بېتوننىڭ ماسلاشتۇرۇش نىسبەت لايىھەسىنى بېكىتىشتە قويۇلىدىغان تەلەپلەر ۋە ھېسابلاش ئۇسۇلى
بېتوننىڭ ماسلاشتۇرۇش نىسبەت لايىھەسىنى بېكىتىشتىن مەقسەت، بېتونغا لازىملىق سېمونت، قۇم، شېغىل، سۇ ۋە باشقا ئارىلاشمىلارنى مۇۋاپىق ھېساپلاپ، ھەر خىل تېخنىكىلىق كۆرسەتكۈچلەرنى قانائەتلەندۈرۈش ھەمدە ئىقتىسادىي پىرىنسىپقا ئۇيغۇنلاشتۇرۇشتىن ئىبارەت.
بېتوندىكى خام ماتېرىياللارنىڭ تۈرى ۋە سۈپىتى بېتوننىڭ تېخنىكىلىق خۇسۇسىيىتىگە بەلگىلىك دەرىجىدە تەسىر كۆرسىتىدۇ. بېتوننىڭ ماسلاشتۇرۇش نىسبەت لايىھەسىنى بېكىتكەندە، چوقۇم شۇ قۇرۇلۇشنىڭ لايىھە تەلىپى بويىچە ئاساسىي پارامېتىرلارنى ئىنچىكىلىك بىلەن توغرا ھېسابلاپ، پايدىلىنىش قىممىتىنى يۇقىرى كۆتۈرۈش كېرەك.
بىرىنچى، بېتوننىڭ ماسلاشتۇرۇش نىسبەت لايىھەسىنى بېكىتىشتە قويۇلىدىغان تەلەپلەر
1. مۇستەھكەملىك ئۆلچىمىگە يەتكۈزۈش
ئوخشاش بولمىغان قۇرۇلۇشلارنىڭ بېتوننىڭ مۇستەھكەملىكىگە نىسبەتەن تەلىپى ئوخشاش بولمايدۇ. شۇڭا بېتوننىڭ ماسلاشتۇرۇش نىسبەت لايىھەسىنى بېكىتكەندە، ئاۋۋال قۇرۇلۇشنىڭ بېتون مۇستەھكەملىكىگە نىسبەتەن تەلىپىنى كۆزدە تۇتۇش كېرەك.
2. چىدامچانلىق ئۆلچىمىگە يەتكۈزۈش
بېتون قۇيۇلىدىغان تەبىئىي مۇھىت ۋە ئىشلىتىش شارائىتى بېتوننىڭ چىدامچانلىقىغا مۇئەييەن تەسىر كۆرسىتىدۇ. شۇڭا بېتوننىڭ ماسلاشتۇرۇش نىسبەت لايىھەسىنى بېكىتكەندە ئەمەلىي ئەھۋالنى چىقىش قىلىپ، بېتوننىڭ چىدامچانلىقىغا تەسىر كۆرسىتىدىغان ئامىللارنى تولۇق ئويلىشىش كېرەك.
3. ئۆزلىشىشچانلىقى كۈچلۈك بولۇش
بېتوننى قۇرۇلۇشتا بىۋاسىتە ئىشلەتكەندە ئۆزلىشىشىنىڭ ئاسان ياكى قىيىن بولۇشى بېتون سۈپىتى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك بولىدۇ. شۇڭا بېتوننىڭ ماسلاشتۇرۇش نىسبەت لايىھەسىنى بېكىتكەندە، ئۆزلىشىشچانلىق تەلىپى قانائەتلەندۈرۈلۈشى كېرەك.
4. تېجەشلىك بولۇش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلىش
قۇرۇلۇش جەريانىدا ئىمكانقەدەر ئۆز يېرىدىن ماتېرىيال ئېلىش ۋە سېمونتنى تېجەپ ئىشلىتىش ئارقىلىق، بېتون قۇيۇش تەننەرخىنى تۆۋەنلىتىش كېرەك.
ئىككىنچى، بېتوننىڭ ماسلاشتۇرۇش نىسبەت لايىھەسىنى ھېسابلاش ئۇسۇلى
1. بېتوننىڭ سىناق ئۈچۈن تەييارلاش مۇستەھكەملىكىنى ھېسابلاش
بېتوننىڭ ماسلاشتۇرۇش نىسبەت لايىھەسىنى بېكىتكەندە، ئالدى بىلەن بېتوننىڭ سىناق ئۈچۈن تەييارلاش مۇستەھكەملىكى تۆۋەندىكى فورمۇلا ئارقىلىق ھېسابلاپ چىقىرىلىدۇ:
δ546.1+设f=配f
配f − سىناق ئۈچۈن تەييارلاش مۇستەھكەملىك دەرىجىسى (mpa)
设f − بېتوننىڭ لايىھەدىكى مۇستەھكەملىك دەرىجىسى (mpa)
δ − بېتوننىڭ چىدامچانلىق ئۆلچەم پەرقى (mpa)
2. سۇ بىلەن سېمونتنىڭ تەڭشىلىش نىسبىتىنى ھېسابلاش )w/c(
بېتوننىڭ تەلەپتىكى ئۆلچەملىك مۇستەھكەملىكى ۋە چىدامچانلىقىغا ئاساسەن w/c نىسبىتى ھېسابلىنىپ، ئەڭ كىچىك قىممىتى تاللىنىدۇ.
1( مۇستەھكەملىكىگە ئاساسەن سۇ بىلەن سېمونتنىڭ نىسبىتى ھېسابلاپ چىقىلىدۇ.
ecfA = W
ecf.B.A + 配f C
fce − سېمونتنىڭ ئەمەلىي چىدامچانلىقى
B ۋە A − جازا ماتېرىياللارغا مۇناسىۋەتلىك كوئېففېتسېنتلار بولۇپ، چاقما شېغىل بولغاندا 0.48A=، B=0.07 بولىدۇ؛ ساي شېغىل بولغاندا 0.48A=، B=0.33 بولىدۇ.
2) چىدامچانلىق خۇسۇسىيىتىگە ئاساسەن ھېسابلاپ چىقىلىدۇ.
بېتوننىڭ سىڭىشكە قارشىلىق كۆرسەتكۈچى، توڭلاشقا قارشىلىق كۆرسەتكۈچى قاتارلىق تېخنىكىلىق پارامېتىرلارغا ئاساسەن، ئەڭ مۇۋاپىق بولغان w/c نىسبىتى تاللاپ چىقىلىدۇ.
3) يۇقىرىقى ئىككى خىل ئۇسۇل ئارقىلىق ھېسابلانغان سۇ بىلەن سېمونتنىڭ تەڭشىلىش نىسبىتىنى سېلىشتۇرۇش ئارقىلىق ئەڭ كىچىك قىممەت تاللاپ چىقىلىدۇ.
3. بىر كۇب مېتىر بېتونغا كېرەكلىك سۇنىڭ ئىشلىتىلىش مىقدارى (w) نى ھېسابلاش (kg/m3)
بېتونلۇق ئارىلاشمىلارنىڭ ئولتۇرۇش دەرىجىسى جازا ماتېرىياللارنىڭ تۈرى ۋە ئەڭ چوڭ دانچە دىيامېتىرىغا ئاساسەن 1 - جەدۋەلدىن پايدىلىنىپ ھېسابلاپ چىقىلىدۇ.
4. بىر كۇب مېتىر بېتون قۇيۇشقا كېرەكلىك سېمونتنىڭ ئىشلىتىلىش مىقدارىنى ھېسابلاش
W = C
C/W
بۇ فورمۇلا بويىچە ھېسابلاپ چىقىلغان قىممەت 2 - جەدۋەلدە كۆرسىتىلگەن قىممەتتىن چوڭ بولۇشى كېرەك. ئەگەر ئەمەلىي ئىشلىتىلگەن قىممەت جەدۋەلدىكى قىممەتتىن كىچىك بولسا، ئۇ ھالدا جەدۋەلدىكى قىممەت ئاساس قىلىنىپ، شۇ بويىچە ئىشلەپچىقىرىش ئېلىپ بېرىلىدۇ.
5. قۇم نىسبىتىنى ھېسابلاش
قۇم نىسبىتى قۇمنىڭ قۇم - شېغىل تەركىبىدە ئىگىلىگەن نىسبىتىنى كۆرسىتىدۇ. بۇ نىسبەت كۆرسەتكۈچى 3 - جەدۋەلدە كۆرسىتىلگەندەك.
6. بىر كۇب مېتىر بېتونغا كېرەكلىك قۇم بىلەن شېغىلنىڭ مىقدارىنى ھېسابلاش
1) مۇتلەق ھەجىم ئۇسۇلى
1000= a01 + W + G + S + C
WP GP SP CP {
PS = %001 × S
G+S
C، S، G، W − بىر كۇب مېتىر بېتونغا كېرەكلىك سېمونت، قۇم، شېغىل، سۇنىڭ مىقدارى (kg)
CP، PS، PG، PW − سېمونت، قۇم، شېغىل، سۇنىڭ زىچلىقى (g/cm3)
a − گاز قوشۇلۇش پىرسەنتى (%)
SP − قۇم نىسبىتى (%)
2) ئېغىرلىقىنى مۆلچەرلەش ئۇسۇلى
0P = W + G + S + C
PS = %001 × S {
G+S
P0 − بېتونلۇق ئارىلاشمىنىڭ ھەجىم ئېغىرلىقى (kg/cm3)
7. ماسلاشتۇرۇش نىسبىتىنى بەلگىلەش
يۇقىرىقى فورمۇلالار ئارقىلىق ھېسابلاپ چىقىرىلغان سانلىق مەلۇماتلارنى ئىشلەپچىقىرىشتا بىۋاسىتە قوللىنىشقا بولمايدۇ. تەجرىبىخانىدىكى سىناش ۋە تەڭشەش باسقۇچىدىن ئۆتكۈزۈلۈشى كېرەك. بۇ باسقۇچتا ئاساسلىقى لاينىڭ قويۇق - سۇيۇقلۇقى، چاپلىشىشچانلىقى، سۇ ساقلاشچانلىقى، ئايرىلىش دەرىجىسى، بېتوننىڭ ھەجىم ئېغىرلىقى قاتارلىقلار ئۈستىدە سىناق ئېلىپ بېرىلىپ، مۇناسىپ جەدۋەل توشقۇزۇلىدۇ، مۇۋاپىق بولسا ئىشلەپچىقىرىشتا قوللىنىلىدۇ.
پايدىلىنىش جەدۋەللىرى:
1 - جەدۋەل: بىر كۇب مېتىر بېتونغا كېرەكلىك سۇنىڭ ئىشلىتىلىش مىقدارىنى ھېسابلاش جەدۋىلى
چاقما شېغىلنىڭ ئەڭ چوڭ دانچە ماي شېغىلنىڭ ئەڭ چوڭ دانچە بېتوننىڭ
دىيامېتىرى (mm) دىيامېتىرى (mm) ئولتۇرۇش
دەرىجىسى (mm)
150 80 40 20 150 80 40 20
120 135 155 175 105 120 140 160 30 - 10
125 140 160 180 110 125 145 165 50 - 30
130 145 165 185 115 130 150 170 70 - 50
135 150 170 190 120 135 155 175 90 - 90
2 - جەدۋەل: سېمونت مىقدارىنى ھېسابلاش جەدۋىلى
سۇ - سېمونت نىسبىتى جازا ماتېرىياللارنىڭ
ئەڭ چوڭ دىيامېتىرى
0.70 0.60 0.50 0.40 (mm)
42-44 40-28 38-40 36-38 20
36-38 34-36 32-34 30-32 40
30-32 28-30 26-28 24-26 80
26-28 24-26 22-24 20-22 150
3 - جەدۋەل: قۇم مىقدارىنى ھېسابلاش جەدۋىلى
چاقما شېغىلنىڭ ساي شېغىلنىڭ
ئەڭ چوڭ دىيامېتىرى ئەڭ چوڭ دىيامېتى
(mm) (mm)
40 31.5 20 16 40 31.5 20 16 W/C
27-32 28-33 29-34 30-35 24-30 24-30 25-31 26-32 0.4
30-35 31-36 32-37 33-38 28-33 28-33 29-34 30-35 0.5
33-38 34-39 35-40 36-41 31-36 31-36 32-37 33-38 0.6
36-41 37-42 38-43 39-44 34-39 35-39 35-40 36-41 0.7
