىغان ئەھكاملارغا جېنىنى تىكىپ بولسىمۇ ئورۇنداش ئىدى .
{  ئەگەر ئۇلارنى دوزاخ ئۈستىدە توختىتىلغان چاغدا كۆرسەڭ (دەھشەتلىك بىر ھالىنى كۆرەتتىڭ). ئۇلار: «كاشكى دۇنياغا قايتۇرۇلساق ئىدۇق، پەرۋەردىگارىمىزنىڭ ئايەتلىرىنى ئىنكار قىلمايتتۇق ۋە مۆمىنلەردىن بولاتتۇق» دەيدۇ . ئۇنداق ئەمەس، ئۇلارنىڭ ئىلگىرى يوشۇرغان ئىشلىرى ئۇلارغا ئاشكارا بولدى، ئۇلار ( ناۋادا ) دۇنياغا قايتۇرۇلغان تەقدىردىمۇ مەنئى قىلىنغان ئىشلارنى ئەلۋەتتە يەنە قىلاتتى. شۈبھىسىزكى، ئۇلار (ئىمان ئېيتتۇق دېگەن ۋەدىسىدە) يالغانچىلاردۇر(3) } ئۇلار ناۋادا دۇنياغا قايتۇرۇلغاندىمۇ ئۆزلىرى يامان كۆرگەن ئالىم - موللىلارنىڭ بۇيرىغانلىرىغا نېرى - بىسىنى سۈرۈشتۈرمەستىن ئىزچىل چۈشەتتى دە ، يەنە ئۇلار ئۇنىڭدىن كىيىن بىر ئالىمنىڭ شۇ زامانغا خاس تۇتقا قىلغان يولىنى كەمسىندۈرەتتى دە ، يەنىلا زاماننى ئىنكار قىلغانكى مەۋقەسىدە خۇددى ئىلگىرىكىلەر بەزى پەيغەمبەرلەرگە ئىشىنىپ بەزىلىرىنى ئىنكار قىلغاندەك ، بۈگۈنمۇ ھەم بەزى موللىلارغا ئىشەنسە يەنە بەزىلىرىگە ھامان ئىشەنمىگۈسىدۇر . چۈنكى زامان ئەھلى موللىلارنىڭ تۇتقا قىلىدىغىنى دەل بەزى ئىلگىركى مەنسۇخ قىلىنغان مەسىلىلەرنى روياپقا چىقىرىش ، مۇسۇلمانلارنىڭ زامانى ۋە شۇ ۋاقىتتىكى ئىمتىيازى سۈننەتكە لايىق بولۇش ، ھەر جەھەتتىن سۈننەتكە لايىقلىشىش تەلەپ قىلىنغۇسىدۇر . بۇ دەل ئىختىلاپىي مەسىلىلەر بولغاچقا ، ئاللاھقا خاس ئىبادەت قىلمىغۇچىلار بىردەك بۇ خىل ئۆتكەلدىن ئۆتەلمىگۈسىدۇر . شۇڭا ، مۇشۇ دۇنيادا قايسى بىر كۇفرىلىقتا دوزاخقا بارغان ، ھەمدە شۇ بۇيىچە قايتۇرۇلغاندىمۇ ، ئەنە شۇ ساقلىنىپ قالغان كۇفرىلىقى بىلەن يەنىلا پاسات تېرىيتتى .
{ ئۇلار (ئازابنى كۆرگەندە): «ئىمان ئېيتتۇق» دەيدۇ، ئۇلار قانداقمۇ يىراق جايدىن ئىماننى قولغا كەلتۈرەلەيدۇ . ئۇلار ئىلگىرى ئۇنى ( يەنى ئاللاھنىڭ ھىدايىتىگە يېتىشكە تېگىشلىك بولغان ئەھكاملار بۇيرۇلغان لىنىيەنى ) ئىنكار قىلغان ئىدى. ئۇلار ( يۇشۇرۇن بولغان ) غەيب (ئىشلىرى) ئۈستىدە يىراق جايدىن قارىسىغا سۆزلەيدۇ(4) }
ئاللاھنىڭ بۇ ئايىتىدە كۆزدە تۇتقان غەيىبلىرىگە پەقەت تەقۋادارلارلا ئىشىنىدۇ . چۈنكى ئاللاھ ئۇلار توغرىسىدا شۇنداق دېگەن : { ئەلىف، لام، مىم [1]. بۇ كىتابتا (يەنى قۇرئاندا) ھېچ شەك يوق، (ئۇ) تەقۋادارلارغا يېتەكچىدۇر [2]. ئۇلار غەيبكە ئىشىنىدۇ، نامازنى ئادا قىلىدۇ، ئۇلار بىز بەرگەن مال - مۈلۈكتىن (خۇدا يولىغا) سەرپ قىلىدۇ [3]. ئۇلار ساڭا نازىل قىلىنغان كىتابقا، سەندىن ئىلگىرىكى نازىل قىلىنغان كىتابلارغا ئىشىنىدۇ ۋە ئاخىرەتكە شەكسىز ئىشىنىدۇ [4]. ئەنە شۇلار پەرۋەردىگارىنىڭ توغرا يولىدا بولغۇچىلاردۇر، ئەنە شۇلار بەختكە ئېرىشكۈچىلەردۇر [5] بەقەر }

ئىمان ۋە تېخى ئاشكارا بولمىغان يۇشۇرۇن ئىلىملەرگە ئىشىنىش ئەنە شۇنىڭدەك سۈپەتلەرگە ئىگە كىشىلەرگە خاستۇر . ھاياتىي دۇنيادا ئەسلا خاسلىقسىز ئۆزىنى شۇنداق كىشىلەردىن دەپ قاراپ زۇلمىدا ھەددىدىن ئاشقانلارنىڭ ئاخىرەتتىكى ئورنىنىڭ شۇنداق يامان بولىشى ھەقلىقمىكەن ؟ بۇنىڭدىن پەقەت ئەقىل ئىگىلىرىلا پەند - نەسىھەت ئالىدۇ .


(1) سۈرە ئەئراف [40-41]
(2) سۈرە شۇئەرا [74]
(3) سۈرە ئەنئام [27-28]
(4) سۈرە سەبە [52-53]

داۋامى بار !

ئەپسانە

                                                ( 16 )


مۇسۇلمانچىلىقتا كىشىلەر ھەر خىل كۆز قاراشلارغا ، قىياسى گۇمانلارغا قارىتا نۇرغۇنلىغان بىر - بىرلىرىگە ئوخشىمىغان ئىدىيە ، ئەقىدىلەردە بولۇپ قالغۇسىدۇر . دىز ھەرگخزمۇ خىيالەن ماڭىدىغان يول ئەمەس . بەلكى ئاللاھنىڭ كۆرسەتمىسى بۇيىچە نىيەت ، ئەمەل ، ھەركەت ۋە ئىبادەتلەرنى توغرا يولىدا قىلىش ئۈچۈن ئۇنىڭ ئايىتى ۋە ھەدىسىگە ئاساسلىنىش كېرەك . ئاللاھ تائالا بۇ جەھەتلىك يولنىڭ توغرىسىدا توغرىسىدا شۇنداق ئېيتىدۇ .
{  ئىمان ئېيتقانلار ۋە ياخشى ئەمەللەرنى قىلغانلار - كىشىنى پەقەت كۈچى يېتىدىغان ئىشقىلا تەكلىپ قىلىمىز ئەنە شۇلار ئەھلى جەننەتتۇر، ئۇلار جەننەتتە ھەمىشە قالىدۇ } { سىلەر اﷲ نىڭ رەھمىتىگە ئېرىشەلمەيدۇ، دەپ قەسەم قىلغان كىشىلەر مۇشۇلارمۇ؟ (مانا بۇلارغا) جەننەتكە كىرىڭلار، سىلەرگە (كەلگۈسىدىن) غەم قىلىش، (كەتكەنگە) قايغۇرۇش يوقتۇر (2) } ئاللاھ مۇشۇنداق پۈتكەندەك ، كىملەركى نېمىلەرگە ئىمان ئېيتىدىكەن ، چوقۇمكى شۇ سەۋەبلىك بەزى سىناقلار كېلىدۇ . بۇ دەل ئاللاھنىڭ شۇ بەندىسىنىڭ ئىلگىرى ئىشەنگەن ئەنە شۇ ھەقىقەتتە مۇستەھكەم تۇرالامدۇ يوق ؟ سىناش ئېلىپ بارىدۇ . ئۇنىڭ ئۈستىگە ئول بەندە شۇ خىل ھەق ئۈستىدە ئىشەنگەنلىكىنى ئىشتكەن ۋاقىتتا ، كۈندىلىك ئىش - ئەمەللەرنى خاتىرلەيدىغان پەرىشتىلەر تەرىپىدىن يېزىلىپ كۈندا بامدات ۋاقتىدا ئاللاھنىڭ دەرگاھى ئاسمانغا ئۆرلەيدۇ . ئۇنى نۇرغۇنلىغان پەرىشتىلەر كۆرىدۇ ۋە شۇ بەندىنىڭ ئەنە شۇنىڭدەك ئېيتقانلىرى ۋە ئىشەنگەنلىرى ئۈستىدە ۋاقتى كەلگەندە مۇنتىزىم تۇرالايدىغان - تۇرالمايدىغانلىقى ئۈستىدە پاراڭلىشىدۇ ، مۇنازىرلىشىدۇ . ئاقىۋەتتە ، ئۇنىڭ ئىمانىدا تۇرۇش - تۇرماسلىقى توغرىسىدا مەۋقەسىگە قارىتا كىيىنكى دەپتەرلىرىگە نېمىلەرنىڭ يېزىلىدىغانلىقىغا قاراشقا تەشنا بولىشىدۇ . شۇ ۋەجىدىنمۇ ئاللاھ بەندە نېمىلەرگە ئىشەنمىسۇن ، چوقۇمكى ئۇنىڭغا شۇ ئىشەنچىسىنى مۇكەممەل قىلىۋېلىشى ۋە ئاللاھنىڭ ئايىتىنىڭ ھەقلىقىگە جەزىم قىلىۋېلىشى ئۈچۈن ، شۇ تەرەپلىك سىناقلىق تەقدىرلەرنى پۈتىدۇ . ئەمما ، بەندە چوقۇمكى ئىمان ئېيتىشى ، ھەرگىزمۇ تىلىدا << ئىمان ئېيتتۇق >> دەپ قويۇش بىلەنلا چەكلىنىپ قالماسلىقى لازىمدۇر . جەمىيىتىمىزدە ئۆزىنى باشقىلارغا كاتتىلاردىن ، ئالاھىدە كىشىلەردىن كۆرسىتىش ئۈچۈن قىلمايدىغان ئىشلارنى قىلىمىز دەپ يۈرۈيدىغان ئادەملەر كۆپ . بۇ ئۆزىنىڭ ئىشەنچىسىنى ۋە دىنىنى كۈلكە قىلىۋالغانلاردۇر . بۇنىڭدەك كىشىلەر قايسى ئاللاھنىڭ سىنىقى ، قايسى ئەمەس ھېچ ئايرىيالمايدۇ . چۈنكى ئۇلار قايسى خىل ئەقىدە ئىشىنىش ، قايسى خىلى تەستىقلاش ، قايسىسى گۇمان ، قايسىسى خىيال ..... ئايرىيالمايدۇ .
<< ئىمان ئېيتقان ۋە ياخشى ئەمەل قىلغان >> دېگەنكى كالامنىڭ ۋارىيانتى ھەقىقەتەن كۆپ . قايسى بەندە نېمىلەرگە ھەقىقى ئىشەنگەن بولسا ، ئۇ شۇنىڭغا ئىمان ئېيتقان بولىدۇ . شۇنىڭدىن كىيىن ئاللاھ ئۇنىڭ ئىشەنچىسىنى قەلبىگە ئورنىتىش ئۈچۈن شۇ خىل ئىمانىنى قېتىتىش يۈزىسىدىن مەلۇم سىناقلارغا يولۇقتۇرىدۇ . ئەمما ، بۇنىڭدەك ۋاقىتتا بەندە چوقۇم پەقەت ۋە پەقەت ئاللاھقىلا يۈزلىنىشى ، ئۇنىڭدىن باشقا ئىلاھ ۋە مەبۇد يوق دەپلا ئاللاھقا تەۋەككۇل ۋە تەقۋالىق قىلىپ ياخشى ئەمەل قىلىشى لازىمدۇر . شۇڭا ئېيتىدۇ ئاللاھ { اﷲ نىڭ شېرىكى بولۇش ھەققىدە اﷲ سىلەرگە ھېچقانداق دەلىل چۈشۈرمىگەن بۇتلارنى اﷲ قا شېرىك كەلتۈرۈشتىن قورقمايۋاتساڭلار، سىلەرنىڭ شېرىك كەلتۈرگەن بۇتلىرىڭلاردىن مەن قانداقمۇ قورقاتتىم! ئەگەر سىلەر بىلسەڭلار (ئېيتىڭلارچۇ)، بىز بۇ ئىككى گۇرۇھ ئادەمدىن زادى قايسىمىز ئەڭ قورقماسلىققا تېگىشلىك» [81]. ئازابتىن ئەمىن بولۇش ئىمان ئېيتقان، ئىمانغا مۇشرىكلىكنى ئارىلاشتۇرمىغان ئادەملەرگە مەنسۇپتۇر، ئۇلار ھىدايەت تاپقۇچىلاردۇر [82](3) } بەندە ئەگەر ئاللاھدىن باشقا ھېچقانداق بىر مەخلۇق ياخشىلىق ياكى يامانلىق ئېلىپ كېلىشكە ، ئىرادە قىلىشقا قادىر ئەمەس ، بارلىق شەيئىلەرنىڭ كونتىروللىقى ئاللاھنىڭ تەسەررۇپ قىلىشى ئاستىدا دەپ ئىشىنىدىكەن ۋە بۇ خىل ئېتىقادنى ھەمىشە يادىدىن چىقىرىپ قويمايدىكەن ۋە بېشىغا قانداقلا مۇسىبەت كەلمىسۇن ، قەلبىدە << ئى رەببىم ! ماڭا بۇ قىسمەتتىن نېمىنى ئىرادە قىلىسەن ؟ >> دەپ ، ئاللاھقىلا ئىشىنىپ ئاللاھقىلا يۈزلىنىپ تۇرىۋالىدىكەن ، ئاللاھ بىلەن قەسەمكى ! ئۇنىڭغا ؛ خۇددى ئىبراھىم ئەلەيھىسسالامغا ئوت سالقىن بولۇپ بەرگەندەك ، ھېچقانداق ئازاب كەلمەيدۇ . ئەمما ، نۇرغۇنلىغان كىشىلەر ئىمان ئېيتماستىن ۋە بۇ خىل ھەقىقەتكە ئىشەنمەستىن يۈرگەچكە ، دائىم ھەر جەھەتتىن ئازابلارغا دۇچ كېلىدۇ . ئۇلار ئاندىن ئەنە شۇ يامانلىقلارنى ئېلىپ كەلگۈچى مەخلۇق ، مەخلۇقمۇ ئۆز ئالدىغا ياخشىلىق ۋە يامانلىقنى ئىرادە قىلالايدۇ دەپ چۈشىنىپ قېلىشىدۇ دە ، ئاقىۋەتتە ئۆزلىرىنى مۇشۇ خىل شېرىكچىلىكتە قىلىش بىلەن باشقىلارنىڭ ، بولۇپمۇ مۆئمىنلەرنىڭ ئاللاھقا تەقۋالىق قىلغان ئاساستا تەۋەككۇل قىلغانكى ئىمانىدىن يېنىپ ياكى ئىمانىغا مۇشرىكلىكنى ئارلاشتۇرىشىنى ئىشتىپ قېلىشىدۇ . جەمىيىتىمىزدە تەقۋالىققا ياردەملىشىدىغان كىشىلىرىمىز ئىنتايىن كۆپ سالماقنى ئىگىلەيدۇ . بولۇپمۇ مۇسۇلمانچىلىقتا . تەقۋالىقنىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى بىلمەيدىغان كىشىلەر قانداقمۇ تەقۋالىققا ياردەملەشسۇن ؟ ئىماننىڭ نېمە ئىكەنلىكى بىلمەيدىغان ۋە ئۇنى قانداق رەۋىشتە قوغداشنى بىلمەيدىغانلار قانداقمۇ باشقىلارغا توغرا يول كۆرسەتكۈچى بولالىسۇن ؟ پەقەت ھەممە نېمىلەرنى توغرا كۆرسە شۇنى بىر - بىرلىرىگە تەۋسىيە قىلىشىدۇ . ئەمما ، تەقۋالىقنى تەۋسىيە قىلغۇچىلار ئىنتايىن ئاز .
يەنە بەزىلەر سىناقنىڭ ئىمانىغا ئەمەس بەلكى ئۆزىنىڭ ئىنسانىي پەيلىگە كېلىشىنى تىلىشىدۇ ۋە ئۆزلىرىگە ئاشكارا زۇلۇم قىلىۋېلىپمۇ يەنىلا باشقىلاردىن يەتكەن ئېغىرچىلىقلارنى ئاللاھنىڭ ئازابى بىلەن ئوخشاش كۆرىدۇ : { بەزى كىشىلەر: «اﷲ قا ئىمان ئېيتتۇق» دەيدۇ، اﷲ نىڭ يولىدا بىرەر ئەزىيەت تارتسا، كىشىلەر تەرىپىدىن يەتكەن كۈلپەتنى اﷲ نىڭ ئازابى بىلەن ئوخشاش بىلىدۇ، ئەگەر پەرۋەردىگارىڭدىن مەدەت كەلسە: «بىز ھەقىقەتەن سىلەر بىلەن بىللە ئىدۇق» دەيدۇ. اﷲ جاھان ئەھلىنىڭ دىللىرىدىكىنى ھەممىدىن ئوبدان بىلمەمدۇ؟ [10]. اﷲ مۆمىنلەرنى چوقۇم بىلىدۇ، مۇناپىقلارنىمۇ چوقۇم بىلىدۇ [11](4) }
ھېچقانداق ئەزىيەتكە قالماسلىق ئىنتايىن كۆپ ئىلىمگە ، ئىنتايىن كۈچلۈك تەقۋادارلىققا ، ئىنتايىن كۈچلۈك ئىمانىي قۇۋۋەتكە ئىگە كىشىلەرگە خاس . ئەمما ، بۇنىڭدەك كىشىلەر بەندىچىلىكتە يوق دىيەرلىك . چۈنكى رەسۇللاھمۇ بەزىدە گەرچە ئاللاھنىڭ يولىدا جىھاد قىلسىمۇ ياكى ۋە باشقا ئىشلاردا بولسىمۇ ، كىشىلەر تەرىپىدىن يېتىدىغان ئەزىيەتلەردىن مۇستەسنا بولالمىغان . بەندە ئاللاھنىڭ مەلۇم بىر ھەقىقىتىنى ئىشقا ئاشۇرۇشقا ئاتلانغاندا ، ھەقىقەتەن ئاللاھنىڭ يولىغا كىرگەن بولىدۇ . ئەمما ، بەندە ئازغۇچى بولۇپ ، مەيلى قانداقلىكى بىر يامان ئەمەلنى ئىشلەپ قالغان بولسا ، چوقۇمكى ئۇنىڭ ۋابالىنى تېتىشى لازىم كېلىدۇ . بەندە گاھى رىيادىن ، گاھى بىرەر نەرسىلىرىدىن پەخىرلىنىشتىن ، گاھى ئىمانىغا شەك كەلتۈرۈشتىن ياكى بەزى يامان ئەمەللەرگە يول قويۇش ، توغرىسىنى بىلمەي قىلىپ قويۇش ياكى باشقىلارنىڭ قىلىشىغا تىل ئىشتىش ، ياكى باشقىلارنىڭ كەيپىياتىنى بىلمەستىن بەزى ئىش- ھەركەتلەرنى قىلىپ قارشى تەرەپكە ئازار بېرىپ قويۇش ....... دېگەندەك ئاجىزلىقلاردىن مۇستەسنا بولالمايدۇ . شۇڭا بەندىچىلىكتە بەندە قايسى جەھەتتىن قايسىكى بىر يامانلىقلارغا ، ئەزىيەتلەرگە ئۇچىرىغان بولسا چوقۇمكى ئۆزىنىڭ شۇنىڭدىن ئىلگىرى قايسى خاتالىقلارنى ئۆتكۈزۈپ قويغانلىقىدا پىكىر قىلمىقى لازىمدۇر . دائىم تەقۋالىقنى ئىشتكۈچىلەر قايسى بىر يامانلىققا دۇچ كەلمىسۇن ، چوقۇم ئۇنىڭ سىرىنى چاپسان تاپالايدۇ . ئەمما ئۆزىنىڭ قىلمىشىدا پاساتچىلىقنى كۆپەيتىپ ، ئىچكى دۇنياسىنى خۇددى چىۋىننىڭ قارنىدەك بۇزۇقچىلىققا تولدۇرىۋېتىپ(5) قالغاندا بولسا ، ئۆزلىرىگە يېتىۋاتقان كىلىشمەسچىلىكنىڭ قايسى ۋابالىدىن كېلىۋاتقانلىقىنى بىلەلمەي قالىدۇ . بۇ ۋاقىتتا بەندە مەيلى قايسى بىر ئەزىيەتلەرگە يولۇقمىسۇن ، ياكى بەزى يامان ئىشلىرى ۋابالىدىن كېلىۋاتقان ئەزىيەتلەر بولمىسۇن ، ئۇنى ئاللاھدىن دەپ قارىلىۋالىدۇ دە ، ئاللاھ شۇ تاپتا ئۇنى ئوتتىن چىقىپ كېتىشكە ئەمىر قىلغان تۇرۇقلۇق ، ئۇ ئوتتىن چىقىپ كەتمىگەن بولسا ئىدى ئىبراھىم ، چوقۇمكى ئوت ئۇنى كۆيدۈرەتتى . ئەييۇپ ئەلەيھىسسالامنىڭ بەدىنىنى ئۆز ۋاقتىدا قۇرت قاپلاپ كەتكەن . ئەمما ، ئۇ ئاغرىق ھىس قىلمىغانىدى . ئەمما كىيىن ئاللاھ قۇرتلارنىڭ ئۇنىڭ بەدىنىدىن چۈشۈپ كېتىشكە ئەمىر قىلغاندا قۇرت چۈشۈپ كەتسە ئەييۇپ ئەلەيھىسسالام قۇرتلارنى يەنە بەدىنىگە ئېلىپ قويغانلىقتىن ، نۆۋەتتىكى قۇرتنىڭ چېقىشى ، ئەييۇپ ئەلەيھىسسالامنى چېقىشنىڭ ئاچچىقىدىن توۋلىۋېتىشكە ئېلىپ بارغان . شۇنىڭدەك ، ئاللاھنىڭ بەزى شۇنىڭدەك ھالقىلىق پەيتلەردە يۇشۇرۇن ( غەيبىي )جەھەتتىن خىتاب قىلغانكى ماھىيىتىنى بەندە بىلمىسە ، چاپسانلا ئەزىيەتلەرگە دۇچار بولۇشىدۇ . ئەنە شۇنىڭدەك بىھۇدە ئەزىيەتلەردىن ئىلگىركى بەزى تۇيغۇلار بەندىنى غەيرىي بىر كۈچنىڭ قوغداش يۈزىسىدىن بەزى ئىشلاردا مەدەت ۋە ياردەم بېرىۋاتقانلىقىنى تونۇشقا ۋە چىن ئىشىنىشكە قىستايدۇ . ئەمما ، شۇلاردەك ، قايسى بىر ئېغىرچىلىق يەتمىسۇن ئاخىرىغىچە داۋاملىشىپ تەۋەككۇل ۋە تەقۋالىق قىلمىغانلار ، ئەنە شۇ خىل خىتابى مەدەتلەرنىڭ بولىدىغانلىقىنى تېتىمىغان ، ھىس قىلمىغانلاردۇر . ئاخىرىدا ئاللاھنىڭ تەقۋادار بەندىلىرى تەرىپىدىن << ئاللاھنىڭ ھەر ئىشتا بەندىلىرىگە قىلىدىغان خىتابى(6) بار >> دېيىلسە ، ئۇلارنى يالغانچى كاززاپقا چىقىرىدۇ . شۇڭا مۇسۇلمانچىلىقتا ئاللاھنىڭ ئايىتىگە ئىشىنىدىغان مۆئمىن ۋە ئىشەنمەيدىغان مۆئمىن ، ئاللاھنىڭ ئايىتى ئۈستىدە بولىدىغان مۆئمىن ، نەپسى نېمىنى خالىسا شۇ بۇيىچە بولىدىغان مۆئمىن دەپ ئىككىگە ئايرىلىدۇ . بۇلارنىڭ بىرى راست - يەنە بىرى يالغان . بۇلارنىڭ بىرى تەقۋا ، يەنە بىرى تەۋالىقتا ياسالما فاجىردۇر . شۇڭا دىننى چۈشەنمىگەن ۋە ئاللاھنىڭ كالامىنىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى بىلمىگەنلەر ئالدى بىلەن مۆئمىنلىكتىن ئېغىز ئاچماي ، مۇسۇلمانچىلىقتىن ئېغىز ئېچىش توغرىدۇر . ئاللاھ تائالا يۇقارقى ئايەتكە ئۇلاپ شۇنداق ئېيتىدۇ : { ئۆز قەۋمىگە رەددىيە بېرىش ئۈچۈن ئىبراھىمغا بەرگەن دەلىلىمىز ئەنە شۇدۇر، خالىغان كىشىمىزنى بىر قانچە دەرىجە كۆتۈرىمىز، پەرۋەردىگارىڭ ھەقىقەتەن ھېكمەت بىلەن ئىش قىلغۇچىدۇر، ھەممىنى بىلگۈچىدۇر(7) } ئاللاھ تائالا شۇنداق دېگەن : { ئېيتقىنكى، «اﷲ راست ئېيتتى، (ئىسلام دىنىدىن ئىبارەت) ئىبراھىمنىڭ توغرا دىنىغا ئەگىشىڭلار، ئۇ (يەنى ئىبراھىم) مۇشرىكلاردىن ئەمەس ئىدى»(8) } كىملەركى ئەنە شۇ توغرا يولغا ، ئىسلام دىنىنىڭ تەقەززاسىغا ئەگىشىدىكەن ، ئۇلار شۇ قەۋمنىڭ دىندا پىشىۋالىرىدۇر ۋە ئېتىقادتا راستچىل ئىبراھىملىرىدۇر . كىملەركى ئۇلارنىڭ دەۋىتىگە ئەگىشىدىكەن ، توغرا يولغا يېتەكلەنگەن بولىدۇ ۋە ئاللاھ ئۇلارغا ئۆز رەھمىتىنى يايغانلىقتەك پەزلى بىلەن ، ئەنە شۇ خىل دىندا راستچىل كىشىلەرنى باشقا ئىنسانلار ئارىسىدىن بىرقانچە دەرىجە يۇقىرى كۆتۈرىدۇ .

ئىنسان ئىككى خىل ئېلمنىت بىلەن تۇرغۇزۇلغاندۇر . بىرى تەن - تۇپراق . يەنە بىرى روھدىن ئىبارەت . كىملەركى ئۆز تىنىنى باشقا ۋىرۇسلاردىن قوغدىمايدىكەن ، ئۇنىڭ ھالى گۆشلۈك ھالەتتىن يىراقلىشىدۇ ۋە بارا - بارا سېسىپ ياكى چىرىپ ۋە ياكى ھىس تۇيغۇسى ئۆلۈپ توپىلىققا قاراپ ماڭىدۇ . شۇنىڭدەك ، كىملەركى روھىنى تەقۋالىقنىڭ جەۋھىرى بىلەن كۈچلەندۈرۈپ نۇرلاندۇرمايدىكەن ، ئۇمۇ بارا - بارا ئەسلى ياراتقۇچىسىغا ئۇلاشتۇرىدىغان ماھىيەتتىن قېلىپ خۇددى ئىنسانىي نەپسىدەكلا بولۇپ قالىدۇ .
ھايۋاندا روھ يوق ، بەلكى نەپسى بار . شۇڭلاشقا ئۇ پەيلىدە ئالدىغا نېمە كەلسە شۇنى قىلىشقا ئالدىرايدۇ . شۇڭلاشقا ئۇ ھەمىشە ئەقلىدىن غالىپ كېلىپ ھايۋانى قىلمىش - ئەتمىشى بىلەنلا كۇپايىلىنىپ توختايدۇ . شۇنىڭدەك ، كىملەركى نەپسىنى ئەقلىدىن ۋە روھىدىن ئۈستۈن قىلىۋالىدىكەن ، ئۇنىڭدا ئادىمىيلىك نىسبىيلىكىدىن ھايۋانىيلىقى ئارتۇق(9) بولىدۇ . ئۇنىڭ كۆپىنچە قىلمىشلىرى ھايۋانىي تەرىپىنى ئالغان بولىدۇ . شۇڭلاشقا ئاللاھ بۇلارنى چۈشەنسۇن دەپ شۇنداق ئېيتىدۇ : { «ئاسمانلارنىڭ، زېمىننىڭ پەرۋەردىگارى كىم؟» دېگىن، «(ئۇلارنىڭ پەرۋەردىگارى) اﷲ» دېگىن. (ئۇلارغا) «سىلەر اﷲ نى قويۇپ ئۆزۈڭلارغا پايدا - زىيان يەتكۈزەلمەيدىغان مەبۇدلارنى( اﷲ قا شېرىك) قىلىۋالدىڭلارمۇ؟» دېگىن؟ «كور بىلەن كۆزى كۆرۈدىغان ئادەم باراۋەر بولامدۇ؟ ياكى قاراڭغۇلۇق (يەنى گۇمراھلىق) بىلەن نۇر (يەنى ھىدايەت) باراۋەر بولامدۇ؟» دېگىن، ئۇلار اﷲ ياراتقانغا ئوخشاش قانداقتۇر مەخلۇقاتلارنى ياراتقان مەبۇدلارنى پۈتۈن مەخلۇقاتنى ياراتقان اﷲ قا شېرىك قىلىۋېلىپ اﷲ نىڭ ياراتقىنى بىلەن مەبۇدلارنى پۈتۈن مەخلۇقاتنى ياراتقان اﷲ قا شېرىك قىلىۋېلىپ اﷲ نىڭ ياراتقىنى بىلەن مەبۇدلىرىنىڭ ياراتقىنىنى ئايرىيالماي قالدىمۇ؟ اﷲ ھەممە نەرسىنى ياراتقۇچىدۇر، اﷲ بىر دۇر، ھەممىگە غالىبتۇر(10) } يەنە ئاللاھ بىزلەرنى ئىشەنچ بىلەن مېڭىشقا ئىلھاملاندۇرۇپ شۇنداق ئېيتىدۇ : { سىلەرگە اﷲ ياردەم بەرگەندىن تاشقىرى، يەنە كىم سىلەرگە ياردەمچى قوشۇن بولالايدۇ، كاپىرلار پەقەت ئالدىنىش ئىچىدىدۇر [20]. ئەگەر اﷲ رىزقىنى تۇتۇپ قالسا، سىلەرگە كىم رىزىق بېرىدۇ، ئۇلار تەكەببۇرلۇقتا، ھەقتىن يىراقلىشىشتا ئەزۋەيلەپ كەتكەندۇر [21]. زادى قايسى ئادەم يول تاپالايدۇ؟ بېشىنى ساڭگىلىتىپ ماڭغان ئادەممۇ؟ ياكى قەددىنى رۇس تۇتۇپ تۈز يولدا ماڭغان ئادەممۇ؟ [22] ئېيتقىنكى، «اﷲ سىلەرنى ياراتتى، سىلەر ئۈچۈن قۇلاقنى، كۆزلەرنى، دىللارنى ياراتتى، سىلەر ئاز شۈكۈر قىلسىلەر» [23](11) } بەزى كىشىلەر ئاۋۋال ئىمان ئېيتماستىنلا << مۆئمىن مۇنداق بولىشى كېرەك >> دەپلا يول تۇتۇپ ، تاقىتى يەتمەيدىغان ئىشلارغا تولا ئارلىشىۋېلىپ ، ئاندىن بېشىغا نېمە قىسمەتلەر كەلسە ياكى ئەمەلىدە تۇرۇش ياكى مۇندىغاراق بولسا يېنىپ تاشلاش ، ياكى زالىم قەۋمنى ئىلاھلىقتا تونىۋېلىپ ، << مۇشۇلار بولمىغان بولسا بىزنىڭ مۇشۇ ئىشلىرىمىز بۇنداق بولمايتتى >> دەپ ، ياخشى - يامان ، قاراڭغۇلۇق ۋە يۇرۇقلۇققا ئۆزگەرتىپ تۇرۇشنى ئاللاھ ئۈستىگە ئالغان زامان بىلەن قالىدىغان ۋە ئاخىرىدا زاماننى قارغۇلارچە ئۆزگەرتىش سېپىغا كىرىشىپ كېتىدىغان مەۋقەگە قالىدۇ . توغرا ، بىر زاماننىڭ يەنە بىر زامانغا ئۆزگىرىشىگە مەلۇم كۈچ دەلىل قىلىنىدۇ . ئەمما ، ئاللاھ دىننى رەسۇللاھ ئېيتقاندەك پاسىقلار بىلەنمۇ كۈچلەندۈرىدۇ . ئۇلار ئاقىۋەتتە زاماننىڭ يەنە بىر زامانغا ئۆزگىرىشى ئارلىقىدىكى ئوتۇن(12) بولۇپ قالىدۇ خالاس . قانداقلا بىر نېسىۋە روياپقا چىقمىسۇن ، چوقۇمكى ئۇنىڭ پىشىشى ئۈچۈن قازان ۋە ئوتۇن بولىشى تەلەپ قىلىنىدۇ . دىنىنى مۇكەممەل قىلماستىن ۋە باشقىلارنىڭ دىنىنى مۇكەممەل قىلىۋالماستىن قىستاپ شۇنىڭدەك چوڭ زىيانكارلىق ئۈستىدىكى ئوتۇن بولۇشقا ئېلىپ مېڭىش ، دۇنيا ۋە ئاخىرەتتىكى زىيانكارلىقنى تىلىگەن بىلەن ئوخشاش بولىدۇ . چۈنكى ، بىرەر زىيانكارلىققا يەتكەن ۋاقىتتا پۇشايمان قىلىش ۋە ئىلگىركى ئېتىقاتىدىن يېنىش ئەنە شۇ يولدىكى يالغانچىنىڭ سۈپىتى . ئېتىقادى بىلەن بولغۇچىلار ئۈستىدىكى ئايەتنىڭ روھى بۇيىچە قانداقلا بىر دىشۋارچىلىق يەتمىسۇن پۇشايمان قىلىش يوق ، ئەتىسى ئۈچۈن غەم ئەندىشىسى يوق . ئۇلار ئۆزلىرىگە ھامىي بولىدىغان ھەممە شەيئىلەرنىڭ رەببى بولغان ئاللاھ بار .


(1) سۈرە ئەئراف[42]
(2) سۈرە ئەئراف[49]
(3) سۈرە ئەنئام
(4) سۈرە ئەنكابۇت
(5) سۈرە ھەج [73]
(6) سۈرە يۇنۇس [61]
(7) سۈرە ئەنئام [83]
(8) سۈرە ئال ئىمران [95]
(9) سۈرە فۇرقان [44]
(10) سۈرە رەئىد[16]
(11) سۈرە مۈلك
(12) سۈرە جىن [14-15]



داۋامى بار !

ئەپسانە

( 17 )

{ كاپىرلار دىنلىرىنى مەسخىرە ۋە ئويۇنچۇق قىلىۋالدى، ئۇلارنى دۇنيا تىرىكچىلىكى ئالدىدى، ئۇلارنىڭ بۈگۈنكى كۈنگە مۇلاقات بولۇشنى ئۇنتۇغانلىقلىرى ۋە بىزنىڭ ئايەتلىرىمىزنى ئىنكار قىلغانلىقلىرىغا ئوخشاش، بىز بۈگۈن ئۇلارنى ئۇنتۇيمىز . ئۇلارغا كىتاب (يەنى قۇرئان) بەردۇق، ئۇنى (يەنى قۇرئاننىڭ مەنىللىرىنى) بىلش ئاساسىدا بايان ۋە رەھمەت قىلدۇق(1) }

دىننى تۇتقا قىلغۇچى ياكى ئىشەنسۇن - ئىسەنمىسۇن دىن بىلەن مۇناسىۋەت ئورناتقۇچى دەل ئۆزىنى ۋە باشقىلارنى ئاللاھنىڭ بۈگۈنكى كۈنى مەھشەرگاھتىكى ئالاھىدە سۇئال - سوراققا ئالدىنى قىلغان بولىدۇ . چۈنكى ئاللاھ زېمىندا ئىنسان ۋە جىننى ياراتتى ، ھەمدە بۇلارنى دىنغا مۇھتاج قىلىپ ياراتتى . چۈنكى ، ئىنسان ۋە جىنلار ھاياتىدا مەيلى نېمىلەرنى تاللىمىسۇن ، چوقۇمكى ئەقىدە بىلەن مۇناسىۋەتلىك ئىشلار ئۈستىدە بولغۇسىدۇر . شۇنىڭدەك ، جانابى ياراتقۇچى بىزلەرنى ئەنە شۇنىڭدەك ئەقىدىيەتكە ئىگە سېستىما بىلەن تەڭ ياراتقان ئىكەن ، چوقۇمكى بىز ئەنە شۇ مۇھتاجلىقىمىزنى قاندۇرىشىمىز لازىم كېلىدۇ . ئەمما بۇ مۇھتاجلىقنى ئەنە شۇ ياراتقۇچىنىڭ ئىرادە قىلغانكى دىنى بىلەن توغرا رەۋىشتە قاندۇرۇش ھەر ۋاقىت ئاللاھقىلا تەۋەككۇلچىلىق ۋە تەقۋادارچىلىق ئىچىدە ئىبادەت قىلىدىغان كىشىلەردىن باشقا ھېچ بىر بەندىدە مۇمكىن بولمايدىغان ئامىللاردىندۇر . شۇڭا ئاللاھ تائالا كالامىدا <<جىنلارنى ، ئىنسانلارنى پەقەت ماڭا ئىبادەت قىلىش ئۈچۈنلا ياراتتىم(2) >> دەپ پۈتتى ھەم شۇنداق ئىرادىسىنىڭ پۈتكەنلىكىنى بىزلەرگە جىكىلىدى . ئەگەر جىنلار ۋە ئىنسانلار ئىبادەت ئىشىدا ئاللاھدىن غەيرىي باشقا تەرەپكە ئىلىنىپ قالىدىكەن ، ئۇ ئۆزىگە خاتا ئەقىدىلەرنى سىڭدۇرىۋېلىپ دىنىنى باتىل ( خالتا كوچا ) قىلىۋېلىپ بىھۇدىلاشتۇرىۋالىدۇ . قارىماققا دىنىي يولى بار . ئەمما ئۇنىڭ ئاخىرى ياخشى چىقمايدۇ . مېڭىپ - مېڭىپ بىر يەرگە بارغاندا ئۆزىنىڭ ھالاكەتكە قىستىلىنىپ قالغانلىقىنى بايقايدۇ ياكى بايقىيالمىسا جېنى ئېلىنىدىغان ۋاقىتتا ، بۇ ۋاقىتتىمۇ توساتتىن ئەجەل كېلىپ بايقىيالمىسا قەبرە ھاياتىدا ، ئۇنىڭدىنمۇ بايقاشتا بولالمىسا مەھشەر كۈنىدە ئىشنىڭ ھەقىقىتىنى بىلىدۇ .
ئۆزىنىڭ نېمە ئۈچۈنلىكتە يارىتىلغانلىقىنى جىكىلەپ قويۇش ، بەزى ھايۋانىي شەھۋىتىدىلا ياشىغۇچى كىشىلەرگە مۇنداق بىر ئاڭلاپ قويۇشمۇ ئېغىر كېلىدۇ . چۈنكى ئۇلار ئەقىدىسىنى ھەق دىندىن باشقا بىر غەيرىي << دىن >> تەرەپكە بۇرىۋېتىپ بولغان . چۈنكى ئىنساندىكى ئەنە شۇ ئەقىدىيەت سېستىمىسى بولسا ، ئىنسانغا ئۆزىنىڭ قانداق ياشاشتىكى غەرىزىنى ، قارارىنى ئوچۇقلاشتۇرۇپ بېرىدۇ . شۇڭا بەزىلەر ھەق دىننى جېنىنىڭ بارىچە ئىزدەپ ياشىسا ، بەزىلەر ھەق دىننىڭ تەلەپلىرىگە قارشى بىر نېمىلەرگە ئۆزلىرىنى ئۇرۇشۇپ ياشايدۇ . يەنە بەزىلەر بولسا ، ئەنە شۇ غەرىزىنىڭ بىر بۆلۈكى توغرا دىندىن چىقسا شۇ تەرەپكە مايىل بولۇپ ، ئەگەر غەرىزىنىڭ بىر بۆلۈكى يات دىندىكىلەرنىڭ قورغانىدىن چىقسا شۇ تەرەپكە ئېرغىپ ياشاشنى تەيىن تېپىشىدۇ . مانا بۇ ئۈستىدىكى ئايەتتىكى ھەق ئىلىم شۇنچە روشەن تۇرۇقلۇق يەنىلا << تۈگمەنگە كۆندۈرۈلگەن ئېشەك يەنىلا سولغا تارتىپتۇ >> دېگەندەك ، ھېلىقى نەپسىنى ئىلاھ ۋە نەپسىنى مەبۇد قىلىۋالغان بايقۇش يەنىلا توغرىدىن چىقىپ كېتىپ باتىلنى تاللايدىكەن ، بۇنداقلار ھەق ئىلىمنى ئىنكار قىلغان ۋە دىنىنى مەسخىرە ھەم ئۇيۇنچۇق قىلىۋالغانلاردىن بولىدۇ دە ، ئاقىۋەتتە ئىنكار قىلىشقا تېگىشلىك بولمىغان ئايەتلەرنى ئىنكار قىلىش ۋە ئۇنىڭغا قارشى تىل ئىشتىش بىلەن كاپىرلاردىن بولۇشۇپ كېتىدۇ .
جىنلار ۋە ئىنسانلار ھاياتىي دۇنيارىدىكى ھاياتلىقىنى ئىلگىرى روزىمساقتىن ئىلگىرىلا ئېلىشنى تەلەپ قىلىپ بولغان . ھەمدە ئەنە شۇ تەلىپى بۇيىچە ھەممىلەرنىڭ ئۆز نۆۋىتىدە جانابى ھەق رەھمان تائالانىڭ ھەر بىر بەندىلىرىگە قارىتا ئەڭ توغرا ھاياتلىق بېغىشلىشى بىلەن ھەقلىق ۋە تاقەتلىك رەۋىشتە ھايات مۇساپىسىنى بېسىپ ئۆتكۈسىدۇر .پەقەت تەقدىرگە ئىشەنمەسلىك ۋە ئۆز ياراتقۇچىسىنىڭ ئۆزى ئۈچۈن يارىتىپ بېرىۋاتقان توغرا يۆلۈنۈشلۈك ھاياتىي مۇساپىسىنى باسماي توغرىلىقتىن چەتنەپ كېتىش بىلەن تاقەتسىز ئىشلارغا ئارلىشىۋېلىپ ، ئۆزلىرىگە تولىمۇ زىيانكارلىقنى ئىشتىۋالغۇسىدۇر . بۇ خىل زىيانكارلىق دەل ئۆزىنىڭ ھاياتىدا ئۆزىگە نېمىلەرنىڭ ئەڭ پايدىلىق ئۇسۇلدا تەسەررۇپ قىلىنىپ بېرىلىۋاتقانلىقىغا ئىشەنمەسلىك ، ۋە بۇ خىل ھەقىقەتنى چۈشەنمەسلىكتەك كۇفرىلىق ۋە ھاماقەتلىك پاتقىغىدا ياشاشنى تەيىن تاپقۇچىلارغا ئۇمۇمىيدۇر . مانا بۇ زىيانكارلىق ئاقىۋەتتە ئىنسان ۋە ماكاننىڭ ئۆزگىچە ئەنە شۇ ئاللاھنىڭ رەھمەت پەزلى بىلەن دەۋىرلىنىۋاتقانكى زامان لىنىيەسىنى ئۆزگەرتىش ۋە ئۆزگىرىشىگە تىل ئىشتىش بىلەن تېخىمۇ ئەۋجىگە چىققۇسىدۇر . بۇ ئەۋجىگە چىقىش بولسا ، گەرچە ئالغان بىلىمى مول بولغان تەقدىردىمۇ ، شۇ تەقدىرنىڭ ماھىيىتىنى چۈشەنمىگەن ھاماقەتلەرنىڭ باتىل ئەقىدىلىرىدە ئەزۋەيلىشى بىلەن تېخىمۇ يۇقىرىلىققا چىققۇسىدۇر .
ئاللاھ تائالا بەندىسىنى ياراتتى ، ھەمدە ئۇنىڭغا نېمىلەر ئەڭ پايدىلىق بولسا شۇنىڭغا يېقىن قىلىپ ياراتتى . لېكىن كۇفرىلىق بىلەن بەندە ئۆزىنى ئۇنىڭدىن يىراق قىلدى . كۇفرىلىقنىڭ ئۆزى دەل نەپسىگە بېرىلىپ كەتكەنلىكتىن . بەندىنىڭ نەپسى شۇ كىشىنىڭ ئۆز ئىرادىسىنى ھەققە قارشى سۇندۇرىشى بىلەن يېتەكلەپ مېڭىشتا مەبۇدلۇق ئورنىدا تۇرىۋېلىش بىلەن ، ئۆز ئىگىسىنى ئۆزىگە ئەڭ پايدىلىق بولغان لىنىيەسىدىن چىقىپ كېتىشكە قىستايدۇ . شۇڭا ئاللاھ تائالا جىنلار ۋە ئىنسانلارنى دىنغا مايىللاشتۇرۇپ ئەقىدىيەتلىك قىلىپ ياراتقان . ئەقىدىيەت دەل روھنىڭ ياكى نەپسىنىڭ كونتىرول قىلىشى بىلەن چوقۇم ئۆزگىچە بىر لىنىيەنى تۇتقا قىلماقلىقىنى تەلەپ قىلىدۇ . قايسىسىنى تىلەش تىلىمەسلىك ئىنساننىڭ نېمىنى خالىشى ۋە تاللىشىدا بولىدۇ .
ئاللاھ تائالا ئىنسان ۋە جىنلارنى ئۆزىگە ئىبادەت قىلىش ئۈچۈنلا ياراتقانلىق ، ئۇنىڭ باشقىلارنىڭ ئىبادىتىگە مۇھتاجلىقىنى بىلدۈرمەيدۇ ، بەلكى جىنلار ۋە ئىنسانلار ئۆزلىرىگە مەيلى نېمىلەرنى تىلىمىسۇن ، چوقۇمكى ئاللاھنىڭ تەسەررۇپى ئىچىدىن چىقىپ كېتەلمەيدۇ دېگەنلىك بولىدۇ . يەنى بەندە ياخشىلىقنى تىلىسە ياكى يامانلىقنى تىلىسە جانابى ئاللاھ دەل ئۇلارنىڭ نېمىنى تىلىگىنىگە ئاساسەن تەقدىر پۈتۈپ بېرىدۇ دېگەنلىك بولىدۇ . لېكىن ، بەندە قاتتىق گۇناھكار بولۇپ كەتسە ئۇنىڭغا غەزەپ قىلىدۇ ، بەندە قاتتىق تەقۋادار بولۇپ كەتسە پەرىشتىلەر ئالدىدا پەخىر قىلىدۇ . ئەمدىكى گەپ ، جانابى ئاللاھنىڭ ئۆزىدىن غەزەپلىنىشىنى تىلەمدۇ ياكى پەخىر قىلىشىنىمۇ ئۇنىڭ تاللىشىدا قالغان بىر مەسىلە .
ئاللاھ تائالانىڭ بۇ خىل ئىرادىسىنى بىلمىگەن كىشىلەر ئاللاھنىڭ ئۆزلىرىگە قارىتا چۈشۈرگەن دىنىي پەرز ، ۋاجىپ ، سۈننەت ، مۇستەھەپ ئەھكاملارنى ئۆزلىرىنى قىينىغانلىق دەپ چۈشىنىدۇ . ھەمدە ئۆزىنىڭ ئورۇنداشقا تېگىشلىك قىلىپ پۈتۈلگەن ئىبادەتلىك ئەمەللىرىنى ئورۇنداپ قويۇش بىلەنلا چەكلىنىپ ، ئۆزلىرىنى ئىنتايىن قالتىس ، تەقۋادار بىلىشىپ ، ئۆزلىرىنى قويىدىغان يەر تاپالماي قېلىشىدۇ . مانا بۇ بۈگۈنكى كۈچلۈك دىنىي ئىلھام ، ئەمما بۇ كىيىنكى گۇمراھلىقنىڭ يىلتىز تارتىشى .
ئاللاھ تائالا ئالدى بىلەن بەندىگە ئۆزىنى تونۇتۇشنى ئىرادە قىلىدۇ . بەندە بىر ياراتقۇچىنىڭ بارلىقىنى بىلگەن ۋاقىتتا ، چوقۇمكى ئۆزىنىڭ بىر دىنغا مۇھتاج ئىكەنلىكىنى بىلىدۇ ۋە شۇ دىن ئارقىلىق ئۇنىڭغا ئىبادەت قىلىش ، ئۇنىڭ بۇيرىغانلىرىنى بەجا كەلتۈرۈشنى مەقسەت قىلىدۇ . بەندە ئەنە شۇ ماھىيەتكە يەتكەندە ئاندىن ئاللاھ تائالا بارچە ئىلىم ئارقىلىق ئۆزىنىڭ يەككە بىردىن بىر ئىلاھ ئىكەنلىكىنى بىلدۈرۈشنى ئىرادە قىلىدۇ . ئەگەر كىملەركى ئۇ ئاللاھنىڭ بىردىن بىر ئىلاھ ئىكەنلىكىگە ئىمان ئېيتسا ، ئەنە شۇ ئاللاھ ئۆزىنىڭ شۇ خىل بەندىلىرىنىڭ توغرا يولدا مېڭىشى ئۈچۈن چۈشۈرگەن قۇئان كىتابى ، شۇنداقلا ئىسلامىي قورغانىغا ۋە شەرئىي يولىغا چۈشىشىنى تەلەپ قىلىدۇ . ئاندىن بەندە ئۆز رازىلىقى بىلەن ئۇنىڭدىن كىيىن باسقۇچنى ئۆزى تاللايدۇ . ئەگەر ئۇ توغرا تاللاشنى تىلىسە ، دەل پۈتۈن دۇنيادا داۋرىڭى ئايلىنىپ يۈرگەن ئەنە شۇ مەقسەتكە يەتكەندىن كىيىنكى لائىلاھە ئىللاللاھدىن كىيىنكى مۇھەممەن رەسۇللاھ ئىكەنلىكى دىققىتىگە ئۇرىلىدۇ ياكى ئۆزىنىڭ ئاستا - ئاستا شۇ كاتوگىرىيەگە كىرىشىپ مېڭىۋاتقانلىقىنى بىلىدۇ . ئىسلام دىنىدىكى كىشىلەرنى ئاگاھلاندۇرغۇچى دەل دىنى ئالىملاردۇر . ئەمما باشقا دىندىكىلەرگە بولسا دەل ئىسلام قورغىنىدىكى ھەق ئىلىملەرنىڭ باشقىچە شەرھىيلىنىشتە نەتىجىلىنىپ يەتكۈزۈلگەنكى ئاگاھلاندۇرۇشلىرىدۇر . بۇ خىل ئاگاھلاندۇرۇش بولسا ، دەل پەن - تېخنىكا جەھەتتىكى توغرا بايقاشلاردۇر . ئىسلامدىكى دىنىي ئالىم ئىمانى نۇرى ھىسسىي جەھەتتىن كىشىلەرنى يېتەكلەپ توغرا يولدا قىلماقنى تىلىسە ، باشقا دىندىكىلەرنى ئەنە شۇنىڭدەك ئىسلام دىنىدىكىلەرنىڭ ئىمان نۇرى سايىسىدە ئاللاھىغا تەقۋادارلىق قىلغان ئاساستا تەۋەككۇل قىلىپ ماڭغانكى نەتىجىلەرنىڭ پەننىي جەھەتتىكى ھەمدە تېخنىكا جەھەتتىكى يۆلۈنۈشلەردە ئېمىپ ماڭماقلىقنى تىلىشى توغرىدۇر . چۈنكى باشقا دىندىكىلەرنىڭ تەقۋادارلىقى ۋە دىنىي جەھەتتىن تەۋەككۇل قىلىش روھى تاكامۇللاشقان ئەمەس . شۇڭا ئۇنداقلارنىڭ دىن ئۈستىدە چىقارغان ھۆكمىلىرى بىردەك ئېتىراپ قىلىنمايدۇ . گەرچە توغرا ھۆكۈمنى بەردى دېگەندىمۇ ، ئۇ خىل توغرىلىق ئىسلام ئۆلىمالىرى تەرىپىدىن ھەم بېرىلىدۇ . شۇڭا دۇنيا ۋە ئاخىرەتلىك بەخىتنى توغرىغا خاتانى ئارلاشتۇرۇپ قويغانلاردىن ئەمەس ، بەلكى ئاز بولسىمۇ ھەق ئۈستىدە بولغانلاردىن ئېلىش لازىم .
( بىز مۇسۇلمان بولغانلىقتىن بۇ يەردە مۇسۇلمانلارغا ئائىت بايانلار بىلەن توختىلىمىز ) جانابى ئاللاھ تائالا مۇسۇلمان بەندىلىرىدىن كىملەركى ئۆزىنىڭ بىردىن بىر ئىلاھ ئىكەنلىكىگە جەزمەن ئىشىنىدىكەن ، ئاندىن ئۇلارغا تەكلىپ قىلىنغان يول ئىسلام دىنى بولىدۇ . ئەگەر ئۇ ئىسلام دىنىغا پۈتۈن چۈشكەن ۋە ئاللاھنىڭ ئۇنىڭدا بولۇشقا تېگىشلىك بولغان ئىمتىياز روياپقا چىقىپ بولغاندا ، ئاندىن سۈننەتنىڭ ئەھلى بولۇشقا تەكلىپ قىلىدۇ . سۈننەتنىڭ ئەھلى بولغاندا ، خۇددى دىندىكى ئۆسمۈرلەر ۋە ياشلار بارا - بارا كىيىنكى قىرانلىق ئىمتىيازغا قارىتا تولۇقلاپ ماڭغاندىن كىيىنكى ياشلىقتىكى بەزى ئاجىزلىقلار سەۋەبىدىن بەزى ئىمتىيازنىڭ ئاجىز بولىشىدى سەۋەبلىك بەزى ئەمەللەرنى بەزى ئەمەللەرگە يۆلۈنۈپ تۇرۇپ ، باشقا جامائەتچىلىكنىڭ دۇئالىق سورۇنىدىكى قۇۋۋەتكە ، باشقىلارنىڭ دۇئا ۋە باشقا ئىبادەتلەر ئارقىلىق ئىشتىشى ئارقىلىق يەتكەنكى نەتىجىلىرىگە ، بۇ ۋاقىتتا ئۇلارسىز ئۆزىگە ئىگە بىۋاستە ئىبادەتكار بولۇشتەك دىندا تولۇق ئىمتىيازغا ئېرىشكەن بولىدۇ . شۇڭا ئەھلى سۈننە ۋەلجامائە دىندا تۆۋەن تەبىقىدىكىلەر قىلغان بەزى ئەمەللەر ئۆزىدىكى بەزى ئەمەللىرىگە مۇجەسسەملىنىپ جەۋھەرلەنگەنلىكتىن ئۇ خىل ئەمەللەرنى ئەمەلىي ئىشلىمەستىن ، ئەمەللەرنىڭ توپلانما ھالىتىنىلا بىراقلا ئىشلەيدۇ دە ، بۇ خۇددى كىچىكلەر بىر توپ بولغان ئەمەلنى قۇۋۋىتىنىڭ يىتەرسىزلىكىدىن بىردىن ، بىردىن ، يەنە بىردىن ئىشلەپ تامام قىلغان بولسا ، قۇۋۋىتى يىتەرلىكلەر ھەممىنى بىراقلا ئىشلىگىنىگە ئوخشاش ، قارىماققا ئۇلار بەزى ئەمەللەرنى قىلمىغاندەك كۆرۈنسىمۇ ، ئەمما ئۇلارنىڭ ئىمتىيازى قورغانىدا شۇ خىل ئەمەل بېرىكىپ كەتكەن بولىدۇ . شۇڭا ئەھلى سۈننەتتە بولىدىغان بىر ئەمەلنىڭ ۋۇجۇدىدىكى دىنىي تەلەپلەرنىڭ ئاجىزلارغا ھەر جەھەتتىن ئاجىرتىلىنىپ پارچىلاپ بېرىلىشى ھەرگىزمۇ بىدئەت ئەمەس ، بەلكى جانابى ئاللاھنىڭ ھەممە كىشىگە تاقىتى يېتىدىغان ئىشقىلارغا بۇيرۇشتەك ئەمرىنى تۇتقانلىق بولىدۇ . بۇ خىل ھەممىلەرگە تاقەتلىك ئىش- ئەمەللەرنى يۈكلەش پەرزدۇر ، بۇنى ھەقلىق رەۋىشتە بىر - بىرلىرىگە تەۋسىيە قىلىش سۈننەتتۇر .
ئەھلى سۈننە ۋەلجامائەگە خاس ئىمتىيازلىق تەلەپ قىلىنغان تەكلىپلىك قورغانى بىركىتاب . ئۇنىڭدىن تۆۋەندىكىلەرگە بۇ كىتابنى تاقىتىنىڭ يېتىشىچە پارچىلىپ ، كىيىنكى ئەنە شۇ قورغانغا يەتمەكلىكىگە قارىتا بەزى پايدىلىق خەيرىيەتلەرنى قاتقانكى تەكلىپلەر قورغانى ھەم بىر كىتابتۇر . بۇ كىتابلار ھەرگىزمۇ بىر - بىرىنى ئىنكار قىلىشمايدۇ . بەلكى بىر - بىرلىرىنى زامانى ، ئىمتىيازى تەكلىپلىرى بىلەن بىردەك تەستىقلايدۇ . ھەر بىر زاماندىكىلەرگە ئۆزلىرىگە پايدىلىق رەۋىشتە دىنىي تەلەپلەرنىڭ بېرىلىشى بىلەن ، ھەر بىر زاماننىڭ تېگىشلىك قىلىنغان شەرئىي تەكلىپلىرى بولىدۇ . ئەنە شۇ تەكلىپلەرنىڭ يىغىندىسى بىر كىتابتۇر . ئىككىنچى بىر كىيىنكى زامانغا خاس ھەم بەزى ئىلگىركى تەكلىپلەر مەنسۇخ قىلىنىپ ، ئۆز زامانىغا قارىتا توغرا ، تاقەتلىك ئەھكاملارنىڭ يۇغۇرۇندىسى بىلەن ئىلگىركى زاماندىكىسىدىن كۈچلۈكرەك كەلتۈرىلىدۇ . بۇ دەل شۇ زامان ئەھلىگە قارىتا توغرا ئەھكاملار بېرىلمىسى - يىغىندى كىتابىدۇر . دەل ئەنە شۇ كىتاب ئۈستىدە مۇجادىلە قىلغۇچىلارلا ھەقتىن ئاداشقانلاردۇر . ئەنە شۇلار ئەھلى بىدئەتتۇر . دوزاخقا چۈشكەندىن كىيىن ئاندىن شۇ ئەمەلىدىن باشقا ھەقىقەتەن تاقىتى يېتىدىغان ئەمەللەرنى ئىشلەشكە قارىتا ئىزنى سوراپ پەرياد قىلغۇچىلار ئەنە شۇلاردۇر . چۈنكى ئۇلار ئىلگىرى راستىنلا ئىمانىغا كەلگەن ئېغىرچىلىقلاردىن بەكرەك ياسالمىش ، بىلمەيدىغان ۋە چۈشەنمەيدىغان ، ئەمما شۇ ھالىتىدە قىلمايدىغان ۋە قىلالمايدىغان ئىشلىرىنى سۆزلەپ داۋراڭ سالغانلىرىغا قارىتا يەتكەن ئېغىرچىلىقلارغا ۋە باشقىلارغا بىھۇدە ئازار بېرىش ۋە شەرىئەت چەكلىمىسىدىن چىقىپ كېتىپمۇ بەزى قاتىللىقنى جىھاد ، بەزى ھەقنى ئىنكار قىلغان تۇرۇقلۇقمۇ ئۆز سەپسەتىسىنى ھەق دەپ دەۋا قىلىشىپ ئاللاھنىڭ غەزىپىگە ئۇچىراپ قاتتىق ئازابقا قېلىپ ئېچىنىشلىق ھالەتكە قالغان ، يالغانچىلىقلىرى بىردەك رەسۋا بولغان تۇرۇقلۇق يەنىلا قىلمىشلىرىغا تەۋبە قىلماستىن يەنىلا قىلمىشلىرىنى تاكى جان ھەلقۇمغا يەتكۈچە داۋاملاشتۇرغان كىشىلەردۇر . بەندىگە يەتكەن ھەر بىر ئېغىرچىلىق دەل ئاللاھ تەرىپىدىن  ئۇلارنىڭ بەزى خاتالىقلىرىغا قارىتا بېرىلگەن ئالدىن ئاگاھلاندۇرىشىدۇر . تەقۋالىقنى ئىشتكۈچىلەر بۇ خىل ئاگاھلاندۇرۇشلارغا ئالاھىدە دىققەت قىلىدۇ . ئەمما نەپسىگە ئەگشكۈچىلەر تولىسىغا بۇ خىل جەھەتتىكى قىسمەتلەرگە باشقا شەيئىلەرنى ، زالىملارنى ئىلاھىي ئورنىدا قويۇش بىلەن ئاللاھقا شېرىكلەرنى كەلتۈرىدۇ . ئۇنداقلارغا دۇنيا ۋە ئاخىرەتتە ھېچ شۇ ئازابتىن قۇتۇلدۇرغۇچى دوست - يەنى شۇنىڭدەك پىشكەلچىككە يەتكەندە شاپائەت قىلىپ قۇتۇلدۇغۇچى ، ياكى ئازابىنى يېنىكلەتكۈچى ھەمراھ بولمايدۇ .
ئاللاھنىڭ بىردىن بىر ئىلاھ ئىكەنلىكىگە چىن ئىشىنىشكە قارىتا ماڭغان مۇساپىنىڭ ئۆزى بىر قىيىنچىلىق قىسمەتلەرنى توغرا باسماقلىقنى تەلەپ قىلغان بولسا ، ئۇنىڭدىن كىيىن مۇسۇلمان بولۇپ دىنىي ئەھكاملارنىڭ توغرىسىنى بېسىپ ئاللاھنىڭ بىردىن بىر مەبۇد ئىكەنلىكىدە چىن ماڭماقلىقنىڭ ئۆزى بىر مۈشكۈلاتتۇر . بۇ مۈشكۈلاتتىن مانا مەن دېگەن موللا - ئالىملارمۇ ئۆتۈپ بولالمايدۇ . چۈنكى بۇ مۇساپە دەل ھەر بىر سۆز- ھەرلەتلەردە ، دىنىي مەسىلىلەردە ئەڭ توغرا تاناسىپ بۇيىچە ماڭماقلىقنى تەلەپ قىلىدىغان مۇساپىدۇر . بىر زامان ئىككىنچى بىر زامانغا ئوخشىمايدۇ . ئەنە شۇ ئوخشىمىغان زامانلاردا شۇ زاماندىكىلەرگە قارىتا دىنىي تاقەتمۇ ۋە ئۇنى قايسى رەۋىشتە ئىشلەشمۇ ئوخشىمايدۇ . تۈنۈگۈنكى بەزى خاتا دىيىلىۋاتقان ئىختىلاپلار بۈگۈنىدە توغرا بولۇپ قالىدۇ ، ھەم بەزى توغرا دىيىلىۋاتقان ئەھكاملارمۇ ھەم خاتا بولۇپ قالىدۇ . مانا مۇشۇ ئىشلاردا بەندە چوقۇمكى ئەنە شۇ ئۆزگىرىشنى پەيدا قىلغۇچى ۋە شۇ ئۆزگىرىشكە قارىتا مۆئمىنلەرنىڭ توغرا لىنىيەدە بولماقلىقنى ئىشتكەن ئاساستا شۇ زېمىندىن ئەڭ توغرىسىنى بايان قىلغۇچى بەندىلىرىنى ئۆزلىرىگە ئەڭ توغرا يولىنى كۆرسەتكۈچى خەلىپە قىلىپ چىقارغۇچى بىردىن بىر مەبۇد بولغان ئاللاھ ، پەقەت ۋە پەقەت ئۆزىگىلا ئىبادەت قىلىش ، ھەممە ئىشلىرىدا ئۆزىگىلا تېۋىنىش ، ئۆزىگىلا ئىقبال قىلىش ئارقىلىق ئەنە شۇ بىر تالاي ئىختىلاپلارنىڭ ئارىسىدىن ھالقىپ ئەڭ پاك بولغان ، ئەڭ توغرا بولغان كىشىنى ۋە ئۇنىڭغا ئەگەشكەن جامائەت توپىنى توغرا تاپمىقى لازىمدۇر . ئەمما ، بۇنىڭدەك ۋاقىتتا ئىلگخرىدىن قانداقلا بىر مەسىلە بولسا بۇ توغرىسىدا << ئىلگىركى سەلەپ ئۆلىمالار نېمە دەپتىكەن >> دەپ ئىلگىركىلەرنىڭ ئاغزىغا قارايدىغان ، ئۇلارنىڭ مەيلى قانداقلا بىر قىياسەن ئېيتىپ بەرگەن مەسىلىسى بولسا شۇ پېتى تۇتقا قىلىپ ماڭىدىغان بىلىمدانلار ۋە موللا سىياقلار بولغاندەك ، كىيىنكى مۇشۇ كۈن 2013 يىللاردا ۋە مۇشۇ كۈندىن كىيىنكى قىسقىغىنا بىر ۋاقىت ئىچىدە ؛ ئىلگىرى يۇقىرى بىلىمگە ئىگە بولۇشتا بىر قانچە ئون يىلنى بېسىپ ئۆتتكەن قەدەمنى ، بۈگۈنكى كۈنلەردىكى ھەممە تەل بولغانكى زامانلاردا بىر قانچە يىلدىلا بېسىپ ئۆتۈپ ، ئىلگىركى 40 ياكى 60 ياشلارغا تەكلىپ قىلىنغان تەقدىر - قىسمەتلەردىكى تەكلىپلەرنى بۈگۈنىدە 20 - 30 يېشىدىلا ، ھەتتا ئون نەچچە يېشىدىلا كۆتۈرۈشكە تاقەتلىنىپ قالىدۇ . چۈنكى بەندە نېمىلەرنى ئۆگەنمىسۇن ، نېمىنى بىلمىسۇن ، نېمىگە ئېرىشمىسۇن ، نېمىلەرنى ئېيتمىسۇن ، ئۇ چوقۇمكى شۇ ئېرىشكەنلىرى ئۈستىدە جاۋابەن ياشايدۇ . ئەمما ، بۇنىڭدەك ئاقىۋەتنىڭ بارلىق بىلەن ھېچ مۇناسىۋېتى يوق ياشاۋاتقان قەلىبلىرى قېتىپ كەتكەنلەر بىر يەردە قېلىپ ، بۆشۈكتىكى قەلبى ئىنتايىن غۇبارسىز بوۋاق چېغىدا بۇنچە ئېغىر مۈشكۈلاتلارنىڭ قاتتىقچىلىقىدىن غەم قىلىپ بېشى ئاقىرىپ كېتىدۇ . بۈگۈن ۋە بۈگۈندىن كىيىنكى زامانلارنىڭ ئىلىم ئېلىش پەرز دەپ قانداقلا ئىلىم بولسا ئېلىۋېرىپ ، ئالغان بىلىملىرىدىن ئۆزىنى ئۇنتۇپ ئۆزىنى قالتىس ھېسابلاپ ، ئەمما ئەمەل قىلىشقا تېگىشلىك بولغان ئىشلارغا ئەمەل قىلمىغان ئاساستا پەقەت كىتاب يۈكلەنگەن ئېشەك بولۇشنى تەيىن تېپىشىپ ، ھەمدە قانداقلا بىر مەسىلە بولسا پەقەت ۋە پەقەت ئالىملارنىڭلا بايانىغا قاراپ ھېچ تەپەككۇر قىلماستىن نۆۋىتىدە ئۈستىگە كەلگەن ئىختىلاپلارغا قارىتا ئىلىم ئەھلى بەرسىمۇ تىلىنى چىقىرىپ ھەسىرەيدىغان ، بەرمىسىمۇ ھەم تىلىنى چىقىرىپ ھەسىرەيدىغان ئىتقا ئوخشاپ قېلىشتەك ماھىيەتتە بەندىنى ، موللىنى مەبۇد قىلىۋېلىشتەك ئاقىۋەتتە موللىلىق تەلەپ قىلىپ ، ئەمما موللىلىقتىن بەزى شۇنداق ۋاقىتلاردا قېچىپ دېگەندەك ئامانەتنى جايىدا تۇتالمايدىغان ، ئالغان ئامانىتىگە خىيانەت قىلىدىغان ، ئۆزلىرىگە ئەگەشكەنلەرنى شۇنچە يېپىشىو تۇرسىمۇ يېرىم يولدا تاشلىۋېتىدىغان ئەھۋاللار قاپلاپ كېتىدۇ . رەسۇللاھنىڭ شۇنداق دېگەنلىكى ھەممىمىزگە ئايان << ئىش شۇ ئىشنىڭ ئەھلىگە تاپشۇرۇلمىغاندا قىيامەتنى كۈتسەڭ بولىدۇ >> . قايسى بىر توپتا ئەنە شۇنىڭدەك پادىسىغا ئىگە بولمايدىغان كىشى پادىچى بولۇپ قالىدىكەن ، ئەنە شۇ ئەھۋال شۇ قەۋم ئۈستىگە قىيامەتنىڭ يېقىنلاپ قالغانلىقى .
مادامىكى ، ھەتتا بىر قارا قۇل دەپ قارىلىۋاتقان ئادەتتىكى بىر ئادەم چېغىدا ئۇنىڭدا ئەھلى يولباشچىلىقتىكى خۇسۇسىيەت بولىدىكەن ، ئۇ مەيلى ئون ياشلىق بالا بولسۇن ( بۇنچىلىك ياشلاردا ئۇنچە ئىمتىياز بولمايدۇ . بۇ يەردە ئېيتىلىۋاتقىنى ئەنە شۇ كىشىلەرنىڭ ھەقىقەتەن قىممەتلىكلىكىنى ئاشۇرۇشتىن ) ، ياكى يۈز ياشلىق قېرى بوۋاي بولسۇن ، ھەقىقەتەن ئۇ ئەگىشىشكە تېگىشلىك كىشىدۇر . ئەمما ، ئاجايىپ ئاق سۆڭەكلەردىن بولۇشۇپ ، لېكىن بۇنىڭدەك ئامانەتكە خىيانەت قىلىش مەسئۇلىيەتسىزلىك سۈپىتى بولىدىكەن ، گەرچە ئۇ پەيغەمبەر ئەۋلادى بولغان تەقدىردىمۇ ئۇنى تەرك ئېتىش لازىمدۇر . بۈگۈن ۋە ئەتە بۇنىڭدەك تەكلىپلەردە كىشىلەرنىڭ كۆزىگە توغرىسىمۇ خاتادەك ، خاتاسىمۇ توغرىدەك كۆرۈنىدىغان جەمىيەت شەكىللەنگەن ۋە بۇ خىل شەكىللىنىش ئىنتايىن زور دەرىجىدە پۈتۈن شەھەرلەرنى قاپلاۋاتقان بىر مەزگىلدۇر . شۇڭلاشقا بەزى بىر ئىختىلاپلارنىڭ بولىشى ، مۇسۇلمانلارنىڭ كۆپ پىرقىلەرگە ئايرىلىشىنىڭ ئۆزىلا مۆئمىنلەرگە ۋە باشقىلارغا رەھمەتتۇر . چۈنكى بەزى بىر ئىختىلاپ قوينىڭ ئارىسىدىكى بۆرىنى ئاشكارا كۆرسۈتۈپ بېرىدۇ . مۇناپىق ناگاھان ئىختىلاپىي بىر زىلزىلە ئىچىدە ، توغرا لىنىيەدىكى مەككە - مەدىنىلىك ئىمتىيازلىق دىنىي شەھەرچىسىدىن يۇلقۇنۇپ قېچىپ چىقىپ(3) كېتىدۇ . بۇلار بىلەن تەڭ ھەم ئەگەشكەنكى نۇرغۇنلىغان كاتتىۋاشلىرى بار بولىدۇ . بۇ دەل پادىچىلىقىدا يالغانچىلار . بۇلار ھەر ئىشتا ئاللاھقا ئىقبال قىلماستىن ئىنسانىي تەپەككۇرىغا ئەگىشىدىغانلار . شۇڭا بەزى ۋاقىتتا بەزى كىشىلەر ئۆزلىرىگە پايدىسىدىن زىيىنى كۆپ بولغان ئەسلى ئىشلىتەلىگەنلەرگە ئاجايىپ ياخشى بولغان ، ئەمما ئۇنىڭغا بېرىلىپ ئاخىرەتتىن غاپىل قالىدىغانلار ، قۇرئان يادىلاش ، ھەدىس يادىلاش ، ۋە باشقا ئىلىملەرگە ، مال - دۇنيالارغا ئېرىشىشنى تىلەش بىلەن تاقىتى يەتمەيدىغان نەرسىلەرگە ئەگىشىپ قالىدۇ . قۇرئان يادىلاپ ئۇنى باشقىلار قارىيكەن دەپ قالسۇن ، ياخشى ئوقۇيدىكەن دەپ قالسۇن ، خەتمىدىن ئۆتىدىكەن دەپ قالسۇن ..... دېگەندەك مەقسەتتە ( گەرچە تىلىدا ئاللاھ رىزالىقى ئۈچۈن دەۋالغان بىلەن قەلىبتىكىنى ئاللاھ بىلىدۇ ) بولۇشتىن چەكلەنمىگەن ۋە ھە دەپ شۇ تەرەپكە ئاغقانلار ، موللىلىق تەلەپ قىلغۇچىلارمۇ ھەم شۇنداق شۆھرەت قازىنىش ئۈچۈن ، باشقىلار ۋاي دېسە سۆزلەپ - ئوقۇيدىغان ، ئەمما سەل ماختىمىسا يۈز ئۆرۈيدىغان مەۋقەدە بولۇش بىلەن باشقىلاردىن مەدھىيە سادالىرىنى ئاڭلاشنى ، ھىس قىلىشنى خالاشقا ئاغقان بولسا ياكى ئىلمىسىنى باشقىلارغا بېرىشتىن پىخىسسىقلىق قىلىپ يۇشۇرغان بولسا بۇنىڭدەكلەرنىڭ ئاقىۋېتى ئەنە شۇنىڭدەك زىلزىلەردىكى ئىختىلاپلارغا بەرداشلىق بېرەلمەستىن توغرىدىن چەتنەپ كېتىش بولىدۇ . بۇ يەردە ئەمدى ئىلىمنى يۇشۇرۇدىغان دېگەن گەپ چىقىپ قالدى . چوقۇم بەزى ئىلىملەرنى يۇشۇرىدىغان كىشىلەر باردۇر . ئۇنداقلارغا يۇشۇرۇش توغرا ۋە ھەققە قارشى بەزى ئىختىلاپنى باشلىسا ئۇلاردىن يۈز ئۆرۈش باردۇر . تۆۋەندە ئەنە شۇ ماھىيەت ئۈستىدە توختىلىمىز .


(1) سۈرە ئەئراف [51-52]
(2) سۈرە زارىيات [56]
(3) ئەتراپىڭلاردا ئەئرابىلاردىن مۇناپىقلار بار، مەدىنە ئاھالىسىدىنمۇ مۇناپىقلىقتا چىڭ تۇرغانلار بار، ئۇلارنى سەن بىلمەيسەن، بىز بىلىمىز، ئۇلارنى ئىككى قېتىم جازالايمىز. ئاندىن ئۇلار (تەۋبە قىلماي يەنە گۇمراھلىقنى تىلەيدىكەن ئاخىرەتتە) چوڭ ئازابقا (يەنى دوزاخ ئازابىغا) قايتۇرۇلىدۇ [101]تەۋبە

داۋامى بار !

(nazuk)

ۋاقىت چىقىرىپ چوقۇم ئوقۇيمەن.

ئەپسانە

                                                ( 18 )

ئېيتىلغاندەك ، ھاياتلىق مۇساپىسىدە پايدىلىنىشقا بولىدىغان قانداقلا بىر ئامانەت بولمىسۇن ، ئۇنى ئەنە شۇ ئامانەت ئارقىلىق زېمىندا ئۆزىگە ياكى باشقىلارغا زۇلۇمنى ئىشتىدىغانلارغا بېرىلمەيدۇ . ئەگەر قارشى تەرەپنىڭ بۇ خىل ئاجىزلىقىنى بىلمىگەنلەر بولسا چوقۇم ئۇلاردىن باشقىلارغا زىيان يەتكۈزمەسلىك توغرىسىدا خۇددى ھارۇت - مارۇت دېگەن ئىككى پەرىشتىگە ئوخشاش(1) چىن ئەھدە ئېلىۋېلىشى لازىم . ئەگەر ئۇنىڭ رىياخور ، دىنىي ئىشلارغا ئېتىبار بەرمەيدىغان ، ئۇنىڭدىن ھېچقانداق ئادىمىيلىك ماھىيەت بولمىغان ئەھۋال ئاستىدا ئۇنىڭ شۇ خىل ئامانەت ئارقىلىق ئۆزىنى ئاللاھنىڭ لەنىتىگە قالدۇرۇش ۋە شۇنىڭ بىلەن بىرگە باشقىلارنى ھەم لەنەتكەردىلىككە يېتەكلەشتەك مەۋقەسىنى جەمىيەتتىن توسۇش ئۈچۈن چوقۇم ئۇنىڭغا قايسى بىر ئامانەتلەر بولمىسۇن بېرىلمەسلىكى لازىمدۇر . بۇنىڭ ئىچىدە ئامانىتى ئېغىر بولغان دىنىي ئىلىم ۋە دىنغا ئالاقىدار يۇشۇرۇن ، غەيرىي ئىلىملەر ئالاھىدە كۆزدە تۇتىلىدۇ . ئۇنداق بولمايدىكەن ، ئاقىۋەتنىڭ قانداق بولىشىدىن قەتئىي نەزەر چوقۇمكى ئۇنىڭ زەرەرىگە زالىملارنىڭ روياپقا چىقىشىنى تىلىگەنلەرگىمۇ (2) يېتىپ قالىدۇ .
يەنە بىرى ؛ قارشى تەرەپنىڭ دىندىكى ماھىيىتىنىڭ ھەقىقەتەن ئاجىزلىقىنى بىلمەي قېلىپ باشقىلارنىڭ ئۆزىدىن ئىلىم تەلەپ قىلىپ ئۇنى - بۇنى سورىشى بىلەن قارشى تەرەپنىڭ شۇ خىل ئىلىمدار بولىشىنى تىلىگەن ئاساستا ئېيتىشى بۇنىڭدىن مۇستەسنا ھالدا ، قارشى تەرەپنىڭ شۇ جەھەتلىك ئاجىزلىقىنى بىلىپ تۇرۇپ يەنىلا ئۇنىڭغا ئۇ ئىشەنمەيدىغان ۋە ئىشىنىپ بولالمايدىغان بەزى يۇشۇرۇن ئىلىملەرنى ئېيتىشى ھەم قارشى تەرەپنىڭ بىلمەستىن پىتنە - پاسات تارقىتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش يۈزىسىدىن ئىسلامىي ئىلىملەردىكى غەيىبكە ئالاقىدار ئىلىملەرنى يۇشۇرىشى لازىم . ئۇنداق بولمايدىكەن << ئۆزەڭنىڭ ئىچىگە پاتمىغان نەرسە باشقىلارنىڭ ئىچىگە قانداقمۇ پاتسۇن >> دېگەندەك ، ئۇلار شۇ خىل يۇشۇرۇن بولىدىغان ئەقىدىڭىزنىڭ غەيىبكە ئىشەنمەيدىغان ، دىندا ياسالما تەقۋالارنىڭ << مىڭ يىل >> ئىبادەت قىلىپمۇ ئۇ خىل دىنىي چۈشەنچىگە ئىگە بولالمىغان ، پەقەت دىندا كۈچلۈكلەرگە ۋە تەقۋادارلارغا بېرىلىدىغان ئىمتىيازى نېمەتلەردىن مەھرۇم ھالدا ھەسەت قىلىش يۈزىسىدىن سىز توغرىسىدا پاساتنىڭ ئاينىپ كېتىشىنى ۋە ئاللاھنىڭ شۇ خىل تەرەپلىك ئۆزىڭىزگە تاپقان بالايىڭىزغا سىز ئۈچۈن ھامىي بولمايدىغانلىقىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىسىز . چۈنكى ، ئاللاھ بىلمەي قىلغان گۇناھلارنى چاپسان كەچۈرىدۇ . ئەمما بىلىپ تۇرۇپ قىلغان گۇناھنى ئۇنچە تىز كەچۈرمەيدۇ ۋە ئەپۇ قىلدى دېگەندىمۇ چوقۇمكى شۇ ۋەجىدىن كەلگەن زىيانكارلىقنى تېتىتماي قويمايدۇ - يەنى شۇ تەرەپلىك يەتكەن ئاچچىق ئازار - كۈلپەتلەرنى تېتىماي قالمايدۇ . ئەمما ، بىلمەستىن قىلپ قويۇپ ، كىيىن ئىشنىڭ ماھىيىتى ئېنىق بولغاندىن كىيىن ئۇ خىل پەيلىدىن يانغانلارنى ئاللاھ شۇ جەھەتلىك يېتىدىغان ئوقلارنى خۇددى ئىبراھىم ئەلەيھىسسالامغا ئوتنى سالقىن قىلىپ بەرگەندەك رەھمىتى ئاستىغا ئالىدۇ .
دىن بۇندىن بىر مىڭ تۆت يۈز يىل ئىلگىرىلا ئىنسانىيەتكە پۈتۈن بىرلىك ئاساسىغا قۇرۇلۇپ ، يەتكۈزۈلۈپ ، پۈتۈپ بولغان . دىن ھەرگىزمۇ سىياقى جەھەتتىنلا بولماستىن ، بەلكى قەلبىي ، روھىي جەھەتلىك ئىمتىيازلارغا يېتىش بىلەن بولىدۇ . دىن ھەمىشە ئاللاھقا ئىبادەتتە بولۇشقا ، مەيلى قانداقلا ئەھۋال ئاستىدا بولمىسۇن ئۇنىڭغا ھېچ بىر شېرىكنى ئارلاشتۇرۇپ قويماي پەقەت ئاللاھقىلا بەندىنى ئۇلاشتۇرۇشقا ئېلىپ بارىدىغان ۋاستىدۇر . ئەگەر بەندە مەيلى قايسى بىر خۇشاللىق ياكى قايغۇلۇق ۋاقىتلاردا ئاللاھنى يادىدىن چىقىرىپ قويىدىكەن ، ھەمدە يەتكەن ياخشىلىق ۋە يامانلىقلارغا بەندىنىڭ پەيلى ، ئىرادىسىدىن دەپ قارايدىكەن ، دەل ئاللاھنىڭ ئىلاھلىقىغا بەندىنى شېرىك قىلغانلىقى بولىدۇ دە ، دېمەك ، ئۇنىڭدا دىننىڭ مۇكەممەل بولمىغانلىقى ئايان بولىدۇ . بۇنىڭدەك بەندىلەرنىڭ دەل شۇنىڭدەك ۋاقىتلاردا بىردىن بىر ئىلاھ بولغان ، بىردىن بىر مەبۇد بولغان ئاللاھقىلا تېۋىنگەن ئاساستا تەقۋالىق ئۈستىدە بولغۇچىلار يۇشۇرۇن ئىلىملەرنى ھىس قىلىپ ، سېزىپ چۈشىنەلەيدىغان ۋە ئۇلار قەيەرگە بارمىسۇن جىنلار ، ئىنسانلار ۋە پەرىشتىلەرنىڭ ئالاھىدە ھۆرمەت قىلىشىغا ئۇچىرايدىغانلىقتەك ئىمتىيازدىن مەھرۇم بولىدۇ . چۈنكى ئاللاھ ئەنە شۇنىڭدەك پەتلەردىمۇ پەقەت ۋە پەقەت ئاللاھقىلا نىدا قىلالايدىغان بەندىلىرىنى دوست تۇتىدۇ ، ھەمدە ئەنە شۇنىڭدەك پەيلەردىكى كۇفرىلىقلاردىن پەقەت ئەنە شۇنىڭدەك دوستلىرى - ئەۋلىيالىرى ھالقىپ ئۆتەلەيدۇ . ئاللاھنىڭ دوستلىرى قەيەردە بولىدىكەن ، ئەنە شۇلارنىڭ بولىشى بىلەن شۇ زېمىنغا رەھمەتتۇر . شۇ زېمىندىكى تاش - تۇپراققا رەھمەتتۇر . قەبرىدىكىلەرگە رەھمەتتۇر . ئۇلار قەيەردە بولمىسۇن ، ئۇلارغا ئۇچىرىغان بارلىق پەرىشتىلەر ئۇلارنى ھۆرمەتلىگۈسىدۇر . ئۇلارنىڭ ئاللاھقا نىدا قىلىپ باشقىلار ئۈچۈن شاپائەت قىلىش يۈزىسىدىن ئېيتقان دۇئا - ئىلتىجالىرى شەرتسىز مەقبۇلدۇر . تاكى شۇ بەندە بەزى كۇفرىلىقنى بىلىپ - بىلمەستىن ئۆتكۈزۈپ قويۇپ ، شۇ خىل كۈچلۈك ئىمتىيازدىن تاكى تەۋبە قىلىپ ئەسلى ئورنىغا قايتىپ كەلگۈچە ئول بەندىگە ئۆزىدىكى ئەنە شۇ ئىمانىي نۇر قۇۋۋىتىنىڭ بەھىرىنى ئالىدۇ . ئەنە شۇ خىل ئىمتىيازدىلا ئاندىن كىملەر ئۈچۈن دۇئا قىلىشى ۋە قانداق ئەھۋال ئاستىدا قۇبۇل بولىشى شۇ بەندىدە ئايان بولىدۇ . مادامىكى شۇ نۇر ئۇ بەندىدىلا بولىدىكەن ، ئۇنىڭ كىرگەن مەسجىدى ، قاتناشقان نامىزى ، مىيىت نامىزى ، باسقان زېمىنىدىكى تۇرغان ئورنى ، قاتناشقان جامائىتى بىردەك رەھمەت ئىچىدە بولىدۇ . ئاللاھ تائالانىڭ بىزلەرنىڭ يېتىشىگە ئالاھىدە تەۋسىيە قىلىۋاتقان ئارغامچىسى ئەنە شۇ نۇر ئۈستىدىكى لىنىيەدۇر ، ئىمتىيازدۇر . مۆئمىنلەر ئەنە شۇ نۇرىنى كۈچەيتىش ئۈچۈن(3) تىرىشىدۇ . ئاللاھ تائالا مۆئمىن بەنىدىلىرىنى بىرەر پىشكەلچىلىكتىن ساقلىماقچى بولسا ، ئەنە شۇ نۇر - قەلىبتىكى كۈچلۈك خىتاب ، قەلىبنىڭ ياخشىغا مايىل بولىشى ، ياماندىن بىئارام بولىشى ..... دېگەندەك تۇيغۇلار ئارقىلىق ياخشى ، ئامان جايغا(4) ئىشتىش ئارقىلىق ياخشىلىقنى تىلەيدۇ .
مانا بۇ دىنىي ئىمتىيازنىڭ ئاللاھقا قانچە كۈچلۈك بولمىسۇن مۆئمىن بولغۇچىلارغا بېرىلىدىغان ، ئۇلارنىڭ ئىلگىرىدىن باسقان ئىزىدىن كىيىنكى بېكىتىدە ئۇلىشىدىغان بەزى بىر ئىمتىيازىدۇر . بۇ گەرچە دىن پۈتۈنلىك بىرلىكىدە شۇنچە روشەن تۇرسىمۇ ، ئەمما ، بارلىق ئىنسان ۋە جىن بۇ خىل ئىمتىيازدىن مەھرۇم ھالدا تۇغۇلدۇرغانلىقتىن ، ئۇلارغا مەخپىي - يەنى غەيىب ئىشلاردىن بولىدۇ . بۇ خىل ئىمتىيازغا يېتىش ئۈچۈن نۇرغۇنلىغان دىنغا ئالاقىدار بولغان ئېلمىنتلارغا ئېرىشىش ، ئەنە شۇ غەيرىي ئېلمىنتنى قەلبىدە تۇرغۇزۇش ئۈچۈن ، قەلىبكە ھەم غەيرىي بولغان سېھرىي قۇۋۋەتتىن يېتەرلىك ھازىرلىشى لازىمدۇر . ئەگەر تېگىشلىك ئېلمىنتلار ئول بەندىدە تەييارلانماي تۇرۇپ ، شۇنىڭدەك غەيرىي ھىسسىيلىككە ئائىت بولغان بىر يۈرۈش ئىلىم توپلانمىسى بولغان كىتابلاردىن ئارىيە ئاڭلىنىدىكەن ، ھېلىقى رىياخورلۇقتا << مىڭ يىل >> ياشىغان ، مۇشۇ خىل ئىلىمنى ئاللاھ خالىغان بەندىسىگە بېرىشكە ۋە ئىلگىرى ئانچە ئۇزۇن ۋاقىت ئىبادەتتە بولماي ، بۈگۈنىدە تەقۋالىقنى ھەقىقىي رەۋىشتە تىلىگۈچىلەرگە بېرىلگەنلىكىگە ئىشەنمەيدىغان ۋە ئۇلارنى يالغانچى دەيدىغانكى بۇ خىل نېسىۋىدىن مەھرۇملار ھامان بۇ خىل << كىتابنى >> ئىنكار قىلىدۇ . شۇڭلاشقا بۇ خىل كىشىلەرنىڭ مۇشۇ خىل پاساتىنىڭ ئېشىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىپ تاكى دىندا راستچىللاردىن بولۇپ ھالقىپ مەلۇم دىنىي نىسبىيلىككە ئىگە بولغۇچە شۇ خىل تېخى ئۇلار تېتىپ ، سېزىپ باقمىغان غەيىب بولغان ئېلمىنتلاردىن بىر مەزگىل توختاپ تۇرۇش لازىم . ئۇنداق بولماي كىملا بولسا ۋە نېمىلەرنى سورىسا ئېيتىۋېرىپ ، ئاقىۋەتتە ماڭا ئوخشاش << پوققا چالما ئاتساڭ ، يۈزۈڭگە چاچىرايدۇ >> . مەن بۇ خىل پوقنىڭ نېمە ئۈچۈن چاچىرىغىنىنى بىلمەي يۈرگەن ۋاقىتلىرىمدا ناگاھان قايسى كۈنىدىكى قۇرئان ئوقۇشۇمدا ئىككى ئايەتنى ئالدى - كەينىگە ئاتلاندۇرۇپ پىكىر قىلىشىمدىن ( ئەنە شۇ ئىلھاممۇ دەل ئاللاھدىن ) بۇنىڭ سىرى ئايان بولدى . ئاللاھ تائالا بۇ خىل ئاگاھلاندۇرۇشنى مۇنداق چۈشەندۈرىدۇ .

{ شەك - شۈبھىسىزكى، ساڭا بىز روشەن ئايەتلەرنى نازىل قىلدۇق، ئۇلارنى پەقەت توغرا يولدىن چىققانلارلا ئىنكار قىلىدۇ [99] }

بۇ يەردىكى << ساڭا >> بىلەن << نازىل >> ئۈستىدە توختالساق ، ئاللاھ بىر نەرسىنى نازىل قىلغانىكەن ، چوقۇمكى بىر نەرسىنى ۋاستە قىلىپ تۇرۇپ روياپقا چىقارغان بولىدۇ . ئاللاھ قۇرئاننى ئىنسانلارنى توغرىلىققا يېتەكلەيدىغان دەستۇر قىلىپ چۈشۈردى . دىنغا ئالاقىدار ۋە ھەر بىر زامانلاردىكى قايسى توغرا ۋە قايسى خاتالىرىدەك بارلىق ئىلىم دەل ئۇنىڭدا بار . بەزى ئىلىملەر مەلۇم ۋاقىتتىن كىيىن ۋاقتى - سائىتى كەلگەندە ئاندىن چىقىرىلغۇسىدۇر . بۇ دەل ئىلگىرى ئاگاھلاندۇرۇلغان ياكى بىشارەت بېرىلگەن ، ئەمما كىيىن مەلۇم بىر ئالىم ياكى ئادەتتىكى كىشى دەپ قارىلىۋاتقان شەخىس تەرىپىدىن مەيلى شەيئىلەرنى تەتقىق قىلىشتىن بولسۇن ياكى ئايەتلەرنى تەپسىر قىلىشتىن بولسۇن ئوتتۇرغا چىقىرىلغاندا ، بارلىق ئالەملەرنىڭ پەرۋەردىگارى بولغان جانابى ئاللاھ ئەنە شۇ شەيئىلەر ، ئايەتلەرنى دەلىل قىلىپ روياپقا چىقارغان بولىدۇ . ئەمما ، بۇنىڭلىقتىنمۇ ھەدىدىن ئېشىپ ئۆزىنى مەن ياراتقۇچى دەپ(5) قاتتىق كۇفرىلىقتا بولىدىغانلارمۇ بار . ئاللاھ شۇنىڭدەك خالىغان ۋاقىتتا خالىغان بەندىسى ئارقىلىق خالىغان ئىلىمنى ۋۇجۇتقا چىقىرىشقا قادىردۇر . مانا بۇ نازىلدۇر . ئەمدى << ساڭا >> دېگەن سۆزىگە كەلسەك ، قۇرئان تەقۋادارلارغا يېتەكچى قىلىنغان كىتابتۇر . كىملەركى قۇرئاندىن ئاللاھنىڭ ئۆزىگە بىلدۈرگەن ھەق ئىلىمنى ئالىدىكەن ، ۋە ئۇ ئىلىمنىڭ ھەق جانابى ئاللاھ تەرىپىدىن قۇرئاننى ۋاستە قىلىپ تۇرۇپ بەرگەنلىكىگە ئىشىنىدىكەن ، ئەنە شۇ دەل << سەن >> شۇدۇر . ئاللاھ خدلىغان بەندىلىرىگە بەزى ئىلىملىرىنى بىلدۈرۈش ئارقىلىق زامانىنى بىر باسقۇچتىن يەنە بىر باسقۇچقا كۆتۈرىدۇ ، ئۆزگەرتىدۇ ، ئاجىزلىقدىن كۈچلەندۈرىدۇ(6) . ئاللاھ ئەنە شۇ دولقۇننى پەيدا قىلغىنىدىكى توغرا يۆلۈنۈشلەرگە قاراشنى ، شۇنىڭدىن توغرىسىنى تېپىشنى ئىشتىدۇ . ئەمما ئۆزىگە زۇلۇم قىلغۇچىلار ھامان مۇشۇ خىل دولقۇندا باشقا نەرسىلەرنى بايان قىلغۇچى ، شۇ بايانىدا ئۆزگە يول تۇتقۇچىلارنى ئۆزلىرىگە مەبۇد(7) قىلىشىۋالىدۇ . ئاللاھ بۇنىڭدەك كۇفرىلىقلارغا ئىنتايىن دىققەت قىلىشنى ئەسكەرتىدۇ . ئەمدى تۆۋەندىكى ئايەتكە قاراپ باقايلى !

{ ھەر قاچان ئۇلار بىرەر ئەھدە تۈزۈشسە، بىر تۈركۈمى ئۇنى بۇزىدۇ، بەلكى ئۇلارنىڭ تولىسى (ئۆزىگە چۈشۈرۈلگەن كىتابقا) ئىمان ئېيتمايدۇ [100] }

توغرا يولدىن چىقىشنىڭ ئاساسلىق باسقۇچى دەل كىشى ئۆزىگە ياكى باشقىلارغا ۋە ياكى ئاللاھقا بىرەر ئىشنى قىلىشنى ئەھدە قىلغاندىن كىيىن ، كىيىن نەپسى غالىپ كېلىپ ھېلىقى ئەھدىسىگە مۇخالىپ كېلىدىغان ئىشنى قىلىش بىلەن ئاللاھنىڭ نەزىرىدىن چۈشۈپ كېتىدۇ . يەنە بىرى ئەنە شۇنىڭدەك ئىشلارنى قىلغاندا كىبىر ، رىيا ئارلاشتۇرىدىكەن ، ياكى قىلىنىپ بولغاندىن كىيىن قىلغان ئىشلىرىغا مىننەت قىلىدىكەن ياكى باشقىلارغا ئەزىيەت يەتكۈزىدىكەن ، ئۇلار ھەم ئەھدىسىنى بۇزغان(8) بىلەن ئوخشاش بولىدۇ . ئەھدىنى بۇزۇش گۇناھلا بولماستىن ، ئاللاھنىڭ رەھمىتىگە ئېرىشىشتىن توسۇپ قويىدۇ . چۈنكى ئاللاھ تەقۋادارلارنى دوست تۇتىدۇ . تەقۋادارلار ھەرگىزمۇ بەرگەن نەرسىسىنى قايتۇرىۋالمايدۇ ، قىلىشقا بەل باغلىغانكى ئىشىنى قىلىشنىلا ئويلايدۇ . ئەگەر قىلالمىسا ئاللاھ بۇيرىماپتۇ دەپ قارايدۇ . چۈنكى ئۇلار قانداقلا بىر ئىشنى قىلىشتىن ئىلگىرى << ئاللاھ خالىسا >> دېگەننى قېتىپ نىشانلايدۇ . ئەنە شۇ زىيانكارلىقنى تىلىگۈچىلەرنى ئاللاھ << ئىمان ئېيتمايدۇ >> دەۋاتىدۇ . بۇلار نېمىگە ئىمان ئېيتمايدۇ ؟ شۇ ئايەتتىن تۆۋەنكى ئايىتىگە قاراپ باقايلى !

{ ئۇلارغا اﷲ تەرىپىدىن قوللىرىدىكى كىتابنى تەستىقلايدىغان بىر پەيغەمبەر كەلسە، (ئۇنىڭ پەيغەمبەرلىك دەلىللىرىنى) بىلمەيدىغاندەك، اﷲ نىڭ كىتابىنى (يەنى تەۋراتنى) ئارقىسىغا چۆرۈۋېتىدۇ (يەنى تەۋراتنىڭ سۆزلىرىگە ئەمەل قىلمايدۇ) [101] }

ھەممىمىز بىلىمىزكى ، مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام ئىلگىركى كىتاب بېرىلگەنلەرنىڭ ھەممىۋاسىدىكى دىنغا ئائىت بارلىق ئەقىدىلەرنى ، تەقۋالىقلارنى ۋە ئاللاھقا قايسى رەۋىشتە تەۋەككۇل قىلىشتەك ماھىيەتلەرنى پۈتۈن بىرلىك قىلىش ئۈچۈن تېگىشلىك دىنىي ئىبادەتلەردە بولۇشتا ئىلگىركى مۇسۇلمانلارنى بۈگۈنىدە ئۆزلىرىگە تېگىشلىك بولغان ۋە ئۆزلىرى ئىشلىشى ئۈچۈن ئەڭ پايدىلىق بولغان ، ئۆزلىرى ئەڭ مۇھتاج بولغان ئىمتىيازغا ئېرىشمەك ئۈچۈن نۆۋەتتىكى ئىسلامىي چاقىرىق قىلىپ كەلگەندە ، بەزىسى ئاۋاز قوشتى ، ئەمما كۆپ ساندىكىلەر بۇنىڭدىن باش تارتتى . ئۇلارغا ئەگەشكۈچى شۇ كۈندىكى كىتابنى بىلمەيدىغان ۋە كىيىنكى ئەۋلاتلارنىڭ ئىنتايىن نۇرغۇنلىرى ئەگىشىپ كەتتى . ئۆز نۆۋىتىدە ئۇلار نېمە ئۈچۈن ھەق دىنغا ئىشتىراك بولالمىدى دېگەندە ، دەل ئۈستىدە توختالغىنىمىزدەك ، دىندا بولۇشقا تېگىشلىك تەقۋالىقنى ئۇلار ياقتۇرمىدى ، شۇ كۈندىن ئىلگىرى نېمىلەرنى قىلىشقا توغرا كەلسە شۇنى قىلىش بىلەن گۇمراھلىقنى تىلىدى . قۇرئان ئوقۇغانلارغا بۇ مەلۇملۇق . شۇنىڭ بىلەن ئۇلار ئۆز نۆۋىتىدە ھەتتا ئۆزلىرى بىلىدىغان ، ئاڭلىغان م ئاشكارا بىشارەتلەر بېرىلگەن پەيغەمبەرگە ۋە ئۇنىڭدىكى ھەق ئىلىملەرگە ئىشەنمىدى - يەنى ئۇنىڭغا ئەگەشمىدى . ئاللاھ تائالا بۇ ئايىتىنى مىسال كەلتۈرۈپ تۇرۇپ بىزلەرگە شۇنى بىلدۈرىۋاتىدۇكى << ئاللاھنىڭ توغرا دىنى پەقەت رەھمىتى ھەم ھىدايىتىنى تىلەپ ياخشى ئىش قىلغان ، ھەمىشە تەقۋالىق ئۈستىدە بولغانلارغا خاستۇر >> .
ئۇلاردىكى بۈگۈنىدە يېڭىچە ئىلىمگە گەرچە پەيغەمبەرنىڭ بىشارەتلىرىنى ئاڭلىغان ۋە تەۋرات كىتابلىرىنى ئوقۇۋاتقان بولسىمۇ ، چىن ئىمان ئېيتىپ شۇ كۈندىكى ئەھلى ئىسلامغا ئۆتەلمىدى ؟ بۇ دەل كىتاب يۈكلەنگەن ئېشەك بولۇش بىلەن چەكلىنىپ قالغانلىقنىڭ سەۋەبى . شۇڭا ئىلىم باشقا ، ئۇنىڭ يېتەكلىشىگە ماسلىشىش باشقا . كىملەركى ئىلىم ئېلىش بىلەنلا چەكلىنىپ ئەمەل قىلمايدىكەن ، ئۇنداقلاردىن چوڭ ئۈمىد كۈتۈش ھاماقەتلىكنىڭ ئۆزىدۇر خالاس . ئۇنداقلار ئىبلىسكە چوقۇنۇشنى تىلىگۈچىلەردۇر . ئىبلىس دەل ئىلىم ئالاتتى ، ئەمما ئەنە شۇ ئىلىمنىڭ روھىدىن پايدىلىنىپ ئۆز رەببىگە ئىبادەتتە راستچىللىقتا بولۇشنى تىلىمەيتتى . ئاقىۋەتتە ئۇنىڭ ئىبادىي شەكلىدىكى يالغانچىلىقى ئەنە شۇ بىر سەجدە بىلەن ئاشكارلىنىپ كەتتى .
ئاللاھنىڭ رەھمىتى بولغان ھەقىقەت ئىلىملەردىن بەزىسىنى كۆرۈپ ئىشىنىمىز . بەزىسىگە ئاڭلاپ ئىشىنىمىز . بەزىسىگە چوقۇمكى ھىسسىي جەھتتىن ئىشىنىشىمىز تەلەپ قىلىنىدۇ . ئەمما ، نۇرغۇنلىغان مۇسۇلمانلار ئاڭلىغانغىلا ۋە كۆرگەنگىلا ئىشىنىمىز ، ھىسسىي جەھەتتىكىسى بىلەن ھېچ ئالاقە قىلمايمىز بەلكى بۇنىڭدەك ئىلىملەرنى ئىنكار قىلساق كاپىر بولۇشتىن تۈگۈل كۇفرىلىقتا بولغان بولمايمىز دەپ ئويلايدۇ . شۇڭا سېھىر دېگەن ئۇقۇمنى قەلىبلىرىدىن چىقىرىۋېتىشنى ، ئۇنىڭدەك بىر ئېلمىنتنىڭ بارلىقىنى قۇلاق تۈۋىگە كەلتۈرۈشتىنمۇ چەكلىنىشىنى ئېيتىشىدۇ . ئاقىۋەتتە ، ئۇنىڭدەكلەرئەنە شۇ كۇفرىلىقى بىلەن ھىسسىي جەھەتتىن ئىشىنىشكە تېگىشلىك بولغان ئايەتلەرنى(9) ۋە شۇ خىل ئېلمىنتنىڭ قەلىبكە ئورنىشىدىن كېلىدىغان باشقا بەزى ئاساسلىق نېمەتلەرنى بىردەك تەرك ئېتىشتە بولۇشنى تاللىشىدۇ . ئاللاھنىڭ يۈرەكتە ئەسلى بولۇشقا تېگىشلىك قىممىتىگە يەتمەي تۇرۇپ ، يۈرەكنىڭ ئەسلى ئىقتىدارىدىكى غەيىبلەرگە قارىتا سېزىپ ئىشىنىدىغانكى ئاللاھنىڭ بەزى ئالامەتلىرىگە چىن پۈتكىلى بولمايدۇ . شۇڭا ئاللاھ سېھىر ئىلمىسىنى ياراتتى . بۇ ئارقىلىق قەلىبلەر مەلۇم نىسبەتتە تارتىش كۈچىگە ئىگە بولغۇسى ، خۇددى يەئقۇپ ئەلەيھىسسالامغا ئوخشاش شۇنچە يىراقتىكى ئەلچى خۇش خەۋەرچىنىڭ پۇرىقىنى پۇراپ ئالدى ۋە ئۇنىڭدىن يۈسۈپنىڭ ھىدىنى ئالدى . شۇنىڭ بىلەن بىرگە ئىلگىركى ئاللاھنىڭ ئۇنىڭغا چۈش ئارقىلىق ئالدىن بىشارەت بېرىلىپ ئىشەندۈرۈلگەنكى ئىمانىنىڭ راستلىقى ئىسپاتلاندى ۋە ئۇنىڭ ئەنە شۇ ئېتىقادى ئاخىرى ھەتتا ئۇنى ئاداشتى ، ساراڭ بولۇپ قالىدىغان بولدى دىيىشىۋاتقان ئۇرۇق جەمەتىنىڭ ئۆزىگە بولغان ئىشەنچىسىز - كۇفرىلىقلىرىغا قارىتا دەلىلى بىر جاۋاب بولدى . بۇ خىل يىراقتىن كېلىۋاتقان ، پات ئارىدا ئۆزىدىكى دىشۋارچىلىقلارنىڭ جاۋابى كېلىدىغان ، ئەتىدە گەرچە قانداق ئىشلارنىڭ بولىدىغانلىقىنى بەندە بىلمىسىمۇ ، ئەمما بەزى چۈشكە نىسبەتلىك بولغان چۈش ، ئايەت ، تۇيغۇلاردىن ئىبارەت بىشارەتلەر ئارقىلىق بەزى نېمەتلەر ئالدىن ھىسسىي جەھەتتىن بېرىلگۈسىدۇر . بۇ پەقەت شۇ يۇرتتىكى ئىمانىدا راستچىللارغا خاستۇر . شۇڭا ئاللاھ ئۇلارغا بېرىدىغان رەھمىتىنى ئېيتىپ شۇنداق دەيدۇ : { ئۇلارغا قارايدىغان بولساڭ، نېمەتنىڭ (ئۇلارنىڭ چىرايلىرىدىن چىقىپ تۇرغان) ئەسىرىنى تونۇيسەن. ئۇلار ئاغزى پېچەتلەنگەن ساپ شاراب بىلەن سۇغىرىلىدۇ، ئىچىشنىڭ ئالدىدا ئۇنىڭدىن ئىپارنىڭ ھىدى كېلىپ تۇرىدۇ. قىزىققۇچىلار شۇنىڭغا قىزىقسۇن!(10) } { ئۇلار جەننەتنىڭ بىرەر مېۋىسىدىن رىزىقلاندۇرۇلغان چاغدا: «بۇنىڭ بىلەن بۇرۇن (دۇنيادىمۇ) رىزىقلاندۇرۇلغان ئىدۇق» دەيدۇ. ئۇلارغا كۆرۈنۈشى دۇنيانىڭ مېۋىلىرىگە ئوخشايدىغان، تەمى ئوخشىمايدىغان مېۋىلەر بېرىلىدۇ. جەننەتلەردە ئۇلارغا پاك جۈپتىلەر بېرىلىدۇ، ئۇلار جەننەتلەردە مەڭگۈ قالىدۇ(11) }
شۇنىڭدەك ، ئاللاھنىڭ بارلىقىغا ، ئۇنىڭ بەندىلىرىگە بىلمىگەنلىرىنى بىلدۈرىدىغان ، تىلەكلىرىنى ئورۇنداپ بېرىدىغان ، ئۆز - ئارا ئەھدىلىشىدىغان ، ئىبادەتلەردە پەقەت ئۇنىڭغىلا بويسۇنغان ھالدا ئىتائەتمەنلىك بىلەن تۇرىدىغان ، پەرىشتىلەرگە ، ئاخىرەتكە ، مەھشەر كۈنىگە ، دوزاخ - جەننەتكە ، بەندىلەرنىڭ بىلىشىگە تېگىشلىك بولغان ئۇنىڭدىن باشقا بارلىق ھىسسىي جەھەتتىن ئىمان ئېيتىشقا تېگىشلىك بولغان ئېتىقادىنى كۈچەيتىپ بېرىدىغان بىر ئېلمىنت بولۇپ ، بۇ دەل ئىنساندىكى روھىي تۇيغۇدۇر . بۇ خىل تۇيغۇنىڭ قايسىسى راست ، قايسىسى يالغان بۇنى ئايرىش ئۈچۈن چوقۇمكى تەقۋادارلاردىن بولماق تەلەپ قىلىنغۇسىدۇر . ئاللاھقا جىمى سۈپىتى ، ھېكمىتى بۇيىچە ئىشەنمىگەن كىشى قانداقمۇ ئاللاھقا ھەمىشە تەقۋادارلىقتا بولالىسۇن ؟ چۈنكى ئۆزىنىڭ كۇفرىلىققا پېتىپ كېتىشىدىكى ياكى كۇفرىلىقتىن بارغانچە نىجاتلىققا چىقىشتىكى ئۆزگىرىشلەرنى بىلمىگەن - مۇنداقچە ئېيتقاندا تۇيمىغان كىشى قانداقمۇ گۇمراھلىق بىلەن نىجاتلىقنى ، نۇر بىلەن زۇلمەتنى ، سايە بىلەن ئىسسىقتىن ، سوغۇق بىلەن قىززىقتىن كېلىدىغان ھارارەتلەرنى توغرا تونۇپ ئايرىلالىسۇن دەيسىز ؟ شۇڭا ئاللاھ سېھىردىن ئىبارەت ھىسسىيلىككە ئېلىپ ماڭغۇچى ، تۇيغۇسىنى كۈچەيتكۈچى ئامىلنى چۈشۈردى . بەزىلەر بۇ ئىلىمنى بىۋاستە قول تىقىپ ئىشلەپ ھەقلىقىگە ئىشىنىدۇ . يەنە بەزىلەر بولسا باشقىلارنىڭ ئەنە شۇ خىل زىيانكەشلىك قىلىشتەك قەستى بىلەن شۇ خىل تۇيغۇسىنىڭ كۈچلۈك بولىشىغا ئېرىشىدۇ . ئەمما ، ئېيتىپ ئۆتۈشكە تېگىشلىك ھەقىقەت شۇكى ، ئاللاھنىڭ ھەر زامان ۋە ماكان تېگىشلىك قىلىپ ئىرادە قىلغانكى زامان كىتابىغا ئىشەنمىگۈچىلەرنىڭ بەزىلىرى دەل ياكى سېھىرنى يالغانغا چىقىرىپ يوق دېگۈچى ۋە سېھىر ئېلمىنتىنى ئۆزىدە ھىسىل قىلمىغۇچى ، ياكى سېھىر ئارقىلىق يامانلىقنىلا تىلەپ شەيتانلاردىن بولۇشۇپ كەتكەن كىشىدۇر . ئاللاھ تائالا بۇلار توغرىسىدا شۇنداق ئېيتىدۇ :

{ ئۇلار سۇلايماننىڭ پادىشاھلىق زامانىدىكى شەيتانلارنىڭ (سېھرىگەرلىكىگە ئائىت) سۆزلىرىگە ( سۇلەيمان ئەلەيھىسسالاممۇ ئىشلىتىپتىكەن دەپ ) ئەگەشتى. ( لېكىن ) سۇلايمان ( بۇ خىل ئېلمىنتتىن پايدىلانغان بىلەن ئۇ سېھرىگەر بولغىنى ۋە سېھىر ئۆگىنىش بىلەن) كاپىر بولغىنى يوق، لېكىن ( قانداقلا بىر ئامانەت بېرىلمىسۇن ، ئۇ ئارقىلىق يامانلىقنى ئىشتكۈچى ) شەيتانلار كىشىلەرگە سېھىر ئۆگىتىپ ( ئەنە شۇ قىلمىشىنىڭ ۋابالىنىڭ تارىيىشىدىن ئاخىرى ) كاپىر بولدى. ئۇلار بابىلدىكى ھارۇت - مارۇت دېيىلىدىغان ئىككى پەرىشتىگە نازىل قىلىنغان سېھىرنى ئۈگىتەتتى. (بۇ ئىككى پەرىشتە ئىلگىرى) بىز كىشىلەرنى سىنايمىز ( ئەمما بۇنىڭغا بېرىلىپ ) كاپىر بولمىغىن، دېمىگىچە ھېچ كىشىگە سېھىر ئۆگەتمەيتتى. ( ئەمما ) ئۇلار ( يەنى نەپسىنىڭ خۇشلىقىغا بېرىلىپ كېتىدىغان ، تەقۋالىقنى ھېچ ياقتۇرمايدىغانلار ) بۇ ئىككىسىدىن ئەر - خوتۇننى بىر - بىرىدىن ئايرىۋېتىدىغان نەرسىلەرنى (يەنى سېھىرگەرلىكنى) ئۆگىنەتتى، ئۇلار (سېھىر ئارقىلىق) اﷲ نىڭ رۇخسىتىسىز ھېچ كىشىگە زىيان يەتكۈزەلمەيتتى. ھالبۇكى، ئۇلار ئۆزلىرىگە زىيىنى بار، پايدىسى يوق نەرسىنى ئۆگىنەتتى. يەھۇدىيلار (تەقۋادارلىقنى تاشلاپ) سېھىرنى سېتىۋالغۇچىغا ئاخىرەتتە (اﷲ نىڭ رەھمىتىدىن ۋە جەننىتىدىن) ھېچ نېسىۋە يوق ئىكەنلىكىنى ئوبدان بېلەتتى، ئۇلار جانلىرىنىڭ بەدىلىگە سېتىۋالغان نەرسىسىنىڭ ئەجەبمۇ يامان ئىش ئىكەنلىكىنى كاشكى بىلسە ئىدى [102] }
شۇنىڭدەك ، سېھىردە تۇيغۇنى كۈچەيتىدىغان ئامىل كۈچلۈك بولۇپ ، ئۇنى تەتقىق قىلغاندا كىشىنى ئالاھىدە تۇيغۇلارغا چۆكتۈرىدۇ ۋە ئاللاھ قايسى بەندە سېھىر تەرەپكە يۈزلەندە ھەم ئۇنىڭغا شۇنىڭغا خاس بەزى غەيرىي قىسمەتلەرنى تەقدىر قىلىپ بېرىدۇ . مەسىلەن بۇ توغرىسىدا ھەدىسلەرگە قاراپ باقايلى !

ئەبۇ ھۈرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ راۋايەت قىلىپ مۇندا قدەيدۇ : پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مېنى پىتىر سەدىقىسىنى ساقلاشقا مەسئۇل قىلىپ قويغان ئىدى . بىر كىشى كېلىپ خورمىدىن ئىككى قولىدا چاڭگاللاپ ئالغىلى تۇردى . مەنا ئۇنى تۇتىۋېلىپ : سېنى رەسۇللاھنىڭ ئالدىغا ئېلىپ بارىمەن ، دېدىم . ئۇ ئۆز ئەھۋالىنى ( يەنى مۇھتاجلىقىنى ) ئېيتتى ، ئاندىن ماڭا : ياتىدىغان چېغىڭدا ئايەتۇلكۇرسىنى ئوقۇغىن ، كېچىچە ئاللاھ سېنى قوغداشقا بىر پەرىشتىنى ھەمرا قىلىدۇ ، تاڭ ئاتقىچە ساڭا شەيتان يېقىن يولىمايدۇ ، دېدى . بۇ ئەھۋالنى رەسۇللاھقا ئېيتسام ، ئۇ ماڭا : ئۇ ساڭا بۇ سۆزنى راست ئېيتىپتۇ ، ئۇ ھەمىشە يالغان ئېيتىدىغان شەيتاندۇر ، دېدى( 12)
بۇ يەردە ئېيتىلغان ھەدىس ھەممىلا ساھابىگە ئەمەس ۋە بارلىق مۇسۇلمانلارغا ئەمەس . ئاللاھ ئەنە شۇنىڭدەك ھېكمەت بىلەن بەندىسىنى ئۆزىدىكى ئىمتىيازىنى چۈشىنىشكە ۋە بەزى ئۆزىگە زۇلۇم قىلىۋېلىشىدىن ساقلىنىشقا تېگىشلىك بەزى ئىلىملەرنى ، ئاگاھلاندۇرۇشلارنى بېرىدۇ . ئۇنىڭدىن سىرت ، گەرچە ئىنسان ئۇخلىسىمۇ ئۇنىڭدا بەزىدە ئالاھىدە بىر تۇيغۇلار بولىدۇ . يۇقارقى ھەدىسنىڭ بىر روھى دەل ئەنە شۇنىڭدەك روھىيەتكە ئالاھىدە دىققەت قىلىشقا ئىشتىدۇ . ئۇنىڭدىن سىرت ، ئايەتۇلكۇرسىنىڭ جىنلارنىڭ دىشۋارچىلىقىغا قالغاندا ئوقۇپ ئۇلارنىڭ يامانلىقىدىن دەررۇ قالقان قىلماقلىق تەرىپىمۇ بار . ئەگەر ئايەتلەرنىڭ سېھرى كۈچىگە ئىشەنمىگەندە ، قانداقمۇ ئاللاھ ئۇلارغا شۇ خىل قۇۋۋەتنى ئاتا قىلسۇن ؟ ئۇنىڭدىن سىرت يۇقارقى ھەدىسنىڭ تۆۋەينىدىكى بىر ھەدىستە قۇرئان ئوقۇپ تۇرىدىغان مۆئمىننىڭ خۇددى لىمۇنغا ئوخشايدىغانلىقى ، ئۇنىڭدا بەزى روھىي تەم ۋە روھىي خۇشپۇراقلارنىڭ تارقىلىپ تۇرىدىغانلىقىنى بايان قىلىدۇ .
ئۆز ۋاقتىدا رەسۇللاھنىمۇ بەزى يەھۇدىيلار سېھىر ئارقىلىق قەست قىلغان(13) ، بەزى كېسەلنى دەم سېلىش ئارقىلىقمۇ ساقايتقىلى بولىدىغانلىقى ئېيتىلغان ۋە دەلىللەنگەن(14) يەنە ئۇنىڭدىن باشقا زەھەرلەنگەن ئورۇنغا دەم سېلىپ داۋالاشنى(15) ۋە كۆز تەگكەن ئادەمنى ھەم دەم سېلىپ داۋالاشنى(16) تەلەپ قىلغان . شۇنىڭدەك ، كىشى ئۆزىدە مەلۇم سېھرى قۇۋۋەتنى كۈچلەندۈېمىكى لازىمدۇر . لېكىن سېھىرگەرلىك قىلىشتىن ۋە بۇنى داۋاملاشتۇرۇشتىن قاتتىق ئېھتىيات قىلىش لازىمدۇر . چۈنكى رەسۇللاھ شۇنداق ئاگاھلاندۇرۇش بەرگەن << ھالاك قىلغۇچى يەتتە خىل گۇناھتىن ساقلىنىڭلار >> ئۇ بولسىمۇ << ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرۈش ، سېھىرگەرلىك قىلىش ، ناھەم ئادەم ئۆلتۈرۈش ، جازانە يېيىش ، يىتىملارنىڭ مېلىنى يەۋېلىش ، ئۇرۇش مەيدانىدىن قېچىش ، يامان ئىشتىن بىخەۋەر ئىپپەتلىك مۆئمىن ئايالغا بوھتان چاپلاشتۇر >> دېگەن(17) .
يەنە باشقا ھەدىسلەردە رەسۇللاھ ساھابىيلىرىنى سېھىرگەرلىك قىلىشتىن قاتتىق چەكلىگەن . ھەمدە سېھىرگەرلىك قىلغۇچى ۋە قىلدۇرغۇچى ، ئۇلارنى تونۇشتۇرغۇچى ھەممىسى مەلئۇن دېگەن . بۇ يەردىكى مەلئۇنلۇق دەل ئۆزىنى مۆئمىن ھېسابلىغۇچى ھەر كىشىگە ئۇمۇمىيدۇر . شۇنىڭدەك ، بەزى كىشىلەر ئۆزى سېھىر ئىلمىسىنى ۋۇجۇتقا كەلتۈرۈش ئۈچۈن قولىنى تىقسا ، يەنە بەزىلەر ئۇلارغا ياردەملىشىش جەريانىدا ياردەملىشىپ ئۇنىڭ ھەقىقىتىنى تېتىغۇسىدۇر . يەنە بەزىلەر ئەنە شۇ خىل سېھىردىن پايدىلىنىپ باشقىلارنى ئىسىتقۇ قىلىپ باشقىلارنى بىر - بىرلىرىگە باغلاپ روھىيىتىنى باغلاشتەك تاجاۋۇزچىلىقىدىن سېھىرلىنىپ بەزى شۇ سەۋەبلىك يېتىدىغان روھىيىتىنىڭ تۇيغۇسىنىڭ ئېشىشىگە ئېرىشىدۇ . شۇڭا گەرچە بىراۋ تەرەپتىن ئىسىتىلىنىپ قەستلەنگەن بولسا ، پەقەت بارلىق ياخشىلىق ئاللاھدىن دەپلا ئاللاھقىلا تېۋىنىپ سېھىركەشلەرنىڭ سۇۋىتىپ بېرىشىنى تىلمەستىن سەۋەر قىلىشنىڭ ئۆزى شۇ بەندىگە قارىتا ئەڭ پايدىلىقتۇر . ئەنە شۇ كېسەلچىلىك ساقايغۇچە بەندىدە ئالاھىدە تۇيغۇلار ئالمىشىپ ئۆتكۈسى .
يەنە بىرى مۇشۇ خىل سېھرى كۈچ قانچە كۈچەيگەنسېرى كىشىلەر ئارا قەلىبلەرنىڭ تارتىش كۈچى شۇنچە يۇقىرىلىشىدۇ . نامازدا ۋە دۇئالاردا جامائەتلەر ئارا قەلىبلەرنىڭ بىرلىشىشى ، ھەتتا بىر كىشىنىڭ قەلبىدە بىر نەرسىنى ئويلاۋاتقان بولسا ئۇنى يەنە بىرىنىڭ قەلبى تارتىپ قارشى تەرەپنىڭ ئوي مەيدانىغا كىرىپ قېلىشى ، يەنە ئۇنىڭدىن باشقا نۇرغۇنلىغان ئامىللار يېتىلگۈسىدۇر . بۇنىڭ ئىچىدە ئىلىم ئەھلىنىڭ ئۆز ۋۇجۇدىدىن تارقاتقانكى(18) ئىمانىي ، ئېتىقادىي جىلۋىلەرنى تارتىپ ئۆزگىچە تۇيغۇلارغا چۆكۈشمۇ دەل ئاللاھنىڭ زامانغا خاس << كىتاب >> لارنى ئىرادە قىلىشلىرىغا قارىتا نازىللىرىنى ھىس قىلىشقا ئېلىپ بارغۇسىدۇر . ھەقىقەت شۇنچە ئاشكارا بولغاندىن كىيىن سېھىركەشلەرگە قارىتا شۇنداق ئاگاھلاندۇرۇش بېرىدۇ تۆۋەنكى ئايەتتە :

{ ئەگەر ئۇلار ئىمان كەلتۈرسە (سېھىرنى تاشلاپ) اﷲ تىن قورقسا، (ئۇلار ئۈچۈن) اﷲ نىڭ دەرگاھىدىكى ساۋاب ئەلۋەتتە ياخشى ئىدى، كاشكى ئۇلار بۇنى بىلسە ئىدى [103]بەقەر }
شۇنىڭدەك ، ھەقىقەتنىڭ ماھىيىتىگە يېتىپ بولغاندىن كىيىن ، ئىلگىركى نادانلىقىدا ئىشلىگەن بىر بۆلۈك يامانلىقنى تاشلاشمۇ ئاللاھنىڭ ئاگاھلاندۇرىشىغا ئاۋاز قوشقانلىقتۇر . ئەمما ، ھەقىقەتنىڭ ماھىيىتىگە ئېرىشكەندىن كىيىنمۇ يەنىلا بەزى ھاماقەتلىكتىن ئىلگىرى نەپسىنىڭ كەينىگە كىرىپ شۇنىڭدەك سېھىركەشلىك قىلىشتەك خاتالىقلارغا سىڭىشىپ كەتكەنلىك بولسا ، ئاللاھنىڭ لەنىتىگە ، غەزىپىگە دۇچار قىلىپ قويىدۇ .
شۇنىڭدەك ، ئاللاھنىڭ يېڭىچە نازىللانغان ھەقىقەتلىرىگە ئىمان ئېيتىشتىن ، ئۇنىڭ ھەقلىقىگە تەستىق سالغان تەقدىردىمۇ ئۇنىڭغا ئەگىشىشتىن توسۇلۇپ قېلىۋاتقانلارنىڭ بىر ئاجىزلىقى دەل سېھرى كۈچىنى زورايتمىغان ، ياكى سېھىركەشلىك قىلىپ ئاللاھنىڭ چەكلىمىسىدىن چىقىپ كەتكەنلىكنىڭ ئاقىۋېتىدۇ . شۇڭا يېڭىچە ئىلىملەرنىڭ ئاشكارلىنىشىنى ، شۇنىڭدەك سېھىر تەرەپتىن تاۋلانمىغانلار گەرچە ياقتۇرمىغان تەقدىردىمۇ ، چوقۇمكى ھەق ئىلىمگە ئىشەنگەن كىشى ئىمانىدا مۇنتىزىم تۇرىشى لازىمدۇر . شۇنىڭدەك دىندا ياسالما تەقۋالار ۋە بۈۋىلەر مۇشىنىڭدەك ئاساسلىق ئىمانىي جەھەتلەردىن ئەھلى ئىماندارلارنى ئىمانىدىن قايتۇرۇپ كاپىر قىلىشنى تىلىشىپ قالىدۇ . شۇڭا بەزى غەيبىي ئىشلاردا بۇ خىل ئۆزلىرىگە زۇلۇم قىلىۋالغۇچى كىشىلەر بىلەن تاكاللىشىپ كەتمىگەن تۈزۈك . بارلىق ئىلىم ئەھلىلەرگە سالام بولسۇن - ئەسسىلامۇ ئەلەيكۇم ۋەرەھمۇتۇللاھى ۋەبەركاتۇھۇ




(1)(2)ئۇلار سۇلايماننىڭ پادىشاھلىق زامانىدىكى شەيتانلارنىڭ (سېھرىگەرلىكىگە ئائىت) سۆزلىرىگە ئەگەشتى. سۇلايمان (سېھرىگەر بولغىنى ۋە سېھىر ئۆگىنىش بىلەن) كاپىر بولغىنى يوق، لېكىن شەيتانلار كىشىلەرگە سېھىر ئۆگىتىپ كاپىر بولدى. ئۇلار بابىلدىكى ھارۇت - مارۇت دېيىلىدىغان ئىككى پەرىشتىگە نازىل قىلىنغان سېھىرنى ئۈگىتەتتى. (بۇ ئىككى پەرىشتە) بىز كىشىلەرنى سىنايمىز كاپىر بولمىغىن، دېمىگىچە ھېچ كىشىگە سېھىر ئۆگەتمەيتتى. ئۇلار بۇ ئىككىسىدىن ئەر - خوتۇننى بىر - بىرىدىن ئايرىۋېتىدىغان نەرسىلەرنى (يەنى سېھىرگەرلىكنى) ئۆگىنەتتى، ئۇلار (سېھىر ئارقىلىق) اﷲ نىڭ رۇخسىتىسىز ھېچ كىشىگە زىيان يەتكۈزەلمەيتتى. ھالبۇكى، ئۇلار ئۆزلىرىگە زىيىنى بار، پايدىسى يوق نەرسىنى ئۆگىنەتتى. يەھۇدىيلار (تەۋراتنى تاشلاپ) سېھىرنى سېتىۋالغۇچىغا ئاخىرەتتە (اﷲ نىڭ رەھمىتىدىن ۋە جەننىتىدىن) ھېچ نېسىۋە يوق ئىكەنلىكىنى ئوبدان بېلەتتى، ئۇلار جانلىرىنىڭ بەدىلىگە سېتىۋالغان نەرسىسىنىڭ (يەنى ئۆزلىرى ئۈچۈن سېھىر ئۆگىنىشنى تاللىشىنىڭ) ئەجەبمۇ يامان ئىش ئىكەنلىكىنى كاشكى بىلسە ئىدى [102]بەقەر

(3)ئۇ كۈندە مۆمىن ئەرلەرنى، مۆمىن ئاياللارنى كۆرۈسەنكى، ئۇلارنىڭ نۇرى ئۇلارنىڭ ئالدىدا ۋە ئۇلارنىڭ ئوڭ تەرىپىدە ماڭىدۇ، (ئۇلارغا) «بۈگۈن سىلەرگە ئاستىدىن ئۆستەڭلار ئېقىپ تۇرىدىغان جەننەتلەر بىلەن خۇش خەۋەر بېرىلىدۇ، ئۇ يەرلەردە مەڭگۈ قالىسىلەر، بۇ ئۇلۇغ مۇۋاپپەقىيەتتۇر» (دېيىلىدۇ) [12] ھەدىد

(4) شۈبھىسىزكى، ئىمان ئېيتقانلار ۋە ياخشى ئەمەللەرنى قىلغانلارنى پەرۋەردىگارى، ئۇلارنىڭ ئىمانى سەۋەبىدىن، ئاستىدىن ئۆستەڭلار ئېقىپ تۇرىدىغان نازۇنېمەتلىك جەننەتلەرگە يېتەكلەيدۇ [9]. ئۇلارنىڭ جەننەتتىكى دۇئاسى: «ئى رەببىمىز، بىز سېنى پاك دەپ ئېتىقاد قىلىمىز» دېيىشتىن ئىبارەت، .... [10]يۇنۇس

(5)اﷲ ئۇلارنىڭ قىلغانلىرىنى ۋە قىلماقچى بولغانلىرىنى بىلىپ تۇرىدۇ، ئۇلار اﷲ رازى بولغانلارغىلا شاپائەت قىلىدۇ، اﷲ نىڭ ھەيۋىسىدىن تىترەپ تۇرىدۇ [28]. ئۇلاردىن كىمكى، مەن اﷲ تىن باشقا ئىلاھمەن، دەيدىكەن، ئۇنى دوزاخ بىلەن جازالايمىز، زالىملارنى شۇنداق جازالايمىز [29]ئەنبىيا

(6) اﷲ كېچىنى كۈندۈزگە، كۈندۈزنى كېچىگە كىرگۈزىدۇ ، اﷲ ( بۇ توغرىسىدىكى بەندىلىرىنىڭ سۆزلىرىنى) ئاڭلاپ تۇرغۇچىدۇر، (ئەھۋالىنى) كۆرۈپ تۇرغۇچىدۇر [61]. بۇ (قۇدرەت) شۇنىڭ ئۈچۈندۇركى، اﷲ ھەقتۇر، (مۇشرىكلارنىڭ) اﷲ نى قويۇپ ئىبادەت قىلىدىغان نەرسىلىرى باتىلدۇر، اﷲ (ھەممە نەرسىدىن) ئۈستۈندۇر، بۈيۈكتۇر [62]ھەج

(7) يالغۇز اﷲ تىلغا ئېلىنسا، ئاخىرەتكە ئىشەنمەيدىغانلارنىڭ دىللىرى سىقىلىپ كېتىدۇ. اﷲ تىن باشقا مەبۇدلار تىلغا ئېلىنسا، ئۇلار خۇش بولۇپ كېتىدۇ [45]زۇمەر

(8) ئى مۆمىنلەر! پۇل - مېلىنى كىشىلەرگە كۆرسىتىش ئۈچۈن سەرپ قىلىدىغان، اﷲ قا ۋە ئاخىرەت كۈنىگە ئىمان كەلتۈرمەيدىغان كىشى (نىڭ قىلغان ئەمەلىنى بىكار قىلىۋەتكىنىگە) ئوخشاش، بەرگەن سەدىقەڭلارنى مىننەت قىلىش ۋە ئەزىيەت يەتكۈزۈش بىلەن بىكار قىلىۋەتمەڭلار. بۇنداق (پۇل - مېلىنى باشقىلارغا كۆرسىتىش ئۈچۈن سەرپ قىلىدىغان) ئادەم خۇددى ئۈستىگە توپا - چاڭ قونۇپ قالغان، قاتتىق يامغۇردىن كېيىن (يۇيۇلۇپ) بۇرۇنقىدەك بولۇپ قالغان سىلىق تاشقا ئوخشايدۇ. ئۇلار قىلغان ئەمەللىرى ئۈچۈن (ئاخىرەتتە) ھېچقانداق ساۋابقا ئىگە بولالمايدۇ. اﷲ كاپىر قەۋمىنى ھىدايەت قىلمايدۇ [264] بەقەر

(9)  ئاندىن ئۇنى راۋۇرۇس يارىتىپ، ئۇنىڭغا ئۆزىگە مەنسۇپ روھنى كىرگۈزدى . يەنە سىلەر ئۈچۈن قۇلاقلارنى، كۆزلەرنى ۋە يۈرەكلەرنى ياراتتى، سىلەر ئاز شۈكۈر قىلىسىلەر [9]. ئۇلار: «يەر ئاستىدا يوقالغاندىن كېيىن (يەنى گۆردە توپىغا ئايلىنىپ كەتكەندىن كېيىن) راستلا قايتا يارىتىلامدۇق؟» دەيدۇ، بەلكى ئۇلار پەرۋەردىگارىغا مۇلاقات بولۇشنى ئىنكار قىلغۇچىلاردۇر [10] سەجدە

(10) سۈرە مۇتەففىفىن [24-25-26]
(11) سرە بەقەر [25]
(12)سەھىھۇل بۇخارى جەۋھەرلىرى [357]
(13) ئۈنچە - مارجانلار [1412]
(14) ئۈنچە - مارجانلار [1414]
(15 -16) [1416 - 1418]
(17) ياخشىلارنىڭ باغچىسى [1793]
(18) اﷲ ئاسمانلارنىڭ ۋە زېمىننىڭ نۇرىدۇر، اﷲ نىڭ (مۆمىن بەندىسىنىڭ قەلبىدىكى)نۇرى خۇددى (چىراق قويىدىغان) تەكچىگە ئوخشايدۇ، ئۇنىڭدا چىراق باردۇر، چىراق شىشىنىڭ ئىچىدىدۇر، شىشە گويا نۇرلۇق يۇلتۇزدۇر، چىراق مۇبارەك زەيتۇن دەرىخىنىڭ (يېغى) بىلەن يورۇتۇلغان، ئۇ (يەنى زەيتۇن دەرىخى) شەرق تەرەپتىمۇ ئەمەس، غەرب تەرەپتىمۇ ئەمەس (سەھرادا ئوچۇقچىلىقتا بولۇپ، كۈن بويى ئۇنىڭغا كۈن نۇرى چۈشۈپ تۇرىدۇ، شۇنىڭ بىلەن ئۇنىڭ مېۋىسى پىشىپ يېتىلگەن بولىدۇ)، يېغى (ئەڭ سۈزۈك بولىدۇ، سۈزۈكلۈكىدىن) ئوت تەگمىسىمۇ يورۇپ كېتەيلا دەپ قالىدۇ، (ئوت بىلەن يورۇتۇلسا) نۇر ئۈستىگە نۇر قوشۇلىدۇ، اﷲ خالىغان كىشىنى ئۇنىڭ نۇرىغا (يەنى قۇرئانغا) (ئەگىشىشكە) مۇۋەپپەق قىلىدۇ، اﷲ (ئىبرەت ئالسۇن دەپ) كىشىلەرگە مىساللارنى (ئۇلارنىڭ پەمىگە يېقىنلاشتۇرۇپ) بايان قىلىدۇ، اﷲ ھەممە نەرسىنى بىلگۈچىدۇر [35]. اﷲ نىڭ ئۇلۇغلىنىشى ۋە ئىسمىنىڭ ياد ئېتىلىشى بۇيرۇلغان مەسجىدلەردە (مۆمىنلەر) ئەتىگەن – ئاخشامدا تەسبىھ ئېيتىپ تۇرىدۇ [36]نۇر


داۋامى بار !

bargiya

رامىزان ئېيىدا قىلىنغان ھەر بىر ساۋابلىق ،مىھنەتلىك ئىشلارغا ئاللاھىم ھەسسىلەپ بەرگەي!

ئەپسانە

                                                        ( 19 )


{ زالىملار كىشىلەرنى اﷲ نىڭ داغدام يولىدىن توسىدۇ، ئۇنىڭ ئەگرى بولۇشىنى تىلەيدۇ ھەمدە ئۇلار ئاخىرەتكە ئىشەنمەيدۇ(1) } شۇنىڭدەك ، كىملەركى ئاللاھنى ئەسلەشتىن ( بۇنىڭدا ئىبادەت شەكىللىرىدە غاپىل كىشىلەر ھەم شۇنىڭ ئىچىدە ) چەكلىنىدىكەن ، ئۇنداقلار شۈبھىسىزكى ، ئاللاھنىڭ توغرا يولىدىن چىققان بولىدۇ ۋە ئىشلىرىدا ئىسلامنىڭ چىگراسىدىن چىقىپ كېتىدۇ . بۇنىڭدە كىشىلەر دىنىي جەھەتتىن قانداقلا بىر سۆزلەرنى قىلمىسۇن ، ئۇ ۋاقىتتا توغرا ئەھكاملارنى سۆزلەشتىن چەكلىنىپ كېتىدۇ . بۇلار ئەنە شۇ تىلىدا ئاللاھنىڭ ئەسلى توغرا بولغان يولىدىن باشقىلارنى توسۇيدۇ ۋە ئۇنىڭ ئەگرى بولۇشىنى تىلەيدۇ . ئۇنىڭدەك كىشىلەر تەقدىرگە ئىشەنمەس بولۇپ قالىدۇ دە ، قانداقلا بىر ياخشىلىق ۋە يامانلىق يەتمىسۇن ، چوقۇمكى شەيئىلەرنى ئاللاھقا شېرىك قىلىۋالىدۇ ياكى يادىغا ئاللاھ كەلمەي ئەنە شۇ جانلىق - جانسىز مەخلۇقاتلار كېلىدۇ . بۇ خىل كىشىلەر ئاللاھ ئېيتقاندەك ، دىنغا ئۆز قىياسىنى قېتىپ سۆزلىگەنلىكتىن ، باشقىلارغا ئۆزلىرىنىڭ ئىدىيىسىنى قۇبۇل قىلىشىنى ئىشتىدۇ . ئاللاھنىڭ دىنىنى ئۆز رايى بۇيىچە شەرھىيلەپ ، ئاللاھنىڭ نامىدىن يالغاننى قېتىپ كىشىلەرنى بۇ داغدام يولدىن توسقۇچىلارغا ۋاي ! مانا بۇلار زېمىندىكى ئىبلىسنىڭ ئىنسان ۋە جىنلاردىن ئىبارەت قۇشۇنىدۇر . ئىنسان نەپسىنىڭ ئارقىغا كىرىۋەرسە ئاخىرى ھايۋاندىن بەتتەر گۇمراھلىققا پېتىپ كېتىدۇ . ئەمما ، ئاللاھنىڭ رەھمەت قىلىپ بەرگەن روھانىي جەۋھىرىگە داۋاملىق ئاساسلانغاندا بولسا ئۇ ئاللاھنىڭ نۇرىغا ئېرىشىدۇ ۋە ئەنە شۇ نۇرى بارا - بارا كۈچىيىپ ئول كىشى پەرىشتىلەردەك ۋە كىيىنچە ئۇلاردىنمۇ ئۈستۈن دەرىجىلەرگە يېتىدۇ . كىشىلەرگە بۇ خىل ئادىمىزاتلار ھاياتلىقتا ئۇچىراپ تۇرىدۇ . ئەمما ، قايسىسىغا ئەگىشىشنى تاللاش - تاللىماسلىق يەنىلا شۇ بەندىلەرنىڭ ئۆزلىرىگە خاستۇر . پەقەت ئۆزلىرىگە زۇلۇم قىلغۇچىلارلا(2) گۇمراھلارغا ئەگىشىدۇ . كىمكى ھىدايەتنى ئاللاھدىن تىلەيدىكەن ، ھەمدە تېگىشلىك تەقۋالىق قىلىدىكەن ، ئەنە شۇلارنىڭ دىنىي ۋە دۇنيالىقتىكى ئىشلىرىنى ئاللاھ تۈزەيدۇ(3) ۋە شۇ بەندىنى توغرا يولىغا يېتەكلەيدۇ . توغرا يولغا يېتەكلەنگەنلەر دەل تەقۋالىقنى سۆيگەن بولۇپ ، ئۇلار ھەم تەقۋالىقنى سۆيگەن كىشىلەرگە ئەگىشىدۇ .

بۈگۈن ، دەل ئەنە شۇنىڭدەك كىشىلەرنى ئۆزىنىڭ قىياسى ، نەپسى نېمىنى توغرا كۆرسە شۇنىڭغا ئەقىدە قىلغۇچىلارنىڭ كىشىلەرنى ، بولۇپمۇ ئۆز قېرىنداشلىرى ، بالىلىرى ، خوتۇن - ئەرلىرى ، خۇلۇم -قوشنىلىرى ، يۇرتداشلىرى ، مىللىتى ۋە باشقىلار ..... دېگەندەك ، ئالدى بىلەن ئۆز يېنىدىكى يېقىنلىرىنى بىلىپ - بىلمەستىن ئازدۇرۇشنى تىلىگەنلىكىدىن ، ئۇنداقلارنىڭ گۇناھى ھەقىقەتەن ئېغىر بولىدۇ . بۈگۈن دەل ئەنە شۇ چوڭ گۇناھ ئۆتكۈزگەنلەرنىڭ ئاخىرى يېتىدىغان ، دەپتەرلىرىدىكى ئورنىغا چۈشىدىغان دوزاخقا ئەسلى ئورنى بۇيىچە تەقسىملىنىپ چۈشۈرىلىدىغان كۈن . بۇ كۈنلەردە ئۇلاردىن ھېچ بىر دوزاختىن چىقىپ نىجاتلىققا ئېرىشەلىگۈدەك بەندە يوق ئىدى . چۈنكى بۈگۈن مەڭگۈلۈك دوزاخقا بەند قىلىنىدىغانلار بىردەك تاللانغانىدى . بۇلارنىڭ گۇناھى ھەقىقەتەن ئىنتايىن كۆپ بولغانلىقتىن ، بۇلارنىڭ نۇرغۇنلىرى بىردەك يۈزىچىلاپ دۈم قىلىنغان ھالەتتە دوزاخنىڭ ئەڭ چوڭقۇر يېرىگە تاشلىنىشقا باشلاندى . بۇلارنىڭ ئارىسىدا كىيىنكى قېتىمغا قالدۇرۇلغانلار بولسا ، ئۇلارنى ئىنتايىن تەقۋادار ئەۋلىيادەك بىلىشىپ كەتكەن ، تىلىدىكى ناتىق سۆزلىرىگە ئىشىنىپ ھېچ كۈزەتمەستىنلا ، دىننىڭ ۋە ھەقنىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى بىلمەستىن ئۇلارغا قارغۇلارچە ئەگىشىپ ئۆزلىرىگە زۇلۇمنى كۆپەيتىۋالغانلار كۆز ئالدىدىلا بۇ خىل ئاشكارا زىيانكارلىقنى ئۆز كۆزلىرى بىلەن كۆرۈشۈپ ، ئۆزلىرىنىڭ ھەم بۇ ئېغىرچىلىقلاردىن قۇتۇلۇش ئىمكانىيىتىنىڭ يوقلىقىغا جەزىم قىلىپ تۇرۇشۇپ قېلىشتى . چۈنكى بۈگۈن ھېچ كىشى كۆرمىدى ، بىلمىدى دەپ قىلغان گۇناھلىرى ھەمدە ئىلگىرى شۇنىڭدەك چوڭ - كىچىك بولۇپ ئۇنتۇلۇپ كەتكەنكى ھەر بىر زۇلمى ئاشكارا قولىدا ۋە ئويلىسىلا كۆز ئالدىغا ئەينەن كېلىدىغان كۆرۈنۈشلەر تۇراتتى .
ئۇلار بۈگۈن قانداقمۇ ئۆزلىرى توغرىسىدا ئېغىر دىشۋارچىلىقلارغا قېلىشمىسۇن ؟ بەزى بىر زامانلاردا ئىلگىرى ئىشتىنىغا پاتماي شۇنچە كىشىلەرنى ( ئاتا - ئانام ، قېرىنداشلىرىم ، ئۆز قەۋمىم دېمەستىن ) ئەزگەن ، كۆز ئالدىدا مۇسۇلمانلارنى باغلاپ قويۇپ ياكى بېسىۋېلىپ دىسلاپ تۇرۇپ << خۇدا ! خۇدا دەيسەن ، قېنى خۇدايىڭ چاقىرمامسەن ؟! >> دەپ كىشىلەرنىڭ نامازنى ، قۇرئاننى ھەم يۇشۇرۇن ئوقۇشلىرىدىن توسۇپ(4) ، قەيەردە شۇنىڭدەك مەخپىي ئىبادەت قىلىدىغان  ئورۇن بولسا پايلاپ يۈرۈپ كىشىلەرنى دىندىن ئاشكارا زۇلمى بىلەن توسقان ، بۇلارنىڭ قىلمىشلىرىنى كۆرمەسكە سېلىپ ئۆتۈپ كەتكەن ۋە ئۇلارنىڭ شۇنداق قىلىشىنى ئۈمىد قىلىدىغان باشلىقلاردىن سىرت ، ئۆز ۋاقتىدا ئىبادەت قىلىمەن دەپ شۇنچە ئاھانەتكە قالغان ، كىيىن كىشىلەر تەرىپىدىن ئاجايىپ تەقۋا دىيىشىپ ئاتىلىپ قالغانلارمۇ ئەنە شۇ قىلمىشىدا ھەددىدىن ئېشىپ كەتكەنلەر بىلەن تەڭ باراۋەر ئورۇندا بىرلىكتە دوزاخقا چۈشۈرۈلۈپ كېتىلگەنىدى . ئايان بولدىكى ، دىننىڭ سىرتىدىكى بەزىلەر كىشىلەرنى ماددىي جەھەتتىكى ھەقتىن توسقان بولسا، بەزىلەر دىننىڭ ئىچىگە كىرىۋېلىپ كىشىلەرنى ئەقىدىۋىي جەھەتتىكى ھەقتىن توسۇپ ، كىشىلەرنى ئاللاھنىڭ توغرا يولىدىن توسۇپ ھەم زۇلۇمنى ئىشتكەنىدى . ھەتتا ئەنە شۇ كىشىلەرنى ئەقىدىۋىي جەھەتتىن توسقۇچىلارنىڭ بۈگۈنكى ھالى بەزى ماددىي - يەنى دىندا بولۇشتىن چەكلەشكە ئالاقىدار جەھەتتىن توسقۇچىلارنىڭكىدىن ئېغىر ئىدى . بۇلارنىڭ بەزىسى ئۆز دەۋرىدە موللا - ئالىم ئىدى . بەزىلىرى خەلقى ئۈچۈن كېچە - كۈندۈز باش قاتۇرۇپ خىزمەت قىلىدىغانلاردىن بولسا ، بەزىلىرى ئاجايىپ تەقۋادار دىيىلىۋاتقانلاردىن ئىدى . ئەھۋال شۇنداق ئىكەن ، ئۇلار قانداقمۇ ئۆزلىرىدىن قاتتىق ئەندىشە قىلىشمىسۇن ؟


(1) سۈرە ئەئراف [45]
(2) سىلەرگە مەن شەيتانلارنىڭ كىمگە چۈشىدىغانلىقىنى ئېيتىپ بېرەيمۇ؟ [221]. ئۇلار ھەربىر ئىغۋا توقۇغۇچى، گۇناھكارغا چۈشىدۇ [222]شۇئەرا
(3) كىمكى اﷲ قا (يەنى اﷲ نىڭ دىنىغا) مەھكەم يېپىشىدىكەن، ئۇ توغرا يولغا يېتەكلەنگەن بولىدۇ [101]ئال ئىمران
(4) ناماز ئوقۇۋاتقان بەندىنى توسقان ئادەمنىڭ (ھالىنى) ماڭا ئېيتىپ بەرسەڭچۇ؟ [9ـ10] ماڭا (ئۇنىڭ ھالىنى) ئېيتىپ بەرسەڭچۇ؟ ئەگەر ئۇ (ھەددىدىن ئاشقۇچى) (نامازنى توسۇشنىڭ ئورنىغا) توغرا يولدا بولغان بولسا [11]، ياكى ( ئۆزى توغرا يولدا بولمىسىمۇ كىشىلەرنى ) تەقۋادارلىققا ئەمر قىلغان بولسا (بۇ ئۇنىڭ ئۆزى ئۈچۈن ياخشى بولماسمىدى؟) [12]ئەلەق


                                                      ( 20 )

كىشىلەرنىڭ ھەممىسى ئۆزلىرىدىن ئەنسىرەپ قېلىۋاتقان پەيتلەردە يەنە بەزىلەردىن ئىلگىرىكى قىلغان ، ئەمما خاتىرلىرىدە يېزىلماي قالغان بەزى گۇناھلىرى توغرىسىدا سورالدى . ئاللاھنىڭ بۇنداق قىلىشى دەل باشقىلارنىڭ ئۆزىنىڭ ئىلاھلىقى ھەمدە پەرۋەردىگارلىقىغا قارىتا قانداق چۈشەنچىدە ئىكەنلىكى ئۈستىدە ئۇلارنىڭ ئېتىقادىنى ئاشكارا قىلىش كۆزدە تۇتۇلغانىدى . ئۇنىڭ ئۈستىگە كۆپىنچە كىشىلەر ئۇلارنى ھاياتىدا دۇنيادا راستچىل ، ھەتتا يۇشۇرۇن گۇناھلاردىن ئۆزىنى ساقلىغۇچى دەپ تەرىپلىشەتتى . بۈگۈن ھەممە ئاشكارا قىلىنىدىغان ۋاقىت بولغاچ ، جانابى ئاللاھنىڭ بۇ ھېكمىتى ئوتتۇرغا چىقىرىلغانىدى . شۇڭا ئاللاھ تائالا بۈگۈن باشقىلارغا ئۆزىنى ئاشكارا قىلىپ كۆرسەتكەندىن كىيىن ئاندىن ، ئاللاھ ئۆزى بىۋاستە سۇئال سوراشقا ئۆتكەنىدى . بەزىلەردىن شۇنداق سورالدى .  - ئى بەندەم ! گەرچە بۈگۈن خاتىرەڭدە بولمىغىنى بىلەن ھاياتىي دۇنيارىڭغا مۇنداق - مۇنداق گۇناھلىرىڭنى يۇشۇرغانىدىم . ئۇ گۇناھنى پەقەت ئىككىمىزلا بىلىشەتتۇق . گەرچە ئوڭ - سول تەرىپىڭدىكى پەرىشتىلەر ئۇنى يازغان بىلەن مەن ئۆز قۇدرىتىم بىلەن ئۇنى دەپتىرىڭدىن ئۆز رەمىتىم بىلەن ئۆچۈرۈپ تاشلىغانىدىم . بۈگۈن ئاشۇ گۇناھلىرىڭغا ئىقرارمۇسەن ؟
شۇنچە ئۇزۇندىن بۇيان قاتتىقچىلىقتىن يۈرەكلىرى سەكپارە بولۇشۇپ تۇرۇشقان بەزى ھاماقەتلەر ، ئۆزلىرىنىڭ قانداقلارچە ھەق دىندا ۋە ھەق يولدا بولۇشۇپ قېلىشقانلىرىغا تازا ئىشەنچىسى بولمىغان ، ئەمما ، ياخشى ئەمەللىرى يامان ئەمەللىرىدىن ئارتۇقراق كېلىپ ئەھلى دوزىخىيلەردىن بولۇشتىن ساقلىنىپ قالغان بۇ نادانلار ئاللاھىنى تىلىدا ئىنتايىن ئۇلۇغلىغان بولسىمۇ ، ئەمما يۈرىكىدىن ھەقىقىي تونۇپ ئىشەنمىگەنلىكتىن ، ئەنە شۇ خىل ئاجىزلىقىنى ئاشكاراپ شۇنداق ئېيتىشتى . - ياق ! مەن ئۇنداق گۇناھ ئۆتكۈزگىنىم يوق .
شۇئان ئاللاھنىڭ ئەمرى بىلەن پۇت - قوللارغا ۋە تىلغا زۇۋان كەلدى(1) ھەمدە ئۇلارنىڭ تىلى زۇۋاندىن شۇ توختىدى . - ئۇنداق ئەمەس ئى رەببىم ! بۇ بەندەڭ مەن ئارقىلىق باشقىلارغا قۇرۇق تۆھمەتلەرنى چاپلىغان ۋە مەن ئارقىلىق تارقاتقان . مەن ئارقىلىق باشقىلارنىڭ غەيۋىتىنى قىلغان . مەن ئارقىلىق ساڭا نالايىق سۆزلەرنى قىلىپ كۇفرىلىق سۆزلىگەنىدى . - ئارىدىن پۇت خىتاب قىلىپ - ئۇنداق ئەمەس رەببىم ! بۇ بەندەڭ مەن ئارقىلىق ئەنە شۇ سۇرۇنلارغا بارغان ۋە بارلىق گۇناھلىرىغا مېنى ئىشلەتكەن . - ئۇنداق ئەمەس رەببىم ! بۇ بەندەڭ مەن ئارقىلىق يامان ئىشلارنى تۇتقان ، يامان ئىشلار ئۈچۈن مەر ئارقىلىق خىزمەت قىلغان . ئەسلى سەن تۇتۇشقا بۇيرىمىغان ئىشلارنى تۇتۇش ۋە تۇشۇشتەك ئىشلارغا ئىشلەتكەن ...... بۈگۈن ھەتتا توپا چاغلىق نەرسىلەرمۇ ، ھەتتا ئېيتىلغان سۆزلەرمۇ ھەم  تىلغا كېلىپ كېتىدىغان كۈن بولغاچ ، ئاللاھنىڭ بۇ خىل قۇدرىتىگە ئىشەنمەيدىغان ، بۈگۈنمۇ ھەم ئاللاھنى ئالدىۋېتىش غەرىزىدە بولۇشقان بىر تۈركۈم كىشىلەر ئۆزلىرىنى ھامان ئاقلاپ بېقىشقا ئۇرۇنۇپ بېقىشتى . نەتىجىدە ئۇلارنىڭ بۇ خىل تىرىشچانلىقلىرى - جۈملىدىن يالغانچىلىقلىرىدىن ھېچ بىر ياخشىلىقتىن ئىبارەت ئۈنۈمگە ئېرىشەلمىدى بەلكى تېخىمۇ گۇناھلىرىنى ئۈستىگە يۈكلىۋېلىشتى . بۇ خىل سۇئال سوراق بەندىلەر ئارا يۇشۇرۇن ئېلىپ بېرىلىۋاتاتتى . چۈنكى ئاشكارا گۇناھلارغا قارىتا سوراق قىلىنىش بىھاجەت(2) ئىدى . شۇنىڭ بىلەن بۇ خىل رەۋىشتە ئاللاھ ئۆزىگە ھەقىقىي رەۋىشتە ئىبادەت قىلمايدىغانلار ۋە ئۆزىنى ھەقىقىي چۈشەنمەيدىغانلارنى باشقىلارغا ئاشكارا بولسۇن ، ھېچ بىر بەندىلەرگە ھېچ بىر ئۆزرە قالدۇرۇپ قويماسلىق ئۈچۈن شۇنىڭدەك بىر ھېكمىتى بىلەن روشەن ھالدا ئايرىۋالدى . شۇنىڭ بىلەن ئۇلارمۇ ئاللاھنىڭ ئالدىدا ئىزا - ئاھانەتلەرگە قېلىپ ئاشكارا گۇناھلىرىغا ئەنە شۇ يالغانچىلىقى قېتىلىپ كىيىنكى بىر تۈركۈم ( گەرچە ئەڭ ئاستىنقى تۆۋىنىگە چۈشۈرۈلمىسىمۇ ) گۇناھكارلار بىردەك تېگىشلىك جايىدا قىلىنىش ئۈچۈن يىغىۋېلىندى(3) .  


(1)  يامان ئىشتىن بىخەۋەر ئىپپەتلىك مۆمىن ئاياللارغا قارا چاپلايدىغانلار دۇنيا ۋە ئاخىرەتتە چوقۇم لەنەتكە ئۇچرايدۇ (يەنى اﷲ نىڭ رەھمىتىدىن يىراق قىلىنىدۇ)، ئۇلار قاتتىق ئازابقا دۇچار بولىدۇ [23]. شۇ كۈندە  ئۇلارنىڭ تىللىرى، قوللىرى ۋە پۇتلىرى ئۇلارنىڭ قىلمىشلىرىدىن ئۇلارنىڭ زىيىنىغا گۇۋاھلىق بېرىدۇ [24]. شۇ كۈندە اﷲ ئۇلارغا تولۇق تېگىشلىك جازاسىنى بېرىدۇ، ئۇلار اﷲ نىڭ ئاشكارا ھەق ئىكەنلىكىنى بىلىدۇ [25]نۇر
(2)قارۇن: «مېنىڭ ئالاھىدە بىلىمىم بولغانلىقتىن بۇ بايلىققا ئېرىشتىم» دېدى. قارۇندىن ئىلگىرى ئۆتكەن ئۈممەتلەردىن ئۇنىڭغا قارىغاندا تېخىمۇ كۈچلۈك، توپلىغان (مېلى) تېخىمۇ كۆپ بولغان كىشىلەرنى اﷲ نىڭ ھالاك قىلغانلىقىنى ئۇ بىلمىدىمۇ؟ گۇناھكارلارنىڭ گۇناھلىرىنىڭ سورىلىشى (ھەممىگە ئايان بولغانلىقى ئۈچۈن) ھاجەتسىزدۇر [78]قەسەس
(3)  ماڭا ئېيتىپ بەرسەڭچۇ؟ ئەگەر ئۇ (قۇرئاننى) ئىنكار قىلسا، ئىماندىن (يۈز ئۆرۈسە) [13]، اﷲ نىڭ (ئۇنى) كۆرۈپ تۇرىدىغانلىقىنى بىلمىدىمۇ؟ [14] ئۇ گۇمراھلىقتىن يانسۇن، ئەگەر ئۇ بۇنىڭدىن يانمىسا، چوقۇم ئۇنىڭ كوكۇلىسىدىن - يالغانچى گۇناھكارنىڭ كوكۇلىسىدىن تۇتۇپ (دوزاخقا) سۆرەيمىز [15 - 16]ئەلەق


داۋامى بار !

ئەپسانە

                                              ( 21 )

يەنە بىر بۆلۈك كىشىلەر توپى بۈگۈن ھەقىقەتەن تولىمۇ ئەپسۇسلىنارلىق ئىچىدە ئىدى . چۈنكى ئۇلار ئىلگىرى كېچە - كۈندۈز ئەمال - ئىبادەت بىلەن مەشغۇل بولغان ، ياكى ئىلگىركى يامانلىقىدىن قايتىپ تەۋبىسى قۇبۇل قىلىنىپ ھەق تەرەپكە قايتقان بولۇپ ، ئەمما ، ئاللاھنىڭ ھىدايىتىگە ئېرىشەلمىگەن ۋە ھەقتىن ئېزىپ گۇمراھلاردىنمۇ بولۇشۇپ كەتمىگەن كىشىلەر ئىدى . بۇلار بۈگۈن ناماز ، زاكات ، روزا ، ھەج قاتارلىق ئىسلام بۇيرىغان ئەمەللەرنىلا قىلىپ قويۇش بىلەنلا ئەھلى جەننەت بولۇشۇپ كەتمەيدىغانلىقتەك بىر ھەقىقەتنى چوڭقۇر تونۇپ يەتكەنلەر سىنىپى ئىدى . بۇلارنىڭ خاتىرىسىدە ھەقىقەتەن ئىلگىرى ئاللاھنى خۇش قىلىدىغان ئادىمىيلىك پەزىلىتىدىن ئىبارەت مەنىۋىيىتى تەرەپتىن ئورۇندانغان تىلغا چىققۇدەك بىرەر تال ئەمەلى يوق ئىدى . شۇڭلاشقا ئۇلار ئۆزلىرىنىڭ شۇنچە ئەمەل - ئىبادەتلىرىنى ھەر ۋاقىت ئىشلىگىنىگە قارىتا بۈگۈن سۇئال - سوراق قىلىنماستىنلا بىۋاستە جەننەت ئەھلى بولۇشۇپ كېتىدىغانلىقىدەك ئىلگىركى ئەقىدىلىرى يوققا چىققان ئىدى . ئۇلار ئەھۋالىنىڭ نېمە ئۈچۈن شۇنداق ئىكەنلىكىنىڭ ماھىيىتىنى چۈشىنىپ بولالمايۋاتقان بىر پەيتتە جانابى ئاللاھ ئۇلارغا بىۋاستە سۆز قىلىپ ھەر بىرلىرىگە ھاياتىي دۇنيادىكى ئۆزلىرىنى ھىدايەت تاپقۇچىلاردىن بولۇشىغا سەۋەب بولىدىغان ، ئەمما ئۇلار تازا ئېرەن قىلمىغان ياخشى ئەمەللىرىدىن تىلغا ئېلىپ شۇنداق ئېيتتى .
- ئى بەندەم ! مەن ساڭا بەرگەن ئامانىتىمنى ۋاقتىدا ماڭا قايتۇرۇپ بەرمىدىڭ .
بەندە ئەجەپلەنگەن ھالدا سورىدى : - يا رەب ! سەن ماڭا قاچان ئامانەت قويغان ئىدىڭ ؟
ئاللاھ تائالا ئېيتتى : - سېنىڭ ئىلگىرى بىر جىيەنىڭ ( ئاكاڭنىڭ ئوغلى ) بار ئىدى . ئۇ ئاكاڭدىن كىچىكلا يېتىم قېلىپ ، ئۇنىڭ تۇرمىشى غورىگۈل ئىدى . ئەمما ، ئۇنىڭ ئۇ چوڭ بولغۇچە باشقا تىجارەت قىلىدىغان ئىگىلىرى بولمىغانلىقتىن ، ساڭا ئۇنىڭغا ئىگىدارچىلىق قىلىش يۈزىسىدىن ، سېنىڭ شۇ ۋاقىتتىكى بىر كۈنى << ئەگەر مېنىڭ تۇرمۇشۇم خېلى ياخشى بولغان بولسا ، ئاشۇلارغا ئاتىدارچىلىق قىلار بولغىيتىم دەپ ئۇھسىنغان ئىدىڭ . مەن ئەنە شۇ ئەھدىڭگە قارىتا شۇنىڭدىن كىيىن قىلىۋاتقان تىجارىتىڭگە بەركەت بەردىم . سە قانچە تىجارەتتە زىيان تارتماي پايدا ئالساڭ خۇش بولدۇڭ ۋە بەزىدە ئاشۇ جىيەنىڭنىڭ تۇرمۇشىنىڭ ھەقىقەتەن قاتتىقچىلىقىنى كۆرگەن ، ھىس قىلغان بولساڭمۇ لېكىن سېنىڭ نەپسىڭ مەن ئۇنىڭغا ھەم نىسبىدار قىلىپ بەرگەن بايلىقتىن بىر ئۆلۈش بولسىمۇ بەرمەي ، ھېلىقى ئەھدىڭنى يادىڭغا ئېلىپ قويمىدىڭ . تاكى سەن ئۇ چوڭ بولغاندىن كىيىن ئۆزى چىقىپ رىسقىنى تېپىپ يىگۈچە شۇنداق ئۆتتۈڭ . ئەسلى ئۇنىڭغا نېسىۋىدار قىلىپ بەرگەن بەركىتىم ئۆيۈڭدە بېسىقلىق تۇردى . ئەسلى ئۇ بايلىق سېنىڭ يىيىشىڭگە بېرىلمەي ئاشۇ يېتىم بالىنىڭ ئىقتىسادى نېسىۋىسى قىلىنىپ بېرىلگەنلىكتىن ، سەن ئۇنى باشقىلارغا بەرمەي تۇرىۋالغانلىقتىن سېنى قاتتىق كېسەلگە گىرىپدار قىلدىم دە ، ئۇ بايلىقنى ناگاھان بىر قانچە كۈن ئىچىدە دوختۇرخانىغا تۆلىتىپ سەندىن دەپئىي قىلىۋەتتىم . ئەگەر ئى بەندەم ! سەن ئاشۇ جىيەنىڭگە خۇددى ئۆز بالىلىرىڭغا بەرگەن نەپىقە بۇيىچە ئىقتىساد بەرگەن بولساڭ ئىدىڭ ، ئۇ ۋاقىتتا مېنىڭ رەھمىتىمگىمۇ ، ھىدايىتىمگىمۇ ھەمدە ئاشۇ  ئىشتىن كىيىن سېنىڭ خەيرىخاھلىق ئىشلىرىڭ پەيدا بولۇش بىلەن رىسقىڭ تېخىمۇ كۆپەيتىلىنىپ بېرىلەتتى دە ، ئۇنىڭدىن ياخشى كۈن كەچۈرۈشكە ئۇچىرىغان بولاتتىڭ . ھالبۇكى مەن قېرىنداشلارنىڭ بالىلىرىنىمۇ شۇ قېرىنداشلارنىڭ پەرزەنتى ئورنىدا قىلىپ ياراتمىدىممۇ ؟ ئەگەر سەن شۇ ۋاقىتلاردا جىيەنىڭگە تېگىشلىك ھەققىنى بەرگەن بولساڭ ئىدىڭ ، ئەنە شۇنىڭ يېنىدىن مېنىڭ ھىدايىتىمنى تاپقان بولاتتىڭ ئەمەسمۇ ....
بۇ بەندە ھەقىقەتەن شۇ ۋاقىتلاردىكى ئىشلارنى ئەسلىدى ۋە ئەسلى ئىشنىڭ ماھىيىتىنىڭ بۇنداقلىقىنى ئۇققاندىن كىيىن تولىمۇ ئۆزىنىڭ زىيانكارلاردىن بولۇشلىرىنىڭ ھەقلىقىگە چىن پۈتتى . ئۇنىڭسىز ئەتىراپىدا ئۆز قېرىنداشلىرىغا ، ھەتتا ياتلارغا ياخشىلىق قىلىشىۋاتقان نۇرغۇنلىغان كىشىلەر ئاشكارا ياخشىلىق قىلىشىپ يۈرىشەتتى . نامازلاردىن يېنىپ ۋە جۈمەلەردىمۇ ئىماملار جامائەتلەرنىڭ بىر - بىرلىرىگە ياخشىلىق قىلىشلىرىنى ، ئېغىرچىلىقلارنى تەڭ كۆتۈرىشلىرىنى ، ھەتتا قۇلنىمۇ ئېغىر ئەمگەكلەرگە سالماسلىق ۋە ئۇلارنىڭ كۈچى يەتمىگەن ئىشلاردا تەڭ ياردەملىشىشنى تەكىتلەيتتى . ھەتتا بەزى دوستلىرى ئەتەي ئۇنىڭغا ئاشۇ جىيەنىگە قاراشنى ، ئۇنىڭ ئۆز ئوغلى ئورنىدا ئىكەنلىكى توغرىسىدىكى مەسئۇلىيىتىنى تاپىلاپ كەتكەن ئىدى . بەزىدە ئۆزىمۇ بۇ خىل مەسئۇلىيەتلەرگە ئەنە شۇ ۋەز - نەسىھەتلەرنى ئاڭلىغان ۋاقىتلىرىدا ئېتىراپمۇ قىلاتتى . ئەمما ، بۇ كىشى شۇ خىل ئويىدىن ، شۇ خىل مۇھىتتىن قايتقاندا بولسا ئۇ خىل تەكىتلەشلەرنى يادىدىن چىقىرىپ قوياتتى . بۈگۈن پۇشايمان قىلىدىغان كۈن ئەمەس . چۈنكى بۈگۈن كېلىش بار ، قايتىش يوق كۈن ئىدى .


                                                      ( 22 )


- ئى بەندەم ! سەن ماڭا تاماق بەرمىدىڭ ؟ - دېدى جانابى ئاللاھ بېشىنى ساڭگىلىتىپ تۇرغان يەنە بەزى بەندىلىرىگە قاراپ .
لېكىن بۇ خىل بەندىلەر ھەم ھەقىقەتەن ئاللاھنىڭ بۇ سۆزىدىن ئەجەبلەندى ۋە ئېيتتى : - رەببىم ! سەن مېنى مەسخىرە قىلىۋاتامسەن ؟ سەن بارلىق ئالەملەرنىڭ پەرۋەردىگارى تۇرساڭ ، بەندەڭنىڭ قولىدىن تاماق يەرمىدىڭ ؟
جانابى ئاللاھ ئۇنىڭ نادانلارچە ئېيتقان بۇ سۆزىگە قارىتا شۇنداق دېدى : - ئۇنداق ئەمەس ، مەن ھەقىقەتەن بەندەمنىڭ رىزىقلاندۇرىشىنى تىلىمەيمەن . ئەمما ، مەن بەندىلىرىمنى بىر - بىرلىرىگە كۆيۈنىشى ، ئىجىل - ئىناق ئۆتۈشى ، بىر - بىرلىرىگە ھەر ئىشتا ھەمدەمدە بولۇشۇپ ياخشىلىق قىلىشىش ئارقىلىق زېمىننى مۇھەببەتكە تولدۇرۇشىنى مەقسەت قىلغان ئاساستا مەيلى ماددىۋىيەتتىكى بايلىقلاردا بولسۇن ، ياكى مەنىۋىيەتتىكى بايلىقلاردا بولسۇن مەلۇم نىسبەتتە يۇقىرى - تۆۋەن قىلىپ ياراتقان ئىدىم . ھەمدە ئىلگىرى مەن قايسى قەۋم ئۆزلىرىنى ئۆزلىرى ئۆزگەرتمىگۈچە ئاللاھ ئۇلارنى ئۆزگەرتىپ قويمايدۇ دەپ ئېيتقان ئىدىم . ھەمدە مەن ھەر بىر كىتابلىرىمدا باشقىلارغا شەپقەت قىلمىغان كىشىلەرگە شەپقەت قىلمايمەن دەپمۇ ئېيتقان ئىدىم . لېكىن ، نۇرغۇن كىشىلەر مېنىڭ بۇ بەندىچىلىككە ئائىت قىلىنغان ئاساسىي پىرىنسىپىمنى يادىدىن چىقىرىپ قويۇشتى . شۇڭلاشقا ئۇلار مېنى پەقەت مەن بەلگىلەپ بەرگەن دىنىي ئەمەللەرنىلا ئىشلەش بىلەن رازى قىلماقلىقنى تىلىشىپ كەلدى . ھالبۇكى ، ئەنە شۇ ئىبادەتلەر ئۆزلىرىنىڭ قەلبىنى ياخشىلىققا ، كۆيۈنۈشكە ، مېھىر - مۇھەببەتكە تولدۇرىدىغانلىقتەك ماھىيىتىگە يېتەلمىدى . مېنىڭ پەرز قىلغان ئىبادىتىمگە نۇرغۇنلىغان كىشىلەر قانداق كىرگەن بولسا يەنىلا شۇ پېتى خۇي - پەيلىنى بۇزماستىن چىقىشىپ كەتتى . ئەمەلىيەتتە ئەنە شۇ مەن پەرز ، ۋاجىپ ، سۈننەت قىلغان ئەمەللەر بەندىلەرنىڭ دىنىي ۋە ئادىمىيلىكى تەرىپىدىكى ئىبادەتچىلىكىنى ئاشۇراتتى ۋە بەندىلىرىمنى ماڭا باشقا ۋاقىتلاردىمۇ ھەر دائىم دەرگاھىمدا تۇرغاندەك ھىس قىلدۇرۇپ ، ئالدىغا قانداقلا بىر قىسمەت كەلمىسۇن ، مېنىڭ رازىلىقىم ئۈچۈن ئىرادە قىلغان تەقدىرلەردە ئۆزلىرىنىڭ بۇرچىنى ئادا قىلىشىپ ، مەيلى ماددىي جەھەتتىكى ئەمەلى بولسۇن ياكى مەنىۋىي جەھەتتىكى ئەمەلى بولسۇن تاقىتى يېتىدىغان ئەمەللەرگە شاھىتلا بولسا ، چوقۇم شۇ ئىشلاردىن تەقۋالىق ئاساسىغا قۇرۇلغان ياخشى ئەمەللىرى بىلەن ئۆتۈشكە ئىشتەتتى . مانا بۇ مېنىڭ بەندىلىرىمگە چۈشۈرگەن دىنىي ئىبادەتلىرىمنىڭ ئەسلى ماھىيىتىدىكى كۈچى ئىدى . لېكىن ساڭا ئوخشاش ئىبادەتنىڭ ئەسلى ماھىيىتىنى چۈشىنىشمەيدىغان بىر بۆلۈك پىرقىدىكىلەر بولسا ھامان بۇ خىل خاسلىقتىن ئۆزىنى قاچۇرۇپ كەلدى . ھالبۇكى ئىبادەت دىنىي ئەھكاملاردا بۇيرۇلغان ناماز ئوقۇش ، زاكات بېرىش ، رامىزان روزىسى تۇتۇش ۋە مېلى ھېساۋىغا يەتسە ھەج قىلىش بىلەنلا چەكلىنىپ قالمايتتى . ھەج قىلىمەن دەپ مال - دۇنيانى سىقىمداپ باشقىلارنىڭ ئاچ قېلىشى ، يوقسۇل قېلىشى بىلەن ھېچ كارى بولماي ئادىمىيلىك خاسلىقىنى يوقاتقان ئاساستا تاپقاننىڭ نېمە پايدىسى بولسۇن ؟ سەن دەل مانا مۇشۇ خىل ھاياتلىقتا بولۇشنى تاللىدىڭ . ھەج قىلغانمۇ بولدۇڭ . ئەمما ، سەن ئۆزەڭدىن مېھىر - مۇھەببەتلىك تۇيغۇسىنى ئۆلتۈرگەنلىكىڭ سەۋەبلىك ، ئەنە شۇ ھەج قىلىش جەريانىدا باشقىلارنىڭ ، بولۇپمۇ مېنىڭ مېھىر - مۇھەببىتىمگە ئېرىشەلمىدىڭ .
ساڭا پالانى ۋاقىتتا ئاچلىقتىن چىرايى سارغىيىپ كەتكەن ، سوغۇق بولمىسىمۇ بەدەنلىرى تىتىرەك بېسىپ كەتكەن بىر ئاچ قالغان بالىنى بىر قېتىملىق قورسىقىنى تويدۇرۇپ قويۇشۇڭ ئۈچۈن يېنىڭغا ئەۋەتكەن ئىدىم . ئەمەلىيەتتە مەيلى ياخشى نىيەتتە بولسۇن ياكى يامان نىيەتتە بولسۇن ، ئۇرۇق - تۇغقانلار بولسۇن ياكى ياتلار بولسۇن ھەممىسىنى مەن ئەۋەتەتتىم . ئەمما ، ئۇ بالا سەندىن تاماقمۇ تىلىمىگەن ئىدى ، پەقەت << ئاكا ، مەن قىلىپ بېرىدىغان ئىشىڭىز بارمۇ ؟ >> دەپ كىرگەن ئىدى . لېكىن سەن شۇ ۋاقىتتا ئۇ بالىنىڭ بىر قاچا تاماققا ئاچ - زار ئىكەنلىكىنى تۇيۇپ تۇرۇپ تاماقمۇ بەرمەي ، ياكى ئانچە بولسىمۇ پۇلمۇ بەرمەي ئۇنىڭغا قىلغۇزىدىغان ئىشىڭنىڭ يوقلىقىنى ئېيتىپ چىقىرىۋەتتىڭ . ئەگەر شۇ ۋاقىتتا ئەنە شۇ بەندەمنىڭ قورسىقىنى بىر قېتىم تويدۇرۇپ قويغان بولساڭ ئىدىڭ ، ئەنە شۇ يەردىن مېنى تاپاتتىڭ .
ئىلگىرى سېنىڭمۇ كۆپ قېتىم بەزى ھېچ ئامال قىلالماستىن ئاچ قالغان يېرىڭمۇ بار ئىدى . ئەمەلىيەتتە ، سېنىڭ تەقدىرىڭدە ئاشۇنداق بىر قىسمەتنىڭ ئۆتىدىغانلىقىنى مەن ئالدىن بىلگەچكە ، مەن سېنىڭ ئاشۇ بىر قېتىملىق ئۆتكەلدىن ئوڭۇشلۇق ئۆتۈۋېلىشىڭ ئۈچۈن ، ئاشۇ كۆپ قېتىملىق ئاچ قېلىشىڭنى ئىرادە قىلغان ئىدىم . ئاچلىقنىڭ شۇنداق قاتتىقچىلىقىنى بېشىڭدىن نەچچە رەت تېتىپ ئۆتكۈزۈپ تۇرۇپمۇ ، يەنىلا ئاچ قالغانلارنىڭ ھالىغا يېتىشتەك بۇرۇچنى ئۆزەڭدە تۇرغۇزمىدىڭ . ئەنە شۇ سېنىڭ ئۇنتۇشۇڭ ئاخىرقى ھېسابتا مېنىڭ سېنى ئۇنتۇشۇمنى كەلتۈرۈپ چىقاردى . شۇنىڭدەك ، مەن مەيلى قايسى بىر ۋاقىتلاردا بولمىسۇن ، بەندىلىرىگە ھېچ زۇلۇم قىلغۇچى ئەمەس . مەيلى قايسى بىر بەندىگە قانداقلا بىر يامانلىق يەتمىسۇن ، ئۇ پەقەت ۋە پەقەت ئۇنىڭ ئۈچۈن ياخشىلىقتىنلا ئىبارەتتۇر . ئەمما ، يامان قىسمەتتىن ئىبرەت ئېلىشنى خالىمايدىغانلار ھەمىشە مېنىڭ ئشۇنداق ئۆزىگە ئىنتايىن پايدىلىق بولغان قىسمەتلەردىن ئۆزىنى قاچۇرۇپ كېلىدۇ ۋە مەن نېمە قىلغانغا مۇشۇنداق كۈننى كۆرىمەن دەپ ھەسرەت چېكىشكىلا ئالدىرايدۇ . بەندەم نېمىشقا سەۋىر قىلىشنى ۋە ئەنە شۇ قىسمەتتىن كېلىدىغان روھىي ئۇزۇقلارنى ئېلىۋېلىشنى خالىمايدۇ . مېھىر - مۇھەببەتنى كۈچلەندۈرۈش ئۈچۈن ئەنە شۇنىڭدەك قىيىنچىلىقلارغا كىرگەندە ئاندىن شۇ خىل بايلىققا ئېرىشىدۇ ئەمەسمۇ . بەندەم بەزى ئانچىكى مەنپەت ئۈچۈن بەزى قىيىنچىلىقلارغا بەرداشلىق بېرىدۇ . ھەتتا ئۆز غوغۇرىنى ئايىماستىن ۋە ئادىمىيلىكىنى ھەمدە ئىمانىنى سېتىپ بولسىمۇ بەزى بىر مەرتىۋىگە ، مال - بىساتقا ، بەزى تىجارەتتىن پايدا ئالماققا قارىتا قىيىنچىلىققا قېلىشنى توغرا ۋە ھەقلىق دەپ قارايدۇ . ئۇلار ئەنە شۇ تىلىگىنىگە يېتىدۇ . ئەمما ، بەزى ئەنە شۇنىڭدەك ماددىي ۋە مەنىۋىي جەھەتتىن بەزى زىيانكارلىق ئۈستىدە ئادىمىيلىكىنىڭ قۇۋۋىتى ئاشىدىغان تىجارەتكە يېقىنلىشىش تەلەپ قىلىنغاندا بولسا ، ئۇلار نېمە ئۈچۈن بۇنىڭدىن يۈز ئۆرۈيدۇ . ئىنسان ھەقىقەتەن نادان . ئۇ مېنىڭ تەقدىرىمنى چۈشىنىشتىن ھەمدە ماڭا ئىشىنىشتىن ھەقىقەتەن تولىمۇ ھاماقەت بەندە ......


داۋامى بار !