◆◆بەشتاش بالىلار مائارىپ تورى◆◆Http://Www.BaxTax.Cn◆◆维文专门教育教学资料，全册教案下载，全册课件下载，全册教科书下载，试卷，论文，儿歌，动画片，图片，教育信息网！◆◆

كومراجىۋا

            كومراجىۋا (مىلادى 344- 413 ) بۇددا دىنى دەۋرىدىكى ئۇيغۇر تىبابەت ئەسەرلىرىنىڭ ئاتاقلىق تەرجىمە مۇتەخەسسىسى، بۇددا نوملىرىنىڭ جۇڭگودىكى ئۈچ چوڭ مەشھۇر تەرجىمە پىر ئۇستازىنىڭ بىرى، ئۇيغۇر خەلقىنىڭ مەدەنىيەت تارىخىدىكى ئەڭ دەسلەپكى ئۇلۇغ نامايەندىلىرنىڭ ۋە مۇتەپەككۇر ئالىمى، ئەدىبى.
           ئۇ، 344- يىلى قەدىمكى غەرىبي دىيار كۆسەن (كۇچا) خانلىقىدا دۇنياغا كەلگەن. ئاتىسى كومرايان مۇھىم دۆلەت ئەربابى، ئانىسى جىۋا مەشھۇر تېۋىپ بولۇپ، كۆسەن خانى بەگ چوڭنىڭ سىڭلىسى ئىدى. ئۇ، يەتتە ياشقا كىرگەندە (350- يىلى ) ئانىسى بىلەن بۇددا دىنىغا كىرگەن، زېرەكلىكىدىن كۈنىگە 1000 مىسرادىن نوم تېكىستى ياد ئالغان. توققۇز ياشقا كىرگەندە ئانىسىغا ئەگىشىپ كەشمىرگە بېرىپ بىلىم ئاشۇرغان. 13 يېشىدا يۇرتقا قايتىش سەپىرىدە ئۆزىنى كىچىك كۆرۈپ مەڭسىتمىگەن بىر راھىب كالان بىلەن مۇنازىرلىشىپ، ئۇنى يېڭىپ پۈتۈن غەربىي دىيارغا داڭقى كەتكەن. كۆسەن خانى ئۆزى شەھەر سىرتىغا چىقىپ قارشى ئالغان ۋە دۆلەت ئۇستازى دەپ نام بەرگەن. كۆسەندە ھەر جايلاردىن كەلگەن مۇرىتلار تىزلىنىپ ئولتۇرۇپ ئۇنىڭدىن ساۋاق ئالغان.
          ئۇنىڭ داڭقىنى ئاڭلىغان ئوتتۇرا تۈزلەڭلىكتىكى ئالدىنقى چىن پادىشاھى 383- يىلى كۆسەنگە ئەسكەر ئەۋەتىپ ئۇنى ئالدۇرۇپ كەلگەن، كومراجىۋا گۇزاڭ شەھىرى (ھازىرقى گەنسۇ ۋۇۋىي ) دە 15 يىل تۇرۇپ قېلىپ خەنزۇچىنى مۇكەممەل ئىگىلىگەن. كېيىنكى چىن پادىشاھى 401- يىلى ئۇنى چاڭئەن (ھازىرقى شىئەن ) گە ئالدۇرۇپ كېلىپ، دۆلەت ئۇستازى دەپ ئىززەتلەپ ئىشلەتكەن. كومراجىۋا شاۋياۋيۈەن باغچىسىدا 800 نەپەر شاگىرتقا دەرس بەرگەن ھەمدە 3000 راھىبقا يېتەكچىلىك قىلىپ، جۇڭگو تارىخىدىكى ئەڭ زور كۆلەملىك نوم تەرجىمە قىلىش پائالىيىتى ئېلىپ بېرىپ، 74 پارچە 384 جىلد نوم تەرجىمە قىلغان. ئۇ، شۇ قاتاردا ئۇيغۇر تىبابىتىگە دائىر نۇرغۇنلىغان ئەسەرلەرنى تەرجىمە قىلغان. ئانىسى جىۋانىڭ داڭلىق تىببىي ئەسەرلىرى «جىۋا بەش ئەزا كېسەللىكلىرى توغرىسىدا » ۋە «جىۋا كاپوستاكا » نى تەرجىمە قىلىشتىن سىرت، يەنە 33 جىلدلىق «غەربىي دىيار تېۋىپلىرى ئېيتىپ بەرگەن مۇھىم رېتسېپلار »، ئۈچ جىلدلىق «غەربىي دىيار ئەۋلىيالىرىنىڭ رېتسېپلىرى »، تۆت جىلدلىق «غەربىي دىيار مەشھۇر تېۋىپلىرى توپلىغان مۇھىم رېتسېپلار »، تۆت جىلدلىق «بۇسەتۋا ناگار جۇنانىڭ دورا رېتسېپلىرى » ، ئىككى جىلدلىق «بۇسەتۋا ناگار جۇنانىڭ ئىسرىقلاش ئۇسۇلى »، 2600 جىلدلىق «ھەر يەرلەردىن توپلانغان رېتسېپلار » قاتارلىقلارنى تەرجىمە قىلغان. بۇ ئۇيغۇر تىبابىتى ئەسەرلىرىنىڭ كۆپىنچىسى يوقىلىپ كەتكەن. بۇلارنىڭ ئىچىدە «جىۋا بەش ئەزا كېسەللىكلىرى توغرىسىدا » ۋە «جىۋا كاپوستاكا » دېگەن ئەسەرلەر 19- ئەسىرنىڭ باشلىرىدا چەت ئەللىكلەر تەرىپىدىن دۇنخۇاڭدىكى خۇپىيانە كىتاب ئامبرىدىن ئېلىپ كېتىلىپ، ئايرىم- ئايرىم ھالدا گېرمانىيىدىكى پىروسى باكلاۋىرلار ئىنستىتۇتىدا TIIY49 دېگەن نۇمۇر بىلەن، لوندۇندىكى ھىندىستانغا دائىر ئىشلار كۇتۇپخانىسىدا CHII300 دېگەن نۇمۇر بىلەن ھازىرغىچە ساقلانماقتا.

سىدىق رەھمەت، مۇختار مامۇت مۇھەممىدىلار يازغان «مەشھۇر ئۇيغۇر تېۋىپلىرى » دېگەن كىتابدىن ئېلىندى.