تاھىر ھامۇت: كۆيۈكنىڭ پۇرىقى

ئۇنداق بولسا مەن ئىنكاس يازماي بۇرادەر.

ئىنكاس يېزىش ياخشى ئىش،بىراق ئاچچىق قىلىشقا بولمايدۇ،بۇ دىگەن جامائەت سورىنى تۇرسا...
سىزنىڭ ئىنكاس-پىكىرلىرىڭىز ياخشى ئىدى،تاھىر ھامۇتنىڭ بىرنەچچە پارچە شېئىرىدا راستىنلا ھاياجانلىنىپ سۆزلەپ قويدىڭىز.بۇ مېنىڭلا گېپىم ئەمەس،خېلى كۆپ ساندىكىلەر شۇنداق دەۋاتىدۇ...
بىراق مەن سىزنىڭ ئىنكاس يازماسلىقىڭىزنى خالىمايمەن،سىز دىگەن تىمىلارنى ئاۋات قىلغۇچىلاردىن تۇرسىڭىز...

ئەدھەم، سۆزىڭىزنى ئورۇنلۇق ئەمەس، دەپ قارىمايمەن. بولۇپمۇ، ئون يىلدىن بۇيان، ئۆزئارا ئورۇنسىز ماختىشىشلارغا تولغان بۇ مۇنبەردە مېنى شۇنداق سەگىتكىنىڭىزنى مەن راستىنلا ھۆرمەت قىلىمەن. ئەسلىدە بۇ نەسىھەتنى تارىخىدا بىر قېتىم ئادەم ماختاپ باققان ماڭا ئەمەس، كۆپچىلىككىمۇ بىر قېتىم قىلىپ باققان بولساڭلار ئاچالنىڭ تېغىغا چىقىپ غۇلجىغا قاراپ:
   -ئوغۇل بالا!-دەپ توۋلىغان بولاتتىم.
ئامان بولۇڭ، دوستۇم.

داستان پۇرىقى باردەك،يەنە ئۇقۇسام يوقتەك، لېكىن مەمىتىمىن ھۇشۇرنىڭ، ئەزىز نەسىننىڭ ھىكايىلىرىدىن بىرنى ئوقۇغاندەك بولدۇم، رەھمەت

ئىسمەت ، سىزنىڭچە شېئىر قانداق بولىدۇ ؟

ئىسمەت ، سىزنىڭچە شېئىر قانداق بولىشى كېرەك ؟

ئىسمەت ، سىزنىڭچە شېئىر قانداق بولۇشى كېرەك ؟

تاھىر پەقەت شېىرلا يازدى، ئۇ شېئىردىن باشقا ھېچنەرسە يازمىدى. شېئىر روھنى ئىپادىلەشكە كىرىشكەندىلا ئادەمنىمۇ، تەبىئەتنىمۇ مۇپەسسەل ئىپادىلەپ بېرەلەيدۇ. تاھىرنىڭ شېئىرىدا شېئىردىن باشقا ھېچنەرسە يوق. ئەگەر بار دېيىلسە پەلسەپە بىلەن روھلا بار.

بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   ئىسمەت تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2016-2-23 12:44 PM  


سالام تاھىركا.
مەن 80-يىللاردا تۇغۇلغان بىر شىئىرىيەت ھەۋەسكارى.كىچىكىمدىن قۇربان بارات،ئوسمانجان ساۋۇت،مۇھەممەتجان راشىدىن قاتارلىق شائىرلارنىڭ شىئىرلىرىنى ئۇقۇپ مۇشۇ ياشقا كەپتىمەن.ئۈزۈم يېڭى دەۋىرگە، شىئىردىن زۇق ئېلىش ئىستىتىك ئىددىيەم كونا دەۋىرگە مەنسۇپ ئادەم بولدۇممىكىن دىسەم چىمەنگۇل ئاۋۇت،غۇجىمۇھەممەت،ئادىل تۇنيازلارنىڭ ئەسەرلىرىدىنمۇ ئۇبدانلا راھەتلىك تۇيغۇلارغا چۈمۈلەلەيمەن.ئىلگىرى ئوتتۇرا مەكتەپتە ئۇقۇۋاتقىنىمدا ئەدىبىيات ئۇقۇتقۇچىللىرىمنىڭ خاتىرلىرىدىن قوليازما ھالىتىدىكى شىئىرلىرىڭىزنى شۇنداق ياقتۇرۇپ ئۇقۇغان ئىدىم.لىكىن ‹‹كۈيۈكنىڭ پۇرىقى››دىن شىئرى خۇسۇسىيەتلەرنى تاپالمىدىم.بۇ شىئىرىڭىز ماڭا ئالدىراپ -تىنەپ سېلىنغان ،چاك باسمىغانلىقتىن ھەر قاچان ئۆرۇلۇش خەۋپى بار ،ئادەمگە بىخەتەرلىك تۇيغۇسى بىرەلمەيدىغان ئىمارەتتەك تۇيغۇ بەردى.(بۇ بەلكىم مىنىڭ شىئىرى دىتىمنىڭ شۇنچىلىك بولغانلىقى سەۋەپتىندۇر)مەنمۇ چاچما شىئىرلارغا قاپىيە،رىتىم ،ۋەزىن ،تۇراقلارنى تەكىلەپ كەتمەيمەن.لىكىن شىئىرنى تىل سەنئىتى دەپ چۇشىنىمەن.شىئىر گۈزەل بۇلىشى،گۈزەل بولمىغاندىمۇ قۇپال بولماسلىقى ئادەمگە راھەت تۇيغۇ بېغىشلىيالىشى،ياكى ۋۇجۇدىنى سىلكىپ جۇغۇلدىتالىشى كىرەك.ئۇنداق بولمايدىكەن تۇيغۇنى باشقا شەكىلدە (نەسىرى شەكىلدە)ئىپادىلەش كىرەك.بەلكىم سىزنىڭ ھازىرقى ئىجادىيەت ئۇسلۇبىڭىز دۇنياۋى ئېقىمغا ۋەكىللىك قىلىدىغان شىئىرىيەت ئۇسلۇبى بولغانلىقى ئۈچۈن مەن چۈشەنمىگەن بۇلۇشۇم مۇمكىن.لىكىن مەن بۇ تىمىنى چۈشەنمەي تۇرۇپ ماختىغۇچە ماڭا بەرگەن ھىس -تۇيغۇنى توغرىدىن-توغرا ئىپادىلەپ ھېلىقى ئىنكاسنى يازدىم.
لىكىن مەن جۇلانىڭ ئۈستۇن ئۇقۇرمەن ئاستىن ئۇقۇرمەن دىگەندەك شىئىرىيەت ئەھلىنى يۇقىرى تۈۋەن تەبىقىگە ئايرىيدىغان كىبىر -تەمەننا پۇراپ تۇرىدىغان ئىنكاسلىرىغا ئەزەلدىن قايىل ئەمەس.مەن بۇ تىمىدىكى ئىنكاسلىرىمنى تەھرىرلىۋېتىپ بۇ تىمىدىن چىقىپ كىتەي دەپ ئويلىغان ئىدىم،لىكىن سۇئالىڭىزنى جاۋاپسىز قالدۇرۇش(سىزگە نىسبەتەن قانائەتلىنەرلىك جاۋاپ بولمىسىمۇ)ھۆرمەتسىزلىك بولمىسۇن دەپ بۇ ئىنكاسنى يازدىم.سالامەت بۇلۇڭ.

بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   ئە.جۇلا تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2016-2-23 01:22 PM  

لىكىن مەن جۇلانىڭ ئۈستۇن ئۇقۇرمەن ئاستىن ئۇقۇرمەن دىگەندەك شىئىرىيەت ئەھلىنى يۇقىرى تۈۋەن تەبىقىگە ئايرىيدىغان كىبىر -تەمەننا پۇراپ تۇرىدىغان ئىنكاسلىرىغا ئەزەلدىن قايىل ئەمەس.مەن بۇ تىمىدىكى ئىنكاسلىرىمنى تەھرىرلىۋېتىپ بۇ تىمىدىن چىقىپ كىتەي دەپ ئويلىغان ئىدىم،لىكىن سۇئالىڭىزنى جاۋاپسىز قالدۇرۇش(سىزگە نىسبەتەن قانائەتلىنەرلىك جاۋاپ بولمىسىمۇ)ھۆرمەتسىزلىك بولمىسۇن دەپ بۇ ئىنكاسنى يازدىم.سالامەت بۇلۇڭ.
__________________
ئۇكام، مەن بەزىدە كىشىلەرنى قايىل قىلىش مەقسىدىدە ئىنكاس يازمايمەن.
سىزنىڭ ماۋۇ نادىر شېئىرنى تىل سەۋەبىدىن ياخشى چۈشىنەلمىگىنىڭىز، بۇ سىزنىڭ ئېسىڭىزنىڭ سىز يۇقۇرىدا تىلغا ئالغان شائىرلارنىڭ نازاكەتلىك تىل ئۇسلۇبىغا ۋە يېزىش ئۇسلۇبىغا تولۇق تۇتقۇن قىلىپ قويغىنىڭىزدىن بولىدۇ. ئۇلارنىڭ شېئىرلىرىنى مەنمۇ ئوخشاشلا ياخشى كۆرىمەن. لېكىن تۇيالىسىڭىز تاھىر ھامۇتنىڭ شېئىرلىرىدا ئۇلار نازاكەتلىك تىل ئارقىلىق چۆرىدىيەلەيدىغان ياكى چوڭقۇرلىيالايدىغان نەرسىلەردىن تېخىمۇ كەڭلىك ۋە چوڭقۇرلۇققا ئىگە بولغان نەرسىلەر بار.
بەلكى، كۈنلەرنىڭ ئۆتۈشىگە ئەگىشىپ، بىلىش سۈپىتىڭىز يۇقۇرىلىغانسېرى مەن ھازىر دەۋاتقان گەپلەرنىڭ مەنىسىگە يېتىشىڭىز مۈمكىن. ئۆزىگە تەمەننا قويۇش دېسە، ئوقىغان كىتابلىرىنىڭ تايىنى يوق، بىلىش سۈپىتى ناھايىتى تېيىزلىقتا توختاپ قالغان كىشىلەرنىڭ ئۆزى بىلمەيدىغان ساھەلەرنى تىللاپ ئۆزىگە تەسەللى ئىزدىشىدۇر.
تاھىر ھامۇتنىڭ بۇ شېئىرىنى شۇنىڭ ئۈچۈن ماختايمەنكى، مۇشۇ كىچىككىنە شېئىردا كارل پوپپېرنىڭ بىلىشكە دائىر پەلسەپە ئەسەرلىرىدىن «ئېچىۋېتىلگەن جەمئىيەت ۋە ئۇنىڭ دۈشمەنلىرى»، «ئوبېكتىپ دۇنيا» دېگەندەك ئىنسانىيەت بىلىش تارىخىغا ھازىرغىچە غايەت زور تەسىر كۆرسىتىپ كېلىۋاتقان ئىدىيەلىرىگە ياندىشالايدىغان چوڭقۇر تۇيغۇغا ئېرىشكىنىم ئۈچۈن.
ئۆزىنىڭ مەلۇم كىشىلەر تەرىپىدىن ئىگىلىۋېلىنغان ئەس تىروتورىيىسىنى ياكى كۆنۈپ قالغان ساختا رېئاللىق فورماتسىيەسىنى «ھەقىقەت» دەپ بىلىۋالىدىغان كىشىلەر بىلەن چوڭقۇرراق پاراڭلىشىپ بېقىشنىڭ  زۆرۈرىيىتىنى ھېس قىلغاندا ھەم ئۇنداقلارنىڭ ئۆزى كۆنۈپ قالغان تارغىنە ئىھاتىسىنىڭ شورىسىدىن بولسىمۇ يېڭى بىلىملەر دۇنياسىغا مارىلاپ بېقىشقىمۇ بولسىمۇ ئىنتىلىدىغان بىر غەيرىتىنى كۆرسەم تۈزۈكرەك پاراڭلىشارمەن.  
ھازىرچە، مۇشۇنچىلىك سۆزلەپ تۇراي، ئىچىم شۇ قەدەر سىقىلىپ كەتكەن بولسىمۇ.

ئىسمەت، چۈشەندىم.
1.سىزنىڭ ياقتۇرماسلىق ھوقۇقىڭىز بار.
2.باشقىلار ياقتۇرسا ئۇنىڭغا قارشى تۇرۇش ھوقۇقىڭىز يوق.
مەن مېنىڭ شېئىرلىرىمنى ھەممە ئادەم ياقتۇرسىكەن دەپ ئويلىمايمەن، سىز ئۆزىڭىز ياقتۇرىدىغان شېئىرلارنى تاللاپ ئوقىسىڭىز بولىدۇ.

ئىنكاسىڭغا ئۆرۈلدۈم ئەنۋەر، ياشاپ كەت!

سىزنىڭ ئىنكاسىنى قايىل قىلارلىق يازماي ئىددىيە زوراۋانلىقى قىلىدىغانلىقىڭىز ماڭا ئايان شۇنىڭ ئۈچۈن سىز بىلەن 10يىل گەپ تالاشساقمۇ گىپىمىز بىر يەردىن چىقمايدۇ.مەن ئۇ ئىنكاسنى پەقەت تاھىركامغا بولغان ھۆرمىتم يۈزىسىدىنلا يازدىم.بۇ تىمىدا ئەمدى سىزگە سۇكۈت..

تېزلا تەسلىم بولسىڭىز ئۇ پىشۋالىرىڭىزغا يۈز كېلەلەمسىز؟

بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   ئىسمەت تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2016-2-23 03:41 PM  

ئابدىرىشىت ئەپەندىم دەرۋەقە مەن 24-قەۋەتتىكى ئىنكاسىمدا پىشقەدەم ئۈچ ئۇستازنى ئۈزۈمگە پىشۋا ھىساپلىدىم.لىكىن تاھىر ھامۇتنىڭ بىر پۈتۈن ئىجادىيىتىنى ئىنكار قىلىغىنىم يوق.مىنىڭ بۇ تىمىدىكى ئىنكاسىم ‹‹كۈيۈكنىڭ پۇرىقى››غا خاس ئىنكاس ھىساپلىنىدۇ.بۇ يەردە تەسلىم بۇلۇش ياكى تەسلىم قىلىش مەسىلىسى مەۋجۇت ئەمەس.يۈز كىلىش ياكى كىلەلمەسلىك مەسىلىسى تېخىمۇ مەۋجۇت ئەمەس.مىنىڭ بۇ تىمىغا ئىنكاس يېزىشىم قانداقتۇر پىشۋالارنىڭ ياكى بىراۋلارنىڭ ۋاستىسى ئەمەس بەلكى ئۆز خائىشىمدىن.
سىزدىن كۈتىدىغىنىم سىز يازغۇچىلار مۇنبىرىنىڭ باشقۇرغۇچىسى شۇنداقلا يىتەكچىسى بولغانكەنسىز پىشۋالىرىڭىز دىگەندەك تەنە سۆزلىرىنى ئىشلىتىپ ئاممىباپ شىئىرىيەتنىڭ ۋەكللىرى بولغان ئۇستازلارغا سەلبى كۆز قارىشىڭىزنى ئىپادىلىشىڭىزنىڭ ھاجىتى يوق.ئىنكاستا مىنى تېيىلدۇرمەن دىمەي مىنى ئىلمى مۇنازىرىگە يىتەكلىسىڭىز دىگەن ئۇمىتتىمەن.