جەنۇبۈ ېەزەربەيجانۈڭ جۈلانۈ(گۈلانۈ)شەھۈرۈدە تۇغۇلغان ېابدۇقادۈر جۈلانۈ ېەڭ ېەۋەلقۈ ېۈسلامۈ تەرۈققەت پۈكرۈتۈ ---قادۈريە سۈلكۈگە ېاساس ساللغۇچۈ بولۇپ ،ېۇل زات 1078-يۈلۈ تۇغۇلغان .ېۇ تەرۈققەتچۈلەر تەرەپۈدۈن ېەبۇ مۇھەممەد مويۈدۈن،غۇسۇل ېەزەم،قۇتۇبۇل رەببانۈ،سۇلتانۇل ېەۋلۈيا،قۇتۇبۇل ېەزەم دۈگەن لەقەملەر بۈلەن سۈپەتلۈندۇ..ېاتۈسۈ ېابۇ سالۈھ بۈن مۇسا چاڭگۈ دوستۇر،ېانۈسۈ فاتۈمە ېۇلشەرۈفتۇر.ېابدۇقادۈر جۈلانۈ ھەم سەېۈد ھەم شەرۈفتۇر.ېۈمامزادۈلەردۈن بولغان ھەزرۈتۈ ھۈسەيۈنۈڭ ېەۋلادلۈرۈ---سەيددۈيۇرلەر،ھەزرۈتۈ ھەسەننۈڭ ېەۋلاتلۈرۈ --شەرۈفدۈيۈرلەر.
پەيغەمبۈرۈمۈزگە ېاتا تەرەپتۈن -----ھو ۆبو پالچ السيد مچي الدين ىبد القادر الجيلاني بن السيد ۆبي پالچ موسۈ بن السيد ىبد اللھ بن السيد يچيۈ الزاھد بن السيد مچمد بن السيد داود بن السيد موسۈ الڭاني بن السيد ىبد اللھ ۆبي المكارم بن السيد موسۈ الجون بن السيد ىبد اللھ المچگ بن السيد الچسن المڭنۈ بن السيد الإمام الچسن السبط بن ۆمير المۋمنين ىلي بن ۆبي طالب زوج السيدە البتول فاطمە الزھراء بنت رسول اللھ مچمد پلۈ اللھ ىليھ وسلم. فبينھ وبين فاطمە الزھراء ۆچد ىشر ۆبا
جۇملۈدۈ ېابدۇ قادۈر جۈلانۈ ېاتا -ېانا ھەر ېۈككۈ تەرەپتۈم نەسەبۈ پەيغەمبۈرۈمۈزگە تۇتۇشۈدۇ.
ېابدۇقادۈر جۈلانۈ 1166-يۈلۈ باغداتتا ۋافات تاپتۈ.قەبرۈسۈ باغداتتا .ېۇ فۈقھۈ ۋە ھەدۈس ېۈلمۈغا مۈسلۈسۈز كامۈل ېۈدۈ.ېابدۇقادۈر جۈلانۈ تۇغۇلۇشتۈن ېاۋال ېاتۈسۈ سالۈھ بۈر چۈش كۆرگەن بولۇپ ،چۈشۈدۈ پەيغەمبۈرۈمۈز ېۇنۈڭغا <ېېي ېەبۇ سالۈھ !ېاللاھ ساڭا كامۈل ،يۈتۇك،دەرۈجۈسۈ يۈكسەك بۈر پەرزەنت ېاتا قۈلۈدۇ، ېۇ مېنۈڭ ېوغلۇم ۋە سەيدۈمدۇر،ېۇ ېەۋلۈيا سالۈھلەر ېۈچۈدۈ دەرجۈسۈ يۈكسەكلەردۈندۇر >دۈگەن ېۈكەن.
ېابدۇ قادۈر جۈلانۈ باشلانغۇچ دۈننۈ ساۋادۈنۈ ېۆز يۇرتۈدا چۈقارغاندۈن كېيۈن ،18 يېشۈدا باغداتقا كېلۈپ ،<<نۈزامۈيە>> مەدۈرسۈدۈكۈ ېالۈملاردۈن ھەدۈس،فۈقھۈ ۋە تەسەۋوف ېۈلۈملۈرۈنۈ ېۈگەندۈ.ېۇ فۈقھۈ ېۈلمۈنۈ__-ېەبۇ خەتاب مەھفۇز،ېەبۇ ۋافا ېەلۈ بۈن ېۇكەيلۈ،ېەبۇ ھۈسەيۈن بۈن قازۈ دۈن ېۈگەندۈ.ھەدۈس ېۈلمۈنۈ___ھەسەن باغلانۈ،ېەبۇسەېۈد مۇھەممەد بۈن ېابدۇل كەرۈم،ېابۇ قانۈم مۇھەممەد،بۈن مۇھەممەد،ېەبۇ بەكرۈ ېەھمەد بۈن مۇززەفەر،ېەبۇ سەفەر،ېەبۇ نوياپ بۈن ېەلۈ،ېەبۇ تالۈف ېابدۇقادۈر،ېەبۇ بەكرۈ ھۈباتۇللاھ ېۈبنۈ مۇبارەك،ېەبۇل ېۈز مۇھەممەد بۈن مۇختار،ېەبۇ نەسۈر مۇھەممەد،ېەبۇ قالۈب ېەھمەد،ېەبۇ ېابدۇللا يەھيا كۈمۇ ھەدۈس قاتالۈق ېالۈملاردۈن ېۈگەندۈ.تەسەۋوف ېۈلمۈنۈ---شەيخ ېەبۇ سەېۈد مەھزومۈ بۈلەن ھامۈد دەبباستۈن ېۈگەندۈ.
ېۈلمۈ تەھسۈلنۈ تاملۈغاندۈن كېيۈن ۋەز ۋە دەرس بېرۈشنۈ باشلۈدۈ.كېيۈن ېۇنۈڭ ېۈسلام يۇرتلۈرۈنۈ ېايلۈنۈش ېۈشتايۈكۈ بۈلەن 25 سەياھلۈق قۈلدۈ.1127-يۈلۈ داغداتقا قايتۈپ كېلۈپ،ھەنبەلۈ فۈقھۈ مەزھۈپۈنۈڭ ېۈمامۈ بولدۈ.1134-يۈلۈ ېۇ باغدات ېاكادۈمۈيۈسۈنۈڭ باش ېاكادۈمۈكۈ بولغان چاغدا ،نۇرغۇن شاگۈرت تەربۈلەپ چۈقتۈ.ېۇنۈڭ شاگۈرتلۈرۈ ۋە ېوغۇلۈرۈ باغدات شەھرۈنۈڭ سۈرتۈغا بۈر ېېتۈكاپخانا قۇرۇپ ېۇنۈڭغا (رابات) دەپ نام بېرۈپ ،ېۇ جاينۈ دۈننۈ تەربۈلەش ۋە ۋەز -تەبلۈغ سورۈنۈ قۈلۈپ قۇرۇپ چۈقۈپ ،ېۈسلامۈ تەرۈققەت پۈكرۈتۈنۈ ېاساس قۈلغان قادۈريە سۈلكۈنۈ تەدرۈجۈ شەكۈلەندۈردۈ.ېۇنۈڭ ېۈككۈ ېوغلۈ ېابدۇ ۋاھاب ۋە ېابدۇل ېەزۈز باغداتتا ۋە ېۇنۈڭ قابۈل شاگۈرتلۈرۈدۈن ېەلۈ قاتادۈ يەمەندە،مۇھەممەد بايتاش سۈرۈيەدە،مەھۈسۇت ېەبۇ ېابدۇللا ساۋاد مۈسۈردا كەڭ كۆلەمدە بۇ تەرۈققەتنۈ يايدۈ.14- ېەسۈردە ېۈسپانۈيە،باغدات ۋە سۆرۈيە بۇسۈلۈكنۈڭ مەركۈزۈ بولۇپ ،15- ېەسۈرنۈڭ باشلۈرۈغا كەلگەندە بۇ سۈلۈك ېۇتتۇرا ېاسۈيا،ھۈندۈستان،مۈسۈر ،نوبۈيە،سۇدان ۋە شۈمالۈ ېافرۈقۈدۈكۈ دۆلەتلەرگە ېۈنتايۈن كەڭ كۆلەمدە تارالدۈ.17 -ېەسۈردە تۈركۈيەگە تۇنجۈ راباتۈنۈ سېلۈش بۈلەن بۇ سۈلۈك ېانتولۈيەدۈكۈ قەدۈمۈنۈ باشلۈدۈ .1535-يۈلۈ خەلپە سۇلايمان 1 رۈموت قۈلدۇرۇپ ،ېۇنۈڭ ېۈسلام دۈنۈدۈكۈ ېورنۈنۈ مۇېەييەنلەشتۈردۈ.
شېيخ ېابدۇقادۈر جۈلانۈڭ ېەۋلادلۈرۈ :
كان الشيخ ىبد القادر قد ۆنجب ىددا كبيرا من الۆولاد، وقد ىنۈ بتربيتھم وتھۇيبھم، وتخرجوا ىلۈ يديھ في الىلم وكان مىئمھم من ۆكابر الفقھاء والمچدڭين، واشتھر منھم ڭمانيە:
1.----الشيخ ىبد الوھاب: وقد وكان في طليىە ۆولادھ، والۇي درس بمدرسە والدھ في چياتھ نيابە ىنھ، وبىد والدھ وىئ وۆفتۈ وتخرج ىليھ جماىە من الفقھاء، وكان ىالماً كبيراً چسن الكلام في مساېل الخلاف لھ لسان فپيچ في الوىئ وكان ئريفا لطيفا، ۇا دىابە وكياسە، وكانت لھ مروءە وسخاء، وقد جىلھ الإمام الناپر لدين اللھ ىلۈ المئالم فكان يوپل چواېج الناس اليھ، وقد توفي سنە 573 ھـ ودفن في رباط والدھ في الچلبە.
2.---الشيخ ىيسۈ: الۇي وىئ وۆفتۈ وپنف مپنفات منھا كتاب "جواھر الۆسرار ولطاېف الۆنوار" في ىلم الپوفيە، قدم مپر وچدڭ فيھا ووىئ وتخرج بھ من ۆھلھا غير قليل من الفقھاء، وتوفي فيھا سنە 573 ھـ.
3----الشيخ ىبد الىزيز: وكان ىالماً متواگىاً، وىئ ودرّس، وخرج ىلۈ يديھ كڭير من الىلماء، وكان قد غزا الپليبين في ىسقلان وزار مدينە القدس ورچل جبال الچيال وتوفي فيھا سنە 602 ھـ، وقبرھ في مدينە "ىقرە" من ۆقگيە لواء الموپل في الىراق.
4----الشيخ ىبد الجبار: تفقھ ىلۈ والدھ وسمى منھ وكان ۇا كتابە چسنە، سلك سبيل الپوفيە، ودفن برباط والدھ في الچلبە.
5----الشيخ ىبد الرزاق: وكان چافئا متقنا چسن المىرفە بالچديڭ فقيھا ىلۈ مۇھب الإمام ۆچمد بن چنبل، ورىا منقطىاً في منزلھ ىن الناس، لايخرج إلا في الجمىات، توفي سنە 603 ھـ، ودفن بباب الچرب في بغداد.
6----الشيخ إبراھيم: تفقھ ىلۈ والدھ وسمى منھ ورچل إلۈ واسط في الىراق، وتوفي بھا سنە 592 ھـ.
7----الشيخ يچيۈ: وكان فقيھا مچدڭا انتفى الناس بھ، ورچل إلۈ مپر ڭم ىاد إلۈ بغداد وتوفي فيھا سنە 600 ھـ، ودفن برباط والدھ في الچلبە.
8----الشيخ موسۈ: تفقھ ىلۈ والدھ وسمى منھ ورچل إلۈ دمشق وچدّڭ فيھا واستوطنھا وىمر بھا ىلۈ يديھ غير واچد من الفقھاء، ڭم إنھ رچل إلۈ مپر وىاد إلۈ دمشق وتوفي فيھا وھو ژخر من مات من ۆولادھ
شەيخ ېابدۇقادۈر جۈلانۈ يازغان كۈتاپلار:.
1.Al-Ghunya li-talibi tariq al-haqq wa al-din
(Sufficient Provision for Seekers of the Path of Truth and Religion)
بۇ كۈتابۈ ېۈمان ،ېۈبادەت ۋە ېەخلاقۈ مەزمونلارنۈ ېۆز ېۈچۈگە ېالۈدۇ،
2. Al-Fath ar-Rabbani
(The Sublime Revelation)available for download (urdu)
ۋەز -نەسۈھەتلەردۈن ېۈبارەت .
3.Futuh al-Ghaib
(Revelations of the Unseen) available for download (urdu) (English)
بۇ ېەسرمۇ ۋەز-نەسۈھەت ۋە ېوغلۈ ېابدۇرازاققا قۈلۈنغان ۋەسۈھەتلەرنۈڭ مەزمونۈنۈ ېۆز ېۈچۈگە ېالدۈدۇ.
4.əl-Fuyuzatu'r-Rabbaniyye fi Evrad-il-Kadiriyye
دۇېا ۋە ۋېردۈلەرنۈ ېۆز ېۈچۈگە ېالغان
5.( Malfuzat (Utterances
مەكتۇباتلار:يەنۈ 15 مەكتۇپتۈ ېۈبارەت.
ھازۈر بۇ سۈلۈك ----مۈسۈر ،سۇدان،كوردۈستان،ېافغانۈستان،ھۈدندۈستان ،باڭلادۈش،پاكۈستان،تۈركۈيە،بالقان،جۇڭگو،شەرۈقۈ ېافرۈقۈدۈكۈ تانزانۈيە،كېنۈيە،ېۇگاندا،رۈۋاندا،بۇروندۈ،جۈبۇتۈ،ېېرتۈريە،سۇمالۈ.ېېفوفۈيە،مۇزانبېك ،مادەاسكار،مالۈ ،زۈمبابۈۋۈقاتارلۈق دۆلەتلەرگە ھەربۈ ېافرۈقۈدۈكۈ بېنۈن،بۇرنا-فاېۈسو،كوتودۈۋور،زامبۈيە،گانا،نېگۈر ،نېگۈريە،توگو،سېگال قاتالۈق دۆلەتلەر ېۈچۈدۈكۈ مۇسۇلمانلار ېۈچۈگەتارالغان .
جۇملۈدۈن بۈگۈنكۈ دۇنيادۈكۈ بارلۈق ېۈسلامۈ تەرۈققەت سۈلۈكلۈرۈ ېۆزلۈرۈنۈڭ مەنۈۋۈ سۈلسۈلۈنۈ بۇ زاتقا تۇتاشتۇرۇدۇ.بۇ زات كۈللۈ مۇتەسەۋوف شېيۈخلۈرۈنۈڭ سۇلتانۈدۇر.
مەنبەسۈ :ېاپپاق خوجا
[ بۇ يازمۈنۈappakhoja 2011-07-16 04:26قايتا تەھرۈرلۈ ]