ئامېرىكا ئوربىتا ئىلىم پەن شىركىتىنىڭ ئالەم بوشلۇقى پونكىتىغا مال يەتكۈزگەن راكېتاسى ھاۋا بوشلۇقىدا پارتلاپ كەتتى، كېيىن ئەنگلىيە ۋېيجېن ساما يولى شىركىتىنىڭ سودا ئادەملىك ئالەم كېمىسى پەرىشتىلەر بايرىمىدا كۆزدىن غايىب بولدى.

بۇ ئىككى ۋەقە كەينى-كەينىدىن يۈز بەرگەندىن كېيىن، نۇرغۇن كىشىلەر ئامېرىكىنىڭ سودا ئالەم قاتنىشى قەدىمى بەك تېز بولۇپ كەتتىمۇ قانداق دەپ گۇمان قىلىشتى. بىراق ئامېرىكا ئالەم قاتنىشى ئىدارىسىنىڭ ئادەملىك ئادەم كېمىسى تۈرىگە مەسئۇل مۇئاۋىن باشلىقى گېسدېنمېل مۇنداق دېدى: بىز مەغلۇبىيەتكە ھەددىدىن ئارتۇق ئىنكاس بىلدۈرمەسلىكىمىز كېرەك، ئاپەت بىزنى شۇنىڭغا ئەسكەرتتىكى بۇ ئىشلار ھەقىقەتەن جاپالىق، بىز تېخىمۇ دىققەت قىلىشىمىز كېرەك.

ئامېرىكا ئالەم قاتنىشى ئىدارىسى ئىككى ۋەقەدىن كېيىن سودا ئالەم قاتنىشىغا مەدەت بەردى. گېسدېنمېل مۇنداق دېدى: ئالەم قاتنىشى ئىدارىسى ئوربىتا ئىلىم پەن شىركىتىنىڭ قويۇپ بېرىش ئىشلىرىنىڭ مەغلۇپ بولغانلىقىدىن ئۈمىدسىزلەندى، لېكىن بۇ قېتىمقى مەغلۇبىيەت خۇسۇسىي كارخانىلارنىڭ ئامېرىكا تۇپرىقىدىن پايدىلىنىپ، ئالەم بوشلۇقى پونكىتىغا مال يەتكۈزۈش يولىدىكى تىرىشچانلىقىنى توسۇيالمايدۇ.

ئالەم قاتنىشى ئىدارىسىنىڭ باشلىقى بوردېن مۇنداق دېدى: گەرچە ئالەم كېمىسى 2-نومۇر ئالەم قاتنىشى ئىدارىسىنىڭ ۋەزىپىسى بولمىسىمۇ، لېكىن ئالەم قاتنىشى يولىدا ئىزدەنگەن بارلىق كىشىلەر بۇنىڭغا ھەسرەتلەندى. ئالەم قاتنىشى ئىشلىرى ئىنتايىن جاپالىق، ئالەم قاتنىشى ئىدارىسى بارلىق ئالەم قاتنىشى خادىملىرىنىڭ خېيىم-خەتەرنى ئۈستىگە ئېلىش روھىغا ئاپىرىن ئېيتىدۇ. ئۇلار ئىنسانلارنىڭ ئۈزلۈكسىز ئالغا ئىلگىرىلىشىگە تۈرتكە بولماقتا.

ئامېرىكا گېئورگى ۋاشىنگتون ئۇنىۋېرسىتېتى ئالەم بوشلۇقى سىياسىتى تەتقىقات ئورنىنىڭ سابىق باشلىقى جون لوگېسدېن بۇ ئىككى ۋەقەنىڭ ئالەم قاتنىشى ساھەسىگە بولغان تەسىرى ئۈستىدە توختىلىپ مۇنداق دەپ قارىدى: ئوربىتا ئىلىم پەن شىركىتىنىڭ مەغلۇبىيىتى ئامېرىكىنىڭ سودا ئالەم قاتنىشى پىلانىغا ئېغىر زەربە بولمايدۇ، بەلكى ۋېيجىن ساما يولى شىركىتىنىڭ مەغلۇبىيىتى ئالەم قاتنىشى ساياھەت ئىشلىرىنىڭ تەرەققىياتىغا تەسىر يەتكۈزۈشى مۇمكىن.

ئالەم كېمىسى 2-نومۇرنى لايىھىلىگۈچى لۇدەن مۇنداق دېدى: ئالەم ساياھىتى باشلىنىش باسقۇچىدا تۇرماقاتا، خەتەرلىك دەرىجىسى ئۆتكەن ئەسىردىكى خەلق ئاۋىياتسىيەسىنىڭ قەدىمى بىلەن ئوخشاش. كەسىپ ساھەسىدىكى ئەربابلار مۇنداق دەپ كۆرسەتتى: تىجارەت بىخەتەرلىكى ھەر قايسى خۇسۇسىي كارخانىلارنىڭ پۇت تىرەپ تۇرۇشىنىڭ ئاساسى، شۇنداقلا ئالەم قاتنىشى ئىدارىسىنىڭ قوللىشىنى قولغا كەلتۈرۈشنىڭ مۇھىم ئاساسى. ئالەم ماشىنىسىنىڭ بىخەتەرلىكى بىلەن ئالەم قاتنىشىنى بازارلاشتۇرۇش بازارلاشتۇرالماسلىق زىچ مۇناسىۋەتلىك. ئۇنىڭ ئۈستىگە سودىلاشتۇرۇش- ئامېرىكىنىڭ ئالەم قاتنىشىنىڭ زۆرۈر تاللىشى.

ئەمەلىيەتتە، ئامېرىكىنىڭ ئالەم قاتنىشى ئىشلىرى باشلىنىشىدىلا سودا شىركەتلىرى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك بولۇپ كەلدى. ئامېرىكىنىڭ راكىتا ياكى ئالەم كېمىسىنى لايىھەلەش ۋە ياساش ئىشلىرىنى بوئىن شىركىتى، لوكشىد –مارتىن شىركىتى قاتارلىق سودا شىركەتلىرى ئۈستىگە ئالغان، ئامېرىكا ئالەم قاتنىشى ئىدارىسى بۇنىڭغا ئارىلاشمىغان.

تەتقىق قىلىپ ئېچىشتىن ياساشقىچە، ئامېرىكا ئالەم قاتنىشى ئىدارىسى ئىشنى ھۆددىگە بېرىشكىلا قىزىقىپ كەلدى، ئۇلار سانائەت ساھەسىدىن ئەڭ ياخشى لايىھەنى يىغدى ۋە خېرىدار چىقىرىش يىغىنى ئۆتكۈزدى، بۇنىڭ بىلەن ئامېرىكىدىكى ھەرقايسى سودا شىركەتلىرى كەسكىن رىقابەت ئىچىدە قالدى، ئالەم قاتنىشى ئىدارىسى بۇ رىقابەت داۋامىدا سۈپەتلىك ۋە ئەرزان بولغان لايىھە ۋە ئۈسكۈنىلەرگە ئېرىشتى.
خۇسۇسىي كارخانىلارنىڭ قاتنىشىشى ئامېرىكىنى ئالەم بوشلۇقى ئۈستىدە ئىزدىنىش ساھەسىدە بىر قەدەر تۆۋەن تەننەرخلىق ئالدىن ساھەگە ئىگە قىلىپلا قالماستىن، بەلكى ئالەم قاتنىشى پىلانىغا قاتناشقان خۇسۇسىي كارخانىلار كارامىتىنى نامايان قىلىپ، دۆلەتنىڭ ئالەم بوشلۇقى ئۈستىدە ئىزدىنىشى بىلەن خۇسۇسىي كارخانىلار ئورتاق پايدا ئالىدىغان ياخشى ئايلىنىشنى شەكىللەندۈردى.

ئامېرىكا ئالەم ئايروپىلانى 2011-يىلى ئومۇميۈزلۈك سەپتىن چېكىنگەندىن كېيىن، ئامېرىكا ھازىرغىچە رۇسىيەنىڭ ئالەم بوشلۇقى پونكىتىدىن پايدىلىنىپ ئالەم ئۇچقۇچىلىرىنى توشۇپ كەلدى ھەمدە ھەر بىر ئىتتىپاق نامىلىق ئادەملىك ئالەم كېمىسىنىڭ ئۇچۇشىغا 71 مىليارد ئامېرىكا دوللىرى بەدەل تۆلەشكە مەجبۇر بولدى.

ئىلگىرىمۇ، ھازىرمۇ، كەلگۈسىدىمۇ ئالەم بوشلۇقى ئۈستىدە ئىزدىنىش مەڭگۈ خەتەرلىك ئىش. ئالەم بوشلۇقىغا ئۇچۇش ئەزەلدىن خەتەرلىك ئىش، ئامېرىكا كېڭەش پالاتاسى ئىلىم پەن ۋە ئالەم بوشلۇقى كومىتېتىنىڭ رەئىسى نېلسۇن مۇنداق دېدى: بىز ى مەغلۇبىيەتكە ھەر ۋاقىت ئۇچراپ، لېكىن بىزنىڭ سودا ئالەم قاتنىشى ئۈستىدىكى ئىزدىنىشىمىز ئاخىرىدا مۇۋەپپەقىيەتكە ئېرىشىدۇ.