4-دەرس مەدەنىيەتنىڭ ۋارىسلىق قىلىنىش خارەكتىرى ۋە تەرەققىياتى

oyghakman

دەرس تىمىسى:4-دەرس مەدەنىيەتنىڭ ۋارىسلىق قىلىنىش خارەكتىرى ۋە تەرەققىياتى
                1›ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتكە ۋارىسلىق قىلىش

  
ئوقۇتۇش نىشانى

بىلىم نىشانى:  ئەنئەنىۋى مەدەنىيەت ، ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتكە ۋارىسلىق قىلىشنىڭ مەزمۇنلىرى؛ ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتنىڭ ئالاھىدىلىكى؛ ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتنىڭ رۇلى؛ ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتكە مۇئامىلە قىلىشتىكى توغرا پوزىتسىيە
ئىقدىدار نىشانى:  ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتنىڭ شاكىلى بىلەن مېغىزىنى پەرقلەندۈرەلەيدىغان بولۇش، ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتكە تەنقىدى ۋارىسلىق قىلالايدىغان بولۇش
مۇھىم نوقتا:   ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتكە ۋارىسلىق قىلىشنىڭ مەزمۇنلىرى
قىيىن نوقتا:   ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتنىڭ ئالاھىدىلىكى ۋە رۇلى
ھىسسىيات پوزىتسىيە قىممەت قارىشى نىشانى:  ئوقۇغۇچىلارغا ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتنىڭ قىممىتىنى ھىس قىلدۇرۇش،ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتنى قىزغىن سۆيۈش، ئۆگىنىش ، ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتكە تەنقىدى ۋارىسلىق قىلىش قىزغىنلىقىنى قوزغىتىش،ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتنىڭ قىممىتىگە توغرا مۇئامىلە قىلىش پوزىتىسىيىسىنى تۇرغۇزۇش
ئوقۇتۇش قۇرالى:كۆپ ۋاستىلىق ئوقۇتۇش
ئوقۇتۇش ئۇسۇلى:ھەمكارلىشىپ ئۆگىنىش ئۇسۇلى،مۇھاكىمىلىق ئوقۇتۇش ئۇسۇلى
دەرس تىپى ۋە دەرس سائىتى: ئۇچۇق دەرس،بىر سائەت

ئوقۇتۇش جەريانى

يېڭى دەرسكە باشلاپ كىرىش
‹‹قەشقەر›› دىگەن فىلىم ئارقىلىق يېڭى دەرسكە باشلاپ كىرىلىدۇ.
1.        ئەنئەنىۋى مەدەنىيەت توغرىسىكى قاراشلار(دوسكا خېتى)
‹‹كەلپىن خەلقىنىڭ قەدىمىي يېمەكلىكى ـــ چېپىت›› دىگەن ماتىريال كۆرسىتىلىدۇ
ئەنئەنىۋى مەدەنىيەت دىگەن نىمە؟ ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتكە ۋارىسلىق قىلىشنىڭ مەزمۇنلىرى قايسى تەرەپلەردە ئىپادىلىنىدۇ؟ ئوقۇغۇچىلار بۇ سۇئالغا يۇقارقى فىلىم ۋە ‹‹ كەلپىن خەلقىنىڭ قەدىمىي يېمەكلىكى ـــ چېپىت›› دىگەن ماتىريال ئاساسىدا چۈشەنچىلىرىنى سۆزلەيدۇ.ئوقۇتقۇچى خۇلاسسىلەپ بېرىدۇ.
خۇلاسسسە1:  ئەنئەنىۋى مەدەنىيەت ــــــ ئۇزاق تارىخىي تەرەققىيات داۋامىدا شەكىللەنگەن ھەمدە رىئال تۇرمۇشتا ساقلانغان،نىسبى مۇقىملىققا ئىگە بولغان مەدەنىيەت.
ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتكە ۋارىسلىق قىلىش  ئەنئەنىۋى ئۆرپ-ئادەتلەرگە ۋارىسلىق قىلىش ئەنئەنىۋى قۇرۇلۇشلارغا ۋارىسلىق قىلىش ئەنئەنىۋى ئەدەبىيات-سەنئەتكە ۋارىسلىق قىلىش ئەنئەنىۋى ئىدىيىگە ۋارىسلىق قىلىش  قاتارلىق تەرەپلەردە ئىپادىلىنىدۇ.
‹1›ئەنئەنىۋى ئۆرپ ــ ئادەتلەرگە ۋارىسلىق قىلىش
ئۈچ پارچە سۈرەت كۆرسىتىلىدۇ.ئوقۇغۇچىلار سۈرەتكە ئاساسەن ئۇيغۇرلارنىڭ دەپنە مۇراسىم ئادەتلىرىنى،ئىسىم قويۇش.مىھماندارچىلىققا دائىر ئۆرپ-ئادەتلىرىنى سۆزلەپ بېرىدۇ.شۇنداقلا تۆۋەندىكى سۇئالغا جاۋاپ بېرىدۇ.ئوقۇتقۇچى خۇلاسسىلەپ بېرىدۇ.
ئەنئەنىۋى ئۆرپ-ئادەت دىگەننى قانداق چۈشىنىش كېرەك؟
خۇلاسسە2: ئەنئەنىۋى ئۆرپ-ئادەت ــ مۇئەييەن ئىجدىمائى توپتا ئادەتكە ئايلانغان،ئەۋلادمۇ-ئەۋلاد داۋاملىشىۋاتقان كەيپىيات،قائىدە-يۇسۇن،ئادەتلەرنى كۆرسىتىدۇ.ئۇ ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتنىڭ ئاساسى شەكىللىرىدىن بىرى.
‹2›ئەنئەنىۋى قۇرۇلۇشلارغا ۋارىسلىق قىلىش
ئەنئەنىۋى قۇرۇلۇش ـــ قاتۇرۇلغان سەنئەت.جۇڭگۇنىڭ قەدىمقى زامان بىناكارلىقى ئۆزىنىڭ ئۆزگىچە قۇرۇلما سېستىمىسى ،گۈزەل بەدىئى شەكلى رەڭدار بەدىئىي زىننەتلىرى بىلەن دۇنيا قۇرۇلۇش تارىخىدا شانلىق سەھىپىلەرنى قالدۇردى ھەمدە  جۇڭگۇنىڭ ئەنئەنىۋى مەدەنيىتىنى نامايەن قىلىدىغان مۇھىم بەلگىگە ئايلاندى.
ئىكراندا گۇگۇڭ سارىيى،سەددىچن سېپىلى، بۇددالا سارىيى،قەشقەر ھېيىتكاھ،كىگىز ئۆي قاتارلىقلارنىڭ سۈرەتلىرى كۆرسىتىلىدۇ.
‹3›ئەنئەنىۋى ئەدەبىيات-سەنئەتكە ۋارىسلىق قىلىش
ئەنئەنىۋى ئەدەبىيات-سەنئەتكە ۋارىسلىق قىلىش  مىللى روھنىڭ مەشئىلى.جۇڭگۇ ئەنئەنىۋى مەدەنيىتىنىڭ مۇھىم بەلگىلىرىدىن بىرى.ئۇنىڭغا مول مەزمۇنلىرى يۇشۇرۇنغان بولۇپ ،جۇڭخۇا مىللەتلىرى پارلاق مەدەنيىتىنىڭ مۇھىم تەركىۋى قىسمى.
ئىلىمىزنىڭ ئەنئەنىۋى ئەدەبىيات-سەنئىتىگە دائىرقانداق ئەسەرلەرنى بىلىسىلەر؟
ئۇيغۇرلارنىڭ ئەنئەنىۋى ئەدەبىيات-سەنئىتىگە دائىرقانداق ئەسەرلەرنى بىلىسىلەر؟
قوشنا مىللەتلەرنىڭچۇ؟ ئوقۇغۇچىلار بىلگەنلىرىنى سۆزلەپ بېرىدۇ،ئوقۇتقۇچى ئىكراندا جوڭگۇنىڭ تۆت مەشھۇر كىلاسسىك ئەسىرى، ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ مەشھۇر قەھرىمانلىق داستانلىرى، ئۇيغۇرلارنىڭ مەشھۇر كىلاسسىك ئەسەرلىرى شۇنداقلا بىر قىسىم ھۆسنىخەت،رەسىملەرنى كۆرسىتىدۇ.
‹5›ئەنئەنىۋى ئىدىيىگە ۋارىسلىق قىلىش
ئەنئەنىۋى ئىدىيە دىگەننى قانداق چۈشىنىش كېرەك؟
ئەنئەنىۋى ئىدىيە  ــــ ئۇزاق تارىخ جۇغلانمىلىرىدىن شەكىللەنگەن نەزىريىۋى قاراش،ئىلىم ئىدىيىسى ۋە ئەخلاق قارىشى قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.ئۇ جۇڭگۇ ئەنئەنىۋى مەدەنيىتىنىڭ ئىنتايىن مۇھىم بولغان بىر تەشكىلى قىسمى. ئوقۇغۇچىلارئىلىمىز تارىخىدىكى ئەنئەنىۋى ئىدىيىگە ۋەكىللىك قىلغۇچى كىشلەرنى سۆزلەپ بولغاندىن كىيىن ئوقۇتقۇچى ئىكراندا ئەنئەنىۋى ئىدىيىگە ۋەكىللىك قىلغۇچى شەخسىلەرنىڭ سۈرەتلىرىنى كۆرسىتىدۇ.
2.        بۇگۈنكى كۈندىكى ئەنئەنىۋى مەدەنىيەت(دوسكا خېتى)
ئەنئەنىۋى مەدەنىيەت قانداق ئالاھىدىلىككە ئىگە؟(ئوقۇغۇچىلار چۈشەنچىلىرىنى سۆزلەپ بېرىدۇ،ئوقۇتقۇچى خۇلاسسىلاپ بېرىدۇ)
خۇلاسسە:‹1›   بۈگۈنكى كۈندىكى ئەنئەنىۋى مەدەنىيەت نىسبى مۇقىملىققا ئىگە.ئەۋلادمۇ-ئەۋلات داۋاملىشىش جەريانىدا ئۆزىنىڭ ئاساسى  ئالاھىدىلىكىنى  ساقلاپ قېلىش بىلەن بىر ۋاقىتتا  ئۇنىڭ كونكىرت مەزمۇنى ۋاقىتقا قاراپ ئۆزگىرىپ تۇرىدۇ.
رۇشەن مىللي خارەكتىرگە ئىگە.ئۇ رۇشەن مىللى ئالاھىدىلىك،مىللى ئۇسلۇپ ۋە  مىللى سالاپەتكە ئىگە.ئۇ مىللەتنىڭ مەۋجۇت بولۇپ تۇرىشى ۋە تەرەققى قىلىشنى بىرلەشتۇرۇپ تۇرىدىغان مەنىۋى ۋاستە.
ئوقۇتقۇچى ئىكراندا ئولتۇراق ئۆي،كىيىم كېچەك،تائاملارغا دائىرسۈرەتلەرنى كۆرسىتىدۇ.
‹2›ئەنئەنىۋى مەدەنىيەت ئىجدىمائى تۇرمۇشىمىزدا  قانداق رول ئوينايدۇ ؟(ئوقۇغۇچىلار جاۋاپ بېرىدۇ ئوقۇتقۇچى خۇلاسسسىلايدۇ)
خۇلاسسە:ئەنئەنىۋى مەدەنىيەت ئەگەر ئىجدىمائى تۇرمۇشنىڭ ئۆزگىرىشىگە ماسلىشىپ ،خەلىقنىڭ كۇنسايىن ئېشىپ بېرىۋاتقان مەنىۋى ئىھتىياجىنى ئۆزلۈكسىز قانائەتلەندۈرەلىسە،جەمئىيەت ۋە ئادەمنىڭ  تەرەققىياتىغا تۈرتكە بولىدۇ.ئەكسىچە شۇ پېتى تۇرۇپ ئۆزگەرمىگەن ئەھۋالدا ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتمۇ جەمىيەت تەرەققىياتىغا توسالغۇ بولۇش.ئادەمنىڭ يىتىلىشىگە دەخلى قىلىشتەك پاسسىپ رول ئوينايدۇ.
3.شاكىلىنى چىقىرىپ تاشلاپ،مېغىزىنى قۇبۇل قىلىش(دوسكا خېتى)
ئوقۇتقۇچى دەرسلىك كىتاپنىڭ 51-بىتىدىكى ئىككى خىل قاراشنى ئىكراندا كۆرسىتىپ ئوقۇغۇچىلارنى تۆۋەندىكى سۇئال ئۈستىدە مۇھاكىمىگە تەشكىللەيدۇ.
سىزچە ئەنئەنىۋى مەدەنىيەت رېئال تۇرمۇشتىكى بايلىقمۇ ياكى يۈكمۈ؟
بىز نۆۋەتتە ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتكە قانداق مۇئامىلە قىلىشىمىز كېرەك؟
ئوقۇغۇچىلارقاراشلىرىنى سۆزلەپ بولغاندىن كىيىن ئوقۇتقۇچى ئىكراندا ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتكە مۇئامىلە قىلىشتىكى توغرا پوزىتسىيەنى كۆرسىتىپ چۈشەندۈرۈش ئېلىپ بارىدۇ.
‹‹ شاكىلىنى چىقىرىپ تاشلاپ،مېغىزىنى قۇبۇل قىلىش››،تەنقىدىي ۋارىسلىق قىلىش،قەدىمكىنى ھازىرقى ئۈچۈن خىزمەت قىلدۇرۇش كېرەك. ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتنىڭ رىئال تۇرمۇشتىكى رولىنى دىئالىكتىكىلىق تۇنۇش،ئۇنىڭ جەۋھەرلىرى بىلەن شاكاللىرىنى ئايرىش كېرەك.



دوسكا لاھىيەسى

1.4›ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتكە ۋارىسلىق قىلىش
1.ئەنئەنىۋى مەدەنىيەت ۋە ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتكە ۋارىسلىق قىلىشنىڭ مەزمۇنلىرى
             ئەنئەنىۋى ئۆرپ-ئادەتلەرگە ۋارىسلىق قىلىش
             ئەنئەنىۋى قۇرۇلۇشلارغا ۋارىسلىق قىلىش      
             ئەنئەنىۋى ئەدەبىيات-سەنئەتكە ۋارىسلىق قىلىش  
             ئەنئەنىۋى ئىدىيىگە ۋارىسلىق قىلىش
2. ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتنىڭ ئىجدىمائى تۇرمۇشىتىكى  رولى
3. ئەنئەنىۋى مەدەنىيەتكە مۇئامىلە قىلىشتىكى توغرا پوزىتسىيە

تاپشۇرۇق:  قەدىمقى مەدەنىيەت ئىزنالىرىنى يېزىپ كېلىڭ.

دەرستىن كىيىنكى ئىنكاس: