ياردەمچى سۆزلەرنىڭ ئىملاسى
- يوللانغان ۋاقتى :
- 09-09
- كۆرۈلۈشى:
- 891 قىتىم
ياردەمچى سۆزلەرنىڭ ئىملاسى
1.“ئىدى،ئىكەن،ئىمىش“ ياردەمچى پېئىللىرى تۇرغۇن سۆزلەردىن كېيىن كەلسە،ئالدىدىكى سۆزلەردىن ئايرىپ يېزىلىدۇ. مەسىلەن:
ئىدى _ كىتاب ئىدى،قىزىل ئىدى،ئالتە ئىدى،شۇنداق ئىدى….
ئىكەن_ كىتاب ئىكەن،قىزىل ئىكەن،ئالتە ئىكەن،شۇنداق ئىكەن….
ئىمىش _ كىتاب ئىمىش،قىزىل ئىمىش،ئالتە ئىمىش،شۇنداق ئىمىش…..
بۇ ياردەمچى پېئىللار پېئىل تىپىدىكى سۆزلەردىن كېيىن كەلسە، ئالدىدىكى تەركىبكە قوشۇپ يېزىلىدۇ. مەسىلەن:
ئىدى _ ئوقۇغانىدى،بارماقچىدى؛يېزىۋىدى،يازارىدى،يازسىدى….
ئىكەن _ ئوقۇغانىكەن، ئوقۇيدىكەن؛ بارماقچىكەن؛يېزىپتىكەن،يازسىكەن، يازىدىكەن،………..
ئىمىش _ ئوقۇغانمىش،بارماقچىمىش،يازارىمىش
2 .“ مۇ،ما،غۇ،قۇ،ئا،ئە،زە،لا“ ئۇلانمىلىرى سۆز يىلتىزلىرىغا قوشۇلۇپ يېزىلىدۇ. “ دە،ﻫە،يۇ “ ئۇلانمىلىرى ئالدىدىكى سۆزلەردىن سىزىقچە ئارقىلىق ئايرىپ يېزىلىدۇ. مەسىلەن :
ئالدىڭىزمۇ؟ مەنما؟ سىزچۇ ؟ مەنغۇ كېلەرمەن شۇنداققۇ دەيمەن؟
ئېيتىپ بېقىڭا؟ شۇنداق دېگىنە. سەنزە ، كېلىپلا، كۆرۈپلا……….
ئۇ كەلدى – دە،ئولتۇرماي كەتتى.
شۇنداق ئويلاپسەن – دە، كۆرۈپسەن- دە، سەنمۇ يېزىپسەن – دە.
باردۇق- ﻫە . كۆردۇق _ ﻫە. كەتتۇق _ ﻫە .
كەلدى _ يۇ، كەتتى. باردى _ يۇ ئالدى
3.“ بىلەن، ۋە، ﻫەم، ﻫەمدە، ئۈچۈن، ياكى، يا، بەلكى، چۈنكى، ئارقىلىق،ئارقىسىدا، توغرۇلۇق، توغرىسىدا، ئەمما، بىراق، لېكىن……..“ قاتارلىق ياردەمچى سۆزلەرنىڭ ﻫەممىسى ئالدى ۋە ئارقىسىدىكى سۆزلەردىن ئايرىپ يېزىلىدۇ. مەسىلەن:
مەن بىلەن سەن مەن ۋە سەن مەن ﻫەم سەن
سېنىڭ ئۈچۈن سەن توغرۇلۇق مەن ياكى سەن
4.سۈپەتلەرنىڭ ئالدىدا كېلىپ،سۈپەتلەرنىڭ ئاشۇرۇش دەرىجىسىنى بىلدۈردىغان “ پ “ بىلەن ئاياغلاشقان تەركىبلەر سۈپەتكە قوشۇپ يېزىلىدۇ. مەسىلەن:
1.“ئىدى،ئىكەن،ئىمىش“ ياردەمچى پېئىللىرى تۇرغۇن سۆزلەردىن كېيىن كەلسە،ئالدىدىكى سۆزلەردىن ئايرىپ يېزىلىدۇ. مەسىلەن:
ئىدى _ كىتاب ئىدى،قىزىل ئىدى،ئالتە ئىدى،شۇنداق ئىدى….
ئىكەن_ كىتاب ئىكەن،قىزىل ئىكەن،ئالتە ئىكەن،شۇنداق ئىكەن….
ئىمىش _ كىتاب ئىمىش،قىزىل ئىمىش،ئالتە ئىمىش،شۇنداق ئىمىش…..
بۇ ياردەمچى پېئىللار پېئىل تىپىدىكى سۆزلەردىن كېيىن كەلسە، ئالدىدىكى تەركىبكە قوشۇپ يېزىلىدۇ. مەسىلەن:
ئىدى _ ئوقۇغانىدى،بارماقچىدى؛يېزىۋىدى،يازارىدى،يازسىدى….
ئىكەن _ ئوقۇغانىكەن، ئوقۇيدىكەن؛ بارماقچىكەن؛يېزىپتىكەن،يازسىكەن، يازىدىكەن،………..
ئىمىش _ ئوقۇغانمىش،بارماقچىمىش،يازارىمىش
2 .“ مۇ،ما،غۇ،قۇ،ئا،ئە،زە،لا“ ئۇلانمىلىرى سۆز يىلتىزلىرىغا قوشۇلۇپ يېزىلىدۇ. “ دە،ﻫە،يۇ “ ئۇلانمىلىرى ئالدىدىكى سۆزلەردىن سىزىقچە ئارقىلىق ئايرىپ يېزىلىدۇ. مەسىلەن :
ئالدىڭىزمۇ؟ مەنما؟ سىزچۇ ؟ مەنغۇ كېلەرمەن شۇنداققۇ دەيمەن؟
ئېيتىپ بېقىڭا؟ شۇنداق دېگىنە. سەنزە ، كېلىپلا، كۆرۈپلا……….
ئۇ كەلدى – دە،ئولتۇرماي كەتتى.
شۇنداق ئويلاپسەن – دە، كۆرۈپسەن- دە، سەنمۇ يېزىپسەن – دە.
باردۇق- ﻫە . كۆردۇق _ ﻫە. كەتتۇق _ ﻫە .
كەلدى _ يۇ، كەتتى. باردى _ يۇ ئالدى
3.“ بىلەن، ۋە، ﻫەم، ﻫەمدە، ئۈچۈن، ياكى، يا، بەلكى، چۈنكى، ئارقىلىق،ئارقىسىدا، توغرۇلۇق، توغرىسىدا، ئەمما، بىراق، لېكىن……..“ قاتارلىق ياردەمچى سۆزلەرنىڭ ﻫەممىسى ئالدى ۋە ئارقىسىدىكى سۆزلەردىن ئايرىپ يېزىلىدۇ. مەسىلەن:
مەن بىلەن سەن مەن ۋە سەن مەن ﻫەم سەن
سېنىڭ ئۈچۈن سەن توغرۇلۇق مەن ياكى سەن
4.سۈپەتلەرنىڭ ئالدىدا كېلىپ،سۈپەتلەرنىڭ ئاشۇرۇش دەرىجىسىنى بىلدۈردىغان “ پ “ بىلەن ئاياغلاشقان تەركىبلەر سۈپەتكە قوشۇپ يېزىلىدۇ. مەسىلەن:
ئاپئاق،ئاپئاشكارا،كۆپكۆك،سېپسېسىق،قىپقىزىل،دۇپدۇمىلاق،قاپقارا، ياپيېشىل…..
