ئۇيغۇرتىلى گرامماتىكىسىدا يېتەرسىزلىك بارمۇ

lowlife

مەن بىر تولۇقسىز ئوتتۇرا ئىنگىلىز تىلى ئوقۇتقۇچىسى.بۈگۈن دەرس ئۆتۈۋېتىپ، ئىنگىلىزچىدىكى to دېگەن سۆز باغلىغۇچى قوشۇمچىنى ئۇيغۇرچىدىكى «غا قا گە كە »دېگەن يۆلىنىش كېلىش قوشۇمچىسىغا ماس كېلىدىكەن دەپ ئويلاپ چۈشەندۈردۈم.ھەم، I go to school  دېگەن جۈملىنى مىسالغا ئالدىم. گەپتىن گەپ چىقىپ،بۇ جۈملىدىكى school دېگەن سۆزنىڭ جۈملىدىكى ۋەزىپىسى ھەققىدە ئوقۇغۇچىلار بىلەن مۇنازىرىلىشىپ قالدۇق.مېنىڭ قارىشىمدا، بۇ جۈملىدىكى   school  دېگەن ئىسىم جۈملىدە go to دېگەن خەۋەر پېئىلىنىڭ تولدۇرغۇچىسى بولۇپ كەلگەن. ئەمما،ئوقۇغۇچىلار مېنىڭ قارىشىمنى ئىنكار قىلىپ، تىل -ئەدەبىيات دەرسىدە ئوقۇتقۇچىسىنىڭ «غا قا گە كە]» قوشۇمچىلىرىنىڭ جۈملىدە ھالەت ۋەزىپىسىدە كېلىدىغانلىقىنى ئېيتىشتى.شۇنىڭ بىلەن ئۇيغۇر تىلىدىكى «مەن مەكتەپكە بارىمەن .» دېگەن جۈملىنى مۇنازىرىلەشتۇق.مېنىڭ قارىشىمدا، بۇ جۈملىدىكى «مەكتەپكە » دېگەن سۆز يەنىلا «بارىمەن » دېگەن خەۋەر پېئىلىنىڭ تولدۇرغۇچىسى بولۇپ كەلگەن.ئەمما،ئوقۇغۇچىلار يەنىلا گېپىمگە قايىل بولمىدى.بۇ دەرستىن چۈشكەندىن كېيىن ئوقۇغۇچىلار ئەدەبىيات خانىمىنى ئىزدەپ ، ئۇ خانىمدىن «مەكتەپكە » دېگەن سۆزنىڭ ئۇ جۈملىدە ھالەت بولۇپ كېلىدىغانلىقىنى دەلىللەپ چىقىشتى.شۇنىڭ بىلەن ئەدەبىيات ئوقۇتقۇچىسى بىلەنمۇ مۇنازىرىلىشىپ قالدىم.ئۇ «غا قا گە كە» قوشۇمچىلىرى ئىسىمنىڭ كەينىدە كەلسە جۈملىدە ھالەت بولۇپ كېلىدىغانلىقىنى ئېيتتى ھەم كىتابنى ئېلىپ كۆرسەتتى.كىتابتا ھەقىقەتەن شۇنداق دېيىلگەن ئىكەن،ھەم ، شۇنىڭغا ئوخشاش جۈملىلەردىكى «غا قا گە كە » قوشۇمچىسى كەلگەن ئىسىملارنى ھەقىقەتەن ھالەت دەپ ئايرىپتۇ.ئەمما،مەن پەقەت قايىل بولمىدىم.
مېنىڭ قارىشىمدا،جۈملىدىكى خەۋەر پېئىلىنىڭ نىشانى،مەقسىتى ياكى ئوبىكتى بولۇپ كېلىدىغان بۆلەك تولدۇرغۇچى بولىدۇ\؛جۈملىدىكى خەۋەر پېئىلىنىڭ ھالىتى،ئورنى ياكى ۋاقتىنى ئىپادىلەپ كېلىدىغان بۆلەك ھالەت بولىدۇ.ئەمما،ئۇ ئەدەبىيات ئوقۇتقۇچىسى ماڭا پەقەتلا قوشۇمچە جەھەتتىن چۈشەنچە بەردى،ھەم،تولۇقسىز تىل-ئەدەبىيات كىتابىدىمۇ شۇنداق دېيىلگە ن ئىكەن.ئەمما،بۇ پەقەتلا مېنىڭ كاللامدىن ئۆتمىدى.تۆۋەندە ئۈچ خىل تىلنى سېلىشتۇرۇپ باقايلى.
我去学校
I go to school
مەن مەكتەپكە بارىمەن.
خەنزۇچە جۈملىدىكى 学校 دېگەن ئىسىمنى تولدۇرغۇچى دەپ ئايرىيدۇ.
ئىنگىلىزچە جۈملىدىكى school دېگەن ئىسىمنى تولدۇرغۇچى دەپ ئايرىيدۇ.
ئەمما،ئۇيغۇرچە جۈملىدىكى «مەكتەپكە » دېگەن سۆزنى تىلشۇناسلىرىمىز ھالەت دەپ ئايرىپتۇ.
مەن بۇ يەكۈنگە پەقەتلا قايىل ئەمەس.ياكى مەن خاتا چۈشىنىۋالدىممۇ.ئەگەر ئۇيغۇر تىلى گرامماتىكىسىدا «غا قا گە كە » قوشۇمچىلىرى كەلگەنلا بولسا ھالەت دەپ ئايرىساق،ئۇ ھالدا
مەن ئۆگىنىشكە قىزىقىمەن.
مەن جەڭگە قاتنىشىمەن.
دېگەن جۈملىلەردىكى «ئۆگىنىشكە»،«جەڭگە» دېگەن سۆزلەرمۇ ھالەت بولامدا؟بۇلار ئېنىقلا جۈملىدىكى خەۋەر پېئىلىنىڭ مەقسەت-نىشانى تۇرسا؟

royharry

دۇنيادىكى ھەرقانداق بىر تىل مۇكەممەل ئەمەس.تىخى دۇنيادا خوجا بولۇپ تۇرىۋاتقان بىر قانچە تىل نىڭ كەمچىللىكى ئۇيغۇر تىلىدىن نەچچە ھەسسە ئارتۇق.مەسىلەن ئىنگىلىزتىلى زامان گىرامماتىكىسى ئالاھىدە مۇرەككەپ .خەنزۇتىلى ئىنتايىن ئىپتىدائىي يىزىققا يۆلەنگەن.روس تىلى ياسىلىش قوشۇمچىلىىرى مۇرەككەپ ،ئەرەپ تىلى بىھۇدە زىيادە ئىپادىلىگۈچىلىرى كۆپ.شۇڭا كىچىككىنە بىر نەرسىنى بىلىۋىلىپ قالايمىقان كاڭشىماڭ!

lowlife

ئۈستىدىكى تورداش،بۇ يەردە تىللارنىڭ ئارتۇقچىلىق-كەەمچىلىكلىرى ھەققىدە سۆز بولۇنمىدى.پەقەتلا،ئاشۇ گرامماتىكا نۇقتىسىدىن ئۇيغۇرتىلى گرامماتىكىسىدىكى بەزى قائىدىلەر توغرىمۇ ياكى توغرا ئەمەسمۇ،ئۆزگەرتىش كېرەكمۇ ئەمەسمۇ شۇنى دېيىشىۋاتىمىز.

uyghurbufet

lowlife يوللىغان ۋاقتى  2013-5-13 17:12
ئۈستىدىكى تورداش،بۇ يەردە تىللارنىڭ ئارتۇقچىلىق-كەەم ...

بۇ تىللار ئوخشىمىغان تىل سېستىمىسىغا تەۋە بولغاچقا،ھەر خىل پەرىقلەر بولۇشى مۇقەررەر...تۇرك تىلى ..قاتارلىق تىللارنى سېلىشتۇرۇپ باقساق ،قانداق بولاركى؟!!

isteqbal

lowlife يوللىغان ۋاقتى  2013-5-13 17:12
ئۈستىدىكى تورداش،بۇ يەردە تىللارنىڭ ئارتۇقچىلىق-كەەم ...

ئۇيغۇر تىلى گىرامماتىكىسىدىكى قائىدىلەر ئەلۋەتتە توغرا ، ئۆزگەرتىمە دەپلا ئۆزگەرتكىلى بولمايدۇ.

cooloff

ئۆزىڭىز تىلغا پۇختا ئەمەسكەنسىز . مەكتەپكە دىگەن ئەلۋەتتە ھالەت بولمامدۇ.

adl228

مېنىڭچە بۇنى كەچىلىكمۇ دېگىلى بولماس ،بەزى پەنلەردە نۇرغۇنلىغان ئۇقۇملار تەتقىقاتچىلار ياكى ئالىملار تەرىپىدىن بەلگىلەپ قۇيۇلغان.مەسىلەن ئورگانىك خېمىيەدىمۇ مددىلانىڭ نامىنى ئاتاشتا گەرچە بىرنەچچە خىل ئاتاش ئۇسۇلى بولسىمۇ ئۇنى بىز ئادەتتە خىمىيە ئالىملىرىنىڭ بلەىلەپ بەرگنى بۇيىچەبىرلا ىىرلا خىل نامنى قوللىنىمىز .

isteqbal

ئىككى تىلنىڭ گىرامماتتىكىسى ئوخشىمايدۇ،شۇڭا ئۇنى تەرجىمە قىلىپ ئۆگەتسىڭىز بولمايدۇ.تىل ئۆگنىشتە ئامال تىلنىڭ ئۆزىنى ئۆگنىش باشقا تىلنىڭ ۋاسىتىسى بىلەن ئۈگەنسە كاللىسى ئېلشىپ كېتىدۇ.

yarun

تىما ئىگىسى ھەر گىز ئۈمۇد سىزلەنمەڭ . گىرامماتىكا قائىدىسى ئۇيغۇر تىلىدىن كىيىن بارىلىققا كەلگەن ،ئەلۋەتتە  جۈملە بۆلەكلىرىنى ئايرىغاندا ئەمەلىي ئەھۋالغا قاراش كىرەك.ئەجىبا ھەم ھالەت ھەم تولدۇرغۇچى بولسا بولمامدىكەن؟

كوڭىل

ئۇيغۇر تىلى گىرامماتىكىسى پۇتۇنلاي قازاق تىلى گىرامماتىكىسىدەن  كېلىپ  چىققان. تەرجىمە قېلىپ الغان.