يېقىنقى يىللاردىن بۇيان، كانادادىكى سىياسىيونلارنىڭ چېرىكلىك سەتچىلىكى ئۈزۈلمىدى، جامائەت پىكىرىنىڭ مەسئۇلىيەتنى سۈرۈشتۈرۈشى بىلەن بىر ئۆلكە باشلىقى خىزمىتىدىن ئىستىپا بەردى، ئۈچ پارلامېنت ئەزاسى خىزمەتتىن توختىتىلدى، بۇ كىشىلەرنىڭ دىققىتىنى تارتىدۇ.

بۇ يىل 3-ئايدا ئالبىرتا ئۆلكىسىنىڭ ناھايىتى تەجرىبىلىك ئايال ئۆلكە باشلىقى خىزمىتىدىن ئىستىپا بەرگەنلىكىنى جاكارلىدى. سەۋەبى- ئۇ جەنۇبىي ئافرىقىنىڭ سابىق زۇڭتۇڭى ماندىلانىڭ دەپنە مۇراسىمىغا قاتناشقاندا، ئايروپىلاننىڭ باش بۆلمەسىدە ئولتۇرۇش ئۈچۈن، باج تاپشۇرغۇچىلارنىڭ 45مىڭ كانادا دوللىرىنى سەرپ قىلغانىدى، جامائەت پىكىرى ۋە پارتىيەنىڭ سۈرۈشتۈرۈشى بىلەن خىزمىتىدىن ئىستىپا بەرمىسە بولمايدىغان بولۇپ قالدى. يېقىندا ئۇنىڭ ئامانلىقنى ساقلاش ھەققىنىڭ ئوخشاشلا نورمىدىن ئېشىپ، مىليون كانادا دوللىرىغا يەتكەنلىكى پاش بولدى. كانادا «مەملىكەتلىك پوچتا گېزىتى»دە ئەينى ۋاقىتتا بۇ دېلو توغرىسىدا «ئالبىرتا ئۆلكىسىنىڭ «ئايروپىلان باش بۆلمەسى»دىكى ئايال ئۆلكە باشلىقى» دېگەن تېمىدا باش ماقالە ئېلان قىلىنىپ، ئەمەلدارلارنىڭ چېرىكلىشىش قىلمىشىغا قىلچىمۇ يول قويمايدىغانلىقى بىلدۈرۈلگەنىدى.
ئەمەلىيەتتە بىر يىلدىن كۆپ ۋاقىتتىن بۇيان، زۇڭلى خارپىر رەھبەرلىكىدىكى ھۆكۈمەت پارلامېنت سەتچىلىكىنىڭ تەسىرگە ئۇچرىدى، كىشىلەر بۇنى كانادانىڭ يورۇق بىنا ۋەقەسى سەتچىلىكى بىلەن سېلىشتۇرىدۇ. سەتچىلىكنىڭ سەۋەبى- خارپىر ئۆزى تەيىنلىگەن ئۈچ پارلامېنت ئەزاسى تۇرالغۇ ئۆي ۋە كاماندىروپكا تولۇقلىمىسىنى ئاتچوت قىلىشتا ئالدامچىلىق قىلغانىدى.

بۇ ئىش 2012-يىلنىڭ ئاخىرى دۆلەتلىك تېلېۋىزىيە ئىستانسىسىدا خەۋەر قىلىنىپ، دافىي ئىسىملىك بىر كېڭەش پالاتاسى ئەزاسىنىڭ تۇرالغۇ تولۇقلىمىسىدا ئالدامچىلىق قىلغانلىقى پاش بولدى. كانادا ھۆكۈمىتىنىڭ ھۆكۈمەت چىقىمىنى ئاشكارىلاش بەلگىلىمىسىگە ئاساسەن، ئەگەر پارلامېنت ئەزالىرىنىڭ تۇرالغۇسى پايتەخت ئوتتاۋۇدىن 100 كىلومتىر يىراق بولسا، 22مىڭ كانادا دوللىرى تۇرالغۇ تولۇقلىمىسى ئالسا بولىدۇ ھەمدە ھەر ھەپتىدە بارغان كەلگەن كاماندىروپكا ھەققىنى ئاتچوت قىلسا بولىدۇ.

دافىي 2008-يىلى خارپىر تەرىپىدىن كېڭەش پالاتا ئەزالىقىغا تەيىنلەنگەن، ئۇنىڭ يۇرتى ئىدۋارد شاھزادە ئارىلى ئۆلكىسىدە ئىدى، بىراق ئۇنىڭ ئوتتاۋۇدىمۇ تۇرالغۇسى بار بولۇپ، يېرىمدىن كۆپرەك ۋاقىتتا پايتەختتە تۇرىدۇ. ئەمما يېقىنقى نەچچە يىلدىن بۇيان دافى ئىزچىل شاھزادە ئىدۋارد ئارىلىدا تۇرۇۋاتىمەن دەپ مەلۇم قىلىپ كەلدى ھەمدە مۇشۇ سەۋەبلىك 90مىڭ كانادا دوللىرىدىن ئارتۇق تۇرالغۇ تولۇقلىمىسى ئالدى. ئۇنىڭ ئالدامچىلىق قىلمىشى ئاشكارىلانغاندىن كېيىن، دافى دەسلەپتە خاتالىقىنى ئېتىراپ قىلمىدى، جامائەت پىكىرىنىڭ بېسىمى ئاستىدا كونسېرۋاتىپلار پارتىيەسى ئوبرازىنى قوغداش ئۈچۈن دافىيغا بېسىم ئىشلەتتى. ئەمما بۇ پارلامېنت ئەزاسى يەنىلا مەردانىلىق بىلەن پۇلنى قايتۇرۇشنى خالىمىدى. پارتىيە سەتچىلىكنى يېپىش ئۈچۈن، خارپىر ئىشخانىسىنىڭ مۇدىرى ۋايت شەخسى ھېساۋاتىدىن دافىيغا 90مىڭ كانادا دوللىرى پۇل چېكى كېسىپ بېرىپ، ئۇنىڭ ھۆكۈمەت پۇلىنى قايتۇرۇشىغا ياردەم بەردى. ئويلىمىغان يەردىن بۇ ئىش تاراتقۇلاردا پاش قىلىنغاندىن كېيىن، ئەمەلدارلارنىڭ پار ئېلىشىنىڭ كەينىدە قانداق سودىنىڭ بارلىقىنى شۇنداقلا خارپىرنىڭ بۇ ئىشنى بىلىش-بىلمەسلىكىنى سۈرۈشتە قىلىش باشلاندى. جامائەت پىكىرىنىڭ بېسىمى ئاستىدا ۋايت خىزمىتىدىن ئايرىلدى، دافىيمۇ كونسېرۋاتىپلار پارتىيەسىدىن چېكىندۈرۈلدى.

يەنە بىرسىنىمۇ خارپىر ۋەزىپىگە تەيىنلىگەن كېڭەش پالاتاسى ئەزاسى ۋولىن، ئۇ ساسكوچىۋىن ئۆلكىسىدىن بولۇپ، كاماندىروپكا ھەققىنى قالايمىقان ئىشلەتكەنلىكى بايقالدى. ئىقتىسادى تەپتىش قىلىشتا ئۇنىڭ كاماندىروپكا ھەققىنىڭ مۇتلەق كۆپ قىسمىنىڭ ئوتتاۋا بىلەن ئۇنىڭ يۇرتى ئوتتۇرسىدىكى بېرىپ كېلىش ئەمەسلىكى بايقالدى، كۆپىنچىسى تورونتۇنى مەركەز قىلغانىدى. تەكشۈرۈش ئارقىلىق، تورونتۇدا ئۇنىڭ تۇرالغۇسىنىڭ بارلىقى ئېنىقلاندى. ئۇ ئاتچوت قىلغان 300نەچچە مىڭ كانادا دوللىرىنىڭ كۆپىنچىسى شەخسى ساياھەت ياكى ئۇ قۇشۇمچە ئىشلەۋاتقان شىركەت پائالىيىتى ھەققى ئىدى. ئارقىدىن ۋولىن 150مىڭ كانادا دوللىرىنى قايتۇردى، قالغان پۇلنى قايتۇرۇشنى رەت قىلدى. ئەمما ئەڭ ئاخىرى بېسىم سەۋەبىدىن ئۇمۇ كونسېرۋاتىپلار پارتىيەسىدىن چېكىندى.

3- كېڭەش پالاتا ئەزاسى بۇراچىئوۋ ئىدى. تەكشۈرۈشتە ئۇنىڭ كېڭەش پالاتاسى ئەزاسى بولغاندىن كېيىن، ئىزچىل ئوتتاۋا بىلەن بىر دەريا ئارقىلىق ئايرىلىپ تۇرىدىغان كادىنودا ئۆي ئىجارە ئېلىپ تۇرۇۋاتقانلىقى مەلۇم بولدى. ئۇ ئۆزىنىڭ تۇرالغۇسىنى ساختا مەلۇم قىلغانىدى. شۇنىڭ بىلەن 50مىڭ كانادا دوللىرى نامۇۋاپىق ھەققە ئېرىشكەنىدى.

كانادا ئاممىسى ئەسلىدىنلا سايلامسىز ۋۇجۇدقا كەلگەن كېڭەش پالاتا ئەزالىرىدىن نارازى بولىۋاتقان ئەھۋالدا، ئۇلارنىڭ تولۇقلىما پۇلنى ئالداپ ئېلىۋېلىش قىلمىشى بۇنى تېخىمۇ ئەۋجىگە چىقاردى. ئەلرايى تەكشۈرۈشىدىن ئايان بولۇشىچە، %49 زىيارەت قىلىنغۇچى كانادا كېڭەش پالاتاسىنى ئىسلاھ قىلىشى كېرەك، دەپ قارىغان، %41كىشى كېڭەش پالاتاسىنى بىكار قىلىشنى تەشەببۇس قىلغان. خارپىر ھۆكۈمىتى مۇشۇ سەۋەبلىك غايەت زور ئەلرايى بېسىمى ۋە ئېشىنىش كىرزىسىگە دۇچ كەلدى. قايتىدىن ئىشەنچ تۇرغۇزۇش ئۈچۈن، خارپىرنىڭ تۈرتكىسىدە كېڭەش پالاتاسى ئۆتكەن يىلنىڭ ئاخىرى قارار لايىھەسى ماقۇللاپ، يۇقىرىقى ئۈچ كىشىنىڭ كېڭەش پالاتاسىدىكى سالاھىيىتىنى ئىككى يىل توختىتىشنى، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ساقچىلارمۇ بۇ ئۈچ كىشىنى جىنايى ئىشلار بويىچە تەكشۈرۈشنى بەلگىلىدى ھەمدە ھەممە پارلامېنت ئەزالىرىنىڭ ئاتچوت تۈرىنى تەپتىش قىلىشنى قارار قىلدى.