ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم
بىزنىڭ ئاتا-بۇۋىمىز نىڭ ئىسلامغا ئىتقاد قىلىدىغىنىنىلا بىلىمىز بىراق ئىسلام دىننىڭ شىنجاڭغا
 قاچان قانداق كىرگەنلىكىنى كۇپۇنچىمىز بىلمەيدىكەنمىز. شۇڭا مەن بۇ بوشلۇقنى تولدۇرۇش ئۇچۇن بۇ

بۇ تىمىنى ھۇزۇرۇڭلارغا سۇندۇم.

ئىككى مىنۇتلا ۋاقتىڭلارنى ئاجرىتىپ تەپسىلى ئۇقۇپ بېقىشىڭلارنى ئۇمىت قىلىمەن.




مىلادىيە 9.ئەسىرنىڭ ئاخىرلىرى ھازىرقى ئوتتۇرا ئاسىيا ۋە شىنجاڭدا ئىككى خانلىق ياشايتتى. بىرى بۇددا دىنى ۋە مانى دىنىغا ئىتقاد قىلىدىغان قاراخانىيلار يەنە بىرى بولسا ئىسلام دىنغا ئىتقاد قىلىدىغان سامانىيلار سۇلالىسى ئىدى . بۇلارنىڭ ئارسىدىكى ھۈكۈمرانلارنىڭ مۇناسىۋىتى خېلى قۇيۇق ئىدى ئاردا خەت-چەك ئالاقە قۇرالى خېلىلا قۇيۇق ئىدى. ئاردىن بىر مەزگىل ئۆتكەندىن كىيىن سامانىيلار سۇلالىسى ئۈزىنىڭ قوشنىسى بولغان قاراخانىيلار خانلىقىنى ئىسلام دىنىغا دەۋەت قىلىپ ئەلچىلەرنى ئەۋەتتى لېكىن ئىسلام دىننى ئۆچ كۈرىدىغان قاراخانىيلار سەردارى ئۇغۇلچاق بۇ ئەلچىلەرنى قۇپاللىق بىلەن رەت قىلۋەتتى. شۇنىڭ بىلەن سامانىيلار ئۇلار بىلەن جىھاد قىلدى.

مىلادىيە 893.يىلى سامانىيلار قاراخانىيلارغا يەنە ئىسلام دىنغا دەۋەت قىلىپ ئەلچىلەرنى كىرگۈزدى نەتىجىسى بۇرۇنقىغا ئوخشاشلا قاتتىقلىق بىلەن رەت قىلىشقا ئۇچۇردى . سامانىيلار ئۇلارغا زور بىر تۈركۇم قۇشۇن بىلەن كىلىپ ئۇغۇلچاق بىلەن ئۇرۇشۇپ ئۇلار ئۇستىدىن غالىپ كەلدى ھەم ئۇغۇلچاقنىڭ خوتۇنىنى ۋە ئون بەشمىڭ ئەسكىرىنى  ئەسىر ئالدى ئۇ ئەسكەرلەرنىڭ ئون مىڭىنى ئۆلتۇرۋەتتى . ھەم ئۇغۇلچاقنىڭ ئىككىنچى پايتەختى بولغان تالاس(ھازىرقى قازاقىستاننىڭ جابۇل شەھرى) نى بېسۋالدى. ئۇغۇلچاق پايتەختىنى قەشقەرگە يوتكەپ شۇ يەردە پاناھلاندى.  ئۇزۇن ئۆتمەي سامانىيلار سۇلالىسى ئىچىدە ئىچكى نىزاھ يۈز بىرىپ شاھزادە ناسىر ئىبنى مەنسۇر (تارىختىكى ئەبۇ ناسىر) مەغلۇبىيەتكە ئۇچراپ ئۆز يۇرتىدىن چىقىپ كىتىپ ئۇغۇلچاقتىن سىياسى پاناھلىق ئىزدەپ ئۇنىڭ دۆلىتىگە سودىگەر قىياپىتىدە باردى . قارا خانىيلار خاقانى ئۇغۇلچاق سامانىيلاردىن ئۆچ ئېلىش ۋە قولدىن كەتكەن شەھەرنى قايتۇرۋېلىش ئۈچۈن شاھزادە ناسىرنى ناھايتى ياخشى كۈتۋالدى. ۋە ئۇنىڭغا <ئىنىڭىز سىزگە رەھىمسىزلىك قىلغان بولسا مەن سىزگە دوستانە مۇئامىلىدە بۇلىمەن سىز قانداق ئىشىڭىز بولسا  مىنى ئىزدەڭ مەن سىز گە ھەمدەمدە بۇلىمەن > دىدى ۋە ئۇنى ئاتۇشقا ئەمەلدار قىلىپ قويدى. 

 شۇنىڭ بىلەن ئۇ ئاتۇشتا تىجارەت بىلەن شۇغۇللاندى .ئۇنىڭ ئەتراپىغا نۇرغۇنلىغان سودىگەرلەر يىغىلدى . سودىگەرلەرنىڭ كۈپۇنچىسى بۇخارار ،سەمەرقەند،تاشكەنتلىكلەر ئىدى . ئۇ سودىگەرلەر ھەممىسى مۇسۇلمان بولغاچقا ئۇلارنىڭ تەسىرى خېلى زور بولدى . ھەم ئۇلار ئەبۇ ناسىر غا ناماز ئۇقۇيدىغانغا بىر مەسچىت سېلىش تەكلىپىنى بەردى . ئۇنىڭسىزمۇ ئەبۇ ناسىرنىڭ ئۇيىمۇ شۇ ئىدى . ئەبۇ ناسىر ئۇغۇلچاققا نۇرغۇنلىغان ئىسىل بۇيۇملارنى ، رەختلەرنى ، قۇم شىكەرلەرنى ئەۋەتىپ ئۇنىڭغا ساداقىتىنى بىلدۇردى. ئۇ ئۇغۇلچاقنىڭ ئىشەنچىسىگە ئىرشىپ بولغاندىن  كىيىن ئۇنىڭغا ناماز ئۇقۇيدىغانغا بىر كالا تىرسىنىڭ ئورنىچىلىك يەرئاجىرتىپ بىرىشنى تەلەپ قىلدى . ئۇغۇلچاق ئەبۇ ناسىرغا <سىز قەيەرنى خالىسىڭىز شۇ يەر سىزنىڭ بولسۇن > دىدى . ئەبۇ ناسىر ئۇ بىر كالا تىرسىنى تېپىپ ئۇنى ئىنچىكە ئارغامچا قىلىپ تىلىپ ئاتۇشتىكى ئەڭ ياخشى بىر جاينى تېپىپ شۇ تىرە ئارغامچا بىلەن ئۇراپ كۈرۈپ شۇ يەرگە مەسچىت سېلىشقا باشلايدۇ.

ئۇغۇلچاق بۇ ئىشتا ئۇزىنىڭ ئالدانغانلىقىنى بىلسىمۇ ئەبۇ ناسىرنىڭ ئەقىل پاراسىتىگە ھەيران بۇلۇپ ئۇنىڭغا گەپ قىلالمايدۇ. كىيىنكى ۋاقىتلارغا كەلگەندە ئۇغۇلچاق ۋە قاراخانىيلارنىڭ تەقدىرىنى ئۆزگەرتىدىغان بىرئىش بۇلىدۇ. ئۇغۇلچاقنىڭ جىيەن ئوغلى سۇتۇق بۇغراخان ئەبۇ ناسىرنىڭ نەسىھىتى بىلەن ئىمان ئېيتىپ مۇسۇلمان بۇلىدۇ. ۋە ئوتتۇرا ئاسىيا مۇسۇلمانلىرىنىڭ قوللىشى ئاستىدا ئوردا ھاكىمىيتىنى ئاغدۇرۇپ تاشلايدۇ شۇنىڭ بىلەن قارا خانىيلار خانلىقى تۇنجى قېتىم مەملىكىتىمىزدە يەرلىك ئىسلام ھاكىمىيتى بۇلۇپ قالىدۇ.       
                              شاھزادە ئەبۇ ناسىر <كالا تىرسى> پىلانى بىلەن سالغان بۇ مەسچىت شىنجاڭ تارىخىدىكى تۇنجى مەسچىت ھىسابلىنىدۇ.

مانا يۇقارقىلار بولسا ئىسلام دىنىنىڭ شىنجاڭغا تۇنجى كىرشى ھەم شىنجاڭدىكى تۇنجى مەسچىتنىڭ بىنا قىلنىشى ھېسابلىنىدۇ


ئىسلام دىنىنىڭ شىنجاڭغا كىرگەن ۋاختىمۇ دەل مۇشۇ 9.ئەسىرنىڭ ئاخرلىرىغا توغرا كىلىدۇ.

ئىدىقۇت خانلىقنى ئۇنتۇپ قاپسىزدە.......، ئۇ چاغدا زىمىنىمىزدا ئىدىقۇت خانلىقىمۇ  مەۋجۈت  ئىدى.

مەن بىلگىنىمنىلا    يازدىم .

كەم -زىيادە يەرلىرى بولسا تۇزۇتۇپ قۇيشۇڭلارنى تۇۋەنچىلىك بىلەن  سۇرايمەن.

مەن ئىدقۇت توغۇرلۇق بىر نەرسە بىلمەيدىكەنمە   بۇرادەر. چۇشەنچە بىرىپ ئۆتكەيسىز

ئىسلامنىڭ ماھىيىتىنى چۈشەنمەيدىغان <ئەبۇ ناسىر > توپىلاڭدىن تۇقاچ ئوغۇرلاپتىكەنغۇ ؟ ئىككى ئادەمنىڭ جىدەلگە سەپ قۇيۇپ ، دىن تارقىتىشنى خۇدامۇ راۋا كۆرمەيدۇ !.

ئىشلىتىش

引用第3楼purset于2010-08-07 17:24发表的 :
ئىسلامنىڭ ماھىيىتىنى چۈشەنمەيدىغان <ئەبۇ ناسىر > توپىلاڭدىن تۇقاچ ئوغۇرلاپتىكەنغۇ ؟ ئىككى ئادەمنىڭ جىدەلگە سەپ قۇيۇپ ، دىن تارقىتىشنى خۇدامۇ راۋا كۆرمەيدۇ !.

  

سىز پەقەتلا چۇشەنمەپسىز بۇرادەر. قايتىدىن ئۇقۇپ بېقىڭ.

سىزغۇ شىنجاڭدىكى تۇنجى مەسجىد نى تىلغا ئاپسىز لىكىن ئۇ تۇنجى مەسجىد ازىر بارلىغىنى ياكى يۇقلىغىنى ؟بار بولسا قەيەردە قايسى مەسجىد ئىكەنلىگىنى ،يوق بولسا قاچان قانداق ۋاقىتتا نىمە سەۋەب بىلەن يۇقالغانلىغىنى پەقەت ئەسكەرتمەپسىز ؟؟خاپا بولماي بۇنى يەنە بىر ئەسكەرتىپ تۇلۇقلاپ چۇشەنچە بەرگەن بولسىڭىز ؟يەنىمۇ ئىلگىرلىگەن ھالدا تۇلىغى بىلەن چۇشىنىۋالساق دىمەكچىمەن .
ئەبۇ نەسىر سامانى توغرىسىدا مەن يەنە مۇنداق بىر رىۋايەتنى ئۇقىغان ،ئۇنى سىز دىگەندەك ئۇغولچاق ئاتۇشقا ئەمەلدار قىلىپ تەيىنلىمىگەن لىكىن ئۇنىڭغا سىياسىي پاناھلىق بەرگەن چۇنكى ئۇ بىر مۇسۇلمان بۇلۇپ ،پۇتكۇل ئۇيغۇر خانلىقلىرىنىڭ يەنى ماچىن بۇددىسلىرى،ئىدىققۇت بوددىسلىرى،ھەم بۇيۇك قارىخانىيلار بوددىسلىرىنىڭ بىردەك دۇشمىنى ھىساپلانغان ئىسلام دىينىغا ئىتىقاد قىلىدىغان بىر دۇلەتنىڭ پۇخراسى << شاھزادىسى>> ئىدى .
ئەمدى سۇتۇق نىڭ ئۇنىڭ بىلەن تۇنۇشقان جايى ھازىرقى ئاتۇشنىڭ غەربىي تەرىپىگە جايلاشقان ئۇزى ھاۋالىق ھەم مەنزىرىسى ناھايىتى يېقىشلىق بولغان تەنگە تاغ << ئاتۇش چوڭ جىلغىسى>> دا  تاسادىپەن ئۇچىرىشىپ قالغان ،ئۇ چاغدا سۇتۇق تىكىن دۇسلىرى بىلەن ئوۋ ئوۋلاش << ھەربىي مەشق>> ئۈچۈن چىققان ۋاقىت بولوپ ئۇلار ئۇ جىلغىنىڭ  ئىچىگە كىرسە بىر نەچچە ئادەمنىڭ يۇكۇنۇپ ئولتۇرۇپ بىر ئىشلارنى قىلىۋاتقان <<ناماز ئۇقىۋاتقان >> ھالىتىنى كۇرۇپ ئۇلارغا قىزىقارلىق تۇيۇلۇپ ئلارنى تاماشا قىلىپ تۇرىشىدۇ ........................................... كىيىن ئۇبۇ نەسىر << سامانىي>>نىڭ كۇپ تەرەپلىك ئەجىر سىڭدۇرىشى بىلەن ئۇلار بۇيۇك ئىسلامغا كىرىدۇ ..........
دىمەكچىمەنكى ئۇلار ناماز ئۇقىغان مەسجىد ھازىرمۇ بار ئۇ مەسجىدنىڭ ئىسمى قىرىق مەسجىد دەپ ئاتىلىدۇ ،چۇنكى تۇنجى ئىيمان ئېيتىپ مۇسۇلمان بولوپ ناماز ئۇقىغانلار قىرىق كىشى بولوپ  ،بۇ مەسجىدنىڭ نامى شۇلانىڭ ئادەم سانى بىلەن ئاتالغانكەن ،بىز ھازىرمۇ شۇ يەرگە چىقىپ ئانچە مۇنچە زىيارەت قىلىپ تۇرىمىز ،.لىكىن ئۇ مەسجىدنىڭ ئىگىلىگەن كۇلىمى ، ھازىر بەك كىچىك ،سىزنىڭ تىمىڭىزدىكى مەسجىد بىلەن ئىككىسى يەر مەيدان جەھەتتىن خېلىلا پەرىقلىق ،ھەم ئۇ بەك خىلۋەت يەر بولغاچقا ئۇ يەرنى مىنىڭچە ئوغولچاقتىن سۇراش ھاجەتسىز دەپ قارايمەن .ئەگەر شۇ يەر تۇنجى مەسجىد بولسا مىنىڭچە چۇقۇم ئۇنىڭ نامى <<قىرىق مەسجىد >> بولماي بەلكىم شىنجاڭدىكى تۇنجى مەسجىد دەپ ئىنىق ئىزاھلىنىشى مۇمكىن ئىدى .

بەلكىم سىز دىگەندكتۇر. مىنىڭ بىلىدىغىنىم يۇقۇرقىدەك.  بۇ تالاش-تارتىش قىلىدىغان ئىش ئەمەس. ئىشقىلىپ ئىشلام دىنى ئەبۇ ناسىر ئارقىلىق تارقالغانلىقى توغرا .

مەن ئاسانلىقچە چۈشەنمىگەن تېمامغا ئىنكاس يازمايمەن، كەچۈرۈڭ قېرىندىشىم.