لوقمان ھېكىمنىڭ ئوغلىغا قىلغان 100 نەسىھىتى

Ziba

لوقمان ھېكىمنىڭ ئوغلىغا قىلغان 100 نەسىھىتى

1. ھەي پەرزەنتىم ، ئۇلۇغ ۋە قۇدرەتلىك ياراتقۇچىڭنى چىن دىلىڭدىن تونىغىن .  
2. سەن ئەگەر بىرسىگە نەسىھەت قىلساڭ، ئاۋۋال ئۇنۇڭغا ئۆزۈڭ ئەمەل قىل .  
3. سۆزنى ئاۋۋال ئۆز ئەھۋالىڭغا بېقىپ قىل .  
4. ئادەملەرنىڭ قەدرىنى بىل .  
5. ھەممىنىڭ ھەققى - ھوقۇقىنى چۈشەنگىن .  
6. سىرىڭنى مەخپى تۇت .  
7. دوستۇڭنى قىيىن كۈندە سىنا  
8. دوستۇڭنى پايدا مەنپەئەت ئالدىدا سىنا .  
9. رەزىل ۋە نادان ئادەملەردىن يىراق بول .  
10. دانا ۋە زېرەك ئادەملەرنى تاللاپ دوست تۇت.  
11. ياخشى ئىشقا ھۇجۇدۇڭنى بېغىشلا .  
12. زەئىپەڭگە قاتتىق ئىشىنىپ كەتمە .  
13. سەمىمى ۋە دانا كىشىلەر بىلەن مەسلىھەتلەش .  
14. سۆزنى دەلىل ئىسپات بىلەن سۆزلە .  
15. ياشلىقىڭنى غەنىمەت بىل .  
16. ياشلىقىڭدا ئىككىلا دۇنيانىڭ ئىشىنى قىل.  
17. دوس - بۇرادەرلىرىڭنى ئەزىز بىل  
18. دوس ۋە دۈشمىنىڭگە يۈزۈڭنى ئوچۇق تۇت  
19. ئاتا - ئاناڭنى غەنىمەت بىل .  
20. ئۇستازىڭنى ئاتاڭدىن ئەزىز بىل  
21. خىراجەتنى كىرىمىڭگە قاراپ قىل .  
22. ھەر قانداق ئىشتا خالىس يول تۇت  
23. ئالى جاناپلىقنى ئۆزۈڭگە شۇئار قىل .  
24. مېھماننىڭ خىزمىتىنى قائىدە بويىچە قىل.  
25. بىرىنىڭ ئۆيىگە كىرگەندە ، كۆز ۋە تىلىڭغا ئىھتىيات قىل .  
26. كىيىمىڭنى ۋە بەدىنىڭنى پاكىز تۇت .  
27. جامائەت بىلەن ھەمدەرد بول .  
28. پەرزەنتىڭگە ئىلىم - ئەدەپ ئۈگەت .  
29. ئىلاج بولسا پەرزەنتىڭگە چەۋەندازلىق ۋە مەرگەنلىكنى ئۆگەت .  
30. ئاياغ كىيمىڭنى كىيىشنى ئوڭ پۇتتىن باشلاپ كىي سېلىشنى سول پۇتتىن باشلا .  
31. بىرى بىلەن ئىش قىلساڭ شۇ ئادەمگە لايىق ئىش قىل .  
32. كېچىسى گەپ قىلساڭ ئاستا، مۇلايىم سۆزلە ، كۈندۈزى گەپ قىلساڭ ئەتراپىڭغا بېقىپ سۆزلە .  
33. ئاز يىيىش ۋە ئاز سۆزلەشنى ئادەت قىل .  
34. ئۆزۈڭگە ياقمىغان نەرسىنى ئۆزگىگىمۇ راۋا كۆرمە .  
35. ئاۋۋال ئويلاپ ، چارە - تەدبىر تېپىپ ئىش قىل .  
36. ئوقۇماي ئۇستازلىق قىلما .  
37. خوتۇن ۋە بالىغا سىر ئېيتما .  
38. ياخشىلىقنى باشقىلاردىن تەمە قىلما .  
39. پەسكەش ئادەمدىن ۋاپا كۈتمە .  
40. ھەر قانداق ئىشقا بىپەرۋالىق قىلما .  
41قىلىنمىغان ئىشنى قىلىنغان ھېساپلىما .  
42. بۈگۈنكى ئىشنى ئەتىگە قالدۇرما .  
43. ئۆزۈڭدىن چوڭ كىشىگە چاقچاق قىلما .  
44. ئۆزۈڭدىن چوڭ كىشىگە دەيدىغان سۆزۈڭنى سوزما .  
45. ئاممىغا ( بولۇپمۇ ئاددى كىشىلەرگە ) يامان كۆرۈنمەسلىككە تىرىش .  
46. ھاجەتمەن كىشىنى نا ئۈممۈت قايتۇرما .  
47ئۆتۈپ كەتكەن جېدەل ( كۆڭۈلسىز ئىشلار ) نى ئەسلىمە .  
48. باشقىلارنىڭ ياخشىلىقىنى ئۆز ياخشىلىقىڭ بىلەن ئارلاشتۇرىۋالما  
49. قانچىلىك بايلىقىڭ بارلىقىنى دوس - دۈشمىنىڭگە بىلدۈرمە .  
50. قېرىنداش (تۇققان) نى قېرىنداشتىن ئايرىما .  
51. ياخشى ئادەمنى غەيۋەت بىلەن يادلىما .  
52. پەقەت ماڭىلا بولسۇن ) دېگەن خىيالنى قىلما .  
53.كۆپچىلىك ماڭغان بولسا سەنمۇ شۇلارغا ئەگەش .  
54. بارماقلىرىڭنى ئىغىز - بۇرنۇڭغا تەككۈزمە .  
55. ئادەملەرنىڭ ئالدىدا چىشىڭنى كولىما .  
56. خەپرۈك ۋە پوتلاڭنى باشقىلارنىڭ ئالدىدا چىقارما .  
57. ئەسنىسەڭ قولۇڭ بىلەن ئاغزىڭنى ياپ .  
58. باشقىلارغا قاراپ كېرىلمە .  
59. بارمىقىڭنى بۇرنۇڭغا تىقما .  
60جىددىي سۆزنى چاقچاققا ئارلاشتۇرۇپ سۆزلىمە .  
61. بىرىنى بىرىنىڭ ئالدىدا خىجالەت قىلما .  
62 قاش - كۆزۈڭ بىلەن ئىملاپ چېقىمچىلىق قىلما .  
63. ئېتقان سۆزۈڭنى تەكرارلىما .  
64. باشقىلارنى بىمەنە كۈلدۈرۈشتىن ساقلان .  
65. ئۆزۈڭنى ۋە يېقىن دوسلىرىڭنى ئادەملەر ئالدىدا ماختىما .  
66. ئۆزۈڭنى ئاياللاردەك ياسىما .  
67. بالىلىرىڭ نېمە دېسە شۇنى قىلىۋەرمە .  
68. تىلىڭنى ئايا .  
69. سۆزلەۋېتىپ قولۇڭنى شىلتمە  
70. ھەممە ئادەمنى چوڭ - كىچىك دېمەي ئوخشاش بىلىپ ھۆرمەتلەشنى ئۇنۇتما .  
71. ئىغۋاگەر ئادەم بىلەن ھەم سۆھبەتداش بولما .  
72. ئۆلگەن ئادەمنى يامانلاپ ئەسلىمە ، ئۇنۇڭ پايدىسى يوق .  
73. ئىلاج بار بىرى بىلەن ئۇرۇشما ۋە ئاداۋەت ساقلىما .  
74. باشقىلارنىڭ كۈچ - قۇدرىتىنى سىنىغۇچى بولما .  
75. ئۇلۇغلارنىڭ سىنىشىنى ياخشىلىق بىلەن يادىڭدا تۇت ۋە گۇمان قىلغۇچى بولما .  
76. ئۆز نېنىڭنى باشقىلارنىڭ داستىخىنىدا يېمە .  
77. ئىشتا ئالدىراقسانلىققا يول قويما .  
78. مال دۇنيا تاپىمەن دەپ ئۆزۈڭنى قىيناپ يۈرمە .  
79. كىمكى ئۆزىنى تونىمىسا، سەن ئۇنى تونۇ ،  
80. ئاچچىقىڭ كەلگەندە سۆزنى تاللاپ قىل .  
81. ئېتىكىڭ بىلەن بۇرنىڭنى ئېرتما .  
82. كۇن قىزىل بولغىچە ئۇخلىما .  
83. كىشىلەر ئالدىدا يالغۇز بىر نەرسە يىمە .  
84. چوڭلارنىڭ ئالدىغا ئۆتىۋېلىپ ماڭما .  
85. باشقىلار سۆزلەۋاتقاندا ئۇلارنىڭ سۆزىگە ئارلىشىۋالما .  
86. بېشىڭنى ساڭگىلىتىپ ئولتۇرما .  
87. كوچىدا ئوڭ - سولغا ئەلەڭلەپ قاراۋەرمەي ، يەرگە ئۇددۇل قاراپ يۈر .  
88. ئىلاج قىلىپ ياۋداق ئۇلاغقا مىنىپ ماڭما  
89. مېھمان ئالدىدا باشقا بىرىگە غەزەپلىنىپ زەھرىڭنى چاچما .  
90. مېھماننى ئىشقا بۇيرىما .  
91.دىۋانە ۋە مەست ئادەم بىلەن سۆزلەشمە .  
92. مەھەلىدىكى بىكارچى ۋە بەڭۋاشلار بىلەن بىرگە ئولتۇرما .  
93. پايدا - زىيان قوغلىشىپ ئابرۇيىڭنى تۆمە .  
94. مەنمەنچى ۋە تەكەببۇر بولما .  
95. ئادەملەرنىڭ ساڭا خوشامەت قىلىشىدىن قاچ .  
96. جېدەل ۋە پىتنىدىن يىراق تۇر .  
97. پىچاقسىز ، ئۈزۈكسىز ۋە پۇلسىز يۈرمە .  
98. ئۆزۈڭنى خار قىلماسلىققا تىرىش .  
99. ئۆزۈڭنى كەمتەر ھەم تۆۋەن تۇت .  
100. گۈناھدىن قورقۇش ، خەلىققە ئىنساپ قىلىش ، ئۇلۇغلارغا خىزمەت ، كىچىكلەرگە شەپقەت ، دەرۋىشلەرگە ساخاۋەت ، دوس ۋە ياشلارغا نەسىھەت قىلىش ، دۈشمەنلەرگە تاقابىل تۇرۇش ، جاھىللارنى جىملىق بىلەن يۇمىشىتىش ، ئالىملارغا ھۆرمەت قىلىش بىلەن ياشا ، بىرەرسىنىڭ مال - دۇنيارىغا تەمەگەرلىك بىلەن كۆز تىكمە .  
يەنە لوقمان ھېكىم ئېيتىدۇكى :  
_ نەسىھەت توغۇرلۇق ئۈچ مىڭچە سۆز يازدىم ، ئۈچ مىڭ سۆزدىن ئۈچ ئېغىز سۆزنى تاللىۋالدىم . بۇ ئۈچىدىن ئىككىسىنى ئېسىڭدە ساقلا ۋە بىرىنى ئۇنتۇپ كەت ، يەنە خۇدانى ۋە ئۆلۈمنىڭ ھەقلىقىنى ئېسىڭدە چىڭ تۇت ، باشقىلارغا قىلغان ياخشىلىقىڭنى ئۇنتۇپ كەت . mmJnE  
لوقمان ھېكىم يەنە ئىيتىدۇكى :  
جىملىقتا يەتتە خىل خاسىيەت بار بولۇپ ، ئۇنۇڭ بىرسى ، ئۇ زىبۇ - زىننەتسىز گۈزەللىك ؛ ئىككىنچىسى، سەلتەنەتسىز ھەيۋە - قۇدرەت ؛ ئۈچۈنچىسى ، مېھنەتسىز ئىبادەت ؛ تۆتىنچىسى ، سېپىلسىز قورغان ؛ بەشىنچىسى ئۆزىردىن قۇتۇلۇش ؛ ئالتىنچىسى ، پەرىشتىدەك ئازادىلىق ؛ يەتتىنچىسى ئەيىپلەردىن خالىلىق .  


پادىشاھ نۇشېرىۋان ئادىلنىڭ ئۆز ۋەزرى بۇزۇلمھرىگە بەرگەن سوئاللىرى ۋە ئۇنۇڭ جاۋبى  
سوئال: ئۆمۈرنى قانداق ئۆتكۈزۈش كېرەك ؟  
جاۋاپ: ئۆمۈرنى خوشاللىق ئىچىدە ئۆتكۈزۈش كېرەك .  
سوئال: ئادەملەر ئۈچۈن ياخشى ئىش قايسى ؟  
جاۋاپ: ئىلىم ئۈگىنىش .  
سوئال: قانداق نەتىجە بېرىدۇ ؟  
جاۋاپ: كىچىك بولساڭ ئۇلۇغ (چوڭ) بولسەن ، كەمبەغەل بولساڭ باي بولىسەن .  
سوئال: توغرا يول نېمە بىلەن بىلىنىدۇ ؟  
جاۋاپ: ئىلىم نۇرى بىلەن .  
سوئال: خۇدانىڭ رازىلىقىنى نېمە بىلەن تاپقىلى بولىدۇ ؟  
جاۋاپ: ئاتا - ئانىنى خوش قىلىش بىلەن  
سوئال: كىم بىلەن مەسلەھەت قىلىش كېرەك ؟  
جاۋاپ: دانالار بىلەن .  
سوئال: ياخشى ئادەمنى قانداق تونۇش مۈمكىن ؟  
جاۋاپ: ئۈچ ئالامەت بار بۇلار : ئىلىم خۇمارلىقى ، سېخىلىقى ۋە ئوچۇق چىرايلىقى بىلەن .  
سوئال: ساخاۋەتنىڭ چېكى قانداق ؟  
جاۋاپ: بار نەرسىنى بېرىش .  
سوئال: ئەڭ ياخشى ئىش قايسى؟  
جاۋاپ: ھېكىملەر ۋە ئالىملارنىڭ مەجلىسىدە ئولتۇرۇش ۋە ئۇلارنىڭ سۆھبىتىدىن مەنپەئەت ئېلىش .  
سوئال: ئەڭ يامان ئىش نىمە ؟  
جاۋاپ: تىلەمچىلىك .  
سوئال: ئارىف ( ئالىم ) دەپ قانداق ئادەمنى ئاتايدۇ ؟  
جاۋاپ: ئۆزىنى باشقىلاردىن كەمتەر ۋە تۆۋەن دەپ بىلىدىغان ئادەمنى .  
سوئال: بۇ خىسلەت قانداق ھاسىل بولىدۇ ؟  
جاۋاپ: ئالىملار ۋە پۇخرالار سۆھبىتىدىن .  
سوئال: مەرىپەتكە ئېرىشىش سەۋەپلىرى نىمە ؟  
جاۋاپ: سەۋىر - تاقەت ۋە شۈكۈر .  
سوئال: دۇنيادا قانداق تۇرۇش كېرەك ؟  
جاۋاپ: مۇساپىر ( بۇ يەردە مۇساپىر - يولۇچى ، ئۆتكۈنچى مەنىسىدە ئىشلىتىلىدۇ ) غا ئوخشاش ،مۇساپىر بىر سارايغا چۈشىدۇ ، بىر كىچە قونۇپ ، تاڭ ئېتىشى بىلەنلا كېتىدۇ .  
سوئال: مەنزىلگە قانداق يېتىشى كېرەك ؟  
جاۋاپ: يەڭگىل يۈك بىلەن .  
سوئال: ئادەمنىڭ ياخشى - يامانلىقى قانداق بىلىنىدۇ ؟  
جاۋاپ: قېرىغاندا ياشلىقتىكى چوڭلۇقنى بايان قىلىش ۋە كەمبەغەلچىلىكتە باي ۋاقىتتىكى ئىشىرتىنى سۆزلىشى بىلەن .  
سوئال: دوسنى قانداق چاغدا بىلگىلى بولىدۇ ؟  
جاۋاپ: ھاجىتىڭ چۈشكەندە، دوستنىڭ ھەقىقى ياكى ساختا ئىكەنلىكىنى بىلىش مۈمكىن .  
سوئال: قابىلىيەتسىز پەرزەنت نىمىگە ئوخشايدۇ ؟  
جاۋاپ: ئوشۇق ئۆسكەن بارماققا ، كەسسەڭ ئاغرىيدۇ ، كەسمىسەڭ ئەيىپ ھېساپلىنىدۇ .  
سوئال: مۇھەببەت قانداق كۈچىيىدۇ ؟  
جاۋاپ: ئەيىپنى يۇشۇرۇش بىلەن .  
سوئال: گۇناھنىڭ دۇئاسى نېمە ؟  
جاۋاپ: توۋا قىلىش .  
سوئال: دۆلەت ئىگىسىگە قانداق ئىش قىلىش كىرەك ؟  
جاۋاپ: مېھماندوسلۇق .  
سوئال: قانداق ئادەم بارغان يېرىدە باشقىلار تەرىپىدىن قىزغىن كۈتىۋېلىنىدۇ ؟  
جاۋاپ: ئەدەپ - ئەخلاقلىق كىشى .  
سوئال: قانداق ئادەم يۈز ئەيىبى بولسىمۇ ، ئەيىپكە بۇيرۇلمايدۇ ؟  
جاۋاپ: سېخىي ئادەم .  
سوئال: ئۇيقۇ ياخشىمۇ ياكى ئۇيقۇسىزلىقمۇ ؟  
جاۋاپ: ھۇششارغا ئۇيقۇسىزلىق ، غاپىلغا ئۇيقۇ .  
سوئال: تېۋىپلار ئىلاج قىلىپ داۋالىيالمايدىغان كېسەللىك قايسى  
جاۋاپ: ئەخمەقلىق ۋە ئەبلەخلىق .  
سوئال: ياشاشتىن ياخشىراق، ئۆلۈمدىن يامانراق نەرسە نېمە ؟  
جاۋاپ : ھاياتتىن ياخشىراق نەرسە - ياخشى نام؛ ئۆلۈمدىن يامانراق نەرسە - بەتنام .  
سوئال: ھەقىقى دوست قانداق بولىدۇ ؟  
جاۋاپ: باشقىلار ئالدىدا ئەيبىڭنى ياپىدىغان ۋە ياخشى تەرەپلىرىڭنى ئېيتىدىغان كىشى  
سوئال: ئادەم قايسى ئىش بىلەن باشقىلارنىڭ كۆڭلىگە ياقىدۇ ؟  
جاۋاپ: توغۇرلۇق ۋە ئوچۇق چىرايلىق بىلەن .  
سوئال: سادىق دوست قانداق بولىدۇ ؟  
جاۋاپ: ياخشىلىق تەرەپتىن ساڭا يارىدەم بەرگەن ، يامانلىقتىن سېنى قايتۇرغان كىشى .  
سوئال: كۆڭۈلنى ئېلىش دېگەن نېمە ؟  
جاۋاپ: ئارزۇسىغا يەتكۈزۈش، كۆڭۈلنى تىندۇرۇش .  
سوئال: دوستۇڭ قابىلىيەتسىز كىشىگە ئايلانسا ، ئۇنۇڭدىن قانداق قۇتۇلۇش كېرەك ؟  
جاۋاپ: ئۇنۇڭ قىشىغا ئاز بېرىش ۋە ھالىنى سورىماسلىق بىلەن .  
سوئال: ئەقىللىق ئادەم قانداق بولىدۇ ؟  
جاۋاپ: كۆپنى بىلىدۇ ۋە ئاز سۆزلەيدۇ .  
سوئال: ئادەم قانداق قىلغاندا تېۋىپقا مۇھتاج بولمايدۇ؟  
جاۋاپ: ئاز يەپ ئاز ئۇخلىسا .  
سوئال: كىشىلەرنىڭ مېنى ياخشى كۆرىشى ئۈچۈن نېمە قىلىشىم كېرەك ؟  
جاۋاپ: مۇئامىلىدە پەقەت راس گەپ قىل، يالغان سۆزلىمە ،بىرىگە بۇخالىپ كېلىدىغان ئىش قىلما ، قول ۋە تىلىڭ بىلەن باشقىلارغا ئازار يەتكۈزمە .  
سوئال: جاھاندا ئەڭ بەخىتلىك ئادەم كىم ؟  
جاۋاپ: ئۆزىنى ساخاۋەت ۋە توغۇرلىق بىلەن بېزىگەن ئادەم .  
سوئال: ياخشى دوستنىڭ بەلگىسى قانداق ؟  
جاۋاپ: خاتالىقىڭنى كۆرگەندە پەندى - نەسىھەتنى ئايىمايدىغان كىشى .  
سوئال: قانداق ئادەمدىن بىرەر نەرسە سورىسا بولىدۇ ؟ .  
جاۋاپ: سورىساڭ بىرەلەيدىغان ، ئۆزۈڭ سوراشقا پىتىنالايدىغان كىشىدىن .  
سوئال: يېغىلىش سۆھبەت ئۈستىگە يات بىر ئادەم كېلىپ قالسا قانداق قىلىش كېرەك ؟  
جاۋاپ: ئۈچ ئىشنى قىلىش لازىم ، بۇلار : بىرىنچىسى ، كىرىپ كەلسە ئولتۇرۇشقا دەۋەت قىلىش؛ ئىككىنچىسى ،ئۇ كىشى ئولتۇرۇپ بولغاندىن كېيىن ئۇنۇڭغا يۈز تۇرانە قاراش ؛ ئۈچۈنچىسى ، ئۇ كىشى بىرەر ئىش ياكى مەسىلە ھەققىدە سۆزلىسە ، سۆزىگە جاۋاپ بېرىش .  
سوئال: ئادەملەرنىڭ قانداقراقى بەختلىكرەك ؟  
جاۋاپ: دۇنيادىكى زىدىيەتلەردىن خاپىلىق تاتمىغان ئادەم .  
سوئال: قانداق شېرىنلىكنىڭ ئاخىرى ئاچچىق ؟  
جاۋاپ: باشلىقنىڭ .  
سوئال: قانداق پەسلىك ( تۆۋەنلىك ) ھەممە يۈكسەكلىكلەردىن يۈكسەكلىكرەك .  
جاۋاپ: كەمتەرلىك .  
شۇنۇڭ بىلەن نۇشېرۋاننىڭ سوئاللىرى ۋە ۋەزىرى بۇزۇلمىھرىنىڭ جاۋاپلىرى ئاخىرلاشتى .  
پايدىلىق سۆز كۆپچىلىكنىڭدۇر .  
جان دەپ تىڭشىساڭ ، سەن ئۈچۈن نۇردۇر .

مەنبە:قەلىب سەيناسى

زەپەر

يارايسىز زىبا ئەپەندىم بۇ 100 نەسىھەتتىن تۇلۇق خەۋەردار قىلغانلىقىڭىزغا كوپ تەشەككۈر

گۇلزار

بۇ 100 نەسىھەتنى ئوقۇپ تۇرمۇشنىڭ ئاچچىق چۈچىكىنى تېتىدىغاندەك بولدۇم  .

ئەمما مۇنۇ « خوتۇن ۋە بالىغا سىر ئېيتما .» نەسىھەتنى ئوقۇغان ۋاقتىمدا   ، يولدۇشۇمنىڭ سىرىنى مەڭگۈ بىلەلمەيدىغان ئوخشايمەن دەپ ئويلاپ قالدىم .
رەھمەت سىزگە