ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرى پاي چېكى ئوينىشى كېرەكمۇ يوق

Qarluq-IT

* W6 Z( ~, }9 a. k

ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرى پاي چېكى ئوينىشى كېرەكمۇ يوق

# H; E0 @! W8 l

ليۇ جىروڭ
6 W. o, {. r5 i/ m( l9 q, `ئوكيان تورى تەرجىمىسى

' }! A* G+ ?" y) _. `' u' \
# }) r* V" q2 F- ^+ e: P0 o«شىنخۇا كۈندىلىك تېلېگراف ئۇچۇرلىرى»نىڭ مۇخبىرى ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ پاي چېكى ئويناش ھادىسىسىنى تەكشۈرۈشىدە كۆرسىتىلىشىچە، %31 ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىسى پاي چېكى ئوينايدىكەن، ئۇلاردىكى %26 پاي چېكى ئوينايدىغان ئوقۇغۇچى 50 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى مەبلەغ ئاجراتقان؛ بىر قىسىم ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرى پاي چېكى ئويناش سەۋەبلىك ئارام ئېلىشىمۇ قالايمىقانلىشىپ كەتكەن، ھەتتا دەرس ۋاقتىدا پاي ئەھۋالىغا قاراپ ئولتۇرغان بولۇپ، ئەسلا دەرس ئاڭلىمىغان.
مەزكۇر تەكشۈرۈش ماقالىسىدە دېيىلىشىچە، بەزى ئوقۇغۇچىلار «پاي بازىرى كۆپۈككە ئايلانغان، خەتىرى بولغان تەقدىردىمۇ، دۆلەت كونترول قىلىدۇ. دۆلەت پايچېكلارنى قۇربان قىلمايدۇ» دەپ قارىغان.
مەن بۇ ساننى كۆرۈپ چۆچۈپ كەتتىم. 2014-يىلى پۈتۈن مەملىكەتتىكى ئادەتتىكى تولۇق، مەخسۇس كۇرۇس ئوقۇغۇچىلىرى 25 مىليون 477 مىڭ بولۇپ، %31 ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىسىنىڭ پاي چېكى ئوينىشى 7 مىليون 900 مىڭ ئوقۇغۇچىنىڭ پاي چېكى ئويناۋاتقانلىقىدىن دېرەك بېرىدۇ.
پاي چېكى ئويناش بىلەن پاي چېكىغا مەبلەغ سېلىشنىڭ پەرقى بار. ئەگەر پاي چېكىنى مەبلەغ سېلىش بۇيۇمى قىلىپ، بىر پاي چېكى سېتىۋالغاندىن كېيىن بىر ياققا قويۇپ قويۇپ كارىڭىز بولمىسىمۇ بولىدۇ، باھانىڭ تەۋرىنىشىگە كۆڭۈل بۆلىشىڭىزنىڭ ھاجىتى يوق ھەم باھا تاختىسىغا قاراپ ئولتۇرمىسىڭىزمۇ بولىدۇ، ھەممە يەردە ئىچكى ئۇچۇرلارنى تىڭتىڭلاپ ئولتۇرۇشنىڭ ھاجىتى يوق، شىركەتنىڭ پايدا ئايرىپ بېرىشىنى ساقلاپ ئولتۇرسىڭىزلا بولىدۇ. پاي چېكى ئويناش كۆپلىگەن پاي چېكىنى پات-پات سېتىۋېلىپ ۋە سېتىپ چىقىرىپ ھايانكەشلىك بىلەن پايدا ئېلىشنى كۆرسىتىدۇ ھەم قىمار ئويناشتۇر.
19-ئەسىردە فرانسىيە سىياسىئونى ۋە ئىقتىسادشۇناسى پىيېررى جوسېف پرودخون (Pierre-Joseph Proudhon) مۇنداق دېگەن ئىدى: ئەگەر باشقىلارنىڭ مەنپەئەتىنى قۇربان قىلىش ئارقىلىق بېيىسىڭىز ئوغرىلىق ھېسابلىنىدۇ. پاي چېكى ئويناپ پۇل تېپىش دەل باشقا پاي چېكى ئوينايدىغانلارنىڭ پۇلىنى تېپىشتۇر، باشقا پايچېكلارنىڭ مەنپەئەتىنى قۇربان قىلىشتۇر، شۇڭا پاي چېكى ئويناشنىڭ ماھىيىتى قانۇننىڭ سورىقىغا ئۇچرىمايدىغان ئوغرىلىق.
0 r) U) v8 k4 B% zئوبرازلىق قىلىپ ئېيتقاندا، ئەگەر پاي چېكى سېتىۋېلىشنى مەبلەغ سېلىش قىلسىڭىز، بۇ چىن كۆڭلىڭىزدىكى ئادەم بىلەن توي قىلغىنىڭىزغا ئوخشايدۇ، ئۇنى قەدىرلەپ قېرىغىچە بىرگە ئۆتىسىز؛ ئەگەر پاي چېكى سېتىۋېلىشنى ھايانكەشلىك پۇرسىتى قىلسىڭىز بىر كېچىلىك مۇھەببەتكە ئوخشايدۇ، پات-پات ئالماشتۇرۇپ تۇرىسىز، قەدىرلەشنى بىلمەيسىز.
ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ پاي چېكى ئوينىشىنى مەبلەغ سېلىش مالىيە باشقۇرۇش ئەمەلىيىتى دېسەك، بۇ ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىنى ھايانكەشلىككە قۇتراتقانلىق بولۇپ، ئوقۇغۇچىنىڭ ئوقۇشىنى ئىسراپ قىلىپلا قالماستىن، يەنە ئوقۇغۇچىنىڭ كەلگۈسىنى ۋەيران قىلىدۇ.
نەچچە يىللىق ئالىي مەكتەپ ھاياتى ھەش-پەش دېگۈچە ئۆتۈپ كېتىدۇ، ھەسسىلەپ قەدىرلەش كېرەك. بىز ھېسابلاپ باقايلى: بىر يىلدىكى 365 كۈندە 104 كۈن ھەپتە ئاخىرى، 11 كۈن قانۇندا بەلگىلەنگەن بايرام، يازلىق، قىشلىق تەتىل تەخمىنەن 90 كۈن، يەنە مەكتەپتىكى ئۆزىمىزنىڭ تەنھەرىكەت پائالىيەتلىرىنى چىقىرىۋەتسەك، بىر يىلدا دەس ئوقۇيدىغانغا 150 كۈنلا قالىدۇ.
ئەگەر بۇ 150 كۈندىمۇ كۆڭۈل قويۇپ ئۆگەنمىسەك، سىنىپقا چىققاندا پاي چېكى ئوينىساق، جاپالىق ئەمگەك قىلىۋاتقان، يېمەي-ئىچمەي بىزنىڭ ئوقۇش ۋە تۇرمۇش پۇلىمىزنى تېپىۋاتقان ئاتا-ئانىمىزغا قانداق يۈز كېلەلەيمىز؟
بىلىش كېرەككى، پاي بازىرى چوڭ ھايانكەشلىك سورۇنى، پاي چېكى ئويناش مەنپىي يىغىندىلىق ئويۇن.
& w* A, p, D" t+ v$ a" Yئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرى ئاتا-ئانىسىنىڭ قان-تەرىگە پاي چېكى ئوينايدۇ، ئەگەر زىيان تارتسا، قانداق قىلىپ پەرزەنتىنىڭ ياراملىق ئادەم بولۇشىنى ئۈمىد قىلىۋاتقان ئاتا-ئانىسىغا قانداق جاۋاب قىلىدۇ؟
پاي چېكى ئويناشنىڭ ھېچقانداق تېخنىكىلىقى يوق، ئۇتۇش ئۇتتۇرۇشتا ئاساسەن تەلەيگە تايىنىدۇ. بىر قىسىم ۋىجدانسىز پاي چېكى سودىگەرلىرى ۋە تەھلىلچىلىرى كاسات بازارمۇ ياكى ئاۋات بازارمۇ كارى يوق، ھەمىشە ئاغرى كەلگىنىچە سۆزلەپ كىشىلەرنى پاي بازىرىغا كىرىشكە جەلىپ قىلىدۇ، ئەمەلىيەت ئىسپاتلىدىكى، تەھلىلچىلەرنىڭ پاي چېكى ئوينىشىنىڭ نەتىجىسى شىمپەنزىنىڭكى بىلەن پەرقى يوق.
  D4 w* [* s+ ^: X/ E, {  ?& E# @ئامېرىكىنىڭ داڭلىق ئىقتىسادشۇناسى جامۇس گراسمان ۋە كېۋىن ئاست 1999-يىلى «دوۋجونېس كۆرسەتكۈچى 36000: كۈلگۈسى ئاۋات بازاردىكى بېيىشنىڭ يېڭى ئىستراتېگىيەسى» ناملىق كىتابنى نەشر قىلدى، ئەينى چاغدا دوۋجونېس كۆرسەتكۈچى 11 مىڭ نۇقتىدا ئىدى، يازغۇچى 3~5 يىل ئىچىدە دوۋجونېس كۆرسەتكۈچىنىڭ 36 مىڭ نۇقتىغا چىقىدىغانلىقىنى پەرەز قىلغان. يازغۇچى مېدىيەلەردە بۇ كىتابنى تەۋسىيە قىلغاندا مۇنداقلا قىلىپ:«تېز پاي بازىرىغا كىرىڭ!، ھاياتىڭىزدىكى بۇ ئەڭ ياخشى بېيىش پۇرسىتىنى كەتكۈزۈپ قويماڭ! ئۆيىڭىزنى رەنىگە قويۇپ پاي چېكى سېتىۋېلىڭ!» دېدى.
بۇ كىتاب ناھايىتى تېزلا بازارلىق كىتاب بولۇپ قالدى، گراسمان يەنە ئەينى چاغدا كىچىك بۇش پرېزىدېنت بولغاندا مۇئاۋىن دۆلەت كاتىپلىقىغا سايلانغان، ئاست بولسا ئايرىم-ئايرىم ھالدا كىچىك بۇش ۋە ماكىئېن تەرىپىدىن پرېزىدېنت سايلام رىقابىتىدە ئىقتىساد مەسلىھەتچىلىكىگە تەكلىپ قىلىنغان.
لېكىن ئەمەلىي ئەھۋال بولسا 2002-يىلى 7-ئاينىڭ 23-كۈنى دوۋجونېس كۆرسەتكۈچى 7702 نۇقتىغا چۈشۈپ كەتتى، تاكى 2015-يىلى 6-ئاينىڭ 15-كۈنىگە كەلگەندە ئاندىن پەقەت 17791 نۇقتا بولدى. شۇڭا ئالدىن پەرەز قىلغۇچى ئۇستا ئەسلا مەۋجۇت ئەمەس، بەزىدە توغرا چىقىپ قالغان تەقدىردىمۇ توغرا كېلىپ قېلىش خالاس، «پايچېك ئىلاھى» تېخىمۇ مەۋجۇت ئەمەس، پاي بازىرىدا دائىم ئۇتىدىغان گېنرال يوق.
پۇل تېپىش خاتا ئەمەس، پاي چېكى ئويناشمۇ قانۇنلۇق، ئەمما ئۆزىمىزنىڭ ياشلىقىنى پاي چېكى ئويناشقا ئىسراپ قىلىۋەتسەك، بۇ سەۋەبلىك پۈتكۈل ھاياتىمىزغا زىيان سېلىشىمىز مۇمكىن.
بىز ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ ئۆلۈك كىتاب ئوقۇشىنى تەلەپ قىلمايمىز، بەلكى ئۇلارنىڭ تېزراق ئۆزىنىڭ چىرىپ كەتكەن ئىدىيىسىنى ئاقارتىپ، مەدەنىيەتتە ئىلگىرىلەپ بىلىم بىلەن ئۆزىنى قوراللاندۇرۇشىنى، ئۆزىنىڭ يېڭىلىق يارىتىش روھىنى قوزغىتىشىنى، ئىگىلىك تىكلەش ئېڭىنى تىكلەشنى، تىرىشىپ مىكروسوفتنىڭ قۇرغۇچىسى بېل گەيتىس، ئالما شىركىتىنىڭ قۇرغۇچىسى ستېۋ جوبىس، فېيسبۇك شىركىتىنىڭ قۇرغۇچىسى مارك زاكېربېرگتەك شەخسلەردىن بولۇشىنى، ئىنسانىيەت مەدەنىيىتىنىڭ ئالغا بېسىشىغا تۆھپە قوشۇپ، جەمئىيەتكە تېخىمۇ كۆپ بايلىق يارىتىشىنى تەلەپ قىلىمىز.
, E, Y' b1 k% o$ dگەرچە مەبلەغ سېلىشمۇ بايلىق ئاتا قىلسىمۇ، ئەمما چوقۇم ئەمگەك قىلىش ئارقىلىق كېلىشى كېرەك، ئەمگەك قىلمىغان مەبلەغ سېلىشنى ماتورى يوق ئاپتوموبىلغا سېلىشتۇرۇشقا بولىدۇ، ھېچقانداق ئىقتىسادىي ئۈنۈم ھاسىل قىلالمايدۇ.
& K. l# b6 u( h) S& e7 Zھەرقانداق ھايانكەشلىك ۋە كۆپتۈرۈش بايلىقنىڭ يۆتكىلىشى، بايلىق يارىتىش ئەمەس، پەقەت ئەمگەك قىلغاندىلا قىممەت ياراتقىلى بولىدۇ. ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىسى بولۇش سۈپىتى بىلەن تىرىشىپ ئۆگىنىشى، جەمئىيەتنى چوڭقۇر كۆزىتىشى، ئۆزىنىڭ تونۇش سەۋىيەسىنى ئۈزلۈكسىز يۇقىرى كۆتۈرۈشى، بازار ۋە تېخنىكىغا بولغان كۆزىتىش ئىقتىدارىنى قېزىپ چىقىشى كېرەك، بۇ ئۆزىنىڭ ئەمگەك ماھارىتىنى يۇقىرى كۆتۈرگەنگە، بايلىققا ئېرىش ئىقتىدارىنى ئاشۇرغانغا باراۋەر، بۇ خىل ئىقتىدار تېنىدە ئۆمۈرلۈك ساقلىنىپ قالىدۇ، قورال ئۆتكۈر بولسا جاپا-مۇشەققەتنى ئاز چېكىدۇ.
' N$ \0 ~/ C* e+ Q/ w
% y/ C" y  K: J9 x3 Aسودا نەزىرى تور بېتىدىن تەرجىمە قىلىندى. ئوكيان تورى تەرجىمىسى

نۇرلان

بىلىۋېلىشقا تېگىشلىك بىلىملەر ئىكەن، تېما يوللۇغۇچىغا رەھمەت.

شىپا

رەھمەت

قاپلان115

بۇ نۆۋەتتە ھەقىقەتەن بىلىۋېلىشقا تېگىشلىك مەزمۇنلار ئىكەن ، ماقالا ئىگىسىگە كۆپ رەھمەت!