ئەتتىرگۈل تارخ بلوگى

版权声明：转载时请以超链接形式标明文章原始出处和作者信息及本声明
logs/40505424.html

ئۇيغۇرلار قةدصمكص شةرق مةدةنصيصتصدة ئۆزصنصڭ يېزصق تصلص ئارقصلصق يۈكسةك مةدةنصيةتنص بةرپا قصلغان قةدصمكص مۇنةۋۋةر مصللةت . ئۇيغۇرلارنصڭ تصلص ئالتاي تصلص سصستېمصسصدصكص تۈركصي تصل ئائصلصسصنصڭ ھون تصلص تارمصقصغا كصرصدۇ . ئۇيغۇر قاغانلصقص دةۋرصدة ئۇيغۇرلار قةدصمكص تۈرك يېزصقصنص قوللانغان .
قةدصمكص تۈرك يېزصقص ئورخۇن دةرياسص ۋادصسصدا تېپصلغان بولۇپ بۇ يېزصقنصڭ شةكلص قةدصمكص شصمالصي ياۋروپادصكص رونصك يېزصقصغا ئوخشاپ كېتصدصغانلصقص ئۈچۈن ئورخۇن - رونصك يېزصقص دةپ ئاتالغان .
تۈرك يېزصقص ئةڭ دةسلةپتة يةنسةي دةرياسصنصڭ يۇقصرص ئېقصنصدا قاما دةرياسص ۋادصلصرصدا ياشصغان قصرغصزلار ئارصسصدا كةڭ تارقالغانصدص . بۇ يېزصق قةدصمكص تۈرك - رونصك يېزصقص دةپ ئاتصلصپ كةلدص . شۇنداقلا بۇ يېزصقتصكص ئاساسلصق تارصخ ئابصدصلصرص موڭغۇلصيصنصڭ ئورخۇن دةرياسص ۋادصسصدا سصبصرصيصدصكص يةنسةي دةرياسص ۋادصلصرصدصن تېپصلغانلصقتصن كصشصلةر ئۇنص ئورخۇن - يةنسةي يېزصقص دةپ ئاتصدص . تۈرك يېزصقص تاۋۇش ئامصلص بصلةن بوغۇم ئارصلصشصپ كةتكةن يېزصق . بۇ يېزصقنصڭ ھةرپص 38 - 40 بولۇپ ئۇنصڭدصكص سةككصز سوزۇق تاۋۇش تۆت قوشۇمچة بةلگة بصلةن ئصپادصلصنصدۇ . تاۋۇش ئصچصدصكص بةزص ھةرپلةر ئوخشاش بولمصغان ئصككص يۈرۈش بةلگة بصلةن ئصپادصلصنصدۇ . شۇڭا ، سوزۇق تاۋۇش ھةرپلصرص خةت ئوتتۇرصسصدا قصسقارتصۋېتصلصپلا قالماستصن ، بةلكص ھةرپ بېشصدا كېلصدصغان سوزۇق تاۋۇشمۇ كۆپ ھاللاردا يېزصلمايدۇ . تۈرك يېزصقص ئادةتتة ئوڭدصن سولغا يېزصلاتتص . ئۇنص سولدصن ئوڭغا يازصدصغانلصرصمۇ بار ئصدص . جۈملصلةر ئادةتتة قوش چېكصت (:) بةلگصسص بصلةن ئايرصلاتتص .
ئۇيغۇرلارنصڭ يېزصق تارصخصدصن قارصغصنصمصزدا قةدصمدصن تارتصپ ھةر خصل يېزصقلاردا پۈتۈلگةن قةدصمكص تارصخصي خاتصرصلةر يېقصنقص زامان ئارخېئولوگصية خادصملصرصنصڭ جاپالصق تةكشۈرۈشلصرص نةتصجصلصرصدصن شۇنص كۆرۈشكة بولصدۇكص ، ئۇيغۇرلارنصڭ يېزصق تارصخصدصن قارصغصنصمصزدا قةدصمدصن تارتصپ ھةر خصل يېزصقلاردا پۈتۈلگةن قةدصمكص تارصخصي خاتصرصلةر يېقصنقص زامان ئارخېئولوگصية خادصملصرصنصڭ جاپالصق تةكشۈرۈشلصرص نةتصجصلصرصدصن شۇنص كۆرۈشكة بولصدۇكص ، ئۇيغۇرلارنصڭ يېزصق تارصخصي كةم ھېسابلصغاندصمۇ 2000 يصلدصن ئارتۇق تارصخقا ئصگة . مۇشۇنداق ئۇزۇن تارصخص جةرياندا ئۇيغۇرلار ( جۈملصدصن باشقا تۈركصي قةلقلةر ) ئصلگصرص - كېيصن بولۇپ قةدصمكص تۈرك يېزصقص ( بۇ يېزصقنص ئورخۇن - يةنسةي يېزصقص ياكص تۈرك - رونصك يېزصقص دةپمۇ ئاتايدۇ ) ، قةدصمكص ئۇيغۇر يېزصقص ، بصراخما يېزصقص ( قةدصمكص قارا شةھةر ۋة قةدصمكص كۇچار يېزصقص دةپ ئاتصلصدۇ ) ، قةدصمكص سۈرصية يېزصقص ، سانسكرصت يېزصقص ( قةدصمكص ھصندص يېزصقص ) ، ئصسلامصيةتتصن كېيصنكص دةۋرلةردة ئةرةب يېزصقص قاتارلصق بصرنةچچة خصل يېزصقلارنص قوللصنصپ ئۆزلصرصنصڭ شانلصق تصل مةدةنصيصتصنص خاتصرصلةپ كةلگةن .
شصنجاڭدا ئېلصپ بېرصلغان ئارخېئولوگصيصلصك تةكشۈرۈشلةردصن شۇ نةرسة ئايانكص ، مصلادصية 5 - ئةسصردة تۇرپان ئويمانلصقصدصكص ئۇيغۇرلار سوغدص ھةرپلةردصن پايدصلصنصپ تۈرك - ئۇيغۇر تصلصنص ئصپادصلةپ يازصدصغان يېزصق ئصسلاھاتص ئېلصپ بېرصپ ، مۇۋةپپةقصيةت قازانغان .
قةدصمكص قةبرصلةردصن تېپصلغان ، ئېنصق مةنبةسص بار بۇ مةدةنصي يادصكارلصقلار بۇ يةكۈننص مۇنازصرصسصز ھالدا ئصسپاتلاپ تۇرۇپتۇ .
جامائةتچصلصككة ئايانكص ، تارصخصي مةنبةلةرنصڭ ئصسپاتلصشصچة ، مصلادصية 5- ئةسصردصلا ئۇيغۇرلار تۇرپان ئويمانلصقصدا قةدصمكص ئۇيغۇر يېزصقصنص ئصشلةتكةن . تارصخصي پاكصتلاردصن كۆرۈشكة بولصدۇكص ، ئۇيغۇرلارنصڭ يېزصق تارصخص ئۇزۇن تارصخقا ئصگة .

مةنبة : ھاجص قۇتلۇق نۇرھاجصنصڭ "قةدصمكص ئۇيغۇرلار ۋة قاراخانصيلار" ناملصق كصتابصدصن .