Uyghurche uyghurche Уйғурчә Qazaqsha 中文 Yanfon nus'hsi
orningiz : Uyghurche - Bash bet - Medeniyet iznaliri

Hëkaye filim «nisaxan» heqqide

Yollan'ghan waqit : 2015 - yili 12 - ayning 28- küni 08:35   |    aptor :   |   menbe : shinjang gëziti

    tëxi yëqindila bezi kishiler ‹‹naxsha ëytish, Ussul oynash sheytanning ishi››, ‹‹naxsha ëytish haram›› dëgendek petiwalarni bazargha sëlip,Naxsha, Neghme – nawani turmushimizdin siqip chiqirishqa orundi. bu bimene sepsete, Petiwalar ëzitqu tumandek bir mehel bezi kishilerni qaymuqturup, Jemiyette intayin yaman tesir peyda qildi. shu sewebtin köngüllük toy – merike, Meshrep we bashqa ammiwi paaliyetler tili tutulup, Gëli boghulghandek ün – tinsiz qëlishqa, Toylar gacha toy, Meshrepler gacha meshrep, Paaliyetler gacha paaliyet bolup qëlishqa tas qildi. bu achchiq emeliyet bizge sawaq bolup, Naxsha, Neghme – nawaning turmushimiz üchün neqeder muhimliqini, Uning ash bilen tuzdek turmushimiz üchün kem bolsa bolmaydighanliqini tonutti, Naxshigha, Naxshichigha bolghan hörmitimiz, Muhebbitimizni chongqurlashturdi.

    men shu sewebtin meshhur xelq senetkari, Kucha xelq naxshilirining pir ustazi nisaxan anigha bëghishlan'ghan ‹‹nisaxan›› namliq filimni qiziqish, Hörmet – muhebbet bilen kördüm. nisaxan 85 yilliq hayatining 70 yilini kucha naxshilirigha, Kuchaning medeniyet ishlirigha bëghishlap, Axirqi nepsige qeder dap, Dutarni tengkesh qilip awazini jaranglitip, Kucha naxshilirini yangratqan pidakar senetkar. naxsha, Dap, Dutar nisaxanning senet hayatining hemrahila emes, Muhimi ömür boyi ayrilmas qorali boldi. u bu qural bilen medeniyet sëpide ömürwayet küresh qilip, Medeniyet sëpining sadiq jengchisi, Xelqning sadiq küychisi boldi.

    naxsha hëssiyatning jaranglitishi, Muhebbet – nepretning jakasi, U intayin zor tesirchanliqqa we ëstëtik qimmetke ige. uning tesirchanliqi bezide mölcherligüsiz meniwi qudret peyda qilidu. shunga uning qimmiti we rolini sel chaghlighili bolmaydu. u gahida köngüllerni yayritidighan shadliq elchisi bolsa, Gahida oqya, Gahida xenjer, Gahida qamcha, Gahida neshter we gahida ot – yalqun bolidu.

    nisaxanning 70 yilliq senet hayatida ëytqan naxshisi az emes, Nisaxan filimidiki bayan'gha qarighanda, Ömür boyi ëytqan we bilidighan naxshisi 300din artuq iken. nisaxan bu naxshiliri bilen el – yurtni, Mëhr – muhebbetni, Dostluq – inaqliqni, Bext – saadetni, Emgekni, Güzel turmushni, Kishilerning arzu – armanlirini, Qisqisi, Chinliq, Yaxshiliq, Güzellikni, Ilgharliq, Tereqqiyatni qizghin küyligen. uning ëytqan naxshiliri köngüllerge kötürenggü roh, Ilham, Küchlük medet, Ümid, Ishench ata qilip, Xelqining qënigha qan, Jënigha jan bolup qoshulup ketken.

    nisaxanning muhebbet – nepriti nahayiti ëniq. uning bir munche naxshiliri qalaqliq, Qashshaqliq, Xurapatliq we nadanliqqa qamcha, Neshter bolghan. jahaletning hamiliri, Adaletning düshmenlirige xenjer bolup yürekke sanjilghan. filimde nisaxanning merdanilik bilen memtimin ghujigha qaritip yüzmu yüz ëytqan naxshisi buning misali. nisaxan ghujining aldida yalghuz olturup, Qilche ikkilenmey ghujigha bolghan ghezep – nepritini keskin ipadilep, Uning bilen muressesiz küresh qildi. shunga ghujigha oxshash lenetkerler, Muteessipler, Qalaqliq, Nadanliqqa hammiy dost tartishidighan jahaletperesler her xil yaman at, Gunahlarni artip, Nisaxan'gha öchmenlik qildi. naxshilirini cheklep qatmu qat bësim ishletti. nisaxan buninggha tiz pükmidi, Iradisidin yanmidi. u ilghar medeniyet meydanida ching turup, Öz yolini dawamlashturdi. el – yurt uni qedirlep bëshigha ëlip kötürdi. naxshiliri ëghizdin ëghizgha tarqilip, Kishilerning turmushigha singip ketti. shundaq qilip, Nisaxan el bilen bir jan, Bir ten bolup ketti. filimdiki buninggha ait tepsilatlar tarixiy chinliq, Bediiy chinliq we turmush mentiqisige uyghun bolup, Yasalma, Zoruqup toqulghan alametler yoq. filimdiki bu tepsilatlar we körünüshlerdin nisaxanning ilghar medeniyet jengchisige xas qehrimanliq obrazidin söyünüsh bilen bille naxshidin ibaret meniwi göherni jan tikip qoghdighan tiz pükmes sadiq jengchi ikenlikini hës qilimiz. nisaxan köz aldimizda tillarda dastan qilip medhiyeleshke erziydighan ulugh ana, Söyümlük ayal bolup tuyulidu.

    nisaxandek ömride 70 yil naxsha ëytqan naxshichi dunyada az uchraydu, Nisaxanni ulughlashqa erziydighan yene bir muhim amil shuki, U uzaq esirler dawamida ejdadlirimiz yaritip, Ewladmu ewlad miras qaldurghan 300din artuq kucha xelq naxshilirini saqlap, Bügünkilerge yetküzgen. bu jehettin ëytqanda, Nisaxanni uyghur on ikki muqamigha warisliq qilip, Uni bügünki dewrge yetküzgen ulugh töhpikar dëyishke bolidu.

    filimde gewdilendürülgen nisaxan rohi bizge shuni tonuttiki, Ata – bowilardin miras qalghan naxsha tewerrük enggüshter. uni qedirlesh kërek, Naxsha milletning jëni. u bolsimu, Bolmisimu bolidighan ëtibarsiz nerse emes, Uni qoghdash, Söyüsh, Qedirlesh, Uninggha heqiqiy warisliq qilish kërek. ‹‹nisaxan›› filimide bu nuqta ewladlargha qeyt qilin'ghan.

    

Muherrir : dilare xemit

Qizziq noqta

Akadëmiye

Shinjang

Muhakime munbiri