بىزنىڭ ئەدەبىياتتىن كۈتىدىغىنىمىز--- نۇربەگ [ئۇلانما كۆچۈرۈش]

مېنىڭ كەسپىم تەبئىي پەن، ئەدەبىيات قوشۇمچە كەسپىم ئەپەندىم. لېكىن، مەن شەخسەن ئەدەبىياتنىڭ ئادەم تەربىيەلەش رولىغا ئىشەنمەيمەن. ئىنكار قىلىمەن دېسىڭىز، قاراشلىرىڭىزنى ئوتتۇرىغا قويۇڭ. مەنمۇ ئۆز قارىشىمنى ئوتتۇرىغا قويىمەن.

ئەدەبىياتنىڭ ئادەم تەربىلەش رولىغا ئىشەنمەيدىغان «تەڭرى»قۇت بىلەن «پۇت ئات» نىڭ پىكرىدە ماھيەتلىك پەرىق يوق ئىكەن!

  ھۆرمەتلىك تەڭرىقۇت، سىز مېنىڭ گېپىمنى يەنە بىر ئوقۇپ بېقىڭ. ئەندىن گېپىڭىزنى تۈزلىسىڭىز مەن تۈرلەپ سىزگە چۈشەندۈرۈپ قۇياي.

ب

.ئەدەبىيات ئادەم تەربىيلىمەيدۇ ، ئادەمنىڭ ئەسلى ماھايىتىنى يورۇتۇپ بېرىدۇ ،ئەدەبىيەت ئادەم تەربىيلەيدۇ دىيىلسە ئۇنىڭدا ئوقۇغۇچى يازغۇچىنىڭ ئىدىيىسىنى قۇبۇل قىلىشى كېرەك ، بۇنىڭ ئۈچۈن يازغۇچىدا ئادەم تەربىيلىگۇدەك سالاھىيەت تەييارلاندىمۇ يوق ، بۇنىڭغا قاراش مۇھىم بولىدۇ ، بىراق شەيتان شېرىك بۇلۇپ كەتكەن ھازىرقى زاماندا قايسى يازغۇچى بۇ شەرتكە تولۇق چۈشەلەيدۇ ،دىمەك مۇشۇ يولنى بويلاپ يازغۇچىنىڭ شەخسىيىتىنى سۈرۈشتۈرۈشكە توغرا كېلىدۇ ، بىزدە يازغۇچىنىڭ ئىدىيىسى سىڭدۈرۈلگەن توقۇلمىلارغا مەست بۇلۇپ ،تۇرمۇشىنى يازغۇچى ياراتقان ھىكايىدىكى ۋەقەللىككە سېلىۋالدىغان ئوقۇرمەنلەر تۈركۈملەپ بارلىققا كەلدى ھەم كەلمەكتە .رىئالىزىم ھېكايىلىرىنىڭ ئەمىلىيەتتە يازغۇچىنىڭ كۆڭۈل قويۇپ ئورۇنلاشتۈرشىدىن بارلىققا كەلگەن ساختا ۋەقەلەرنىڭ ئۇستۇلۇق بىلەن قوراشتۈرلۈپ داۋامىدائاجايىپ يۈكسەك شۇئارلار بىلەن ئاياقلىشىدىغان ئۇلۇك قېلىپقا چۈشۈپ قېلىشى ئارقىسىدا ساختا رىئالىزىمغا ئايلىنىپ قېلىپ ،پىروزا يېزىقچىلىقى قاراڭغۇ يولغا كىرىپ قالدى ، مەلۇم ھېكايىنى ئوقىساق بېشىنى ئوقۇپلا يېشىمنى پەرەز قىلىپ بولالايمىز ،

يازغۇچىلىرىمىز ھىكايىلىرىنىڭ ۋەقەلىك قۇرۇلمىسىدا پىرسۇناژلىرىنىڭ ھەركەت، تاشقى قىياپەت تەسۋىرىگە كۆڭۈل بۇلۇپ ئۇلارنىڭ ئىچكى دۇنياسىنى يورۇتۇپ بېرىشكە سەل قارىدى ، ياكى نوقۇل  سىرتقى تەسۋىرگىلا كۈچەپ ،تاشقى بايان ئارقىلىق ماھايىتىنى يورۇتۇشقا ئۇرۇندى ، بۇ پىرسۇناجلارغا بولغان ئادالەتسىزلىك ،

ھەر بىر ئادەمنىڭ ئىچكى دۇنياسىدا قاراڭغۇ بىر بۇلۇڭ ساقلانغان بولىدۇ، بۇ قارا بۇلۇڭ باشقىلارغا ئاشكارلاشقا بولمايدىغان ، بىراق قازمىسا قەتئىي بولمايدۇ
   بۇنىڭغا دەل قاراپ يېزىلغان ئەسەرلەردىن چىن ئادەملەرنىڭ خارەكتىرىنى تېپىش ۋە تىپ قىلىپ قەلبىدىن غايىبانە ئورۇن بېرىشكە ئېرىشەلمىگەن ئوقۇرمەنلەر ئەدەبىياتنى ھەرخىل چۈشەندى.
1- ئىدىيە تارقاتتى- دېگۈچىلەر
2- ئادەمنى بۇزىدۇ-دېگۈچىلەر
3- ئادەمنى يېتەكلەيدۇ، تەربىيەلەيدۇ-دېگۈچىلەر
4- بەزى ئەسەرلەر بولۇلىدۇ، بەزىلىرى يارىمايدۇ-دېگۈچىلەر
5- چەتئەلنىڭكىگە يەتمەيدۇ دېگۈچىلەر
6- تىپ يوق- دېگۈچىلەر.
7- ئەدەبىياتنى كەسىپ دېەۋەلغۇچىلار...ۋەھاكازا

   ئەمدى باشتىن كېلەمدۇق!

بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   qutad تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2012-7-6 19:20  

ئەدەبىياتنىڭ بىزدىن كۈتىدىغانلىرىمۇ بارمۇ؟

ئەدەبىياتنىڭ بىزدىن كۈتىدىغىنى كۆلچى بۇرادەردەك ئېسىل ھېكايە يازىدىغانلارنىڭ ئۆزىنى تاشلىۋەتمەسلىكىنىلا كۈتىدۇ!

بىزنىڭ يىتىلدۈرگەن قىممەت قاراشلىرىمىزغا ئەدەبىياتنىڭ سايىسى چۈشمىگەنمۇ...؟

نەۋقۇت ياخشى بىر پىكىر يۈنىلىشى ئېچىپتۇ. ئەدەبىياتتا قىممەت قارىشى ۋە ھالقىما قىممەت قارىشى نۇقتىسىدىنمۇ سۆز ئېچىش، ئاچقاندىمۇ راۋۇرۇس قاتلام بۇيىچە پىكىر قىلىپ بېقىش زۆرۈر. بۇ ئاخىرىدا يازغۇچنىڭ قىممەت قارىشدىن تارتىپ تاكى ئىتقادقىچە چېتىلىدۇ. بۇ ئەدەبىياتنىڭ  تەسۋىرلەش دائىرىسىدىكى پىسخىكىلىق مەسىلىلەردىن تاكى ئىنساننىڭ قىممەت قارىشىغىچە دائىرسىزلىشىدۇ.

  

مۇھەممەتجان راشىدىننىڭ ‹‹ سەن يوق ›، نامىلىق تېكىستىگە  ئىشلەنگەن ناخشنى ئاڭلاپ  ئاشخانىسىدا خېمىر  يۇغۇرىۋاتقان  بىر  چوكان(  ئەسلى  بۇ چوكان ئانىسى  بىلەن  ئۇرۇشۇپ قېيداپ يېنىپ  كەلگەن  ئىكەن)  قولى خېمىر  يۇقى  ھالدا  يۈگۈرگەن  پېتى ئانىسىنىڭ  قېشىغا  بېرىپ  يىغلاپ  كەچۈرۈم  سورىغان ئىكەن. بۇ  مېسالنى كەڭ ئوقۇرمەنلەر بۇرۇن ئوقۇغان بولىشى مۇمكىن، ئەدەبىياتنىڭ سايىسى بەزىدە  قەلبلەرگە  بىۋاستە  چۈشىدۇ، بەزىدە تەن  سىرتىغا  چۈشىشى  مۈمكىن، بۇ  ئىجادكار  بىلەن بەھىر ئالغۇچى  ئوتتۇرسىدىكى  مەسىلە.

توغرا، ھەر ئىككىلىسى كېرەك. لېكىن، ھازىر مۇھىم، ھەم مۇھىمراق بولغىنى قايسى؟

پىكرىڭىز ھەر ھالدا ياخشى. لېكىن، مەن ئۇيغۇر ئەدەبىياتىدا باشنى ئوقۇپ، ئايىغىنى ھېس قىلالايدىغان ھېكايىلەرگە كىرمەيدىغان خېلى ئېسىل ھېكايىلەرنىمۇ كۆردۈم. ئىشەنمىسىڭىز پولات مەمەت، خەيرىگۈل ئۆمەر ئەل قىزى قاتارلىق ياش يازغۇچىلارنىڭ ھېكايىلىرىنى، ئوتتۇرا ياشلىقلارغا ۋەكىل قىلىپ، پەرھات تۇرسۇننىڭ ‹‹ كرورەن ›› ژۇرنىلىدا چىقىۋاتقان ‹‹ قىزىل پاختا ›› ، ‹‹ مېھمانخانىنىڭ ئۇدۇلىدىكى بىنا ›› قاتارلىق ھېكايىلىرىنى ئوقۇپ بېقىڭ. مەيلى ئىچكى دۇنيا ئىپادىلىسۇن ياكى تاشقى قىياپەت ئىپادىلىسۇن، بۇ ئاپتورنىڭ تاللاش ھوقۇقى. لېكىن، گەپ ئاپتورنىڭ شۇ پېرسۇناژنى ھەقىقىي ئادەم قىياپىتىدە ئىپادىلىدىمۇ ياكى ئۆز كاللىسىدا يارىتىۋالغان ساختا ئوبراز بويىچە ئىپادىلىدىمۇ؟ بۇ ئادەمنىڭ ۋۇجۇدى قان، گۆش، روھتىن تۈزۈلگەنمۇ ياكى ياخشى - يامان قىلىپ ئايرىپ يېزىلغانمۇ؟ دېگەن مەسىلە.

مېنىڭچە، سانائىتى كۈچلۈك مىللەتلەردىن ئەدەبىياتتا ئاجىزلىرى ئاساسەن ئۇچرىمايدۇ

ھېس قىلغانلىرىمىز ئوخشاشكەن، ئابدۇۋەلى. تارىمنىڭ 7-سانىدىكى شېئىرلىرىڭغا مۇبارەك بولسۇن.

رەھمەت