-
ئۇيغۇر يېزىقىنى ئۆگىنۋېلىڭ - [تاغدىن_باغدىن]
Mar 8, 2009 | خەتكۈچ: ئۇيغۇر يېزىقى
ئۇيغۇرلار دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدا تارىخى ۋە ئىجتىمائى سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن كۆپ خىل يېزىق ئىشلىتىۋاتىدۇ !
شۇڭلاشقا ھەر بىر ئۇيغۇرنىڭ بۇ ئۇيغۇر يېزىقلىرنى ئۆگىنۋېلىشى ئىنتايىن مۇھىم
ئۇيغۇرلار ھازىر ئىشلىتىۋاتقان يېزىقلار تۆۋەندىكىچە :
1.قەدىمكى ئۇيغۇر يېزىقى
ئۇيغۇرلارنىڭ قەدىمكى مەدەنيەت مىراسلىرنى تەتقىق قىلىش ۋە ئۆگىنىش ئۈچۈن ئالىملار بۇ يېزىقنى ئۆگىنىدۇ ۋە ئىشلىتىدۇ .
2. ئەرەب ھەرىپلىرى ئاساسىدىكى ئۇيغۇر يېزىقى
ئۇيغۇرلارنىڭ يېرىمدىن كۆپرەكى ئىشلىتىدىغان بۇ يېزىق شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىدا ياشايدىغان ئۇيغۇرلارنىڭ بىردىنبىر قانۇنلۇق يېزىقى
3.ئۇيغۇر سىلاۋىيان يېزىقى
بۇ يېزىق ئاساسەن ئوتتۇرا ئاسىيا ۋە روسىيە -ئۇكرائىنا قاتارلىق دۆلەتلەردە ياشايدىغان ئۇيغۇرلار ئىشلىتىدىغان يېزىقتۇر !
4.ئۇيغۇر لاتىن يېزىقى
بۇ يېزىق 2001-يىلى كومپيوتېرنى ئۇيغۇرچىلاشتۇرۇش ۋە تۈرلۈك تېخنىكىق سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن قوشۇمچە زۆرۈر بولغان ئورۇنلاردا ئىشلىتىدىغان
يېزىق قىلىپ لاتىن ھەرىپلىرى ئاساسىدا ئىجاد قىلىنغان . ھازىر بۇ يېزىق جۇڭگونىڭ سىرتى ۋە ئىچىدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ ئورتاق يېزىقى بولۇپ قالدى
ئەسكەرتىش :
بۇ يازما تىل ۋىكى دۇنيا تىلىرى ۋە يېزىقلىرى تورىدىن كۆچۈرۈلدى
ھەرقايسى ھەرپلەرنىڭ ئاستىدىكى ئوقۇلىشى فرانسۇزچە( خەلقئارالىق ترانسكىرپسيە ) دۇر .
ئۇيغۇرلار ھازىر ئىشلەتمەيۋاتقان يېزىقلار :
1. قەدىمكى ئۇيغۇر يېزىقى ( ئۇرخۇن يېزىقى )
2. ئۇيغۇر يېڭى يېزىقى ( ئۇيغۇر پىنيىن يېزىقى )
بۇ يېزىق خەنزۇ تىلىنىڭ ترانسكىرىپسىيسىگە ئاساسەن ئۆزگەرتىلگەن يېزىق بولۇپ ھەرىپلىرى لاتىن يېزىقى بىلەن ئوخشاش ئەمما
ترانسىكىرپسىيىسى خەنزۇ يېزىقى بىلەن ئوخشاشتۇر . مەسلەن :
q - بۇ تاۋۇشنىڭ خەلقالىق ترانسىكىپسىيدە ئوقۇلىشى [K] يەنى < ك ،ق > ؛ ئۇيغۇر پىنيىن يېزىقىدا ئوقۇلىش < چ >
x- بۇ تاۋۇشنىڭ خەلقائرا ترانسكىرىپسىيدە ئوقۇلىش [kh,k,gh] يەنى < خ > ؛ ئۇيغۇر پىنيىن يېزىقىدا < ش > دەپ ئىپادىلەنگەن
3. ئۇيغۇر چاغاتاي يېزىقى
بۇ يېزىق ئەرەب ھەرىپلىرى ئاساسىدكى ئۇيغۇر يېزىقى بولۇپ ، بۇ يېزىق ھازىرقى ئۇيغۇر ( ئەرەب ھەرىپلىرى ئاساسىدكى يېزىق ) تىن بەزى جەھەتلەردە پەرقلىنىدۇ .
ئەمما ئۇيغۇر ئەرەب ھەرىپلىرنى تونۇغان ئادەم ئۇيغۇر چاغاتاي يېزىقنى بىمالال ئوقۇيالايدۇ .
مەسلەن :
ئۇيغۇر چاغاتاي يېزىقىدا ھازىقى < ئو ،ئۆ > لار ئوخشاشلا < ئو > بىلەن ،ھازىقى < ئۈ ، ئۇ > لار ئوخشاشلا < ئۇ > بىلەن يېزىلغان !http://bilik.cn/?dp-bbsthread-7583.html
