كۇچادا ‹‹كۇماراجىۋا ئەدەبىيات مۇكاپاتى›› تەسىس قىلدى [ئۇلانما كۆچۈرۈش]

بۇ ئەدەبىيات سەنئەت ىشلىرىنىڭ يۈكسىلىشى ئۈچۈن مۇھىم رول ئوينايدۇ

كۇچادا مەشھۇر شەخىسلىرىمىزنىڭ نامى بىلەن ئاتالغان ئەدەبىيات مۇكاپاتىنىڭ تەسىس قىلىنىشى تولىمۇ كاتتا ئىش بولۇپتۇ. كەمىنە بۇنىڭدىن تولىمۇ خۇرسەن بولدۇم!

خەيىرلىك ئىش!

يۈرىكى ئەدەبىيات ئۈچۈن لاۋىلدىغانلار   ياشىسۇن !

بۇ خەۋەردىن مەنمۇ بەك سۆيۈندۈم. مەدەنىيەت سەھاسىگە مۇشۇنداق ئىلھاملار كەم بولمىغاي. بولۇپمۇ تەتقىقاتچىلارنىڭ ئىلمىي ئەمگەكلىرىگە مۇشۇنداق ئىلھاملار كەم بولمىسۇن.

ھەقىقەتەن ياخشى ئىشكەن.

''كۇچا ئۈرۈمچىدىن ئېشىپ كېتىدىغان بولدى''  مۇنداق گەپلەرنى قىلمىساق قانداق؟ ئالىجاناپ ئىستەك بىلەن ھاياجانلانغاندىمۇ كىشىنىڭ كۆڭلىنى بىزەۋىتە قىلىدىغان ئىشلارنى قىلمىساق دەيمەن.

نىھايەت،ﻗﺎﻧﺪﺍﻗﻼ ﺑﻮﻟﻤﯩﺴﯘﻥ ﺋﺎﺧﯩﺮﻯ ﺩﯨﻴﺎﺭﯨﻤﯩﺰﺩﯨﻦ ﻳﯩﺘﯩﺸﯩﭗ ﭼﯩﻘﻘﺎﻥ ﺑﯩﺮ ﺑﯜﻳﯜﻙ ﺋﺎﻟﯩﻤﻨﯩﯔ 1700 ﻳﯩﻠﻐﺎ ﻳﯧﻘﯩﻦ ﺗﺎﺭﯨﺨﻨﯩﯔ ﭼﺎﯓ ﺗﻮﺯﺍﻧﻠﯩﺮﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻛﯜﻣﯜﻟﮕﻪﻥﺳﯩﻴﻤﺎﺳﻰ ﻧﯘﺭﻏﯘﻥﺋﻪﮔﯩﺮﻯ ﺗﻮﻗﺎﻱ ﻳﻮﻟﻼﺭ ﯞﻩ ﺟﺎﭘﺎﻟﯩق ئەجىر-مېھنەتلەر ئارقىلىق ﺋﺎﺧﯩﺮ ﻗﺎﻳﺘﺎ ﻧﯘﺭﻻﻧﺪﯗﺭﯗﻟﯘﭖ ، ئالىم ھەققىدە مەخسۇس ﺋﻪﺳﻪﺭ ﻳﯧﺰﯨﻠﯩﭗ ھەم دەرسلىككە كىرگۈزۈلۈپ، كۇماراجىۋادىن ئىبارەت بۇ دۇنياۋى مەشھۇر ئالىمنىڭ  ﺋﻪﯞﻻﺗﻠﯩﺮﻯ ﺗﻪﺭﭘﯩﺪﯨﻦ ﺋﯘﻧﺘﯘﻟﯘﭖ ﻛﯧﺘﯩﺶ ﺧﻪﯞﯨﭙﯩﮕﻪ ﺧﺎﺗﯩﻤﻪ ﺑﯧﺮﯨﻠﺪﻯ .
ۋاھالەنكى ،ماتېرىيال مەنبەسى قىس ، ئۇچۇر –ئالاقە راۋان بولمىغان ئەشۇ يىللاردا ھۆكۈمەتتارماقلىرىدىن بىر تىيىن راسخوت تەلەپ قىلماي تۇرۇپ ئۆز يېنىمدىن پۇل چىقىرىپ گەنسۇ، سەنشى، بېيجىڭ قاتارلىق ئۆلكە-شەھەرلەردىن كىتاب ماتېرىياللىرىنى سېتىۋېلىپ؛ مۇناسىۋەتلىك  لۇغەت مەنبەلىرى  كەم بولغان ئەھۋالدىمۇ قەدىمكى زامان خەنزۇتىلىغا چېتىشلىق بىر قىسىم تارىخى تېرمېنلىرىنى توغرا مەنىسى بويىچە ئىپادىلەشتە قىيىنچىلىققا يولۇقسام ئېرىنمەي شۇساھەدىكى خەنزۇ زىيالىيلىرىنى ئاتايەن ۋېلىسپىت ياكى پىيادە بېرىپ ئىزدەپ تېپىپ ئۇلاردىن ياردەم سوراپ؛ بىر قىسىم قەدىمقى نوم-بېتىكلەرنىڭ نامىنى ئۇيغۇرچەبېكىتىشتە ئۇچرىغان قىيىنچىلىقلىرىنى ئۈرۈمچىدىكى ساۋاقداشلىرىمغا خەت يېزىپ ،ساۋاقداشلىرىم  ئاتايەن ئالاقىدارمۇتەخەسىس -ئالىملارنىڭ ئالدىغا بېرىپ ياردەم سوراپ جاۋاپ ئېلىپ، ساۋاقداشلىرىمنىڭ جاۋابىدىن يەنە خەت ئارقىلىق خەۋەردار بولۇپ؛ 13يىل ۋاقىت سەرىپ قىلىپ مىڭ بىر بالالىقتا يورۇقلۇققا چىقارغان ئەشۇ ئىلمىي ئەمگەك مېۋىسى يارلىك ھۆكۈمەت تەرىپىدىن ئانچەنەزەرگە ئېلىنمىدى. ئەشۇ ئىلمىي ئەمگەك بەدىلىگە كەلگەن بىر مىڭ 300يۇەن قەلەم ھەققىنى 13يىلغا چاچسا يىلىغا ئاران يۈز يۇەندىن توغرا كەلدى دېگەن گەپ. ئەشۇئازغىنە پۇل بىر ئادەمنىڭ 13يىللىق ئىزدىنىشىگە قانچىلىك دال بولماقچى؟ ئۇ ھەتتا كىتاب-ماتېرىيال، پوچتا ھەققى، قەغەز ،سېيا پۇلى ئەمەس ئاددىيسى ماتېرىيال نۇسخىلاشقىمۇ  يېتەمدۇ- يوق؟
-ئۆمەرجان ھەسەن بوزقىر.
بۇ مۇكاپات بوزقىر ئاكام تەتقىق قىلغان چاغلاردا،ئۇيۇشتۇرۇلغان بولغان بولسا بەك ياخشى بولاتتى،ئەپسۇس.......ھاللا،بۈگۈنكى كۈندە مۇكاپات سوممىسى ھەقىقەتەن يۇقۇركەن،مۇشۇنداق بوزقىر ئاكامدەك جاپاغا چىدايدىغان،پىيادە ۋە ۋېلسىپىت مىنىپ،كۈشەنسۇناسلىق تەتقىقاتى قىلىپ،كۇماراجىۋا توغۇرلۇق يازما يازىدىغانلار يەنە چىقارمۇ؟بوزقىر ئاكامنىڭ ئەجرىنى ئۇنتۇپ قالمايلى،بارلىق يازغۇچىلار بوزقىر ئاكامنىڭ بۇ خسلىتىدىن ئۆگىنىشى كېرەك.
چەتكە قېقىلىش،ئاقسۇدا ئەسەر ئېلان قىلىش ھوقۇقىنى چەكلىگەن بەزى زوراۋان باشلىقلارنى بىر نەرسە قىۋاتسا دەيمەن....
سىلەر بۇ يازغۇچىلار مۇنبىرىنى نېمىگە قۇردىڭلار؟سىلەرمۇ كۈچىڭلارنى چىقىرىپ،شىنجاڭ يازغۇچىلار جەمىيتىدىن باشقۇردىغان قانۇنلۇق تور بەت بولغاندىكىن،نېمىشقا بوزقىرنىڭ ئاقسۇدىكى ئەدەبىي-سەنئەت پالىيىتىگە قاتنىشىش،ئاقسۇدا ئەسەر ئېلان قىلىش ھوقۇقىنى چەكلىگەن ئىشىنى نېمىشقا ئەسلىگە كەلتۈرمەيسىلەر؟
يازغۇچىلار مۇنبىرىگە شۇنى دېمەكچى،ئەگەر خەلققە ھەقىقىي كۈيۈمىڭلار بولسا،سىلەرنىڭ ئۇ ئىشنى قىلىشقا كۈچىڭلا يېتىدۇ،يازغۇچىلار جەمىيتىدىكى غوللۇق رەھبەرلەر بىلەن ئالاقىلىشىپ،بوزقىر ئەپەندىنىڭ ئەسەر يېزىقچىلىقىنى چەكلىگەن شۇ ئاقسۇ ۋىلايىتىدىكى قىلغان كادىرلارنىڭ ئەدىۋىنى بېرىڭلار.بوزقىرنىڭ ئاقسۇدىكى ئەسەر ئېلان قىلىش ئەركىنلىكىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈپ قۇيۇڭلار.مۇنبەر دېگەننى بىكارغا قۇرمايمىز،قۇرۇق گەپ ساتقاننىڭ پايدىسى يوق،خەلقنىڭ،يازغۇچىلارنىڭ ئاھۇ-زارىنى تىڭشاپ قويغۇلۇق،بولمىسا،ياخشى بوپتۇ،رەخمەت دەپ قۇرۇق گەپ ساتقاننىڭ پايدىسى  بىزگە قىلچىلىك پايدىسى يوق،مۇشۇنداق ئىشنى نېمىشقا ئويلىمايسىلەر،سىلەر يازغۇچىلار جەمىيتىگە قانداق كىرگەن؟يازغۇچىلار جەمىيتىگە ئەزا بۇلۇپ،جەمىيتىمىزدىكى مۇشۇنداق ئادالەتسىزلىك،زوراۋانلىق ئىشلىرىغا نېمىشقا مۈشۈكتەك كۆزۈڭلىنى يۇمۇسىلەن،يازغۇچى دېگەن دەۋر روھىنىڭ ئەينىكى،ئىتىپاقلىق،ئىنتىلىش،مىللەتكە بولغان ساداقەتمەنلىكنى ئىشقا ئاشۇرۇش ئۈچۈن،ھەممە كىشى قولنى-قولغا تۇتۇپ تەڭ ئىلگىرلەش كېرەك.زىيالىيلارنى  خەلق توپىدىن ئايرىۋاتقان ئىشنى كۆرۈپ،كۆڭلۈم شۇنداق يېرىم بولدى،ھېلىمۇ تور دۇنياسى باركەن،بوزقىر ئاكام كېچىنى-كۈندۈزگە ئۇلاپ،خەلق ئۈچۈن جاپالىق خىزمەت قىۋاتىدۇ،بىز بىلىشكە تېگىشلىك بىلىملەرنى يەتكۈزۋاتىدۇ.
گېپىم ئېغىر كەتتى،چەكلىۋاتساڭلارمۇ چاتىقىم يوق،ھەق گەپنى مەن شۇنداق قوقماي دەيدىغاندىن،ئىنكاسىمنى ئۆچۈرمەڭلار،كاللاڭلارنى ئوبدان سىلكىپ،مەن دېگەن گەپلەرنى ئويلاپ باقارسىلەر مۆھتۈرەم يازغۇچىلار جەمىيتىنىڭ رەھبەرلىرى....ئاللاھ يۇلۇڭلارنى ئۇچۇق قىلسۇن!

ئەزىز تورداشلارنىڭ «كومىراجىۋا ئەدەبىيات مۇكاپاتى» مۇناسىۋىتى بىلەن خۇش بولغانلىقىدىن، «كۇچالىقلار»نىڭ قەدىمىگە مەدەت-ئىلھام بەرگىنىدىن ۋە ئىشەنگەنلىكىدىن كۇچالىق بولۇش سۈپىتىم بىلەن خۇش بولدۇم. رەھمەت سىلەرگە!
ئىنىمىز ئېلشاتنىڭ سۆزىدىن يۈزۈم قىزاردى، ئۇنىڭ بىزگە بولغان ئىشەنچى زىيادە بولسىمۇ، يەنىلا ئۈرۈمچىدىن ئىبارەت ئىلىم ھاۋاسى قويۇق بولغان شەھەرگە سېلىشتۇرۇش بىزگە تېخى يىراق. «كۈسەن مەدەنىيىتى» ژۇرنىلى مۇشەققەتلىك سەپەرلەر بىلەن بۈگۈنكى ھالغا كەلگەن بولسىمۇ، بۇ ژۇرنال كۇچالىقلارنىڭلا ئەمەس، ھەممىمىزنىڭ ژۇرنىلى، ئەدەبىياتنىڭ ژۇرنىلى. بۇ ژۇرنال يەنىلا ھەممىمىزنىڭ ئورتاق كۆڭۈل بۆلۈشى ۋە ئىلھام-مەدەتلىرىگە مۇھتاج.

«كومىراجىۋا ئەدەبىيات مۇكاپاتى»نى ئاخىرغىچە ياخشى، ئەمەلىي ئېلىپ بېرىش ھەممىمىزنىڭ ئۈمىدى. شۇڭا مېنىڭچە، كىم بولۇشىدىن قەتئىي نەزەر ئەجىر-تۆھپىسى مۇكاپاتلاش ئۆلچىمىگە چۈشسىلا، مېھنەت-تەرى يەردە قالمايدۇ.

مارشال ئىنىم :
مەن سىزنىڭ ئىنكاسىڭىزدەك پىكىرلەرنى كۆپ ئاڭلاپ كەتتىم . شۇنى بىلىۋالغۇم بار : بوزقىر ئەپەندىنىڭ ئاقسۇدا ئەسەر ئېلان قىلىشىنى چەكلىگەنلىك توغرىسىدا بىرەر مەمۇرى ئورۇن ياكى ئەدەبىيات - سەنئەت تەشكىلاتلىرىنىڭ قانۇنلۇق يازما ئۇقتۇرۇشى ياكى ھۆججىتى بارمىكەن ؟ ... ھەقىقەتەن مۇشۇنداق چەكلەش ئۇقتۇرۇشى بولسا ، ئاندىن كېيىنكى يوللارنى راۋانلاشتۇرۇش ھەققىدە ئىزدەنگىلى بولىدۇ ...

http://bbs.misranim.com/thread-72822-1-1.html
ۋاقتىڭىز يەتسە،بۇ تېمىنى كۆرۈپ بېقىڭ،شۇ تېمىدا ھەممىسى بار......

ئەدىبىيات ئاشنالىرى ئۈچۈن ھەقىقى بەيگە مەيدانى دىگەن مانا مۇشۇغۇ ھە ....

بۇ پائالىيەتتىن تولىمۇ خۇشال بولدۇم، كۇچا مەدەنىيتى ھەققىدە ئىزدىنىۋاتقان يازغۇچىلارغا زور ئىلھام بولغىدەك.  بۇ پائالىيەتنىڭ مەڭگۈلۈك داۋاملىشىشىنى ئۈمىد قىلىمەن.

ناھايتى ئورۇنلۇق سۆزلەپسىز،  بوزقىر ئاكامنىڭ ئەسەرلىرىنى ياقتۇرۇپ ئۇقۇيمەن، ئاقسۇدىكى تەھرىراتلارنىڭ قارارى ئورۇنلۇق بولماپتۇ،  بوزقىر ئاكىنىڭ ئاقسۇدىكى نەشىرياتلاردا ئەسەر ئېلان قىلىش، ئەدەبىيات ـ سەنئەت پائالىيەتلىرىگە قاتنىشىش ھۇقۇقىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش كىرەك، بولمىسا يازغۇچىلار مۇنبىرى بىۋاستە يازغۇچىلار جەمىيىتى تەرىپىدىن باشقۇرىلىدىغان قانۇنلىق  تور بەت بولسىمۇ  ئېتى ئۇلۇغ، سۇپىرىسى قۇرۇق بىر جاي بۇلۇپ قالىدۇ. مەن كۇچانىڭ كۈسەن دىيىلىدىغانلىقىنى تۇلۇقسىزدىكى دەرسلىكىمدە بوزقىر ئاكىنىڭ ماقالىسىنىڭ قىسقارتىلغان بۆلىكىنى ئۇقۇغاندىن كېيىن ئاندىن بىلگەن، دىمىسىمۇ كۇماراجىۋا ھەققىدىكى تەتقىقاتلار ئاز، ئاساسلىق سەۋەبى يۇقىرىقى ئىنكاسىڭىزدىكى بوزقىر ئاكىنىڭ سۆزلىرى بولسا كىرەك، قوللايدىغانلار يىتەرلىك ئەمەس.  ھازىر بۇ پائالىيەت چىقىپتۇ، ئەمدى بۇ ھەقتە تەتقىق قىلىدىغانلارغا يېڭى بىر يول ئېچىلدى. بۇ ئىشنىڭ ئاخىرىنىڭ خەيىرلىك بۇلىشىنى تىلەيمەن.

مارشال ئىنىم ، سىزنىڭ  نەزەردە تۇتقىنىڭىز مۇشۇ پاكىتلارمۇ؟
...................
[يەرلىك دائىرىلەر نېمە ئۈچۈندۇر مەركەزدە ئىشلەش سالاھىيىتىگە ئېرىشكەن ، ئەسەرلىرى دۆلەت دەرىجىلىك مۇكاپاتلارغائېرىشكەن، دەرىسلىك كىتابلارغا كىرگۈزۈلۈپ ئوتتۇرا-باشلانغۇچ مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىغا ئۆتۈلۈۋاتقان مەندەك بىر قانۇنلۇق گىراژداننىڭ « جۇڭخۇاخەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئاساسىي قانۇنى »بەرگەن مۇقەددەس ئاپتورلۇق ھوقۇقىمنى چەكلەپ ، يەرلىكتە نەشىر قىلىنىۋاتقان «ئاقسۇئەدەبىياتى»دا ئەسەر ئېلان قىلىش ۋە يەرلىك ئەدەبىيات –سەنئەت تەشكىلاتلىرى تەشكىللىگەن تۈرلۈك يىغىلىشلارغا قاتنىشىش ھوقۇقۇمنى بوغدىr........