سەھرايىم ئەدەبىيات بىلوگى

بىزگە قانداق دادىلار كېرەك؟

يالقۇن روزى

دادﯨلار ﻗﻪﻳﺴﻪرﻟﯩﻜﺘﻪ، ﭼﯩﺪام -ﺟﺎﺳﺎرەﺗﺘﻪ، ﺋﯩﻠﯩﻢ - ﮬﯜﻧﻪردە، ۋاﭘﺎدارﻟﯩﻘﺘﺎ، ﺋﻪل - ﻳﯘرﺗﻘﺎ ﮬﯩﻤﻤﻪت ﻛﯚرﺳﯩﺘﯩﺸﺘﻪ ... ﭘﻪرزەﻧﺘﻠﻪرﮔﻪ ﺋﯜﻟﮕﻪ ﺑﻮلاﻟﯩﺸﻰ ﻛﯧﺮەك.

«ﺑﺎﻟﯩﻠﯩﺮﯨﻤﯩﺰ ﻣﻪدەﻧﯩﻴﻪت ۋە دۇﻧﻴﺎﻗﺎراﺷلار ﺋﯜﺳﺘﯜﻧﻠﯜك ﺗﺎﻟﯩﺸﯩﯟاﺗﻘﺎن دەۋردە ﻳﺎﺷﺎۋاﺗﯩﺪۇ. ﺑﯘﻧﺪاق ﻣﯘﮬﯩﺘﺘﺎ ﺑﯩﺰﮔﻪ ﻣﯧﮭﯩﺮ - ﺷﻪﭘﻘﻪﺗﻨﻰ ﻏﻪﭘﻠﻪت ﺑﯚﺷﯜﻛﯩﮕﻪ ﺋﺎﻳلاﻧﺪۇرۇۋاﻟﻐﺎن ﺋﺎﻧﯩلار ﻛﯧﺮەك ﺋﻪﻣﻪس، ﺑﻪﻟﻜﻰ ﺋﯘﻧﻰﻳﯜﻛﺴﻪك ﺋﯧﺘﯩﻘﺎد ﺋﯩﺴﺘﺮاﺗﯧﮕﯩﻴﯩﺴﯩﮕﻪ ﺋﺎﻳلاﻧﺪۇرﻏﺎن ﺋﺎﻧﯩلار ﻛﯧﺮەك».

ﺑﯘ ﺑﯩﺮ ﺋﺎﺑﺰاس ﺳﯚز ﺋﺎﺑﺪۇﻗﺎدﯨﺮ ﺟﺎلاﻟﯩﺪﯨﻨﻨﯩﯔ ﻣﻪزﻛﯘر ژۇرﻧﺎﻟﻨﯩﯔ 2004 - ﻳﯩﻠﻠﯩﻖ 2 - ﺳﺎﻧﯩﺪا ﺋﯧلان ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎن «ﺑﯩﺰﮔﻪ ﻗﺎﻧﺪاق ﺋﺎﻧﯩلار ﻛﯧﺮەك؟» دﯦﮕﻪن ﻣﺎﻗﺎﻟﯩﺴﯩﻨﯩﯔﺋﺎﺧﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ ﻛﻪﺳﻜﯩﻦ ﺧﯩﺘﺎﺑﻰ. ﻣﯧﻨﯩﯖﭽﻪ، ﺳﯚﻳﯜﻣﻠﯜك ﺋﺎﻧﯩﻠﯩﺮﯨﻤﯩﺰﻏﺎ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎن ﺑﯘ ﺧﯩﺘﺎب ﻳﻪﻧﻪ ﺋﯚز ﻧﯚۋﯨﺘﯩﺪە ﻗﻪدﯨﺮﻟﯩﻚ دادﯨلارﻏﯩﻤﯘ ﺋﻮﺧﺸﺎﺷلا ﻣﺎس ﻛﯧﻠﯩﺪۇ! ﻣﻪن ﺋﺎﺷﯘ ﻣﺎﻗﺎﻟﯩﻨﻰﺋﻮﻗﯘﻏﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ «ﺑﯩﺰﮔﻪ ﻗﺎﻧﺪاق دادﯨلار ﻛﯧﺮەك؟» دﯦﮕﻪن ﻣﻪﺳﯩﻠﻪ ﺋﯜﺳﺘﯩﺪە ﺟﯩﺪدﯨﻲﺋﻮﻳﻠﯩﻨﯩﭗ ﻗﺎﻟﺪﯨﻢ.

ﻟﯘﺷﯜن ﺋﻪﭘﻪﻧﺪى 1920 - ﻳﯩﻠﻠﯩﺮى «ﺑﯩﺰ ﮬﺎزﯨﺮ ﻗﺎﻧﺪاق دادا ﺑﻮﻟﯘﺷﯩﻤﯩﺰ ﻛﯧﺮەك» دﯦﮕﻪن ﺋﻪﺳﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﯧلان ﻗﯩﻠﯩﭗ، ﺋﻪﻳﻨﻰ ﻳﯩﻠلاردﯨﻜﻰ ﺟﯘﯕﮕﻮﻟﯘق دادﯨلار ﺗﻮﻏﺮﯨﺴﯩﺪا ﺋﯚﺗﻜﯜر ﺗﻪﻧﻘﯩﺪﯨﻲ ﻣﯘلاﮬﯩﺰە ﻳﯜرﮔﯜزﮔﻪﻧﯩﻜﻪن. ﺷﯘ ﻳﯩﻠلاردا ﺟﯘﯕﮕﻮ زﯨﻴﺎﻟﯩﻴﻠﯩﺮى «ﻳﯧﯖﻰ ﻣﻪدەﻧﯩﻴﻪت ﮬﻪرﯨﻜﯩﺘﻰ»ﻧﻰ ﻗﻮزﻏﺎپ، ﻣﯩﻠﻠﯩﻲ ﺋﻮﻳﻐﯩﻨﯩﺶ دوﻟﻘﯘﻧﯩﻨﻰ ﺋﻪۋج ﺋﺎﻟﺪۇرﻏﺎن. ﻣﯩﻠﻠﯩﻲ ﺧﻮرﻟﯘﻗﻨﻰﻳﻪﺗﻜﯜﭼﻪ ﺗﺎرﺗﻘﺎن ﺟﯘﯕﮕﻮ زﯨﻴﺎﻟﯩﻴﻠﯩﺮى ﻏﻪزەپ - ﻧﻪﭘﺮەﺗﻜﻪ ﺗﻮﻟﻐﺎن ﻛﯚزﯨﻨﻰ ﺋﯚزﻟﯩﺮﯨﻨﻰﻗﺎﺗﻤﯘﻗﺎت ﻣﯜﺷﻜﯜل ﺋﻪﮬﯟاﻟﻐﺎ ﭼﯜﺷﯜرۈپ ﻗﻮﻳﻐﺎن ﺟﺎﮬﺎﻧﮕﯩﺮلارﻏﺎ، ﺗﻪﺳﻠﯩﻤﭽﻰ ﮬﯚﻛﯜﻣﻪﺗﻜﻪ، ﮬﻮﻗﯘﻗﭙﻪرەس ﻣﯘﺳﺘﻪﺑﯩﺘﻠﻪرﮔﻪ ﺗﯩﻜﯩﺶ ﺑﯩﻠﻪن ﺑﯩﺮﮔﻪ، ﻣﻪﮬﻜﯘﻣﻠﯘﻗﻘﺎ ﻛﯚﻧﯜﻛﯜپ ﻛﻪﺗﻜﻪن ﺟﺎﺳﺎرەﺗﺴﯩﺰ دادﯨلارﻏﯩﻤﯘ ﺗﯩﻜﻜﻪن. ﺷﯘﯕﺎ ﺋﻪﻳﻨﻰ ۋاﻗﯩﺘﺘﯩﻜﻰ ﺋﻪدەﺑﯩﻲ ﺋﻪﺳﻪرﻟﻪردە دادﯨلارﻧﯩﯔ ﺋﻮﺑﺮازى ﺋﺎﺳﺎﺳﻪن دﯦﮕﯜدەك ﺳﻪﻟﺒﯩﻲ ﺋﻮﺑﺮاز ﺳﯜﭘﯩﺘﯩﺪە ﻳﺎرﯨﺘﯩﻠﯩﭗ ﺋﯚﺗﻜﯜر ﺋﯩﺒﺎرﯨﻠﻪر ﺑﯩﻠﻪن ﺗﻪﻧﻘﯩﺪﻟﻪﻧﮕﻪن. ﺋﻪدەﺑﯩﻲ ﺗﻪﻧﻘﯩﺪﭼﯩﻠﻪر «ﻳﻮﻟلارﻏﺎ ﺋﻪﺳﻜﻰ دادا ﺗﻮﺷﯘپ ﻛﻪﺗﺘﻰ» دەپ ﺋﯧﻴﺘﯩﺸﻘﺎن. ﺷﯘﯕﯩﻤﯘ ﺑﻪزى ﺋﻪرﺑﺎﺑلار ﺑﯘ ﻳﯩﻠلارﻧﻰ ﺟﯘﯕﮕﻮ ﺗﺎرﯨﺨﯩﺪﯨﻜﻰ «دادﯨﻨﻰ دۇﻣﺒﺎلاش» ﻳﯩﻠﻠﯩﺮى دەپ ﺋﺎﺗﺎﺷﻘﺎن.

ﺷﯜﺑﮭﯩﺴﯩﺰﻛﻰ، ﺑﯩﺮ ﻣﯩﻠﻠﻪت ﺋﯚزﯨﻨﯩﯔ ﻛﯧﻠﻪﭼﻪك - ﺋﯩﺴﺘﯩﻘﺒﺎﻟﻰ ﮬﻪﻗﻘﯩﺪە ﺋﻪﺳﺘﺎﻳﯩﺪﯨﻞﺋﻮﻳلاﻧﻐﺎﻧﺪا، ﻣﻪۋﺟﯘت ﮬﺎﻟﯩﺘﯩﺪﯨﻦ ﺋﯚﻛﯜﻧﯜپ ﻗﺎﻧﺎﺋﻪﺗﺴﯩﺰﻟﯩﻚ ﮬﯧﺲ ﻗﯩﻠﻐﺎﻧﺪا ۋە  ﺋﻪﻧﺪﯨﺸﯩﮕﻪ ﭼﯚﻣﮕﻪﻧﺪە، ﺗﻪﺑﯩﺌﯩﻲ ﮬﺎﻟﺪا ﻛﺮﯨﺰﯨﺲﺋﯧﯖﻰ ﻛﯜﭼﯩﻴﯩﺪۇ؛ ﺷﯘﻧﯩﯔ ﺑﯩﻠﻪن، ﺑﯘ ﻧﯧﻤﻪ ﺋﯜﭼﯜن؟ ﻗﺎﻧﺪاق ﻗﯩﻠﯩﺶ ﻛﯧﺮەك؟ ﺑﯩﺰﮔﻪ ﻧﯧﻤﻪﻛﯧﺮەك؟ ﭼﯩﻘﯩﺶ ﻳﻮﻟﻰ -  ﺗﻪرەﻗﻘﯩﻴﺎت ﻳﻮﻟﻰ زادى ﻗﻪﻳﻪردە؟ دﯦﮕﻪﻧﺪەك ﻧﯘﻗﺘﯩلاردﯨﻦ ﭼﯩﻘﯩﭗ ﺗﯘرۇپ ﺗﻪﭘﻪﻛﻜﯘر ﻗﯩﻠﯩﺪۇ. ﺑﺎﻳﺎﻧﯩﻤﯩﺰدﯨﻜﻰ «ﺑﯩﺰﮔﻪ ﻗﺎﻧﺪاق ﺋﺎﻧﯩلار ﻛﯧﺮەك؟»، «ﺑﯩﺰﮔﻪ ﻗﺎﻧﺪاق دادﯨلار ﻛﯧﺮەك؟» دﯦﮕﻪن ﺗﯧﻤﯩلار ﺋﯜﺳﺘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺋﻮﻳﻠﯩﻨﯩﺸلارﻣﯘﺷﯘﻧﯩﯔ ﺟﯜﻣﻠﯩﺴﯩﺪﯨﻨﺪۇر.

 ﺑﯩﻠﯩﭗ ﺗﯘرۇﭘﺘﯩﻤﯩﺰ: ﻧﯚۋەﺗﺘﻪ، ﺧﻪﻟﻘﯩﻤﯩﺰ ﻣﻪۋﺟﯘت ﺑﻮﻟﯘش، ﺗﻪرەﻗﻘﯩﻲ ﻗﯩﻠﯩﺶ، ﺋﻪﻧﺌﻪﻧﻪ ۋە ﻣﯩﻠﻠﯩﻲ ﺧﺎﺳﻠﯩﻘﻨﻰ ﺳﺎﻗلاش ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻖ ﺟﻪﮬﻪﺗﻠﻪردە ﻗﺎﺗﻤﯘﻗﺎت ﺧﯩﺮﯨﺴﻘﺎ دۇچ ﻛﯧﻠﯩﯟاﺗﯩﺪۇ. ﮔﻪرﭼﻪ ﭘﯜﺗﻜﯜل ﻳﻪرﺷﺎرى ﻣﯩﻘﻴﺎﺳﯩﺪا ﺗﯜرﻟﯜك ﺳﺎﮬﻪﻟﻪر ﺑﻮﻳﯩﭽﻪ ﻛﯚرۈﻟﯜۋاﺗﻘﺎن ﻛﻪﺳﻜﯩﻦ رﯨﻘﺎﺑﻪت ۋە ﺧﯩﺮﯨﺲ ﮬﻪﻣﻤﻪ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻜﻪ ﺋﻮﺧﺸﺎش ﺑﻮﻟﺴﯩﻤﯘ، ﮬﻪرﺑﯩﺮ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻨﯩﯔ ﺋﻪﮬﯟاﻟﻰ ﻣﻪﻟﯘم ﺟﻪﮬﻪﺗﻠﻪردە ﻳﻪﻧﯩلا ﭘﻪرﻗﻠﯩﻨﯩﭗ ﺗﯘرﯨﺪۇ. ﺑﯩﺰﮔﻪ ﻧﯩﺴﺒﻪﺗﻪن ﺋﯧﻴﺘﻘﺎﻧﺪا، ﮬﺎزﯨﺮ ﺋﻪڭ ﻣﯘﮬﯩﻤﻰ ۋە ﺧﻪۋﭘﻠﯩﻚ ﺑﻮﻟﯘۋاﺗﻘﯩﻨﻰ ﺋﻪﺧلاق-ﭘﻪزﯨﻠﻪت ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻜﻰ ﻳﯩﻤﯩﺮﯨﻠﯩﺸﺘﯘر. ﺑﯘﻧﻰ «ﺑﯩﺰ دۇچ ﻛﯧﻠﯩﯟاﺗﻘﺎن ﺑﺎرﻟﯩﻖ ﺧﯩﺮﯨﺴلار ﺋﯩﭽﯩﺪﯨﻜﻰ ﺋﻪڭ زور ﺧﯩﺮﯨﺲ» دەپ ﺋﯧﻴﺘﯩﺸﻘﺎ ﺑﻮﻟﯩﺪۇ. ﻛﯚﭘﯩﻨﭽﻪﻛﯩﺸﯩﻠﻪر ﺑﻪﻟﻜﯩﻢ، «ﺋﻪﺧلاق-ﭘﻪزﯨﻠﻪت ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻜﻰ ﭼﯜﺷﻜﯜﻧﻠﯩﺸﯩﺶ ﭘﯜﺗﻜﯜل ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﯩﻴﻪت ﺋﻮرﺗﺎق دۇچ ﻛﯧﻠﯩﯟاﺗﻘﺎن ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﯩﻲ ﻣﻪﺳﯩﻠﻪ» دەپ ﺋﻮﻳﻠﯩﺸﻰ ﻣﯘﻣﻜﯩﻦ. ﺗﻮﻏﺮا، ﺋﻪﻗﻠﯩﻲ ﺋﯩﻘﺘﯩﺪار ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﻪ ﻏﺎﻳﻪت زور ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﯨﻠﻪﺷﻠﻪرﮔﻪ ﺋﯧﺮﯨﺸﯩﭗ، ﻣﯚﺟﯩﺰە ﺧﺎراﻛﺘﯧﺮﻟﯩﻚ ﭘﻪن-ﺗﯧﺨﻨﯩﻜﺎﻣﯘۋەﭘﭙﻪﻗﯩﻴﻪﺗﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﻗﻮﻟﻐﺎ ﻛﻪﻟﺘﯜرﮔﻪن ﺋﻪﻟﻠﻪردﯨﻜﻰ ﻛﯩﺸﯩﻠﻪردﯨﻤﯘ  ﺋﻪﺧلاﻗﯩﻲ ﭼﯜﺷﻜﯜﻧﻠﯩﺸﯩﺶ ﻣﻪﺳﯩﻠﯩﺴﻰ ﻣﻪۋﺟﯘت. ﻣﯘﺷﯘﻣﻪﻧﯩﺪﯨﻦ ﺋﯧﻴﺘﻘﺎﻧﺪا، ﮬﻪﻗﯩﻘﻪﺗﻪﻧﻤﯘ ﺋﻪﺧلاق ﻛﺮﯨﺰﯨﺴﻰ ﻣﻪﺳﯩﻠﯩﺴﻰ ﺗﻪرەﻗﻘﯩﻲ ﺗﺎﭘﻘﺎن ۋە ﺗﻪرەﻗﻘﯩﻲ ﺗﺎﭘﻤﯩﻐﺎن ﺑﺎرﻟﯩﻖ ﺋﻪل ﺧﻪﻟﻘﻠﯩﺮى ﺋﯜﭼﯜن ﺋﻮرﺗﺎق ﻣﻪﺳﯩﻠﻪ ﺑﻮﻟﯘپ ﻗﺎﻟﺪى، دەپ ﻗﺎراﺷﻘﺎ ﺑﻮﻟﯩﺪۇ. ﺋﻪﻣﻤﺎ ﻣﻪن ﺑﯩﺰﻧﯩﯔ ﺋﻪﺧلاق - ﭘﻪزﯨﻠﻪت ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﻪ ﻳﯩﻤﯩﺮﯨﻠﯩﺸﯩﻤﯩﺰﺑﺎﺷﻘﯩلارﻧﯩﯖﻜﯩﺪﯨﻦ ﺋﯚزﮔﯩﭽﯩﺮەك، دەپ ﻗﺎراﻳﻤﻪن. ﺳﻪۋەﺑﻰ ﺷﯘﻛﻰ، ﺑﯩﺰﻧﯩﯔ ﻛﯩﺸﯩﻨﯩﯔ زوﻗﻰﻛﯧﻠﯩﺪﯨﻐﺎن ﮬﻪﻗﻘﺎﻧﯩﻴﻪت، ﮔﯜزەﻟﻠﯩﻚ، ﻣﻪرداﻧﯩﻠﯩﻚ، ﺋﻮﭼﯘق - ﻳﻮرۇﻗﻠﯘق، ﺑﺎﺗﯘرﻟﯘق، ﻣﯧﮭﺮﯨﺒﺎﻧﻠﯩﻖﺑﯜﻳﯜك ﮬﯧﺴﺎﺑﻠﯩﻨﯩﺪﯨﻐﺎن ﻧﻮﭘﯘزﻟﯘق ﺋﻪﺧلاق ﺋﯚﻟﭽﻪﻣﻠﯩﺮﯨﻤﯩﺰ ﻗﺎﻳﺎﻗلاردﯨﻨﺪۇر ﻳﯘﻗﺘﯘرۇۋﯦﻠﯩﻨﻐﺎن ﭼﺎﻛﯩﻨﺎ ﺋﻪﺧلاق ﻗﺎراﺷلار ﺗﻪرﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﻳﻪﻛﻠﻪﻧﻤﻪﻛﺘﻪ، ﺑﯩﺮ ﭼﻪﺗﻜﻪ ﭼﯚرۈپ ﺗﺎﺷلاﻧﻤﺎﻗﺘﺎ. ﻗﺎراﻳﺪﯨﻐﺎن ﺑﻮﻟﺴﯩﯖﯩﺰ ﭘﺎرﯨﺨﻮر ﺋﻪﻣﻪﻟﺪارلارﻧﯩﯖﻤﯘ، ﺧﯘﺷﺎﻣﻪﺗﭽﻰ ﺟﺎن ﺑﺎﻗﺘﯩلارﻧﯩﯖﻤﯘ، ﻧﻮﻣﯘﺳﺴﯩﺰ ﺋﯩﭙﭙﻪت ﺳﻮدﯨﮕﻪرﻟﯩﺮﯨﻨﯩﯖﻤﯘ، ﮬﺎرام ﺗﺎﻣﺎق ﮬﯘرۇﻧلارﻧﯩﯖﻤﯘ، ﺋﻪﻳﺘﺎۋۇر، ﺧﺮوﺋﯧﻦ ﺳﻮدﯨﺴﻰ ﺑﯩﻠﻪن ﺷﯘﻏﯘﻟﻠﯩﻨﯩﺪﯨﻐﺎﻧلارﻧﯩﯖﻤﯘ... ﺋﯚزى ﺋﯜﭼﯜن ﺗﻮﻏﺮا ﮬﯧﺴﺎﺑﻠﯩﻨﯩﺪﯨﻐﺎن ﺑﯩﺮ ﺗﺎلاي ﺋﻪﺧلاق ﺳﻪﭘﺴﻪﺗﯩﻠﯩﺮى ﺑﺎر. ﺋﯘلار ﺑﯘ ﺧﯩﻞ ﺑﯩﺮ ﺗﻪرەﭘﻠﯩﻤﻪ، ﭼﺎﻛﯩﻨﺎ، ﻛﯜﻟﻜﯩﻠﯩﻚ ﺋﻪﺧلاق ﺳﻪﭘﺴﻪﺗﯩﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﮬﯧﻴﯩﻘﻤﺎﺳﺘﯩﻦ ﺳﯚزﻟﻪپ ﻳﯜرۈۋﯦﺮﯨﺪۇ. ﺋﯘﻧﺪاﻗلاردا ﻧﻪ ﮔﯘﻧﺎھ ﺗﯘﻳﻐﯘﺳﻰ، ﻧﻪ ۋﯨﺠﺪاﻧﯩﻲ ﺋﺎزاب ﺗﯘﻳﻐﯘﺳﻰ، ﻧﻪ ﻧﻮﻣﯘس ﺗﯘﻳﻐﯘﺳﻰ ﻳﻮق. ﺋﯘلار ﺋﯚز ﻗﯩﻠﻤﯩﺶ - ﺋﻪﺗﻤﯩﺸﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﻣﺎﺧﺘﺎﻧﺴﺎ ﻣﺎﺧﺘﯩﻨﺪۇﻛﻰ، ﻗﯩﻠﭽﯩﻤﯘ ﺋﯚﻛﯜﻧﻤﻪﻳﺪۇ، ﺋﻪﭘﺴﯘﺳلاﻧﻤﺎﻳﺪۇ. ﻧﯧﻤﻪ ﺋﯜﭼﯜن ﺋﯘلارﻧﯩﯔ ﺗﯩﻠﻰ ﺋﯘزۇن، ﮔﻪپ - ﺳﯚزى ﻳﺎﯕﺮاق، ﻳﯜرۈش - ﺗﯘرۇﺷﻰ ﺷﯘﻧﭽﻪ ﻛﯚرەڭ؟ ﺳﻪۋەﺑﻰ، ﺋﯘلار ﻧﻮﭘﯘزﻟﯘق ﺋﻪﺧلاق - ﭘﻪزﯨﻠﻪت ﺋﯚﻟﭽﻪﻣﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔﭼﻪﻛﻠﯩﻤﯩﺴﯩﻨﻰ دﯦﻴﻪرﻟﯩﻚ ﮬﯧﺲ ﻗﯩﻠﻤﯩﻐﺎن، ﺋﺎﻟﯩﻴﺠﺎﻧﺎب ﺋﻪﺧلاق - ﭘﻪزﯨﻠﻪﺗﻨﯩﯔ ﻛﯜﭼﯩﻨﻰ ﺗﻮﻟﯘق ﺗﻮﻧﯘپ ﻳﻪﺗﻤﯩﮕﻪن. ﺷﯘﯕﺎ، ﺋﯚزﻟﯩﺮى ﻛﯧﺘﯩﯟاﺗﻘﺎن ﻳﻮﻟﻨﯩﯔ ﻧﻮﻣﯘﺳﺴﯩﺰ ﻳﻮل ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﮬﯧﺲﻗﯩﻠﻤﺎق ﺗﯜﮔﯜل، ﺋﻪﻛﺴﯩﭽﻪ ﺋﯘﻧﻰ ﺟﺎﮬﺎﻧﺪارﭼﯩﻠﯩﻘﻨﯩﯔ ﺷﻪرەﭘﻠﯩﻚ ﻳﻮﻟﻰ، دەپ ﺑﯩﻠﯩﺪۇ. ﺋﻪﺧلاق ﺋﯚﻟﭽﻪﻣﻠﯩﺮﯨﻤﯩﺰﻧﯩﯔ ﺑﯘﻧﺪاق ﺋﺎﺳﺘﯩﻦ - ﺋﯜﺳﺘﯜن ﺑﻮﻟﯘپ ﻛﯧﺘﯩﺸﯩﺪﯨﻜﻰ ﺗﯜپ ﺳﻪۋەب ﻣﯧﻨﯩﯖﭽﻪ، ﺑﯩﺰﻧﯩﯔ ﺋﺎﻳﺮﯨﻢ ﺳﺎﻧﺪﯨﻜﻰ دادﯨﻠﯩﺮﯨﻤﯩﺰدا. ﺑﯩﺰﻧﯩﯔ ﮬﺎزﯨﺮﻗﻰ دادﯨﻠﯩﺮﯨﻤﯩﺰ ﺋﯚﺗﻜﻪن ﺋﻪﺳﯩﺮدﯨﻜﻰ 50-، 60 -، 70-ﻳﯩﻠلاردا ﺋﯚﺳﯜپ ﻳﯧﺘﯩﻠﮕﻪن. ﺋﯘ ﭼﺎﻏلاردا ﻛﯩﺸﯩﻠﻪرﻧﯩﯔ «ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﯩﻲ ﮬﻪرﯨﻜﻪﺗﻠﻪردﯨﻜﻰ ﺋﯩﻨﻘﯩلاﺑﯩﻲﻗﯩﺰﻏﯩﻨﻠﯩﻘﻰ» ﺑﻪﻛﺮەك ﺗﻪﻛﯩﺘﻠﯩﻨﯩﭗ، « ﮬﻪق-ﻧﺎﮬﻪق ﺗﯘﻳﻐﯘﺳﯩﻐﺎ ﺋﯩﮕﻪ، ﻣﯘﮬﻪﺑﺒﻪت - ﻧﻪﭘﺮەت ﺗﯘﻳﻐﯘﺳﻰ روﺷﻪن، ﮔﯜزەﻟﻠﯩﻚ ﺑﯩﻠﻪن رەزﯨﻠﻠﯩﻜﻨﻰ ﭘﻪرق ﺋﯧﺘﯩﺶ ﺋﯩﻘﺘﯩﺪارى ﻛﯜﭼﻠﯜك، ﮬﺎلال ﺑﯩﻠﻪن ﮬﺎراﻣﻐﺎ ﺑﻮﻟﻐﺎن ﻣﯘﺋﺎﻣﯩﻠﯩﺴﻰ ﺳﻪزﮔﯜر ﺋﺎدەﻣﻠﻪردﯨﻦ ﺑﻮﻟﯘﺷﻨﻰ ﺗﻪﻛﯩﺘﻠﻪش»ﻛﻪ ﻳﯧﺘﻪرﻟﯩﻚﺋﻪﮬﻤﯩﻴﻪت ﺑﯧﺮﯨﻠﻤﯩﮕﻪن. ﺑﯘ دادﯨلار ﺋﺎرﻗﺎ-ﺋﺎرﻗﯩﺪﯨﻦ ﺗﯘﻏﯘﻟﻐﺎن ﭘﻪرزەﻧﺘﻠﯩﺮﯨﮕﻪ ﺋﻪﺧلاق ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﻪ زۆرۈر ﺑﻮﻟﻐﺎن ﺗﻪﻟﻪﭘﻠﻪرﻧﻰ ﻗﻮﻳﯘپ، ﺋﯘلارﻧﯩﯔ ۋۇﺟﯘدﯨﻐﺎ ﺋﺎﻟﯩﻴﺠﺎﻧﺎب ﭘﻪزﯨﻠﻪت ﮔﯜﻟﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺋﯘرۇﻗﯩﻨﻰ ﺗﯧﺮﯨﺸﻘﺎ، ﺋﯘلارﻧﯩﯔ ﻗﻪﻟﺒﯩﺪە ﻧﻮﭘﯘزﻟﯘق ﺋﻪﺧلاق ﺋﯚﻟﭽﻪﻣﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔﺷﻪﻛﯩﻠﻠﯩﻨﯩﺸﯩﮕﻪ ﻳﯧﺘﻪرﻟﯩﻚ ﺋﻪﮬﻤﯩﻴﻪت ﺑﯧﺮەﻟﻤﯩﮕﻪن. ﭘﻪﻗﻪت، ﻗﺎﻧﺪاق ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺗﯩﺮﯨﺸﯩﭗ ﺋﻮﻗﯘپ ﻳﺎﻛﻰ ﺗﯩﺮﯨﺸﯩﭗ ﺋﯩﺸﻠﻪپ ﻳﺎﺧﺸﻰ ﻛﯜن ﻛﻪﭼﯜرۈش ﺗﻮﻏﺮﯨﺴﯩﺪﯨلا ﮔﻪپ - ﺳﯚز ﻗﯩلاﻟﯩﻐﺎن. ﻧﻪﺗﯩﺠﯩﺪە ﻣﺎددﯨﻲ ﻣﻪﻧﭙﻪﺋﻪﺗﻜﻪ ﺳﻪزﮔﯜر ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺋﺎدەﺗﻠﻪﻧﺪۈرۈﻟﮕﻪن ﺑﯘ ﭘﻪرزەﻧﺘﻠﻪردﯨﻦ ﻣﺎل-دۇﻧﻴﺎﻧﻰ، ﮬﻮﻗﯘق-ﺋﯩﻤﺘﯩﻴﺎزﻧﻰ ﮬﻪﻣﻤﯩﺪﯨﻦ ﺋﻪلا ﺑﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎن، ﺑﯘ ﻧﻪرﺳﯩﻠﻪرﮔﻪ ﺋﯧﺮﯨﺸﯩﺶ ﺋﯜﭼﯜن ﮬﻪرﻗﺎﻧﺪاق ﺑﻪدەل ﺗﯚﻟﻪﺷﺘﯩﻦ، ﮬﻪرﻗﺎﻧﺪاق ﺑﻮﻟﻤﯩﻐﯘر ۋاﺳﯩﺘﯩﻠﻪرﻧﻰ ﻗﻮﻟﻠﯩﻨﯩﺸﺘﯩﻦ ﻳﺎﻧﻤﺎﻳﺪﯨﻐﺎن ﺑﯩﺮﺗﯜرﻛﯜم ﻣﻪﺧﻠﯘﻗلارﻣﯘ   ﻳﯧﺘﯩﺸﯩﭗ ﭼﯩﻘﺘﻰ. ﺋﯘلار ﺑﯘ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﻪ ﺋﯧﺮﯨﺸﻜﻪن ﻧﻪرﺳﯩﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﻣﺎﺧﺘﺎﻧﺪى، ﮬﯘزۇرلاﻧﺪى. ۋەﮬﺎﻟﻪﻧﻜﻰ، ﻗﯘرﺑﺎن ﻗﯩﻠﯩﯟەﺗﻜﻪن ﺋﺎدﯨﻤﯩﻴﻠﯩﻜﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦﻗﯩﻠﭽﯩﻤﯘ ﺋﻪﭘﺴﯘﺳلاﻧﻤﯩﺪى، ﮬﻪﺗﺘﺎ ﻣﻪﮬﺮۇم ﺑﻮﻟﻐﺎن ﺋﺎدﯨﻤﯩﻴﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﯩﺸﻜﯩﻤﯘ ﻗﺎدﯨﺮﺑﻮلاﻟﻤﯩﺪى. ﺋﺎدﯨﻤﯩﻴﻠﯩﻜﯩﺪﯨﻦ ﺑﺎرﻏﺎﻧﺴﯧﺮى ﻳﺎﺗﻠﯩﺸﯩﭗ ﻛﻪﺗﻜﻪن ﺑﯘ ﺋﻪۋلادﺗﯩﻦ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﯨﻜﯩﮕﻪﺗﯧﺨﯩﻤﯘ ﺋﻮﺧﺸﯩﻤﺎﻳﺪﯨﻐﺎن ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮ ﺋﻪۋلاد ﺑﺎرﻟﯩﻘﻘﺎ ﻛﻪﻟﺪى (ﺑﯘ ﻳﻪردە ﺑﯩﺰ ﮬﻪﻣﻤﯩﻨﻰﻗﺎرا-ﻗﻮﻳﯘق ﺑﯩﺮ ﺗﺎﻳﺎﻗﺘﺎ ﮬﻪﻳﺪﯨﻤﻪﻳﻤﯩﺰ. ﮬﻪﻣﻤﯩلا ﺋﺎدەﻣﻨﻰ ﺋﻪﺧلاﻗﺘﺎ ﻳﺎرﯨﻤﺎس دﯦﮕﻪﻧﻨﯩﻤﯘﺗﻪرﻏﯩﺐ ﻗﯩﻠﻤﺎﻳﻤﯩﺰ، ﺋﻪﻟﯟەﺗﺘﻪ).

ﺋﺎدەﺗﺘﻪ، دادﯨلار ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﯟى ﺋﻪﺧلاﻗﻨﯩﯔ ﮬﺎﻣﯩﻴﻠﯩﺮى ﮬﯧﺴﺎﺑﻠﯩﻨﯩﺪۇ. ﺋﯘلارﻏﺎ ﺋﺎﺋﯩﻠﻪﺋﻪزاﻟﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﻪﺧلاق ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﻪ راۋۇرۇس ﻳﯧﺘﻪﻛﻠﻪش ﻣﻪﺟﺒﯘرﯨﻴﯩﺘﻰ ﻳﯜﻛﻠﻪﻧﮕﻪن؛ ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﮕﻪﺋﯜﻟﮕﻪ ۋە ﻧﻪﻣﯘﻧﻪ ﺑﻮﻟﯘش ۋەزﯨﭙﯩﺴﻰ ﺋﻪﺟﺪادلاردﯨﻦ ﻣﯩﺮاس ﻗﺎﻟﻐﺎن. دﯦﻤﯩﺴﯩﻤﯘ ﺑﺎﻟﯩلارﻧﯩﯔﻗﻪﻟﺒﯩﺪە ﺋﺎﻧﯩلار ﻛﯚﻳﯜﻣﭽﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺑﯩﻠﻪن ﺋﻮرۇن ﺋﺎﻟﺴﺎ، دادﯨلار ﺗﻪﻟﻪﭘﭽﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺑﯩﻠﻪن ﺋﻮﺑﺮاز ﺗﯩﻜﻠﻪﻳﺪۇ. دادا «ﺋﯚز ﭘﺎدﯨﻠﯩﺮى»ﻧﻰ ﮬﻪر ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ ﻳﺎﺧﺸﻰ ﮬﯩﻤﺎﻳﻪ ﻗﯩﻠﻤﯩﺴﺎ، ﺗﻪﺑﯩﺌﯩﻲ ﮬﺎﻟﺪا «ﭘﺎدﯨﻠﯩﺮى» ﺑﯚرﯨﮕﻪ ﻳﻪم ﺑﻮﻟﯘپ ﻛﯧﺘﯩﺪۇ، ﺑﯚرﯨﻨﯩﯔ ﺋﯚﯕﻜﯜرﯨﮕﻪ ﺑﯩﻠﯩﭗ - ﺑﯩﻠﻤﻪي ﮬﻪﺗﺘﺎﻛﻰ ﺋﯚزى ﺧﺎلاپ ﻛﯩﺮﯨﭗ ﻛﯧﺘﯩﺪۇ. ﻣﺎﻧﺎ ﺑﯘ ﺑﺎرﻟﯩﻖ ﭘﺎﺟﯩﺌﻪﻧﯩﯔ ﺑﺎﺷﻠﯩﻨﯩﺸﻰ.

ﺧﻮش، ﺑﯩﺰﻧﯩﯔ دادﯨﻠﯩﺮﯨﻤﯩﺰ ﺋﯚز «ﭘﺎدﯨﺴﻰ»ﻧﻰ ﮬﻪر ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ ﮬﯩﻤﺎﻳﯩﺴﯩﮕﻪﺋﺎلالاﻳﺪﯨﻐﺎن ﺋﻪﺧلاق ﺳﺎﭘﺎﺳﯩﻐﺎ ﺋﯩﮕﯩﻤﯘ - ﻳﻮق؟ ﻣﻪن ﮬﺎزﯨﺮﻗﻰ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﯩﻢ دادﯨﻠﯩﺮﯨﻤﯩﺰﻧﯩﯔﻳﺎراﻣﻠﯩﻖ ﺋﻪۋلاد ﺗﻪرﺑﯩﻴﯩﻠﻪش، ﺋﯧﻐﯩﺮ ﻣﻪﺳﺌﯘﻟﯩﻴﻪﺗﻨﻰ ﺋﯜﺳﺘﯩﮕﻪ ﺋﯧﻠﯩﺶ، ﺧﻪﺗﻪر ۋە ﻗﯩﻴﯩﻨﭽﯩﻠﯩﻘﻘﺎ ﻛﯚﻛﺮەك ﻛﯧﺮﯨﭗ ﺋﻮﺗﺘﯘرﯨﻐﺎ ﭼﯩﻘﯩﺶ، ﻗﻪﻳﺴﻪر ۋە ﭼﯩﺪاﻣﭽﺎن ﺑﻮﻟﯘش، ﮬﺎلال ﻣﯧﮭﻨﻪت ﺑﯩﻠﻪن ﻳﺎﺷﺎش ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﻪ ﺋﻮﻳﻨﺎۋاﺗﻘﺎن روﻟﯩﻐﺎ، ﭘﺎراﺳﯩﺘﻰ ۋە دﯨﻴﺎﻧﯩﺘﯩﮕﻪ ﺋﺎﭘﯩﺮﯨﻦﺋﯧﻴﺘﯩﺶ ﺑﯩﻠﻪن ﺑﯩﺮ ﭼﺎﻏﺪا ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﯩﻢ دادﯨﻠﯩﺮﯨﻤﯩﺰﻧﯩﯔ ﺑﯘ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻜﻰ ﺳﺎﭘﺎﺳﯩﺪﯨﻦﮔﯘﻣﺎﻧﻠﯩﻨﯩﻤﻪن. ﻣﻪرد - ﻣﻪرداﻧﻪ، ﺟﺎﺳﺎرەﺗﻠﯩﻚ، ﻏﯘرۇرﻟﯘق، ﻧﻮﻣﯘﺳﭽﺎن، ﭼﯩﺪاﻣﻠﯩﻖ، ﺋﻪرﻛﻪﻛﻠﻪرﮔﻪ ﺧﺎس دادﯨلارﻧﯩﯔ ﺳﺎﻧﻰ ﺋﺎزلاپ «ﻧﻪﺳﻠﻰ ﻗﯘرۇپ ﻛﯧﺘﯩﺶ ﺧﻪۋﭘﻰ»ﮔﻪ دۇچ ﻛﯧﻠﯩﯟاﺗﻘﺎﻧﺪەك ﮬﯧﺲ ﻗﯩﻠﯩﻤﻪن. ﺋﻪﻛﺴﯩﭽﻪ، «ﺋﯚﻳﯜﯕﻨﯩﯔ دﯦﺮﯨﺰە ﭘﻪردﯨﺴﻰ ﭼﯩﺮاﻳﻠﯩﻘﻜﻪن» دەپ ﻗﻮﻳﺴﺎ، ﮬﻪﭘﺘﯩﻠﻪپ ﺧﯘﺷﺎل ﻳﯜرﯨﺪﯨﻐﺎن ﺧﯧﻨﯩﻢ ﻣﯩﺠﻪز دادﯨلارﻧﻰ؛ ﺑﺎﺷﻠﯩﻘﻰ «ﺋﺎﻳﺎﻟﯩﯔﻛﯚرۈﻧﻤﻪﻳﺪﯨﻐﯘ؟» دەپ ﺳﻮرﯨﺴﺎ، ﺑﺎﺷﻠﯩﻘﯩﻢ ﻣﺎﯕﺎ ﺋﺎﻣﺮاق دەپ ﻣﺎﺧﺘﯩﻨﯩﭗ ﻳﯜرﯨﺪﯨﻐﺎن ﻳﯘﻣﺸﺎﻗﺒﺎش دادﯨلارﻧﻰ؛ ﻳﯧﻠﯩﻨﯩﭗ - ﻳﺎﻟﯟۇرۇپ ﻳﺎﺷﺎﺷﻘﺎ ﻛﯚﻧﯜﻛﯜپ ﻛﻪﺗﻜﻪن لاﻳﻐﻪزەل دادﯨلارﻧﻰ؛ ﮬﯩﻤﻤﻪت - ﻏﻪﻳﺮﯨﺘﯩﮕﻪ ﺗﺎﻳﺎﻧﻤﺎﺳﺘﯩﻦ ﺗﻪﻣﻪﺧﻮرﻟﯘق ﺑﯩﻠﻪن ﻳﺎﺷﺎﺷﻨﻰ ﺋﺎدەت ﻗﯩﻠﯩﯟاﻟﻐﺎن لاﻟﻤﺎ ﻣﯩﺠﻪز دادﯨلارﻧﻰ؛ ﺋﻪﻣﻪل - ﻣﻪﻧﺴﻪﭘﻨﯩﯔ ﺳﺎﻳﯩﺴﯩﮕﻪ ﺋﯧﺮﯨﺸﯩﭗ ﻗﺎﻟﺴﺎ ﭼﺎي ﺋﻮﻳﻨﺎپ ﮬﺎرﻣﺎﻳﺪﯨﻐﺎن ﭘﺎﺧﭙﺎق دادﯨلارﻧﻰ؛ ﺋﯚزى ﺋﻪرﻛﻪك ﺗﯘرۇپ ﺋﻪرﻟﻪر ﺑﯩﻠﻪن ﺗﺎﻧﺴﺎﺋﻮﻳﻨﺎﺷﻨﻰ ﻧﻮﻣﯘس  ﺑﯩﻠﻤﻪﻳﺪﯨﻐﺎن زەﻳﭙﺎﻧﻪ ﻣﯩﺠﻪز دادﯨلارﻧﻰ؛  ﺑﯩﺮ ﺑﻮﺗﯘﻟﻜﺎﺑﻪدﺑﯘي ﮬﺎراﻗﻨﯩﯔ ﻗﯘﻟﻰ ﺑﻮﻟﯘپ، ﺳﻮرۇﻧﻤﯘﺳﻮرۇن ﺳﻮﻛﯘﻟﺪاپ، ﺗﯧﺘﯩﻘﺴﯩﺰ ﻳﯘﻣﯘرلارﻧﻰ ﺋﯧﻴﺘﯩﺸﯩﭗﮬﺎرﻣﺎﻳﺪﯨﻐﺎن ﮬﺎﻣﺎﻗﻪت دادﯨلارﻧﻰ؛ ﻟﻪۋزﯨﺪە ﺗﯘرﻣﺎﻳﺪﯨﻐﺎن، ﺧﯩﻴﺎﻧﻪﺗﻜﺎرﻟﯩﻖ، ﺳﺎﺗﻘﯩﻨﻠﯩﻖ، ﺳﺎﺧﺘﯩﭙﻪزﻟﯩﻚ، ﺳﯘﺧﻪﻧﭽﯩﻠﯩﻜﺘﻪك ﭘﻪﺳﻜﻪﺷﻠﯩﻜﻠﻪرﻧﻰ ﺟﺎﮬﺎﻧﺪارﭼﯩﻠﯩﻖ ﻳﻮﻟﻰ ﻗﯩﻠﯩﯟاﻟﻐﺎن ﺋﺎﺗﺎﻟﻤﯩﺶ دادﯨلارﻧﻰ ﻛﯚﭘﻠﻪپ ﻛﯚرۈپ ﺗﯘرۇۋاﺗﻘﺎن ﺋﻪﮬﯟاﻟﺪا،  دادﯨﻠﯩﺮﯨﻤﯩﺰﻧﯩﯔﺳﺎﭘﺎﺳﯩﺪﯨﻦ ﺋﯜﻣﯩﺪۋار ﺑﻮﻟﯘش ﻣﯘﻣﻜﯩﻨﻤﯘ؟ ﺑﯘﻧﺪاق دادﯨلار ﺋﻪۋلادﻟﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻗﯩﺴﻤﯩﺘﯩﻨﻰ ﻗﯧﻴﯩﻦﻛﯜﻧﻠﻪرﮔﻪ ﻗﻮﻳﻤﺎﻳﺪۇ، دەپ ﻛﯩﻢ ﺋﯧﻴﺘﺎلاﻳﺪۇ؟ ﺑﯘﻧﺪاق دادﯨلار ﺋﯚز ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﺴﯩﻨﻰ ﺋﺎﻟﯩﻴﺠﺎﻧﺎب ﺋﻪﺧلاق ﺋﯚﻟﭽﻪﻣﻠﯩﺮى ﺑﯩﻠﻪن ﺗﯘﺗﯘپ ﺗﯘرالاﻣﺪۇ؟

ﻛﯧﺴﯩﭗ ﺋﯧﻴﺘﯩﺸﻘﺎ ﺑﻮﻟﯩﺪۇﻛﻰ، ﺑﯘﻧﺪاق دادﯨلار ﺑﯩﺰﻧﯩﯔ ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﯩﻲ ﺋﻪﺧلاﻗﯩﻤﯩﺰﻧﻰﺑﯘﻟﻐﺎپ، ﺋﻪۋلادﻟﯩﺮﯨﻨﯩﯔ روﮬﯩﻨﻰ ﻛﺎردﯨﻦ ﭼﯩﻘﯩﺮﯨﭗ ﺋﯘلارﻧﻰ ﭘﺎﺟﯩﺌﻪﻧﯩﯔ ﭘﺎﺗﻘﯩﻘﯩﻐﺎ ﭘﺎﺗﯘرۇپ ﻗﻮﻳﯩﺪۇ.

ﺋﻪﻧﺪى ﺑﯘﻧﺪاق «دادا»ﻟﯩﻖ ﺋﻮﺑﺮازﯨﻤﯩﺰﻏﺎ ﺋﯜزۈل-ﻛﯧﺴﯩﻞ ﺧﺎﺗﯩﻤﻪ ﺑﯧﺮﯨﺪﯨﻐﺎن ﭘﻪﻳﺖﻛﻪﻟﺪى. ﭼﯜﻧﻜﻰ ﺑﯩﺰﻧﻰ ﻣﯚﻟﭽﻪرﻟﯩﮕﯜﺳﯩﺰ ﻛﯧﻠﻪﭼﻪك ﻛﯜﺗﯜپ ﺗﯘرﻣﺎﻗﺘﺎ.ﺷﯘﯕﺎ  ﺋﺎﺧﯩﺮﯨﺪا ﻣﯘﻧﺪاق ﺗﻪﻛﯩﺘﻠﻪپ ﻗﻮﻳﯘش ﻛﯧﺮەك: دادﯨلار- ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻨﯩﯔ ﺗﯜۋرۈﻛﻰ، ﻗﻮل، ﻗﺎﻧﯩﺘﻰ. دادﯨلارﻧﯩﯔ ۋۇﺟﯘدى ﮬﻪﻗﻘﺎﻧﯩﻴﻪت ﺑﯩﻠﻪن، ﺑﺎﺗﯘرﻟﯘق ﺑﯩﻠﻪن، ﭼﯩﯟەرﻟﯩﻚ ﺑﯩﻠﻪن، ﺋﻪﻗﯩﻞ ۋە دﯨﻴﺎﻧﻪت ﺑﯩﻠﻪن ﺗﻮﻟﯘﺷﻰ ﻛﯧﺮەﻛﻜﻰ، ﺋﯘ ﻳﻪردە دﯦﻠﯩﻐﯘﻟﻠﯘق، ﻣﯜﺟﻤﻪﻟﻠﯩﻚ، ﭘﻪﻣﺴﯩﺰﻟﯩﻚ، ﺑﯧﻠﻰﺑﻮﺷﻠﯘق، ﺳﺎداﻗﻪﺗﺴﯩﺰﻟﯩﻚ، ﮬﺎﻣﺎﻗﻪﺗﻠﯩﻚ، ﮬﯘرۇﻧﻠﯘق ﺋﯩﻠﻠﻪﺗﻠﯩﺮى ﺑﻮﻟﻤﺎﺳﻠﯩﻘﻰ ﻛﯧﺮەك. دادﯨلار ﻗﻪﻳﺴﻪرﻟﯩﻜﺘﻪ، ﭼﯩﺪام - ﺟﺎﺳﺎرەﺗﺘﻪ، ﺋﯩﻠﯩﻢ - ﮬﯜﻧﻪردە، ۋاﭘﺎدارﻟﯩﻘﺘﺎ، ﺋﻪل-ﻳﯘرﺗﻘﺎﮬﯩﻤﻤﻪت ﻛﯚرﺳﯩﺘﯩﺸﺘﻪ ... ﭘﻪرزەﻧﺘﻠﻪرﮔﻪ ﺋﯜﻟﮕﻪ ﺑﻮلاﻟﯩﺸﻰ ﻛﯧﺮەك.

ﻣﯘﺷﯘلارﻧﻰ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﺋﯜﭼﯜن ﻗﺎﻧﺪاق ﻗﯩﻠﯩﺶ ﻛﯧﺮەك؟ ﺋﻪﻟﯟەﺗﺘﻪ ﻣﯧﻨﻰ ﺋﯚز ﺋﯩﭽﯩﮕﻪ ﺋﺎﻟﻐﺎن ﺑﺎرﻟﯩﻖ دادﯨلار ﺋﯚزﯨﻤﯩﺰﻧﻰ ﺑﯩﺮ ﻗﯧﺘﯩﻢ دەﯕﺴﻪپ ﻛﯚرۈﺷﯩﻤﯩﺰ ۋە ﺋﯚزﯨﻤﯩﺰﻧﻰ ﻣﯘﻛﻪﻣﻤﻪﻟﻠﻪﺷﺘﯜرۈش ﺋﯜﭼﯜن ﺗﯩﺮﯨﺸﯩﺸﯩﻤﯩﺰ لازﯨﻢ.