نۆلدىن باشلاپ كومپيۇتېر قۇراشتۇرۇش دەرسلىكى

esmet

نۆلدىن باشلاپ كومپيۇتېر قۇراشتۇرۇش دەرسلىكى
7 C$ `( A) @% v( Vمۇندەرىجە:
1.        كىرىش سۆز
2.        تەييارلىق خىزمەت
! S% E% ?# m' n# U6 n8 D3.        Cpuنى ئورنىتىش
4.        سوۋۇتقۇچ ئورنىتىش
4 B, F8 L) k1 P/ O" L5.        ئىچكى ساقلىغۇچ ئورنىتىش
) F7 r: u' m5 |( t2 D6.        قاتتىق دىسكا ۋە لازىر دىسكا قوزغاتقۇچ ئورنىتىش
+ y9 h7 S& ^6 K7.        ئانا تاختىنى مۇقىملاشتۇرۇش
8.        ساندۇق سىملىرىنى چېتىش
  c5 L2 A7 X& s1 E. l; b$ U# }7 _8 ^9.        توك مەنبەنى ئورنىتىش ھەمدە سىملىرىنى چېتىش
10.        مۇستەقىل سىنكارتا ئورنىتىش ۋە باشقا چاتما سايمانلارنى ئورنىتىش
11.        ساندۇق سىرتىدىكى سىملارنى چېتىش ۋە ئورۇنلاشتۇرۇش
: ?( d! h" Y+ K+ L  u6 m+ B12.        خاتىمە
قوشۇمچە چىقىرىش چەكلىمىسى تۈپەيلىدىن رەسىملەرنى تولۇق چىقىرىشقا ئامال بولمىدى، شۇڭا ۋاقتىنچە ئىشلىگەن دەرسلىكنى pdf شەكىلىدە ياساپ بەيدۇ بوشلۇقىغا چىقىرىپ قويدۇم، تولۇق نۇسخىسىنى چۈشۈرۈپ پايدىلانغايسىلەر
8 o! c) |- s" G. x* L8 @, _بۇ دەرسلىكنى سودا خاراكتېرىدىن باشقا ھەرقانداق شەكىلدە ھەرقانداق جايدا خالىغانچە تارقاتسا بولىدۇ.
دەرسلىك ئەسلى نۇسخا چۈشۈرۈش ئادېرسى:2
  M" Q- {1 ]! ?$ S5 Q$ m链接: http://pan.baidu.com/s/1sjyqsk1
: u/ L- x0 C3 Z( C! x        كىرىش سۆز
تۇرمۇش سەۋىيىمىزنىڭ ئېشىپ بېرىشىغا ئەگىشىپ كومپيۇتېر تۇرمۇشىمىزدا كەم بولسا بولمايدىغان ئۈسكۈنىگە ئايلىنىپ قالدى. لېكىن نۇرغۇن قېرىنداشلىرىمىز بۇ ھەقتە بىلىمى كەمچىل بولغانلىقتىن كومپيۇتېر سېتىۋېلىش، قۇراشتۇرۇش ۋە سىستېما قاچىلاش قاتارلىق جەھەتلەردە قىيىنچىلىقلارغا يولۇقماقتا.  شۇنى كۆزدە تۇتۇپ بۇ دەرسلىكنى ئىشلەپ چىقتىم. قۇرۇق گەپنى قويۇپ دەرسىلىكنى باشلاپ كەتسەم.
2.        تەييارلىق خىزمەت
% K0 k/ F$ j' Y9 q  R+ x. nمۇكەممەل بولغان بىر كومپيۇتېرنى قۇراشتۇرۇش ئۈچۈن تۆۋەندىكىدەك ئۈسكۈنە ئەسۋابلار لازىم بولىدۇ:
6 P" T$ Y0 p  Cئانا تاختا: بارلىق ئۈسكۈنىلەرنى بىر بىرىگە ئۇلاش، ماسلاشتۇرۇش، تەڭشەش ئېلىپ بارىدىغان ئەسۋاب. ئادەتتە ئىككى چوڭ تۈرگە بۆلۈنىدۇ، يەنى intel ۋە AMD، بۇ ئىككى خىلنىڭ cpu ئورۇنلاشتۇرىدىغان ئورنى ئوخشىمايدۇ، قالغان جايلىرى ئاساسەن ئوخشايدۇ، لېكىن ئورتاق ئىشلەتكىلى بولمايدۇ، يەنى intel ئانا تاختىسىغا پەقەت intel نىڭ cpu لىرىنى ئورناتقىلى بولىدۇ، AMD نىڭمۇ شۇنداق.
Cpu: مەركىزىي بىر تەرەپ قىلغۇچ، كومپيۇتېرنىڭ مېڭىسى، بارلىق ھېسابلاشلارنى ئېلىپ بارىدۇ. ئىككى خىلغا بۆلۈنىدۇ، يەنى intel ۋە AMD، بۇ ئىككىسىنىڭ ئۆزىگە خاس ئارتۇقچىلىق ۋە كەمچىللىكى بار، بۇ يەردە مەخسۇس سۆزلەپ ئولتۇرمايمەن.
, d: O. J% e; C- g( bسوۋۇتقۇچ: cpu خىزمەت قىلغاندا ناھايتى يۇقىرى ئىسقلىق ھاسىل بولىدۇ، شۇڭا مەخسۇس ئۇنى سوۋۇتۇش ئۈچۈن لازىم بولىدۇ.
4 T5 d1 ]' X4 h' B/ v" r2 ^' bئىچكى ساقلىغۇچ: كومپيۇتېرنىڭ سىستېمىسى قاتتىق دىسكىدىن سىستېما ھۆججەتلىرى ۋە دېتال قاتارلىقلارنى ئوقۇپ ئېلىپ ئاندىن ئۇنى ئىچكى ساقلىغۇچقا قويىدۇ، ئىچكى ساقلىغۇچنىڭ ئوقۇش يېزىش سۈرئىتى ناھايتى تېز بولىدۇ، بولمىسا يۇقىرى سۈرئەتتە ھېسابلاش ئېلىپ بارىدىغان cpu نىڭ سۈرئىتىگە يېتىشەلمەيدۇ، ئەگەر ئىچكى ساقلىغۇچ بولمىسا، ياكى سىغىمى كىچىك بولۇپ قالسا سىستېمىنىڭ نورمال ئىشلىشىگە تەسىر يەتكۈزىدۇ، ئەلۋەتتە ئىچكى ساقلىغۇچ بولمىسا كومپيۇتېرنى ئىشلەتكىلى بولمايدۇ.
- m- p. K; L! e4 j; v8 L8 Q) Fسىنكارتا: كومپيۇتېردىكى رەقەملىك سىن ئۇچۇرلىرىنى بىر تەرەپ قىلىپ تەقلىدىي سىن ئۇچۇرىغا ئايلاندۇرۇپ ئاندىن ئېكراندا كۆرسىتىدىغان ئەسۋاب. بۇ بولمىسا كومپيۇتېرنىڭ نېمە ئىش قىلىۋاتقانلىقىنى كۆرۈشكە ئىمكان بولمايدۇ. ئادەتتە ئىككى خىل بولىدۇ، بىرسى توپلاشتۇرۇلغان سىنكارتا، يەنى سىز سېتىۋالغان cpu نىڭ ئۆزىدە مۇشۇ خىل سىن ئۇچۇرىنى بىر تەرەپ قىلىدىغان ئىقتىدار بار بولسا، ھەمدە سىزنىڭ ئانا تاختىڭىز cpu نىڭ بىر تەرەپ قىلغان سىن ئۇچۇرىنى سىرتقا يوللاپ چىقىرىش ئىقتىدارى بولسا ئاندىن ئىشلىتەلەيسىز، ئادەتتە مۇتلەق كۆپ قىسىم ئانا تاختىلارنىڭ بۇ ئىقتىدارى بولىدۇ، گەپ سىزنىڭ cpu دا سىن ئۇچۇرى بىر تەرەپ قىلىش ۋە چىقىرىش ئىقتىدارى بارمۇ يوق، شۇنىڭغا  قارايمىز.
يەنە بىرسى بولسا مۇستەقىل سىنكارتا، بۇ خىلدىكى سىنكارتىلار ئۆزىنىڭ ئايرىم ھېسابلاش ئۆزىكى بولىدۇ، ئىقتىدارى ناھايتى كۈچلۈك، باھاسىمۇ قىممەت، بۇنى ئانا تاختىغا ئايرىم ئورنىتىمىز ھەمدە ئايرىم توك بىلەن تەمىنلەيمىز(ئاز بىرقىسىملىرىغا ئانا تاختا بىۋاستە توك بىلەن تەمىنلەيدۇ).
قاتتىق دىسكا: بۇ سىستېما ھۆججەتلىرى ۋە سىزنىڭ ھۆججەتلىرىڭىزنى ساقلايدىغان ئۇچۇر ئامبىرى، بۇ بولمىسا كومپيۇتېردىن سۆز ئاچقىلى بولمايدۇ. ھازىر بازاردا مودا بولىۋاتقنى مىخانىكىلىق قاتتىق دىسكا ۋە مۇقىم ئۆزەكلىك قاتتىق دىسكا
لازىر دىسكا قوزغاتقۇچ: ئەگەر سىز كومپيۇتېردا لازىر دىسكىسىنى قويۇپ ناخشا ئاڭلايمەن، كىنو كۆرىمەن، دېتال قاچىلايمەن دېسىڭىز چوقۇم بىر دانە لازىر دىسكا قوزغاتقۇچ لازىم بولىدۇ، بۇنى ئەھۋالغا قاراپ تاللىسىڭىز بولىدۇ، بولمىسىمۇ كومپيۇتېرنى نورمال ئىشلەتكىلى بولىدۇ.:
9 t6 {, H9 {& G) \5 O# Pتوك مەنبە: بۇ ئەسۋاب كومپيۇتېرغا كېرەكلىك بارلىق توكنى تەمىنلەيدۇ، يەنى سىرتتىن كىرگەن 220 ۋولتلىق ئۆزگىرىشچان توكنى 12 ۋولتلىق مۇقىم توكقا ئايلاندۇرۇپ ئاندىن ئانا تاختا، cpu، سوۋۇتقۇچ، قاتتىق دىسكا، سىنكارتا، لازىر دىسكا ئوقۇغۇچ، ئىچكى ساقلىغۇچ قاتارلىق بارلىق ئۈسكۈنىلەرگە توك بىلەن تەمىنلەيدۇ، شۇڭا توك مەنبەنىڭ ياخشىسىنى تاللاش، يېتەرلىك چوڭ قۇۋەتتلىكىنى تاللاش لازىم.
# s% W, j7 _& N- y& T; s2 P  Hساندۇق: بارلىق ئەسۋاب ئۈسكۈنىلەرنى بىر ساندۇققا سولاپ مۇقىملاشتۇرۇش ۋە قوغداش رولىنى ئوينايدۇ.
# ]& G( v9 K0 u# Mئېكران: ئەلۋەتتە، كومپيۇتېرنى نورمال مەشغۇلات قىلىش ئۈچۈن بىر دانە ئېكران بولمىسا بولمايدۇ.
مائۇس ۋە كۇنۇپكا تاختىسى: بۇ نەرسىلەر بولمىسا نورمال مەشغۇلات قىلىشقا ئامالسىز قالىمىز.
; V+ I9 P+ }# \  kبىر دانە ئەتۋىركە، بىر دانە ئامبۇر
ئاندىن يەنە بىر مۇھىم ئىش: ئانا تاختىغا cpu نى ئورنىتىشتىن بۇرۇن ئانا تاختىغا تەگمەي تۇرۇپ، قولنى پاكىز يۇيۇپ ئاندىن قۇرۇتۇپ بولۇپ مەشغۇلاتنى باشلايمىز، سەۋەبى: قول قۇرغاق ۋاقىتتا بەدەندە يىغىلىپ قالغان زەرەتلەر قولنىڭ ئۇچى بىلەن ئانا تاختا ياكى cpu تېگىشكەن چاغدا زەرەت قويۇپ بېرىپ ئانا تاختا ياكى cpu نى كۆيدۈرۈپ تاشلايدىغان ئەھۋالنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن
/ O& T5 E. C$ L; A' g
6 P6 ^8 S. R2 Z" c. v
7 z) v3 W  C* A' W; A+ x* f1 R9 o% W8 r. t1 j+ ?- j3 U2 P
7 x' F* a0 I% N4 h% Q/ v
: h! S% \2 O" {( n5 A, o2 V2 W) N' N' g5 U: h+ e9 H1 j. u
/ v* o. h6 L7 j3.        CPUنى ئورنىتىش
تەييارلىق خىزمەتلەر پۈتكەندىن كېيىن ئانا تاختىنى ئاۋايلاپ ئېلىپ تەكشى قاتتىق ئۈستەل ئۈستىگە قويىمىز، ئاسىتىغا ئانا تاختىنىڭ ئورالما قېپىنى قويۇپ ئۈسىتگە ئانا تاختىنى تەكشى قويىمىز.
$ A/ M% R' v# r5 E/ W! e0 m$ Dئاندىن CPU نى ئاۋايلاپ قېپىدىن چىقىرىپ بىر جايغا قويىمىز. دىققەت: تۇتقاندا تۆت قىرىدىن تۇتۇڭ، ئوتتۇرىسىدىن ئامال بار تۇتماڭ، ئاستىدىكى يىڭنىسى بار ئورۇنغا تەگمەڭ، ئادەتتە بىر تال خەت يېزىلغان كىچىككىنە قەغەز چاپلاغلىق بولىدۇ، ئۇنى ئېلىۋېتىشنىڭ ھاجىتى يوق.  U, M0 b8 u5 ^' h8 x3 V
7 v0 k" `: R" q$ {" Y- V. {" g, a
          مانا بۇ يېڭى ئانا تاختا، ئاۋۇ ئوتتۇرىدىكى بولسا cpu  ئوقۇرى# m6 ?" D  D* ^: L5 ~3 ^" B
6 c1 c$ B' _% ~5 x' F  B+ }2 N( [8 k. j) N5 D
يۇقارقى رەسىمدىكىسى بولسا قاپقاقنى ئېلىۋەتكەندىن كېيىنكى كۆرۈنۈش. (intel ئانا تاختىسى)

9 u9 |8 m3 B( t9 L! jيۇقارقى رەسىمدىكىسى بولسا قاپقاقنى ئېلىۋەتكەندىن كېيىنكى كۆرۈنۈش. (AMDئانا تاختىسى)
2 x( [, f  ~  E! I0 ^
, }; N, y3 b8 N2 z# I# Yئاندىن ئوقۇرنى ئوبدان كۆزەتسەك ئىككى تەرەپتە ئىككى دانە قۇلاقنىڭ بارلىقىنى بايقايمىز، بۇنىڭغا ماس ھالدا cpu نىڭمۇ ئىككى دانە ئويمان نۇقتىسى بار:5 m: n9 m' y6 ?2 Z/ f7 _

, b0 o* l* Q  Q5 {
9 b" \. G- J3 t, P- W3 I
Cpu نىڭ سول ئاستى بۈرجىكىدە سېرىق رەڭلىك ئۈچبۇلۇڭ بار، ئانا تاختىدىكى ئوقۇرنىڭمۇ سول ئاستىدا بىر ئاق رەڭلىك ئۈچبۇلۇڭ بار، ئىككىسىنى ئۇدۇل كەلتۈرۈپ cpu نى تىك، تەكشى ھالدا ئوقۇرنىڭ ئۈستىگە قويىمىز، دىققەت: يېنىكلا قويساق كۇپايە، ھەرگىز كۈچەپ پەسكە باسماڭ. قويۇپ بولۇپ قول بىلەن يېنىككىنە ئۈستىدىن سەل-پەل بېسىپ ئوقۇرغا نەق چۈشۈرىمىز." ^, K9 A( F% \+ K3 G
" m9 T" y8 r9 O( N; G. J2 T  g
- q0 c* x% _7 F7 Iئاندىن بايا بوشاتقان چوڭ مېتال رامكىنى پەسكە چۈشۈرۈپ ، ئاۋۋال ئاستىدىكى ئاۋۇ مۇقىم مىخنىڭ ئاستىغا باستۇرىمىز، مىخنىڭ ئاستىغا كىرىپ بولغاندىن كېيىن ئوڭ تەرەپتىكى ئاۋۇ قىسقۇچنى سىرتتىن ئىچىگە، ئۈستىدىن ئاستىغا بېسىپ قىسىپ قويىمىز، بۇ چاغدا سەل كۈچەيمىز، بولمىسا قىسقىلى بولمايدۇ، مېتال رامكا cpu نى كۈچەپ پەسكە باسىدۇ، لېكىن ئەنسىرەش ھاجەتسىز، پەقەت بايا قويغاندا مۇقىم، تەكشى، جايىغا كەلتۈرۈپ قويغانلا بولسىڭىز پۇتلىرىنىڭ ئېگىلىپ بۇزۇلۇپ كېتىشىدىن ئەنسىرىمىسىڭىزمۇ بولىدۇ.
9 M& P8 y: T1 C2 s& r/ ^1 Z* w% g' rAMD نىڭ ئورنىتىش ئۇسۇلى:


( ~3 {2 |2 I" D, rئوخشاشلا تۆت بۇرجەكتىكى بەلگىلەر ئوخشىمايدۇ، ئاۋۇ ئانا تاختىدىكى قاپنى چىقارغاندا سول تەرەپتىكى مېتالنى ئاستىغا بېسىپ ئاندىن سىرتقا قايرىساق پۈتۈن ئوقۇر ئوڭغا ئازراق يۆتكىلىدۇ، بوشىتىش تامام.! U  N7 L( _/ F
ئاندىن تۆت بۇرجەكتىكى بەلگىسى بويىچە تىك، تەكشى قويىمىز، ئەگەر چۈشمىسە ئايلاندۇرۇپ قويساق بولىدۇ، پەقەت بىرلا ئۇسۇلدا چۈشىدۇ، خاتا قويۇشتىن ئەنسىرىمەڭ، پەقەت كۈچەپ بېسىپ يىڭنىسىنى بۇزۇپ قويمىسىڭىزلا بولدى، بىر قانچە قېتىم سىناپ باقسىڭىز چوقۇم جايىغا سالالايسىز. $ P4 x4 }, Z6 O! v7 T6 D
CPU نى قويۇپ بولۇپ تەتۈر ئۇسۇلدا مەشغۇلات قىلساق قاپقاقنى باستۇرغىلى بولىدۇ.+ n$ X, `/ o2 @; {4 C) a
4 b: I; E: o3 m% r" n# _; `
3 j* O( ?% D2 M, K" R" O! p9 W
$ `4 e, @# [( k  u8 A8 ]$ ]+ C! x4.        سوۋۇتقۇچنى ئورنىتىش
Intel تۈرىدىكى بولسا ئالدى بىلەن سوۋۇتقۇچنىڭ پۇتىنى مۇقىملاشتۇرىدىغان قۇرۇلمىنى ئورنىتىمىز، AMD نىڭ ھاجەتسىز.
. }! C6 p) u3 l+ }! i$ s4 k
) l3 I2 P( r1 a- R

- c+ W# a! ^9 Q* pئاندىن CPU نىڭ ئۈستىگە سوۋۇتقۇچ مېيى سۈرىمىز، ئوتتۇرىغا ئازراق تۆكۈپ باستۇرغاندا تەكشىلىسەكمۇ بولىدۇ، ياكى ئاۋۋال تەكشى سۈرىۋېلىپ ئاندىن سوۋۇتقۇچنى باستۇرساقمۇ بولىدۇ. لېكىن دىققەت، كۆپ سۈرىۋېتىشكە بولمايدۇ، CPU نىڭ قىرغىقىغا يېقىن سۈرمەڭ، بولمىسا باستۇرغاندا سىرتقا سىرغىپ چىقىپ قېلىپ ئاۋارە قىلىدۇ.
. w& J/ L7 }& x3 }% Y/ ~" S4 R% {& ?& s- c3 Y3 W
0 @3 H* _% B+ k5 D3 u8 ?دىققەت: سوۋۇتقۇچنىڭ شامالدۇرغۇچنى ئىچكى ساقلىغۇچ ئوقۇرى بار تەرەپكە قارىتىپ ئورنىتىمىز، چۈنكى سوۋۇتقۇچنىڭ شامالدۇرغۇچى بولسا ئالدىدىن سۈمۈرۈپ كەينىدىكى مېتال سوۋۇتقۇچنى پۈۋلەپ ئىسسىقلىق تارقىتىدۇ. ئەگەر ئۈستىگە قاراپ پۈۋلەيدىغان شامالدۇرغۇچ بولسا خالىغانچە ئورناتسا بولىدۇ.
" P; Z3 P2 U& ?, d. Z
% ~% U3 M5 j1 E) `& T6 z
( k8 S" m; S$ `6 X, a9 U- P/ t. X
5.        ئىچكى ساقلىغۇچنى ئورنىتىش$ _. P/ j) M2 \/ _  |( ?; N2 B2 ~
ئىچكى ساقلىغۇچنى قېپىدىن چىقىرىپ ئانا تاختىنىڭ ئىچكى ساقلىغۇچ ئوقۇرىغا سالىمىز، ئوقۇرنىڭ ئىككى تەرەپتىكى قۇلاقنى سىرتقا ئېچىۋېتىپ ئاندىن سالىمىز. بۇنىڭدىمۇ پەقەت بىرلا يۆنىلىشتە سالغىلى بولىدۇ، شۇڭا ئاسىتىدىكى ئالتۇن بارمىقى بار جايغا تەپسىلى قارىساق ئوتتۇرىدا بىر كاۋاك بار، شۇنى ئوقۇر بىلەن ماس كەلتۈرۈپ سېلىپ ئاندىن پەسكە كۈچەپ باسساق قاس قىلغان ئاۋازدىن كېيىن چۈشكەن بولىدۇ، ئاخىرىدا ئىككى تەرەپتىكى قۇلاقنى ئىچىگە قارىتىپ قايرىساق قۇلۇپلىنىدۇ.
دىققەت: باسقاندا بەك كۈچەپ بېسىپ ئانا تاختىنى سۇندۇرۇپ قويماڭ.
ئەگەر ئىككى ياكى ئۇنىڭدىن كۆپ ئىچكى ساقلىغۇچ بولسا ئوخشاش رەڭلىك ئوقۇرغا(INTEL ئانا تاختىسىدا) ئورنىتىڭ. مەسىلەن ئىككى دانە 4گېگالىق ئىچكى ساقلىغۇچ بولسا ئۇنى CPU تەرەپتىن سانىغاندىكى بىرىنچى ۋە ئۈچۈنچى ئوقۇرغا سانجىڭ، مۇنداقتا قوش تونېل قۇرۇلۇپ ئىقتىدارى ئاشىدۇ. ئەگەر تۆت تال بولسا ئوخشاش ئىككىسىنى 1ۋە 3كە، قالغان ئوخشاش ئىككىسىنى 2ۋە 4ئوقۇرغا سانجىڭ. ئەگەر AMD نىڭ بولسا 1ۋە 2، 3ۋە 4 كە سانجىسىڭىز بولىدۇ.4 E" P7 `- i* q! O$ t: Q
6.        قاتتىق دىسكا ۋە لازىر دىسكا قوزغاتقۇچ ئورنىتىش9 E$ R- U, f( t, @& U2 A
لازىر دىسكا قوزغاتقۇچ چوڭراق بولغاچ ئۇنى ساندۇقنىڭ ئالدى ئۈستى تەرەپتكى 5.25 سۇڭلۇق ئورۇنغا ئورنىتىمىز.
0 G+ P- H: }7 o" h( [% q: @ساندۇقنىڭ ئىككى يان قاپقاق ۋە ئالدىدىكى قاپقاقنى ئېلىپ تاشلاپ ئاندىن قوزغاتقۇچنى ئالدىنى ئالدىغا قىلىپ ئىچىگە سېلىپ بۇرما مىخ بىلەن مۇقىملاشتۇرساق بولىدۇ.
% v/ g% F- X. x' k- C4 s( z
قاتتىق دىسكىنى ئوخشاشلا ئالدى تەرەپكە ئورنىتىمىز، ئادەتتە كۆپىنچە ساندۇقلارنىڭ ئالدى ئاسىتى تەرەپتە بولىدۇ. قاتتىق دىسكىنى چىقىرىپ ئاشۇ ئوقۇرنىڭ بىرسىگە قويسىڭىز نەق چۈشكىنى شۇ، ئاندىن بۇرما مىخ بىلەن پۇختا ئورنىتىمىز، بوش بولۇپ قالسا ئۇزۇن ئۆتمەي قاتتىق دىسكىڭىزنى كېرەكتىن چىقىرىدۇ. 8 j# K1 \( e1 X) E. v" `7 ^
' g# A, B% p+ P% Hدىققەت: قاتتىق دىسكىنىڭ سىم چاتىدىغان تەرەپنى ساندۇقنىڭ ئىچىگە قارىتىپ ئورنىتىمىز، ئاندىن ئامال بار قاتتىق دىسكىنى گورزونتال ھالەتتە يەنى ئۈستەلگە قويغان ھالەتتە تەكشى ئورنىتىڭ، يانتۇ ياكى تىك ھالەتتە ئورنىتىشتىن ساقلىنىڭ.3 E+ _* ]0 p; h& e( f+ T
) \: q& n3 J+ t

# {; h8 k  K3 J) {& O% p# g

; `9 p. u4 u  V4 }7.        ئانا تاختىنى مۇقىملاشتۇرۇش
ئاۋۋال كومپيۇتېر قۇراشتۇرغاندا لازىم بولىدىغان مىخ بولتىلارنىڭ شەكىلى بىلەن تونۇشۇپ ئۆتەيلى.* @0 I" Y1 O2 ]" b1 I9 B
% }/ }! A' D4 n- V4 h  R

+ Y7 n7 j0 Z2 n' oساندۇقنىڭ ئىچىدىكى رەسىمدە كۆرسىتىلگەن ئالتە ئورۇنغا بايا تونۇشتۇرغان ئانا تاختا مىس تۈۋرۈك بولتىدىن 6 دانىنى بۇرمىلاپ ئورنىتىمىز، بۇ چاغدا ئامبۇر بىلەن چىڭىتىمىز.
ئاندىن ئانا تاختا بىلەن بىللە چىققان ئارقا تەرەپ توسقۇچ تاختىنى ساندۇقنىڭ كەينى تەرەپتىكى ماس ئورۇنغا ئورنىتىمىز، دىققەت: توسقۇچ تاختىنى ئىچىدىن سىرتىغا قاراپ سالىمىز، ئاندىن ئانا تاختىنىڭ تۆشۈكىگە قارىۋېلىپ ئوڭ تەتۈرى ۋە ئاستى ئۈستىنى پەرقلەندۈرىۋېلىپ ئاندىن ئىچىدىن سىرتىغا قاراپ باسساق چۆرە ئەتراپىدىكى قىسىدىغان قۇرۇلمىسى ساندۇق بىلەن كىرىشىپ مۇقىملىشىدۇ،  تۆت تەرەپنى تەكشى بىر قېتىم بېسىپ ھەممە جاينى تولۇق قىستۇرىمىز.2 i9 U2 w/ V+ o4 _* u$ Y0 x; x2 G
+ @( C2 p2 x& L7 ?6 ^* Q# Z& O0 f& y# _
ئاندىن CPU، سوۋۇتقۇچ ۋە ئىچكى ساقلىغۇچنى ئورنىتىپ بولغان ئانا تاختىنى ئاۋايلاپ ئېلىپ ئاشۇ 6 دانە تۈۋرۈكنىڭ ئۈستىگە ئولتۇرغۇزىمىز،دىققەت: ئانا تاختىنى سالغاندا يۆنىلىشكە دىققەت قىلىش، كەينى تەرەپتىكى ھەر قايسى چىقىرىش ئېغىزىنى بايا ئورناتقان توسقۇچ تاختىغا بىرمۇ بىر كىرىشتۈرۈپ ئاندىن باشقا جايلىرىنى بولتىنڭ ئۈستىگە ئورۇنلاشتۇرىمىز. ئاندىن تۆشۈككە ئۇدۇللاپ بايا تونۇشتۇرغان ئانا تاختا بولتىسىدىن 6نى بۇرمىلاپ چىڭىتىپ ئانا تاختىنى ساندۇققا مۇقىملاشتۇرىمىز.! J4 v0 [9 r: O/ l( X& Q2 }
. C  K' j+ j; S2 Q. l
8 [# ^( w" q- h. `" \# T6 ]6 ~1 G) E% ?/ n, K
8.        ساندۇق سىملىرىنى چېتىش
بۇ باسقۇچ بىر قەدەر مۇرەككەپ، لېكىن تەس ئەمەس، پەقەت ئوبدان قارىساقلا چاتاق يوق.
ئاۋۋال ساندۇقنىڭ ئالدىدىكى كونترول تاختىدىن چىققان سىملارنى رەتلەيمىز.

" m+ }- ^9 f% h/ ^# a$ \
) G/ b2 V; s) ?  c% J, Aئاندىن ئانا تاختىنىڭ چۈشەندۈرۈشى بار كىتابنى ئېلىپ ئانا تاختىدىكى ماس چېتىش تۆشۈكلىرىنى تاپىمىز.! n1 d4 `9 ~& C- c  U! {* ^
% p) S# h$ o' q; ]7 C( m5 Qبۇ سىملارنىڭ ئىچىدە پىلوس مىنوس دەپ ئايرىلغان سىملارنى چوقۇم ماس تۆشۈككە چاتىمىز، بولمىسا ئىشلىمەيدۇ، توك مەنبە سىمى بىلەن قايتا قوزغىتىش سىمىنى خالىغانچە ئوڭ-تەتۈر چاتساق بولىۋېرىدۇ.5 E4 P; a' Q/ r
+ F7 U- e- G: M# d; d) ~ئادەتتە ئانا تاختىنىڭ ئۈستىدە بىۋاستە ئېنگىلىزچە ھەرىپلەر بىلەن ئىپادىلەپ قويۇلىدۇ.; _6 h# i5 s7 C5 u% ~" J( S
رەسىمدىكىدەك:) G9 J( L5 z% \% }* r6 {; j) G
$ n( n' n' K) B( ~
" z4 v( c9 D  n1 @; Y( R9 W. Kيۇقارقى رەسىمدىكى بويىچە بولغاندا ئاۋۇ يىڭنىلەرنىڭ ئۈستى بىر قۇر، ئاستى يەنە بىر قۇر، ئاۋۋال قوزغىتىش كۇنۇپكىسى سىمىنى تېپىپ ئاندىن ئۇنى ئانا تاختىدىكى +PW-  دېگەن ئورۇنغا يەنى ئۈستىنكى قۇر سول تەرەپتىن سانىغاندا ئىككىنچى ۋە ئۈچۈنچى يىڭنىگە سانجىيمىز، ئوڭ تەتۈرىنىڭ پەرقى يوق، لېكىن ئامال بار توغرا چېتىڭ، يەنى سىمنىڭ كەينىدە +-بەلگىسى بار، شۇنى +نى سولغا، -نى ئوڭغا كەلتۈرۈپ سانجىيمىز.9 \, G% t5 @, l0 U7 ^! G
  c6 Z2 k" P: ?  Nقايتا قوزغىتىش سىمىنى تېپىپ ئۇنى –RES+ دېگەن ئورۇنغا، يەنى ئاستىنقى قۇر سول تەرەپتىن سانىغاندا ئۈچۈنچى ۋە تۆتىنچى يىڭنىگە سانجىيمىز، ئوخشاشلا +-قا دىققەت قىلىڭ.! A- h* u& W- ?' A+ r
قاتتىق دىسكا ھالەت چىرىغى سىمىنى تېپىپ ئۇنى +HD- دېگەن ئورۇنغا يەنى ئاستىنقى قۇر سول تەرەپ بىرىنچى ۋە ئىككىنچى يىڭنىگە سانجىيمىز.  h# B1 |" W: U/ O) J% S7 T
# U5 i$ }4 `9 Q) nتوك مەنبە كۆرسەتكۈچ چىراغ سىمىنىڭ مۇسبەتنى تېپىپ ئۇنى +POWER_LED- دېگەن ئورۇنغا يەنى ئاستىنقى قۇر ئوڭ تەرەپتىن سانىغاندا بىرىنچى ۋە ئۈچۈنچى (دىققەت: ئوتتۇرىدىكى يىڭنە سانجىلمايدۇ، ئەگەر سىزدە توك مەنبە كۆرسەتكۈچ چىراغ سىمىدىن ئۈچى بولسا ئوتتۇرىدىكىسىگە سانجىڭ، پەقەت ئىككىلا بولسا +- ئىككى تەرەپكە سانجىسىڭىزلا بولدى.)يىڭنىگە سانجىيمىز.  j! [9 `$ s- P1 N
- D' l2 q: N3 c9 Y3 F. Hئاندىن USB2.0  سىمىنى تېپىپ ئۇنى ئانا تاختىنىڭ ئۈستىدىكى ماس خېتى بار يىڭنىنى تېپىپ سانجىيمىز.(بۇ يىڭنە ئادەتتە ئانا تاختىنىڭ ئەڭ ئاستى تەرەپتە بولىدۇ، يەنى بىز بايا بىرمۇنچە سىملارنى چاتقان جاينىڭ سول ياكى ئوڭ تەرىپىگە قاراڭ.)
# W+ h: v* Y5 T: |% Tئوخشاش ئۇسۇلدا USB3.0 سىمىنى چاتىمىز.: H: k2 U' ~* _9 q
, N0 D5 Q4 o1 vساندۇقنىڭ ئالدى كونترول تاختىسىنىڭ ئىچىدىكى تىڭشىغۇچ ۋە مىكروفون سىمىنى تېپىپ ئۇنى ئانا تاختىنىڭ ئەڭ سول ئاستى تەرەپتىكى HD-AUDIO دېگەندەك خېتى بار جايغا سانجىيمىز.
دىققەت: بارلىق سىملارنى سانجىغاندا ئۇنىڭ تۆشۈكىگە ۋە يىڭنىنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇلۇشىغا دىققەت قىلىڭ، لايھىلىگەندە خاتا سانجىپ قويۇشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن ھەممىسىدە ئالاھىدە بىر تۆشۈكى يوق، يەنى پۈتۈك ھالەتتە بولىدۇ، سىز شۇ تۆشۈكنى ماس ھالدىكى يىڭنە يوق جايغا توغرىلاپ سانجىسىڭىز بولدى، خاتا سانجىسىڭىزمۇ بەرىبىر سانجىپ كىرگۈزەلمەيسىز.
ئاندىن قاتتىق دىسكا ۋە لازىر دىسكا ئوقۇغۇچلارنىڭ سانلىق مەلۇمات سىمىنى ئانا تاختىغا چاتىمىز. ئاۋۋال ئانا تاختا بىلەن بىللە كەلگەن بىر دانە سانلىق مەلۇمات سىمىنى ئېلىپ ئۇنى قاتتىق دىسكىغا چاتىمىز، ئىككى ئۇچى ئوخشاش، قايسى تەرەپ بولسا بولىۋېرىدۇ، لېكىن چاتقاندا پەقەت بىرلا يۆنىلىشتە چاتقىلى بولىدۇ.

قاتتىق دىسكىنىڭ سانلىق مەلۇمات سىمى چېتىش ئېغىزى(لازىر دىسكا ئوقۇغۇچنىڭ ئوخشاش)
) h5 \/ q1 N. Y2 A& Y) x0 V" X. w7 R9 K; d. r
ئاندىن يەنە بىر ئۇچىنى ئانا تاختىدىكى ماس SATA3.0 ئېغىزىغا ئۇلايمىز، ئادەتتە بۇ ئېغىزدىن 4ى ياكى 6سى بولىدۇ، ھەمدە رەت تەرتىپى بويىچە نومۇر قويۇلغان بولىدۇ، ئامال بار قاتتىق دىسكىنى بىرىنچىسىگە، لازىر دىسكا ئوقۇغۇچنى كەينىدىكىسىگە چېتىڭ، قاتتىق دىسكىدىن بىر قانچىسى بولسا ئەڭ ياخشىسىنى، ئەڭ ئاساسىي ئىشلىتىدىغىنىنى بىرىنچىسىگە، قالغىنىنى كەينىگە ئۇلاپ چېتىڭ.
  S. I) a7 L8 [- ~+ _- E
2 o* S0 m  i# d8 L5 J( ?1 u8 {9.        توك مەنبەنى ئورنىتىش ۋە سىملىرىنى چېتىش
8 {2 T1 q" k# T9 l; Gتوك مەنبەنى قېپىدىن چۇۋۇپ ساندۇقنىڭ توك مەنبە ئورنىتىدىغان جايغا كەلتۈرۈپ بولتىلىرىنى چىڭىتىپ مۇقىملاشتۇرىمىز. بۇنىڭ ئادەەتتە تەس يېرى يوق. دىققەت: كومپيۇتېر قۇراشتۇرغاندا بولتىنىڭ ماس ھالدىكى چوڭ كىچىكىنى تاللاپ ئىشلىتىشكە دىققەت قىلىڭ.
/ P7 f% f: t' c    6 [' X0 S2 ~5 o7 c$ v
& v- q! u3 s$ P
توك مەنبەنى ئورنىتىپ بولۇپ سىملىرىنى ئانا تاختىدىكى ماس ئورۇنلارغا چاتىمىز.5 q5 m. O, ?* @
' r* C) c  h- j3 Gئالدى بىلەن ئانا تاختىنىڭ غول توك تەمىنلەش سىمىنى ئۇلايمىز، ئادەتتە20+4 تۆشۈكلۈك بولىدۇ. ناھايتى ئاسان تاپقىلى بولىدۇ.
ئادەتتە ئىچكى ساقلىغۇچنىڭ ئەتراپىغا ئورۇنلاشتۇرۇلىدۇ. بۇنىڭمۇ خاتا چېتىشتىن ساقلىنىش لايىھەسى بولۇپ پەقەت بىرلا يۆنىلىشتە چاتقىلى بولىدۇ، سىم ۋە تۆشۈككە ئوبدان قاراپ چاتساق بولىدۇ.. E: V" {6 r+ }' X4 V" R5 H
# S3 Z# I2 B2 [' Z& R$ Y5 p/ ]# b3 O0 ~" C4 e6 ^
9 p- ~; K. }4 N% w0 _
2 I8 C# t2 m6 S' ]ئىككىنچى قەدەمدە CPU نىڭ توكىنى چاتىمىز. بۇ سىم ئادەتتە 4+4 تۆشۈك بولىدۇ، يەنى ئايرىم ئىككى 4 تۆشۈكنى بىرلەشتۈرگەن ھالەتتە بولىدۇ، ئىككىسىنى ئايرىغىلى بولىدۇ. دىققەت: خاتا ھالدا 6+2 ياكى 8تۆشۈكلۈك سىملارنى ئەكىلىپ چاتماڭ. ئۇ سىملارنىڭ 4 تۆشۈكىنى ئايرىم قىلىپ چاتقىلى بولمايدۇ.; s9 b  d+ o) O# G9 u: F$ T5 u8 }
; ?) d5 W& l$ {ئادەتتىكى ئانا تاختىلارغا پەقەت ئىككى تال 4تۆشۈكنىڭ بىرسىنى ئەكىلىپ چاتساقلا بولدى. يەنە بىرسى ئوشۇق تۇرىدۇ.  y. U* v& O4 Z. K
& r7 h5 k. _4 K  C( C
ئانا تاختىدىن CPU نىڭ توك تەمىنلەش تۆشۈكىنى تاپىمىز، ئورنى ئادەتتە CPU نىڭ ئۈستى تەرەپتە بولىدۇ.' M7 \6 r4 x& w! A
- l7 U, m3 W, u: w! V
ئاندىن قاتتىق دىسكا ۋە لازىر دىسكا ئوقۇغۇچلارنىڭ توكىنى چاتىمىز.! P$ [* l' U" O+ B9 \- r
7 T! j$ Q- L/ ^# K7 m
- X: F; q* z7 c9 [: @7 bقاتتىق دىسكىنڭ كەينىدە ماس ھالدىكى چېتىش ئېغىزى بار، تۆشۈككە ئوبدان قاراپ چاتساقلا بولدى. ئىككىلىسىنىڭ ئوخشاش.
ئەگەر قاتتىق دىسكا جىقراق بولۇپ سىملار يېتىشمىسە ئادەتتە ئىشلەتمەيدىغان 4 يىڭنىلىك بىر خىل توك مەنبەدىن چىقىدىغان سىم بار، شۇنى ئايلاندۇرۇپ ئىشلەتسەك بولىدۇ.+ E8 l4 s1 W$ R$ f- l" n
+ ]3 M1 q+ P4 S# t

; M5 B2 @& P8 t10.        مۇستەقىل سىنكارتا ئورنىتىش ۋە باشقا چاتما سايمانلارنى ئورنىتىش. r( W' {) F$ [0 u
ئەگەر مۇستەقىل سىنكارتا بولسا ئۇنداقتا ئۇنى قېپىدىن چىقىرىپ تەييارلاڭ.! F. J9 `2 A9 j3 U& Z! N
* d9 U/ M5 e6 W4 w3 `ئاۋۋال سىنكارتىنىڭ قېلىنلىقىغا قاراپ بېقىپ ئاندىن ساندۇقنىڭ ئاستى تەرەپتىكى سىنكارتا سالىدىغان ئوقۇرغا ئۇدۇل كېلىدىغان ئورۇندىكى مېتال توسقۇچتىن بىر تال ياكى ئىككى تالنى قومۇرۇپ ئېلىۋېتىمىز، ئاندىن سىنكارتىنى ئەڭ ئۇزۇن، رەڭگى ئالاھىدە بولغان سىنكارتا ئوقۇرىغا سېلىپ قۇلاقلىرىنى چىڭىتىپ، ئاخىرىدا بولتىنى چىڭىتىمىز.
# L+ p* ]+ y* Z3 x+ G  |  |ئاندىن توك مەنبەدىن ماس ھالدىكى سىمنى تېپىپ ئۇنى سىنكارتىنىڭ توك تەمىنلەش تۆشۈكىگە چاتىمىز، بايا دېگەندەك ئەگەر سىملار يەتمىسە يۇقارقىدەك ئايلاندۇرغۇچ ئارقىلىق كۆپەيتسەك بولىدۇ.
1 ?5 ]2 i- L2 `; W
5 h' g9 J; I7 G2 l' f5 Qبۇ چاغدا ساندۇق ئىچىدىكى ئەسۋاب-ئۈسكۈنىلەرنى ئورۇنلاشتۇرۇش، سانلىق مەلۇمات سىملىرىنى ئۇلاش، توك بىلەن تەمىنلەش سىملىرىنى چېتىش مەشغۇلاتلىرى ئاساسەن تۈگىدى، سىز قايتا بىر تەكشۈرۈپ بولۇپ ئەمدى سىز ساندۇقنى ئۈستەلگە تىكلەپ قويۇڭ.0 x  @4 a' n( X+ i% S
11.        ساندۇق كەينىدىكى سىملارنى چېتىش' x, {) ~3 N5 E2 E) }, n
ئەمدى ئالدى بىلەن توك مەنبەنىڭ كەينىدىكى سىمنى توكقا ئۇلايمىز.

6 {7 |" V* R  g: f' ?& iلېكىن توكنى ئاچماڭ.
( \. S7 `' Q* M& A
% j' q4 K% r2 Q+ p4 n: M4 Dئاندىن مائوس، كۇنۇپكا تاختىسى، ياڭراتقۇ، تىڭشىغۇچ ، تور سىمى قاتارلىقلارنى تولۇق چېتىڭ.7 G$ |6 O( _. R( D
5 M% z% x6 w: F$ R: Lئاندىن ئېكراننى كومپيۇتېرغا ئۇلايمىز، ئەگەر سىزدە مۇستەقىل سىنكارتا بولسا ئۇنداقتا ئېكراندىن كەلگەن سىمنى بىۋاستە مۇستەقىل سىنكارتىنىڭ كەينىگە ئۇلاڭ. ئەگەر مۇستەقىل سىنكارتا بولمىسا يۇقارقى رەسىمدىكى ئانا تاختىنىڭ كەينىدىكى سىن چىقىرىش ئېغىزىدىن بىرسىگە ئۇلاڭ.; c# w2 Q& W3 E! B# w

3 g+ w, w: J0 U/ f7 k- Zبارلىق خىزمەتلەر پۈتتى.; _+ Z2 E9 H- U* E2 O, @
12.        خاتىمە% b4 j. e* w$ [, i4 p
ئەمدى سىز تۆۋەندىكى باسقۇچلارنى بىر قايتا تەكشۈرۈپ چىقىڭ.
1.        توك مەنبەنى سىرتتىكى توكقا ئۇلاپ بولدۇم، توك مەنبەنىڭ كەينىدىكى-0 كۇنۇپكىسى – يەنى ئوچۇق ھالەتتە.
2.        توك مەنبەدىن چىققان 20+4 تۆشۈكلۈك ئانا تاختىنىڭ غول سىمىنى ئۆلچەملىك ئۇلاپ بولدۇم
3.        ساندۇق ئالدى تەرەپتىكى كونترول تاختىسىدىن چىققان توك مەنبە كۇنۇپكىسى ، قايتا قوزغىتىش كۇنۇپكىسىنى توغرا ئۇلىدىم.( U" ^5 z4 T5 d$ F
9 q5 b3 U# ~" `1 O4.        ئېكراننى سىنكارتىغا ئۇلاپ ھەمدە توكقا چاتتىم ۋە ئاچتىم.) a: m$ C2 O3 [0 B: p- F6 |
4 u4 ?6 w- D# z3 f+ jئۇنداقتا بىسمىللاھ دەپ قوزغىتىش كۇنۇپكىسىنى بېسىڭ.; o. Z6 M4 T8 f" f

ئەگەر ئېچىلمىسا دەرسىلىك بويىچە بىرمۇ بىر قاراڭ، قايسى نۇقتدا چاتاق چىقتى؟) y8 a1 ?; C* r4 i; ?2 g(
% k$ G0 G" |, _! G" m9 Y" j
5 K$ ~9 h5 C" iبۇ تىمىنى تەستىقلىغاندا چۇشۇرۇش ئادرسىنى ئىنكاس يازسا چۇشۇرەلەيدىغان قىپ يۇشۇرۇپ قويساڭلا مەن  تاپالمىدىم
7 w. o9 ?. W! l

ADiL

بۇ تېمىڭىزدىكى رەسىملەرنىڭ ھەممىسىدە قۇتيار تورىنىڭ تامغىسى بار ئىكەن، بۇ سىزنىڭ تېمىڭىزمۇ ياكى قۇتياردىن يۆتكەپ كەلگەنمۇ؟
- j) \( _. ]. G6 t% _تېمىدىكى چۈشۈرۈش ئادرىسىنى ئاچقىلى بولمايدىكەن.

xukrikil

شۇ  چۈشۈرگىلى  بولمايدىكەن  ...

zulpikar0998

بەك تەپسىلى سۆزلىنىپتۇ.

جام

ياخشى تېما ئىكەن، كومپيۇتېر قۇراشتۇرۇشتىكى ھالقىلىق مەزمۇنلار ئاساسىي جەھەتتىن تولۇق سۆزلىنىپتۇ.
: [2 _  j# T& C) yئەپسۇس، دەرسلىك چۈشۈرۈش ئادرېسى ئېچىلمىدى، ئوڭشاپ قويسىڭىز، يەنە بىرسى ئاتامان ئېيتقاندەك تېما مەنبەسى توغرىسىدا چۈشەنچە بېرىۋەتكەن بولسىڭىز.

سارسان

مەن چۈشۈرۋالدىم   بۇلسا  ماڭا ئەڭ لازىمى  intel بىلەن AMD ئىككىسىنىڭ ئۆزىگە خاس ئارتۇقچىلىق ۋە كەمچىللىكى   يەنە بىرسىگە   سىنكارتا   AMD بىلەن NVIDIA  ئۆزىگە خاس ئارتۇقچىلىق ۋە كەمچىللىكى   ئىنىق بۇلغان بۇلسا   ياخشى بۇلاتتى

esmet

ADiL يوللىغان ۋاقتى  2015-5-30 17:55
بۇ تېمىڭىزدىكى رەسىملەرنىڭ ھەممىسىدە قۇتيار تورىنىڭ ت ...

شۇنداق قۇتياردىن ئەكەلدىم ھەم بۇدەرسنى چىقارغۇچى  سودا خاراكتېرىدىن باشقا ھەرقانداق شەكىلدە ھەرقانداق جايدا خالىغانچە تارقاتسا بولىدۇ. دىگەن  ھەم بۇدەرس بەك ياخشى سۇزلىنىپتۇ

esmet

جام يوللىغان ۋاقتى  2015-5-31 00:33
; Z. I$ Q5 K- z, e  v/ J+ ^ياخشى تېما ئىكەن، كومپيۇتېر قۇراشتۇرۇشتىكى ھالقىلىق م ...

5 n' D" y" q( Y- D% {ئادرسى ئۇچۇپتۇ ئۇزۇم ئىلىكىتاپ قىپ ئىشلەپ چىقىرىپ قۇياي

يىلتېز

   مەن پەقەت چۇشۇرەلمىدىم  مۇمكىن بولسا چۇشۇرۇش ئادرىسىنى قايتا يوللاپ قويسىڭىز بوپتىكەن  

sadik01

مەن توردىن ئىزدەپ خەنزۇچىسىنى چۈشۈرگەن، ئەمدى ئۇيغۇرچىسىمۇ چىقىپتۇ مانا