بىر كىتاب بىر ئالەم پروگراممىسى‹‹يېڭى سانى يوللاندى›› [ئۇلانما كۆچۈرۈش]

بىر كىتاب ، بىر ئالەم (2012-27)
بۇ سانىدا داڭلىق شائىر ،يازغۇچى ئابدۇقادىر جالالىدىن ۋە داڭلىق ئوبزورچى يالقۇن روزى بىلەن بىرلىكتە «مەۋجۇدلۇق تەشنالىقى » دىگەن ناملىق كىتابى ھەققىدە سۆھبەت ئىلىپ بىرىلغان.

بۇ پىروگراممىنى Saztv.cn تورى تەمىنلىگەن.

ئۇستازىمىز ئابدۇقادىر جالالىدىننىڭ ھەر بىر سۆزى تىڭشىغۇچىلارغا ھەقىقى نەپ بېرىدۇ دەپ ئويلايمەن.
ئازات سۇلتان، ئىمىن ئەخمىدى، ئايشەم ئەخمەت، غەيرەت ئاسىم....قاتارلىق ئۇستازلارنىڭ لىكسىيەلىرىنى يەنە بىر ئاڭلاشقا نىسىپ بولسىدى دەپ تىلەيمەن.
ئاتالە رەھمەت سىزگە!

      مېنىڭ ( 2012.07.27 )  يوللىغان تېمام ئۆچۈرۈلىۋېتىلىپتۇ . شۇڭا مۇشۇ پروگراممىنىڭ تېمىسى توغرىسىدىكى سوئالىمنى بۇ يەرگە ئالغاچ كەلدىم .

    پروگراممىدا               :    ‹‹   بىر كىتاب بىر ئالەم    ››          دەپ ئېلىنىپتۇ       ،
    بەزىلەر                    :    ‹‹    بىر كىتاب ، بىر ئالەم ››          دەپ يېزىۋىتىپتۇ   .
    مەن ئويلايمەن          :    ‹‹    بىر كىتاب ــ بىر ئالەم   ››      دەپ يېزىلىشى كېرەكمۇ ـ قانداق ؟ بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   تېۋىلغا تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2012-8-1 22:50  

مەن تۈۋەنچىلىك بىلەن، ئابدۇقادىر مۇئەللىمگە بىر نەچچە ئېغىز گەپ قىلسام دەيمەن. بۇ فېلىمنىڭ ئايرىم تېمىسىدىكى ئىنكاسىممۇ بىللە ئۆچۈپتۇ. ھېچقىسى يوق!

    ئابدۇقادىر مۇئەللىم، لوندۇن ئولېمپىك مۇسابىقىسىنىڭ ئېچىلىش مۇراسىمىغا ئىلگۈرۈپ چىققان بۇ كىتابىڭىزنىڭ چىققانلىقى بىزدىكى مەۋجۇدىيەت ھەققىدىكى قاراشلىرىمىزنى يېڭىلاپ قويسا ئەجەب ئەمەس.
  بىراق، بۇ زىيارەتتە سىز لۇندۇندا "ئىستىقامەت"تە بولغانلىقىڭىزنى قەيت قىپسىز. ئىستىقامەتنى ياۋروپادا قىلغىنىڭزغا تەشەككۇر.
   بىزدە ئۇنداق ئەمەس، بىزدە بۇنداق ئەمەس دەيدىكەنسىز. بۇ سىزنىڭ [پۈتكۈل ئۇيغۇرنى دېگىنىڭىزمۇ؟ مېنىڭچە سىز "بىز ئۇيغۇر خەلقىنىڭ ۋەكىلى" بولىۋاپسىز. مانا بۇ تاختا بېشىغا چىقىپ ساختا ئىلىم زومىگەرلىكى قىلىش دېيىلىدۇ.

   ياۋرۇپالىقلارنىڭ تەرەققىياتىنى بەلگۈلىگەن نەرسىنىڭ شۇ كىشىلەر ياشاۋاتقان تۈزۈلمىدە ئىكەنلىكىنى سىز ئوبدان بىلىپ تۇرۇپ، نېمىشقا دائىملا "بىز" ئۇنداق ناچار، بىز كىيىم سېلىۋېتىمىز، بىز ئاللىقانداق قىلىمىز دەپ ئەيىپنى پۈتۈن مىللەتكە ئارتىپ قۇيۇپ ئۆزىڭىزنى دانىشمەن كۆرسىتىسىز؟! سىز دەۋاتقان كەمچىلىكلەر ۋە ھودۇقۇشلار پۈتكۈل ئىنسانىيەتتە بار ئورتاق خۇي- مىجەز ئەمەسمىدى؟!
   سىز ئۆزىڭىزنى شۇنچە سۆيىسىز ، نېمىشقا ئۇيغۇرنى سۆيمەي سۆكىسىز؟! دەرھال قارىماققا، كىشىلەر سىزنىڭ نۇتۇقلىرىڭىزدىن ھاياجانلىنىدۇ، ئۇنىڭ تەسىرىدە قورققان ئىت تامدىن سەكرىگەندەك ئىش قىلىپ يارىلانسا، سىز قۇتۇقۇزۇپ باقتىڭىزمۇ؟
   سىز ئاغزىڭىزدا، دېگەننى ئۇلار ھەرىكەتكە ئايلاندۇرۇشقا ئامراق. بۇ سىتىخىيلىك روھلىنىش ئۇلارنى ( نەزەرىڭىزدىكى "بىز"نى) بىر توپقا ئايلاندۇردى. خۇددى، كېچىلىك بەزمىخانىدىكى گىلدىڭ كومۇلىچى يەۋالغانلاردەكلا.
   سىز بۇنىڭ ئاقىۋېتىنى ئويلاپ بېقىۋاتامسىز. سىز شۆھرەتكە ئېرىشىپ بولدىڭىز، ئەمدى ئەينى چاغدىكى روھلاندۇرغۇچ گەپلىرىڭىزنى چاندۇرماي، باشقىچە يوسۇندا سۆزلىمىسڭىز، يەنە كونىراپ كېتىسىز. چۈنكى، ئىلىم دەۋرىدە دائىم يېڭىلىق بولۇپ تۇرىدۇ. ياق، دېسىڭىز ئەينى چاغدىكى ئاۋانگارت شائىرلىقىڭىزمۇ، ئۇنى تاشلاپ چىقىۋالغان ۋايىزلىقىڭىزمۇ بۈگۈنكىدەك تېركىشى ئىچىدە "قوغدىشىڭىز" غا مۇھتاج بولۇپ قالىدۇ.
    سىز ھازىرغىچە تېخى، ئۆزگەرمەس ئاقىلانە ماقال- تەمسىلدىن بىرنى ئىجاد قىلالمىدىڭىز. بۇ گېپىم ئېغىر كەتسە، مېنى كىچىكلىك قىلدى دەپ بىلىڭ.

ئىزىز ئاتاۋۇللا  پۇلنى نەخ بىرىدىغانلاردىن. ئۇنى تىللىمايلى، نىسى قويمىغانلار بولسا بولدى. ئابدۇقادىر مۇئەللىم ئۇ كىتابتىن خەۋەر تاپمىغان بولسا خەۋەر  تاپالمىغاندۇ، ئەمما بۇ كىتاب مۆجىزىدەك چىقىپ كىتىپتۇ. بۇ بىر غەلبە.

ئەينى چاغدا بىر تورداش ئىنكاسىىدا بۇ كىتابنىڭ ئابدۇقادىرنىڭ قولىغا تەگكۈزۈلگىنىگە ئاز كەم 3 يىل بولغىلى قالغانلىقىنى دېەپ ئۆتكەن. قانداق خەۋەر تاپمايدۇ.

  پۇلغا كەلگەندە ھالۋىنى يەنىلا ھېكىم يەپ قويدىمىكىن، دەيمەن!

قۇتاد   ئىنكاسقا غەيۋەت ئارلىشىپ قالمىسۇن. بولمىسا بۇ تىما ئۆچۈرۈلۈپ كىتىدۇ. ئەقەللى ئىنكاس يازالماس بولۇپ قالىسىز. خەنزۇچىدە : 太皇上头上动土 دەيدىغان بىر ئاتالغۇ بار. بۇ تىما   ئاشۇ پىروگرامما ئۈستىدە  بولىۋاتىدۇ.
   بۇ ئىنكاسلارنى ئۆچۈرۈۋەتمىگەنلىك بۇ مۇنبەرنىڭ مۇۋاپىقىيىتى. دىققەت قىلايلى.
بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   süzüksu تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2012-8-2 17:44  

قۇتاد ئەپەندى يۇقارىقى ئىككى ئېنكاسىڭىز بەكلا غەيۋەت تۈسنى ئېلىپ قاپتۇ، كۆزۇمگە تۇل خۇتۇنلارنىڭ كۇلۇڭ مەجىلىسىدەكلا بىلىندى.پەيزۋاتلىق كىتاپچىنى تېلغا ئېلىپ قاپسىز ،مەنمۇ شۇ يۇرىتنىڭ نېنىنى يەۋەتقاچ گېپىڭىزنى پەقەت توغرا تاپمىدىم. كىم ئۇنى ئابدۇقادىر مۇئەللىم توغرىلىق كىتاپ ياز ،دىدى.ئۇ كىتاپ يازسا مۇئەللىم نىمە دەپ ئۇنىڭغا رەخمەت دېگۇدەك؟ئېزىز ئۇنىڭغا پۇل بەردىمۇ ياكى بەرمىدىمۇ ئۇنىڭ   غەيۋەتسىمان ئېنكاسىڭىزدكى ئابدۇقادىر مۇئەللىم بىلەن  نىمە مۇناسىۋىتى؟
يەنە بىر تەرەپتىن ئابدۇقادىر مۇئەللىمگە قارىتا ھەممىمىزنىڭ ئوخشاش بولمىغان پىكرى بار ، بۇ پىكىرلەرنى بۇ يەردە دېسەك بولامدۇ ياكى يەنىلا غىت قىسامدۇق، قېنى ئاھۋالغا قارايلى! سىزنىڭ يۇقارىقى ئېنكاسىڭىز 10سائەت ئىچىدە ئۆچۈرۈلمەي تۇرالىسىلا كۆز قارىشىمىزنى ئورتاقلىشىپ باقساق بولىدۇ.

بۇ يەردە گەپ پىراگرامما بىلەن «مەۋجۇدلۇق تەشنالىقى » دىگەن كىتاپ ئۈستىدە بولىۋاتىدۇ.كىتاپنى ئوقىغان بولسىڭىز ئۇنىڭ ياخشى ياكى يامانلىقى ھەققىدە گەپ قىلىڭ،ئوقىمىغان بولسىڭىز ئوقىغانلارنىڭكىنى ئاڭلاڭ! ھە دەپ ئادەم ئۈستىدە ئاقچى - كۆكچى دەپ غەيۋەتكە چۈشۈشكە، بۇ ئارقىلىق غۇم جىدىلى قىلىشقا بىز ئىزچىل قارشى تۇرۇپ كېلىۋاتىمىز.  بەزىلەر بىردەمدىلا ئادەمنى، ئۇنىڭ ئۈستىگە بۇ تېمىغا پەقەتلا مۇناسىۋېتى يوق بىرەيلەننى چىشلەپ - تارتىشقا ئۈلگۈرۈپتۇ. قېنى  10 سائەتتىن كېيىن بۇ «مۇنازىرەڭلار» قانداق داۋاملىشىپ بارىدىكىن؟

مېنىڭ دەيدىغانلىرىم تۈگىدى، سىلەر مېنى غەيۋاەت قىلدى دېگەن بولساڭلار، قاراشلىرىڭلارنى دەڭلار.

  شۇڭا ، بىر قىسىم كاللىسىنى قۇرۇت يېيىشنىمۇ خالىمايۋاتقان بىر قىسىملار بىلەن گەپنىڭ ئۇچىنى باشلاپ ئاياققا چىققىلى بولمايدۇ.
  ماڭا تەربىيە قىلشماي، ئۆزۈڭنى ئۇسۇلىدا گەپ قىلىۋېرىشمەمسەن.

    مۇنبەرگە تېما يوللاش، بولۇپمۇ يېڭى تېما يوللاش مۇنبەر ئەزالىرىنىڭ ئەقەللىي، ئادەتتىكى ئىشى، بىر نەچچە كۇزۇپقا كەلگۈدەك رەھمەت، ھەششقاللىلار بىلەن تېما يوللىغۇچى خىجىل قىلىۋەتمەي، تېمىنىڭ مەزمۇنى توغرىسىدا پىكىر ئالماشتۇرساق ياخشى بولاتتى.
   ئېنتىرنېتىتىكى «مۇنبەر»دېگەن گەپ پىكىر-مۇلاھىزىلەرنىڭ بىر قەدەر ئەركىن، ئازادە بولىشىغا قارىتىلغان. دېمەكچى مەنكى، قۇتاد دېگەن توردىشىمىزنىڭ ئەڭ باشتىكى، ئابدۇقادىر مۇئەللىمدىن سۇئال سورىغان ئىنكاسى خېلى ئەھمىيەتلىك ئىنكاس بولغانىدى. كەينىدىن گەپ ئۇلاپلا ئۇ ئىنكاسنىڭ يۆلۈنىشى بورىۋېتىلدى. بىر ساختىپەز  قويمىچى كىتاپچىنىڭ ئىسمى تىلغا ئېلىنىشى بىلەنلا، بىر مۇنچە كۆتۈرمىچىلەر دەۋرەپ كەتتى. بولمىسا ئابدۇقادىر مۇئەللىمدىن ئۇنچىلىك سۇئال سورىغانغا، شەخسەن ئاشۇ مۇئەللىم رەنجىپ كەتمەيتتى. ئەمىلىيەتتە، ئۇ سۆھبەتلەر تېلىۋېزوردا تەكرار-تەكرار بېرىلىدۇ، تېلېۋېزىيە خادىملىرى كۆپ جاپالار بىلەن فىلىم قىلىپ ئىشلەيدۇ. بۇ ھەممىمىزگە ئايان. ئەمدى بولىۋاتقان سۆھبەتلەرنىڭ مەزمۇنى، ئۇسۇلى، يەتكۈزگەن ئۇچۇرلىرىغا قارىتا تور ئەھلىنىڭ ئانچە-مۇنچە مۇنازىرە قىلىشى نورمال ئىشقۇ؟! بىردەمدە نەسىھەتچىلەر چىقىپ، قانۇن ماددىلىرىنى تەدبىقلاپ، دەللاللاق قىلىپ كەتمىسەكمۇ بولىدۇ بۇنچىلىك گەپلەرگە....

مەن ئابدۇقادىر مۇئەللىمنى يېڭى كىتابى بىلەن تەبرىكلەيمەن. مۇبارەك بولسۇن!
        لېكىن ئەمدىكى مەسىلە شۇ كىتاب بىزنىڭ مەۋجۇتلۇققا بولغان تەشنالىقىمىزنى قاندۇرالامدىكىن. ئاۋۋال كىتابى كۆرۈپ ئاندىن مۇلاھىزە قىلساق بولىدۇ.  لېكىن بىزنىڭ نېمە قىلىدىغىنىمىزنى ئۆزىمىز بەلگىلىيەلمەيمىز، شۇنداقلا بىزنىڭ مەۋجۇدىيىتىمىزگە باغلىق مەسىلىلەر ھەرگىزمۇ ئۆزىمىز تەرىپىدىن بەلگىلەنمەيدۇ. بۇ جەھەتتە زىيالىلىرىمىز قۇرۇق چاقىرىق قىلىش ياكى بىزگە ۋاكالىتەن بىزنىڭ ئۈستىمىزدىن شىكايەت قىلىش بىلەنلا ئىشنى ھەل قىلالمايدۇ... ۋاقتى كەلگەندە قۇربان بېرەلەمدۇ يوق، بۇ تەرىپى نامەلۇم.....
             نېمىلا دېگەن بىلەن ئاۋۋال كىتابنى ئوقۇيلى، ئاندىن نېمە دېيىشسەك دېيىشەرمىز.

تېما ئېنكاسلار ئۆچۈرۈلمىگەن ئىكەن دىمەك ئازتۇلا پىكىر ئالماشتۇرۇش ئىمكانىيىتى بار ئىكەن دىگەن گەپ.
قارىسام مېنىڭ قۇتادنىڭ ئېنكاسىنى غەيۋەت تۈسنى ئېلىپ قالدى دىگەن پىكرىم قۇتادنىڭ شۇنداقلا يەنە بەگيارنىڭ ئاچچىقىنى كەلتۈرگەندەك تۇرىدۇ.ئازراق چۈشەنچە بەرمىسەم بولمىغۇدەك. ھەممىزگە ئايان باش مۇھەرىر بۇ بېكەتىنى ساپ ئەدەبىيات بېكىتى قىلىپ قۇرۇشقا بەك كۈچەۋاتىدۇ،ھەم بۇ يازغۇچىلار جەميىتىنىڭ ئورگان بېكىتى بولغاندىن كىيىن باشقا تازا قىزىپ كېتىدىغان بىكەتلەردەك ئۆزىمىز پىكىر ئالماشتۇرماقچى بولغان ئوبىكىتنىڭ شەخسى ئىشلىرى، ئىجدىمايى مۇناسىۋەت دائىرسىدىكى ئىشلارنى بۇيەرگە سۆرەپ چىقىش چاكىنىلىقتىن باشقا نەرسە ئەمەس!ھېلىقى كىتاپچى،سارتېكىن3000سوم، يەنە مۇئەللىمنىڭ ئاسپىرانىت ئوقۇغۇچىسى توغرىسىدا بەزى گەپلەرنى سۆزلەپ يۈرۈش ساپاسىزلىقتىن باشقا نەرسە ئەمەس،يۇقىرىدىمۇ سۆزلەپ ئۆتتۈم.مۇئەللىم توغرىسىدا ھەممىزنىڭ ئوخشاش بولمىغان پىكىرى بار.بۇ پىكىرلەرنى چىرايلىق يۇسۇندا سۆزلەش،چۈشۈنۈش ئۈچۈن ھەرقانداق ئادەم ئالدىراپ ھېسياتقا بىرىلمەسلىكى ،گەپ-سۆزگە دىققەت قىلىشى كىرەك، ئۇنداق بولمايدىكەن بۇ ئېنكاس ،ياكى تېما ئۆزىنى ئەخلەتخانىدا كۆرىدۇ.