ﻫازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلىدىكى سۆز ياسىغۇچى قوشۇمچىلار
- يوللانغان ۋاقتى :
- 09-09
- كۆرۈلۈشى:
- 1260 قىتىم
ﻫازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلىدىكى سۆز ياسىغۇچى قوشۇمچىلار
«ﻫازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئىزاﻫلىق لۇغىتى» دە 109 سۆز ياسىغۇچى قوشۇمچە بىرىلگەن. مەن ئىزاﻫلىق لۇغەتتىكى سۆزلەرنى بىرمۇبىر كۆرۈش جەريانىدا يەنە 6 سۆز ياسىغۇچى قوشۇمچىنى ئۇيغۇر تىلىدىكى سۆز ياسىغۇچى قوشۇمچىلار قاتارىغا قوشۇش كېرەكلىكىنى ﻫىس قىلدىم. تۆۋەندە مەن بۇ 115 سۆز ياسىغۇچى قوشۇمچىنى مىسال بىلەن كۆرسىتىپ ئۆتىمەن ﻫەمدە ئىزاﻫلىق لۇغەتتىكى سۆزلەرنى مەنبە قىلىپ تورۇپ ئېلىپ بېرىلغان ئسىتاتىستىكىغا ئاساسەن ﻫەر بىر قوشۇمچىنىڭ ئۈنۈمدارلىقىنى قوشۇمچە قىلىمەن. (قوشۇمچىلار ئۈنۈمدارلىقىغا ئاساسەن تىزىلدى، بىلىك كولۇبىدىكىلەرنىڭ ئىﻬتىياجى كۆزدە توتۇلۇپ قايسى سۆز تۈركۈملىرىگە قوشۇلۇپ قايسى سۆز تۈركۈمىگە تەۋە سۆزلەرنى ياسايدىغانلىقى قىسقارتىلدى، لازىم دېگۈچىلەر مەن بىلەن ئالاقىلاشسا بولىدۇ).
مەن كۆپچىلىكنىڭ سۆز ياسىغاندا كۆپ ئىشلىتىلىدىغان «چى، دان» دېگەندەك ئاشۇ بىر نەچچە قوشۇمچە بىلەنلا چەكلىنىپ قالماسلىقىنى ئۆمىد قىلىمەن.
1. لىق/لىك/لۇق/لۈك...4526... تاغلىق، بايلىق، سەزگۈرلۈك، كۆڭۈللۈك
2. لا/لە/دا/دە/شا/شە/قا...959...ئازاپلا، سايىدا، ئىلگىرىلە، گۈلدۈرلە
3. چى...831...تۆمۈرچى، ئاخباراتچى
4. سىز...724...مەزگىلسىز، بىلىمسىز، جانسىز
5. چىلىق/چىلىك...620...دىﻬقانچىلىق، ئوقەتچىلىك، قىينچىلىق
6. لاش/لەش...561...پاراڭلاش، ۋەدىلەش، يىنىكلەش
7. ما/مە ...348... تارتما، كۆرسەتمە، تولغىما، ئۆتۈشمە
8. چە ...247...سىزىقچە، باغاقچە، غەربچە، ﻫەربىيچە
9. ىدە...193... ۋىڭڭىدە، لىپپىدە
10. لان/لەن... 187... قاناتلان، تىنىچلان، ئادەتلەن
11. ىلدا/ىلدە/ۇلدا/ۈلدە ...179...پاژىلدا، غوڭۇلدا
12. ق/ىق/ئاق/ۇق/ك/ىك/ئەك/ۈك...157... سىناق، تېڭىق، پارلاق، يۈگۈرۈك
13. خانا ...142 ...ئاشخانا، ئىشخانا
14. غۇچ/قۇچ/گۈچ/كۈچ...110...ئۇچلىغۇچ، ئاچقۇچ، قاقشاتقۇچ، باشلانغۇچ
15. ش/ىش/ۇش/ۈش...103...ئالدىراش، جانلاندۇرۇش، ئەسكەرتىش
16. م/ىم/ئام/ئەم/ۇم/ۈم...102...سايلام، كۆكلەم
17. سىمان...99... دولقۇنسىمان، ئادەمسىمان
18. يى/ۋى/ىي...96...دۇنياۋى، ئىنسانىي
19. غۇچى/قۇچى/گۈچى/كۈچى...86...ئوقۇغۇچى، تۈزگۈچى، قىرغۇچى، ئىرىتكۈچى
20. چان...86... ئەمگەكچان، خىيالچان
21. داش...85...ياتاقداش، پىكىرداش، چىگرىداش، مەنىداش
22. غاق/قاق/گەك/كەك...81...پاتقاق، قىچىشقاق، تېيىلغاق، چاپلاشقاق
23. لارچە/لەرچە ...80... گۆدەكلەرچە، مەردلەرچە
24. شۇناس ...72... تىلشۇناس، دىنشۇناس
25. بى...66... بىئەدەپ، بىباﻫا، بىتۇيۇق
26. دار ...65... ئەلەمدار، تەرەپدار، پۇلدار، ۋاپادار
27. چاق/چەك/چۇق/چۈك ...64... تايچاق، ئويۇنچۇق، كۆڭۈلچەك، ماختانچاق، ياسانچۇق، ئۇزۇنچاق، ياخشىچاق
28. نامە ...63... توختامنامە، يىلنامە
29. خور ...59... مىراسخور، تۆﻫمەتخور، پارىخور، ۋىروسخور
30. غى/قى/گى/كى...57...ئاخشامقى، كۈزگى
31. ئانە ...56... دوستانە، ئەخمىقانە، مەغرۇرانە
32. كار/كەر/گەر ...54... خىزىمەتكار، مىسكەر، پىداكار، جەلىپكار
33. غا/قا/گە/كە/غۇ/قۇ/گۈ/كۈ...51... تۇتقا، كۈلدۈرگە، سۆيگۈ، ياڭراتقۇ
34. دى ...49... توزۇندى، چاچراندى، بېقىندى، ئاسراندى
35. ئىيات/ئىيەت ...49... كەشپىيات، قانۇنىيەت
36. باز/ۋاز ...45...كتابباز، دارۋاز، تەرەپباز، سۆلەتۋاز
37. كەش ...45... ﻫارۋىكەش، تەخسىكەش، مېﻬنەتكەش، جاپاكەش
38. چە/ىچە...40...ئارقىچە، بېشىچە
39. لاپ/لەپ ...40... دەريالاپ، مىسقاللاپ، مىڭلاپ
40. مان/مەن ...35... ﻫاجەتمەن، سۆلەتمەن، سۆزمەن، ساداقەتمەن
41. دان ...35... سۇدان، چوكىدان
42. شتۇر/شتۈر/ىشتۇر/ىشتۈر...33... باغلاشتۇر، تۈزەشتۈر
43. ماس/مەس ...33... تويماس، يېڭىلمەس
44. پەرەس ...33... راﻫەتپەرەس، ئەمەلپەرەس
45. ڭغۇ/ئاڭغۇ/ڭگۈ/ئەڭگۈ...30... ئالدىراڭغۇ، چېچىلاڭغۇ
46. غىن/قىن/كىن/غۇن/قۇن/گۈن/كۈن...30...يانغىن، قاچقۇن، ﻫارغىن، كەسكىن
47. سىرا/سىرە...27...سۇسىرا، خەۋپسىرە
48. ئەن/ ...27... قىياسەن، شەخسەن
49. ىست...27... رونامىسىت، ژۇرنالىست
50. گاﻫ ...25... ئارامگاﻫ، جەڭگاﻫ
51. غۇلۇق/قۇلۇق/گۈلۈك/كۈلۈك...24... قۇتراتقۇلۇق، كەلگۈلۈك
52. قىرا/كىرا/كىرە...24 ... شارقىرا، كوركىرا
53. نا...24... نائىنساب، ناتونۇش، ناتوغرا، نامەرد
54. ر/ئار/ئەر/ ي/ئاي/ئەي ...23...قىسقار، ساقاي
55. ماق/مەك ...22...قىسماق، ئىلمەك
56. سىن...21...غەمسىن، خۇدۈكسىن
57. پەرۋەر ...20... ۋەتەنپەرۋەر، مىللەتپەرۋەر
58. ئات... 19... تەسىرات، ﻫايۋانات
59. دەك/تەك... 18... ئوقتەك، ناۋاتتەك، مۇزدەك
60. چىلاپ/چىلەپ ...17... پاقىچىلاپ، كەينىچىلەپ
61. ﻫەم ... 17 ... ﻫەمسۆﻫبەت، ﻫەمنەپەس
62. زار ... 17 ... گۈلزار، چىلانزار
63. لاشتۇر/لەشتۈر ...17 ... ئامبارلاشتۇر، زامانىۋىلاشتۇر
64. ئا/ئە/ئى ... 16 ... قانا، كۈچە، بوشا، تۈزە
65. بەت ...15 ... بەتتەم، بەتنىيەت
66. دىن ... 15 ... تىزدىن، قەدىمدىن
67. غار/قار/قىر/كىر/قۇر/كۈر ... 14 ... سۇغار، باشقۇر
68. چىل ...13 ...خەلىقچىل، ئىقتىسادچىل
69. پۇرۇش ... 13 ... كىتابپۇرۇش، مەيپۇرۇش
70. غۇر/قۇر/گۈر/كۈر ... 12. ... ئۇچقۇر، سەزگۈر
71. چا ...11 ... ئۇرۇقچا، قىزىلچا
72. دارچىلق ...11 ... ئاتىدارچىلىق، خوشنىدارچىلق
73. دۇرۇق/تۇرۇق/دۈرۈك ...11 ... شالدۇرۇق، بويۇنتۇرۇق
74. داق/دەك/دۇق/دۈك ...10 ... قونداق، ﻫاردۇق
75. مىش/مۇش/مۈش ...10 ...قىلمىش، كەچۈرمىش
76. ىزىم ... 10 ... كاپىتالىزىم، بۇددىزىم
77. دۇق/تۇق/تۈك ... 9 ... ئورۇندۇق، قولتۇق، تاشلاندۇق، كەمتۈك
78. ڭ/ئاڭ/ئەڭ ...9 ... قوزغىلاڭ، ئۆتەڭ
79. ئىن/ئۇن/ئۈن ...9 ... ئېقىن، يېغىن
80. شى ... 9 ... داقاڭشى، شالاپشى
81. خان ...9 ... كتابخان، غەزەلخان
82. تاق ...8 ... قىلتاق، شالتاق،
83. ل/ئىل/ئۇل/ئۈل ...8 ... ئاچال، قاتمال
84. چ ...8 ... ئىشەنچ، تايانچ
85. را/رە/ئىرا ...8 ... ﻫاڭرا، مۆرە
86. با/بە ...8 ... بەقۇۋۋەت، بەﻫەيۋەت،
87. بان/ۋەن ...8 ... باغۋەن، ﻫۈنەرۋەن
88. گۇي ...8 ... خوشامەتگۇي، مازارگۇي
89. چا/ﻫە ...7 ... يېپىنچا، چۈشەنچە
90. ۋۇل/ئاۋۇل ...6 ... قاراۋۇل، باقاۋۇل
91. ق/ئىق/ۈك ...6 ...جىمىق، بېسىق
92. ماچ/مەچ ...6 ...تولغىماچ، ئەگمەچ
93. ت/ئىت/ئەت/ئۇت/ئۈت ...6 ...چېكىت، تۇغۇت
94. لاق ...6 ... ئوتلاق
95. پەز ...6 ... ئاشپەز، ساختىپەز
96. غان/قان ...5 ... قاملاشقان، چېقىلغان
97. ئالغۇ/ئەلگۈ ...5 ...توسالغۇ، تۇرالغۇ
98. ئىرقا ...5 ... ئېچىرقا، يېتىرقا
99. بەخىش ...5 ... راﻫەتبەخىش، ئىلﻬامبەخىش
100. قىرى/كىرى ...5 ... تاشقىرى/ئىچكىرى
101. ستان ...5 ... قەبرىستان، گۈلىستان
102. تاڭ/داڭ ...5 ...شورتاڭ، يارداڭ
103. ۇق/ئىق/ئىك ...3 ... يولۇق، ئىچىك
104. ئى ...3 ... ئاخىرى، ﻫامىنى
105.ساز ...3 ... كېمىساز، قۇلۇپساز
106. مەل ...3 ... سۈزمەل،
107. گەرچىلىك ...3 ... ئىغۋاگەرچىلىك، ئادەمگەرچىلىك
108. ىيە ...3 ... ئاپتونومىيە
109. تاراش/تىراش ...3 ...ﻫەيكەلتاراش، تاشتىراش
110. ئاڭغىرا/ئەڭگىرە ...2 ... ياشاڭغىرا، ئىسەنگىرە
111. ئەكە/ئەكەش ...2 ...چۈشەكەش، ئۆچەكەش
112. سىت ...2 ... كەمسىت،
113. گىر ...2 ... باجگىر، جاﻫانگىر
114. مۇر/مۈر ...2 ... ئۆسمۈر
115. سۇق ...1 ... خامسۇق
بۇ سۆز ياسىغۇچى قوشۇمچىلارنىڭ بەزىلىرىنىڭ ئۈنۈمدارلىقى ئىنتايىن تۆۋەن. لېكىن شۇنداقتىمۇ قەدىمدىن تارتىپ ساقلانغاچقا ياكى تىلىمىزدا بىر ئىككى سۆزنىمۇ بولسا ياساشتا ئىشلىتىلىدىغاچقا، كېيىنچە كېڭەيتىش ئىمكانىيىتى بولۇپ قالسا ئەجەپ ئەمەس دەپ قاراپ ﻫەممىنى تەپسىلى كۆرسەتتىم.
مەنبە :بىلىك كۇلۇبى
«ﻫازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئىزاﻫلىق لۇغىتى» دە 109 سۆز ياسىغۇچى قوشۇمچە بىرىلگەن. مەن ئىزاﻫلىق لۇغەتتىكى سۆزلەرنى بىرمۇبىر كۆرۈش جەريانىدا يەنە 6 سۆز ياسىغۇچى قوشۇمچىنى ئۇيغۇر تىلىدىكى سۆز ياسىغۇچى قوشۇمچىلار قاتارىغا قوشۇش كېرەكلىكىنى ﻫىس قىلدىم. تۆۋەندە مەن بۇ 115 سۆز ياسىغۇچى قوشۇمچىنى مىسال بىلەن كۆرسىتىپ ئۆتىمەن ﻫەمدە ئىزاﻫلىق لۇغەتتىكى سۆزلەرنى مەنبە قىلىپ تورۇپ ئېلىپ بېرىلغان ئسىتاتىستىكىغا ئاساسەن ﻫەر بىر قوشۇمچىنىڭ ئۈنۈمدارلىقىنى قوشۇمچە قىلىمەن. (قوشۇمچىلار ئۈنۈمدارلىقىغا ئاساسەن تىزىلدى، بىلىك كولۇبىدىكىلەرنىڭ ئىﻬتىياجى كۆزدە توتۇلۇپ قايسى سۆز تۈركۈملىرىگە قوشۇلۇپ قايسى سۆز تۈركۈمىگە تەۋە سۆزلەرنى ياسايدىغانلىقى قىسقارتىلدى، لازىم دېگۈچىلەر مەن بىلەن ئالاقىلاشسا بولىدۇ).
مەن كۆپچىلىكنىڭ سۆز ياسىغاندا كۆپ ئىشلىتىلىدىغان «چى، دان» دېگەندەك ئاشۇ بىر نەچچە قوشۇمچە بىلەنلا چەكلىنىپ قالماسلىقىنى ئۆمىد قىلىمەن.
1. لىق/لىك/لۇق/لۈك...4526... تاغلىق، بايلىق، سەزگۈرلۈك، كۆڭۈللۈك
2. لا/لە/دا/دە/شا/شە/قا...959...ئازاپلا، سايىدا، ئىلگىرىلە، گۈلدۈرلە
3. چى...831...تۆمۈرچى، ئاخباراتچى
4. سىز...724...مەزگىلسىز، بىلىمسىز، جانسىز
5. چىلىق/چىلىك...620...دىﻬقانچىلىق، ئوقەتچىلىك، قىينچىلىق
6. لاش/لەش...561...پاراڭلاش، ۋەدىلەش، يىنىكلەش
7. ما/مە ...348... تارتما، كۆرسەتمە، تولغىما، ئۆتۈشمە
8. چە ...247...سىزىقچە، باغاقچە، غەربچە، ﻫەربىيچە
9. ىدە...193... ۋىڭڭىدە، لىپپىدە
10. لان/لەن... 187... قاناتلان، تىنىچلان، ئادەتلەن
11. ىلدا/ىلدە/ۇلدا/ۈلدە ...179...پاژىلدا، غوڭۇلدا
12. ق/ىق/ئاق/ۇق/ك/ىك/ئەك/ۈك...157... سىناق، تېڭىق، پارلاق، يۈگۈرۈك
13. خانا ...142 ...ئاشخانا، ئىشخانا
14. غۇچ/قۇچ/گۈچ/كۈچ...110...ئۇچلىغۇچ، ئاچقۇچ، قاقشاتقۇچ، باشلانغۇچ
15. ش/ىش/ۇش/ۈش...103...ئالدىراش، جانلاندۇرۇش، ئەسكەرتىش
16. م/ىم/ئام/ئەم/ۇم/ۈم...102...سايلام، كۆكلەم
17. سىمان...99... دولقۇنسىمان، ئادەمسىمان
18. يى/ۋى/ىي...96...دۇنياۋى، ئىنسانىي
19. غۇچى/قۇچى/گۈچى/كۈچى...86...ئوقۇغۇچى، تۈزگۈچى، قىرغۇچى، ئىرىتكۈچى
20. چان...86... ئەمگەكچان، خىيالچان
21. داش...85...ياتاقداش، پىكىرداش، چىگرىداش، مەنىداش
22. غاق/قاق/گەك/كەك...81...پاتقاق، قىچىشقاق، تېيىلغاق، چاپلاشقاق
23. لارچە/لەرچە ...80... گۆدەكلەرچە، مەردلەرچە
24. شۇناس ...72... تىلشۇناس، دىنشۇناس
25. بى...66... بىئەدەپ، بىباﻫا، بىتۇيۇق
26. دار ...65... ئەلەمدار، تەرەپدار، پۇلدار، ۋاپادار
27. چاق/چەك/چۇق/چۈك ...64... تايچاق، ئويۇنچۇق، كۆڭۈلچەك، ماختانچاق، ياسانچۇق، ئۇزۇنچاق، ياخشىچاق
28. نامە ...63... توختامنامە، يىلنامە
29. خور ...59... مىراسخور، تۆﻫمەتخور، پارىخور، ۋىروسخور
30. غى/قى/گى/كى...57...ئاخشامقى، كۈزگى
31. ئانە ...56... دوستانە، ئەخمىقانە، مەغرۇرانە
32. كار/كەر/گەر ...54... خىزىمەتكار، مىسكەر، پىداكار، جەلىپكار
33. غا/قا/گە/كە/غۇ/قۇ/گۈ/كۈ...51... تۇتقا، كۈلدۈرگە، سۆيگۈ، ياڭراتقۇ
34. دى ...49... توزۇندى، چاچراندى، بېقىندى، ئاسراندى
35. ئىيات/ئىيەت ...49... كەشپىيات، قانۇنىيەت
36. باز/ۋاز ...45...كتابباز، دارۋاز، تەرەپباز، سۆلەتۋاز
37. كەش ...45... ﻫارۋىكەش، تەخسىكەش، مېﻬنەتكەش، جاپاكەش
38. چە/ىچە...40...ئارقىچە، بېشىچە
39. لاپ/لەپ ...40... دەريالاپ، مىسقاللاپ، مىڭلاپ
40. مان/مەن ...35... ﻫاجەتمەن، سۆلەتمەن، سۆزمەن، ساداقەتمەن
41. دان ...35... سۇدان، چوكىدان
42. شتۇر/شتۈر/ىشتۇر/ىشتۈر...33... باغلاشتۇر، تۈزەشتۈر
43. ماس/مەس ...33... تويماس، يېڭىلمەس
44. پەرەس ...33... راﻫەتپەرەس، ئەمەلپەرەس
45. ڭغۇ/ئاڭغۇ/ڭگۈ/ئەڭگۈ...30... ئالدىراڭغۇ، چېچىلاڭغۇ
46. غىن/قىن/كىن/غۇن/قۇن/گۈن/كۈن...30...يانغىن، قاچقۇن، ﻫارغىن، كەسكىن
47. سىرا/سىرە...27...سۇسىرا، خەۋپسىرە
48. ئەن/ ...27... قىياسەن، شەخسەن
49. ىست...27... رونامىسىت، ژۇرنالىست
50. گاﻫ ...25... ئارامگاﻫ، جەڭگاﻫ
51. غۇلۇق/قۇلۇق/گۈلۈك/كۈلۈك...24... قۇتراتقۇلۇق، كەلگۈلۈك
52. قىرا/كىرا/كىرە...24 ... شارقىرا، كوركىرا
53. نا...24... نائىنساب، ناتونۇش، ناتوغرا، نامەرد
54. ر/ئار/ئەر/ ي/ئاي/ئەي ...23...قىسقار، ساقاي
55. ماق/مەك ...22...قىسماق، ئىلمەك
56. سىن...21...غەمسىن، خۇدۈكسىن
57. پەرۋەر ...20... ۋەتەنپەرۋەر، مىللەتپەرۋەر
58. ئات... 19... تەسىرات، ﻫايۋانات
59. دەك/تەك... 18... ئوقتەك، ناۋاتتەك، مۇزدەك
60. چىلاپ/چىلەپ ...17... پاقىچىلاپ، كەينىچىلەپ
61. ﻫەم ... 17 ... ﻫەمسۆﻫبەت، ﻫەمنەپەس
62. زار ... 17 ... گۈلزار، چىلانزار
63. لاشتۇر/لەشتۈر ...17 ... ئامبارلاشتۇر، زامانىۋىلاشتۇر
64. ئا/ئە/ئى ... 16 ... قانا، كۈچە، بوشا، تۈزە
65. بەت ...15 ... بەتتەم، بەتنىيەت
66. دىن ... 15 ... تىزدىن، قەدىمدىن
67. غار/قار/قىر/كىر/قۇر/كۈر ... 14 ... سۇغار، باشقۇر
68. چىل ...13 ...خەلىقچىل، ئىقتىسادچىل
69. پۇرۇش ... 13 ... كىتابپۇرۇش، مەيپۇرۇش
70. غۇر/قۇر/گۈر/كۈر ... 12. ... ئۇچقۇر، سەزگۈر
71. چا ...11 ... ئۇرۇقچا، قىزىلچا
72. دارچىلق ...11 ... ئاتىدارچىلىق، خوشنىدارچىلق
73. دۇرۇق/تۇرۇق/دۈرۈك ...11 ... شالدۇرۇق، بويۇنتۇرۇق
74. داق/دەك/دۇق/دۈك ...10 ... قونداق، ﻫاردۇق
75. مىش/مۇش/مۈش ...10 ...قىلمىش، كەچۈرمىش
76. ىزىم ... 10 ... كاپىتالىزىم، بۇددىزىم
77. دۇق/تۇق/تۈك ... 9 ... ئورۇندۇق، قولتۇق، تاشلاندۇق، كەمتۈك
78. ڭ/ئاڭ/ئەڭ ...9 ... قوزغىلاڭ، ئۆتەڭ
79. ئىن/ئۇن/ئۈن ...9 ... ئېقىن، يېغىن
80. شى ... 9 ... داقاڭشى، شالاپشى
81. خان ...9 ... كتابخان، غەزەلخان
82. تاق ...8 ... قىلتاق، شالتاق،
83. ل/ئىل/ئۇل/ئۈل ...8 ... ئاچال، قاتمال
84. چ ...8 ... ئىشەنچ، تايانچ
85. را/رە/ئىرا ...8 ... ﻫاڭرا، مۆرە
86. با/بە ...8 ... بەقۇۋۋەت، بەﻫەيۋەت،
87. بان/ۋەن ...8 ... باغۋەن، ﻫۈنەرۋەن
88. گۇي ...8 ... خوشامەتگۇي، مازارگۇي
89. چا/ﻫە ...7 ... يېپىنچا، چۈشەنچە
90. ۋۇل/ئاۋۇل ...6 ... قاراۋۇل، باقاۋۇل
91. ق/ئىق/ۈك ...6 ...جىمىق، بېسىق
92. ماچ/مەچ ...6 ...تولغىماچ، ئەگمەچ
93. ت/ئىت/ئەت/ئۇت/ئۈت ...6 ...چېكىت، تۇغۇت
94. لاق ...6 ... ئوتلاق
95. پەز ...6 ... ئاشپەز، ساختىپەز
96. غان/قان ...5 ... قاملاشقان، چېقىلغان
97. ئالغۇ/ئەلگۈ ...5 ...توسالغۇ، تۇرالغۇ
98. ئىرقا ...5 ... ئېچىرقا، يېتىرقا
99. بەخىش ...5 ... راﻫەتبەخىش، ئىلﻬامبەخىش
100. قىرى/كىرى ...5 ... تاشقىرى/ئىچكىرى
101. ستان ...5 ... قەبرىستان، گۈلىستان
102. تاڭ/داڭ ...5 ...شورتاڭ، يارداڭ
103. ۇق/ئىق/ئىك ...3 ... يولۇق، ئىچىك
104. ئى ...3 ... ئاخىرى، ﻫامىنى
105.ساز ...3 ... كېمىساز، قۇلۇپساز
106. مەل ...3 ... سۈزمەل،
107. گەرچىلىك ...3 ... ئىغۋاگەرچىلىك، ئادەمگەرچىلىك
108. ىيە ...3 ... ئاپتونومىيە
109. تاراش/تىراش ...3 ...ﻫەيكەلتاراش، تاشتىراش
110. ئاڭغىرا/ئەڭگىرە ...2 ... ياشاڭغىرا، ئىسەنگىرە
111. ئەكە/ئەكەش ...2 ...چۈشەكەش، ئۆچەكەش
112. سىت ...2 ... كەمسىت،
113. گىر ...2 ... باجگىر، جاﻫانگىر
114. مۇر/مۈر ...2 ... ئۆسمۈر
115. سۇق ...1 ... خامسۇق
بۇ سۆز ياسىغۇچى قوشۇمچىلارنىڭ بەزىلىرىنىڭ ئۈنۈمدارلىقى ئىنتايىن تۆۋەن. لېكىن شۇنداقتىمۇ قەدىمدىن تارتىپ ساقلانغاچقا ياكى تىلىمىزدا بىر ئىككى سۆزنىمۇ بولسا ياساشتا ئىشلىتىلىدىغاچقا، كېيىنچە كېڭەيتىش ئىمكانىيىتى بولۇپ قالسا ئەجەپ ئەمەس دەپ قاراپ ﻫەممىنى تەپسىلى كۆرسەتتىم.
مەنبە :بىلىك كۇلۇبى
