ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئىملا قائىدىسى ۋە ئۇنىڭ رولى

       شۇنداقمۇ؟ مەن كۆرۈپ باقمىغان ئىكەنمەن. ئۇچۇر يەتكۈزگىنىڭىزگە رەھمەت!

ھەقىقى ئوغلاننىڭ مىننەتسىز ئەجىرىنى كۆردۈم،ئاللاھ ئىلمىڭىزنى زىيادە ،ئۆزىڭىزنى ئاتلىق دۈشمىنىڭىزنى پىيادە قىلسۇن،ساقلاپ قويغۇدەك پايدىلانمىلار ئىكەن....

توغرا دېدىڭىز. بۇ مەسىلە ھەققىدە تىلشۇناسلار ئارا تالاش-تارتىش تۈگىگىنى يوق. ئىلگىرى بىزدىمۇ ھەرپلەرنىڭ ئاجىزلىشىشى (نۆۋەتلىشىشى) ئاساسەن يوق بولغاچقا، تۈركىي تىللىق مىللەتلەر ئارا تىل ئالاقىسىمۇ قولاي ئىكەندۇق. ھازىر تۈركىي تىللىق مىللەتلەر ئىچىدە پەقەت بىزدىلا ھەرپلەرنىڭ ئاجىزلىشىشى بولغاچقا، نۇرغۇن سۆزلەرنىڭ مەنىسى يوقلا سۆزگە ئايلىنىپ قالغان.

         بۇ ماتېرىيالنى باشقۇرغاۇچىلارنىڭ پات-پات كۆتۈتۈپ قويىشى باشقىلارنى كۆرسۇن، ئۆگەنسۇن، ئاخىرقى ھېسابتا توغرا يازسۇن ۋە تىنىش بەلگىلىرىنى توغرا ئىشلەتسۇن... دېگەندىن ئىبارەت. لېكىن، كۆرۈپ چىقىدىغانلار يەنىلا بىلىدىغانلار ۋە قىزىقىدىغانلار بولىۋاتىدۇ. بىلمەيدىغانلار «ئۆدەككە سۇ يۇقمىغاندەك» ئەگىپ ئۆتۈپ كېتىۋاتىدۇ. بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   ئابدۇرېھىم زۇنۇ تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2015-5-14 19:37  

رەھمەت ئۇستاز. ماقالىنى تولىمۇ ھاياجان ئىچىدە ئوقۇپ چىقتىم. تولمۇ ئەھمىيەتلىك، قىممىتى بار ئەمگەك مېۋىسىنى كۆپچىلىككە تەقدىم ئېتىپلا.
دېمىسىمۇ، بىزنىڭ شۇنچە ئاددى، ئەمما شۇنچە نەپىس يېزىقىمىزنى توغرا ئىشلەتمەسلىك، ياكى ئىشلىتىشنى بىلمەسلىك ھەممىمىز ئۈچۈن يۈز قىزارتقىدەك ئۆتكۈر سۇئال. سىزنىڭ ۋە سىزگە ئوخشاش ئۇستازلارنىڭ ئۆزلۈك ئۈچۈن باسقان ھەر بىر قەدىمى قۇتلۇق بولغاي!

ئەمگىكىڭىزگە بارىكاللا

مۇشۇ مەن تولا كىتاب ئوقۇپ ئىملاغا دىققەت قىلىمەنۇ ،لېكىن يەنىلا ئۆلچەملەك ئىملا دا يازالمايمەن .   
قازاق دوستۇم مەندى بىرقېتىم مۇ شۇتوغرىسىدا ‹‹نىمىشقا سىلەر دە ھەرىپ ئالىمىشىدۇ ؟›دەپ سورىغاندا مەن :بۇ بەلكىم تىل تەرەققىياتى دۇر .دېسەم ئۇ مۇ ‹‹بەلكىم ›› دېدى .ھەي بىلىمسىزلىك .

بىر مەسىلە ھەققىدە ئېنىقراق جاۋابقا ئېرىشەلمىگەنىدىم، مۇشۇ يەردە ئۇستازلاردىن سوراپ باقسام: چاغاتاي ئۇيغۇر يېزىقىدىن ئۇيغۇر كونا يېزىقىغا كىم ياكى كىملەر باشلامچىلىق بىلەن ئۆتكەن؟ ئۇيغۇر كونا يېزىقىنى كىم چاغاتاي يېزىقى ئاساسىدا ئىجاد قىلغان؟ ئېنىق ۋاقتى قاچان؟

ئىنتايىن مۇھىم ماتىريال مەيدانغا كەپتۇ...

مەن توغرا تاپمىغان بىر سۆز بار ئۇستاز ، كۆز قارىشىمنى ئوتتۇرغا قويۇپ باقسام ئەيىبكە بويرۇمىغايسىلەر.

  تېلېفۇن  دەيدىكەنمىز ، ئەمىليەتتە تېلېفۇن دېگەننىڭ مەنىسى _ تىل ئالاقە قورالى  ياكى شۇنىڭغا يېقىن مەنىدە تۇرسا ، نېمىشقا تىلفۇن  دېمەستىن تېلېفۇن دەپ ئاتايمىز ؟

  ئىملا قائىدىسىنىڭ ئۆزىگە خاس پىرىنسىپى بولىدۇ. شۇ پىرىنسىپلارغا ئەمەل قىلىنغان ئاساستا تۈزۈلىدۇ. سىز دېگەن ئاۋۇ «تىلفون» چەتتتىن كىرگەن كىرمە سۆز بولۇپ، مۇنداق سۆزلەرنى ئەسلىي تىلدا قانداق يازسا، ئارىيەت ئالغۇچى بىزمۇ شۇنداق يېزىشىمىز كېرەك. بولمىسا، ئەڭ ئاددىيسى ھۆرمەتسىزلىك بولىدۇ... چوقۇم چۈشەندىڭىز. ئەگەر يەنە چۈشەنمىگەن مەسىلە بولسا سورارسىز. رەھمەت!

          ھەممىمىز دىققەت قىلساق بولىدۇ، بولۇپمۇ زىيالىيلار تېخىمۇ شۇنداق.

دىيارىمىزنىڭ ھەرقايسى جايلىرىدا ئانا تىلىمىز -ئۇيغۇرتىلىدايېزىلىۋاتقان،ئېلان قىلىنىۋاتقان ۋېۋىسكا،ئېلان تاختىسى ۋە باشقا تۈرلۈك تەشۋىقات ماتېرىياللىرىدا ھازىر ئىملا خاتالىقى ئىنتايىن ئېغىر بولۇپ بۇ مەسىلە كىشىنى ھەقىقەتەن ئويلاندۇرۇۋاتقان مەسىلىلەرنىڭ بىرى ئىدى.ئەگەر موشۇنداق كېتىۋەرسە كېيىنكى ئەۋلادلىرىمىز بىزنىڭ گۈزەل،جەزبدار تىلىمىزدىن نۇمۇس قىلىدىغان ئەھۋاللارنى بولمايدۇ دېگىلى بولمايدۇ.ئابدۇرىھىم مۇئەللىم،مۇشۇ جەھەتتە ھەقىقەتەن ناھايىتى ئەھمىيەتلىك ئىشنى قىلىپسىز.بۇنىڭغا ئائىلىدىن تارتىپ جەمئىيەتكىچە بولغان ھەرقايسى ساھەلەر تەڭ ئەھمىيەت بېرىدىغان بولسا،ئىشىنىمىزكى ،ئانا تىلىمىز چوقۇم ئۆزىنىڭ ئۇزلۇقىنى،جەزبىسىنى ھەرۋاقىت چولپان يۇلتۇز كەبى داۋاملىق نامايان قىلىدۇ.
         ئابدۇرىھىم مۇئەللىم،سىزگە يەنە بىر قىتىم رەھمەت؟

بۇ  چۈشەندۈرۈشلەردىن ئانا تىلغا خىلى ھۆرمەت قىلىنغانلىقى چىقىپلام تۇرىدۇ...

ئابدۇرېھىم مۇئەللىمنىڭ بۇ تېمىسى بىلەن كىيىن تولۇقلاپ  يوللانغان تېمىنى بولسا باش بەتنىڭ
كۆرىنەرلىك يېرىگە يورۇتۇپ قويسا بولغۇدەك.
كۆز ئالدىمىزدا داۋاملىق بولغاندىكىن پات-پات كۆرۈپ،پايدىلىنىشىمىزغا قولايلىق بولاتتى. بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   ئەمەتجان يۈسۈپ تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2015-10-9 16:51