مۇكاپاتنى كىم ئالىدۇ؟

قارلۇق1

مۇكاپاتنى كىم ئالىدۇ؟

ئەدىبى ئاخبارات

بىر مەۋسۇملۇق حىزمەتلەر  ئاخىرلىشىشىغا ئازلا ۋاقىت قالعاندا، مائارىپ ئىدارە پارتىكومى كۇچ تەشكىللەپ، يېزا - بازارلىق ئوتتۇرا – باشلانغۇچ مەكتەپلەرنىڭ تۇرلۇك خىزمەتلەرنى تەكشۇرۇپ ماڭدى. بىزنىڭ مەكتەپكە 2012 – يىل 12- ئاينىڭ 17- كۇنى كىلىپ خىزمەتلەرنى تەكشۇرۇپ قايتىپ كەتتى. ئارىدىن بىر ھەپتە ئۆتكەندىن كىيىن ،مەكتەپ پارتىيە ياچايكىسىنىڭ شۇجىىسى ۋە مەكتەپ مۇدىرى ئىنكاس قايتۇرۇش يىغىنغا ناھىيگە چىقىپ كىتىپ، شۇجىنىڭ قاپىقىدىن مولدۇر ياققان ھالدا قايتىپ كەلدى.ئۇ پۇتۇن ئوقۇتقۇچىلارنى بىر سىنىپقا يىغىپ؛
-        ئەدەبىيەتتىكى ئالتە ئادەم بىر يوتقاندىن باش چىقارغاندەك ئىش قىلىپ، بىزنىڭ يۇزىمىزنى پەقەت توكىۋەتتىڭلار !-دەپ چالۋاقاپ كەتتى .
ئۇ شۇ چالۋاقىغانچە بەزگەك تۇتىۋالغان ئادەمدەك تىتىرەپ تۇرۇپ، بىزنى بىر ھارغىچە تىللاپ چىقتى. ئۇنىڭ ئاھانەتلىرى بىزگە خېلى ئېغىر كەلگەن بولسىمۇ شۇجىنىڭ « تاپانغا شۇخا كىرىپ كەتسە، تىزنىڭ ئاستىنىنى مالتىلاپ توكۇر قىلىپ قويىدىغان» ئادىتىنى بىلگەچكە، ئىچىمىزگە ئالمايلى – دەپ تۇرۇپمۇ يەنە چىۋىن يەۋالغان ئادەمدەك سەسكىنىپ ئۆتۇپ كەتتۇق. بىزنىڭ ئەدەبىيات گۇرپىسىدىن ئالتە نەپەر ئادەم بولغان بىلەن ھەممىمىزنىڭ كىرىپ -چىقىدىغان ئۆيىمىز ئايرىم بولغاچقا، يوتقانمۇ ئايرىم ئىدى.مەكتەپ مۇدىرىنىڭمۇ ئايالى مۇشۇگۇرىپىدا بولغاچقا،مۇدىرنىڭ چىرايى تاتىرىپ كەتتى. شۈجىنىڭ گىپىنى بىزمۇ پەقەت  ئۇنتىيالمىدۇق .
ئاچچىق يۇتۇپ يۇرگەن كۇنلەرنىڭ بىرىدە، مەكتەپنىڭ بىر ماتىريالىنى ئىدارىگە ئەكىرىپ بەردىم. ئويلىمىغان يەردىن ھەر قايسى مەكتەپلەرنىڭ ئىنكاس قايتۇرۇش ماتىريالىنى كۆرۇپ قالدىم – دە مۇناسىۋەتلىك يولداشلارغا دەپ ئېلىۋالدىم. ئەمىلىيەتتە بىزنىڭ مەكتەپكە چۇشكەن ئىنكاس  (يىتەرسىزلىك) ئون تۇرلۇك بولۇپ مەكتەپ پارتىيە ياچايكىسىنىڭ شۇجىسى توققۇز تۇرلۇك يىتەرسىزلىكىنى پەللەك خالتىسىغا سېلىۋېلىپ، بىر تۇرلۇكنى رەستىگە چىقىرىپ بىزنىڭ ئەدىبىمىزنى بەرگەن ئىكەن. ئاچچىغىم   كەلگەننىڭ دەردىدە  ئوتۇم يېرىلىپ كەتكۇدەك بولۇپ كەتتىم. بىزگە نىمانچە ئوچ دىگەننى خىيالىمدىن ھەرگىز  چىقىرۋېتەلمىدىم . شۇنداقتىمۇ ئۆزۇمنى زورىغا بېسىۋېلىپ «مەيلىلا» دەپ ئوتكۇزىۋەتتىم.
يىل ئاخىرىمۇ بولدى. ئوقۇغۇچىلاردىن ئىمتاھان ئېلىپ، تەتىلگە قۇيۇپ بىرىپ بولغاندىن كىيىن، ئوقۇتقۇچىلارغا نۇمۇر قويۇپ دەرىجىگە ئايرىيدىغان ئىشمۇ تۇگىدى . ئوقۇتۇشتىكى ئون ئېلغار ئوقۇتقۇچىنى باھالاشتا، ئەدەبىيات ئوقۇتۇش گۇرپىسىدىكى خانىمغا «بىزنىڭ يۇزىمىزنى يەرگە ئۇردى.» دىگەن قالپاقنى كىيدۇرۇپ ئىلغارلىقىنى بەرمىدى. ئەمىلىيەتتە بۇ  خانىمنىڭ مەسىلە سادىر قىلغانلىقى ئوچۇن ئالغان ئۇمۇمى نۇمۇردىن  بەش نۇمۇر تارتىلىپ بولىنغان ئىدى. شۇنداقتىمۇ ئۇ يەنە ئون مۇنەۋۋەرنىڭ ئىچىگە كىرگەن تۇرۇقلۇق بۇ شەرەپتىن قۇرۇق قالدى. نەتىجە دىگەن نەتىجە. بۇ دۇنيادا سەۋەنلىكتىن خالى، ھەممە ئىشىنى كۆڭۇلدىكىدەك ياخشى قىلىپ ماڭىدىغان ئادەملەردىن قانچىلىك بار؟  بۇنىڭغا بىز كەسكىن قىلىپ بىر نەرسە دىيەلمسەكمۇ، ئەمما بىزنىڭ بۇ ئۇلۇغ شۇجى ئىلغارلارنى باھالاش، ياخشىلارنى  ئورنەك قىلىپ باشقىلارغا ئىلھام بىرىش ئىكەنلىكىنى چۇشىنىشى كېرەك ئىدى. لىكىن ئۇ تىغ ئۇچچىنى ئەدەبىيات گۇرپىسىغا قارىتىپ بىر ئامالارنى قىلىپ بۇ گۇرىپىنى ئىلغار گۇرۇپپا قىلىپ سايلاپ چىقىشقا توسقۇنلۇق قىلماقچى بولدى. نەتىجىدە ئەدەبىيات گۇرپىسىنىڭ ئوقۇتۇش سۇپىتى  ئالاھىدە يۇقۇرى بولغاچقا، ئامالسىز ھالدا بۇ گۇرىپىنىڭ ئىلغار گۇرپپا بولىشىغا ۋاختىنچە قېتىلغان بولدى.پۇت تىرەپ تۇرالىغۇدەك كىر تاپالىسا، بۇ گۇرپىنىڭ ئىلغارلىق سالاھىيىتىنى ئېلۋېتىش ئازۇسىدىن تېخى ۋاز كەچمىدى.ئىلغار سىنىپ مۇدىرى ۋە باشقىلارنى باھالاشتا، نەتىجىگە ئەمەس بەلكى ئۆزىنىڭ يېقىنلىرىغا چوغ تارتىپ ، ئىلغار سىياسى يىتەكچىگە دۇختۇرخانىدا   يىگىرمە كۈن ياتقان بىرىنى، ئىلغار   ئاممىۋى  پالىيەت  يىتەكچىسىگە دۇختۇرخانىدا بىر ئاي  ياتقان بىرىنى، ئەسلىھە ئۆيلىرىنى باشقۇرۇش خىزمىتىدە %3 دەرىس ئۆزلەشتۇرگەن بىرىنى، ئارقا سەپ خىزمىتىدىكى ئىلغارلارنى باھالاشتا شۇجىنىڭ ئۆيىدىن كەتمەي ئۇتان يارىدىغان بىرىنى ئىلغار قىلىپ سايلاپ، مەكتەپ خزمەتلەرگە تۇلۇق قاتنىشىپ جان جەھلى بىلەن ئوقۇ – ئوقۇتۇش خىزمىتى ئۇچۇن ئۆزىنىڭ تىگىشلىك توھپىسىنى قوشقانلار ئىلغار بولۇش سالاھىيىتىگە ئىرىشەلمىدى .
ئەڭ قىززىقارلىق يىرى شۇكى : ناھىيىلىك مائارىپ ئىدارىسىنىڭ تەكشۇرۇشىدە ئېغىر دەرىجىدە مەسىلە سادىر قىلغان A  بەش كۆرسەتكۇچنى ئىشلايدىغان بەش نەپەر ئادەمنىڭ ھەممىسىنى ئىلغار قىلىپ بىكىتىپ چىقتى.« بوغداينىڭ بانىسىدا قارىمۇق سۇ ئىچتى» دىگەندەك ،شۇجىنىڭ نەزىرىدە مۇكاپات ئالماقچى بولغان خانىم بىر نەپەر بولۇپ، ئۇ خانىم باسقۇچلۇق ئىمتاھاندا مەكتەپ مۇدىرىنىڭ دەرىس بەرگەن سىنىپنىڭ ئىمتاھان قاغىزىنى ئۇدا ئۇچ قېتىم پەسلەپ، شۇجىنىڭكىنى داۋاملىق يۇقۇرى ئۆرلۇتۇپ قەغەزنى ئالا- چاپا بويىۋەتكەن خانىم ئىدى.شۈجى شۇنچە چوڭ ئىشنىمۇ مەكتەپنىڭ تۇزۇمى بويىچە بىر تەرەپ قىلماي ئۆتكۇزىۋەتكەن ئىدى. ئەمدى ئىلغارلىقنى بۇ خانىمغا بىرەي دىسە مەسىلە  چىقىپ قېلىشىدىن ئەنسىردىمۇ ياكى باشقا ئوقۇتقۇچىلارنىڭ شۇك تۇرىۋېلىشتىن ئەنسىردىمۇ، شۇ خانىمنى دەپ ئىلغارلىقنى بەش ئادەمنىڭ ھەممىسىگە بېرىۋەتتى. ئاممىۋى پائالىيەتتە ئىلغار بولغان خانىممۇ، مۇشۇ خانىمنىڭ قوش كىزىكى  بولۇپ، ئۇلارنىڭ قەلبى بىر گەۋدىگە ئايلىنىپ كەتكەن خانىملار ئىدى.
ئەمىلىيەتتە ئەدەبىيات گۇرپىسىدىكى ئاشۇ خانىمدىن نۇمۇر تارتقاندەك، بۇ بەش نەپەر يولداشتىن مەسئۇليىتىنى تۇلۇق ئاداقىلمىغانلىقى ئۇچۇن نۇمۇر تارتىش كېرەك ئىدى. نۇمۇر تاتتىشنىڭ ئورنىغا ئىلغار قىلىپ سايلاپ چىقتى. ئوقۇتقۇچىلارنىڭ كۆپۇنچىسى قوينىڭ قوزىسىدەك ياۋاش بولغاچقا، ئىشلارنىڭ ناھاق بولۇپ كىتىۋاتقانلىقىنى بىلىپ تۇرسىمۇ، بىرەرسى سىرتقا تېشىپ باقمىدى. ئەڭ يامان يىرى مائارىپ ئىدارىسىنىڭ ئىنكاس قايتۇرغان يەكۇنىنىڭ %90 دىن ئۇلار خەۋەرسىز ئىدى. پەقەت بىر نوختىنىلا بىلىدۇ.شۇ ۋەجىدىن شوجىنىڭ نەيرەڭۋازلىقلىرى ئەمەلگە ئېشىپ « ماڭا بويسۇنغانلار ياشايدۇ. ئالايغانلارنىڭ كۆزى ئويىلىدۇ. گەپ قىلغانلارنىڭ تىلى كىسىلىدۇ.» دىگەندەك نوختىنى شەكىللەندۇرۇپ قويدى.
دىمىسىمۇ بۇ مەكتەپتە شۇجىنى كۆرسە «قاسساپ ئالدىدىكى ئەچكۇدەك تىتىرەپ كىتىدىغان لار ئاز ئەمەس».   مەكتەپ ئىچىدە تەكلىپ بىلەن ئىشلەتكەن  توختاملىق  ئىشچىلارنىڭ ھەممىسى دىگۈدەك شۇجىنىڭ تۇققانلىرى. شۇڭا شۇجىنىڭ مەكتەپ ئىچىدە دىگىنى – دىگەن، قىلغىنى – قىلغان. كىمنى ھەيدىۋېتىش، كىملەرنى ئىشلىتىش، كىملەرگە ئىلغارلىقنى بىرىش، كىملەرنى لاياقەتسىز قىلىش شۇجىنىڭ ئىختىيارىدىكى ئىش. شۇڭا : شۇجىنىڭ پىكىرىگە قارىش چىقىشقا ھېچكىم پېتىنالمايدۇ.
شۇجىنىڭ ئۆزبېشىمچىلىقىغا يول قۇيىۋاتقانلار ماھىيەتتىن ئىلىپ ئېيتقاندا ئوقۇتقۇچىلار بولماستىن بەلكى مائارىپ ئىدارىسى. ئۇلار يىلدا ئىككى قېتىم سىناپ تەكشۇرۇشكە كىلىپ، شۇجى ۋە مەكتەپ مۇدىرىنىڭ خىزمەت ئىشلىرى ئەھۋالىدىن ئارخىپ ماتىياللارغا قاراپ باھا بىرىپ كىلىۋاتقان بولسىمۇ، بىر قېتىم ئوقۇتقۇچىلاردىن شۇ كىشىلەر توغرىسىدا ئىنىق تەكشۇرۇش ئىلىپ بارغىنى يوق. قېلىپلىشىپ كەتكەن كونا ئەندىزە. مەكتەپ رەھبەرلىك كوللىكتىۋىنىڭ ئىسمى يېزىلغان ۋاراقچىغا ئەلا، ياخشى، ئوتتۇرا ۋە ناچار دىگەن تۆت تۈر بۇيىچە ئىمزا قۇيدۇرۇپ ئېلىپ كىتىش. ئەڭ مۇھىمى ئالتە يىلدا ئۈچ قېتىم ھىساپ يوللۇغۇچىنى ئالماشتۇرۇپ ئىشلەتسىمۇ بىر قېتم ھىساپنى ئېلىپ كۆرۇپ باقماسلىق ئەھۋالى بىزنىڭ بۇ ئۇلۇغ شۇجىنىڭ خوررىكىنى ئۆستۇرۇپ، تىرىسىلگە پاتمايدىغان ھالىتىنى شەكىللەندۇرۇپ قويغان. ھەتتا ئۇنىڭ يەپ – ئىچىۋېلىش ئەھۋالىدىن مائارىپ ئىدارىسىگە ئەرىز قىلىپ چىققانلارنى ھېچكىم سوراپ قويمىعان . بۇ ئىشلارنىڭ يۇز بىرىشى شۇجىنىڭ ھەيۋىسىنى ئاشۇرۇپ، مەۋسۇملۇق ۋە يىللىق باھالاش ئىشلىرىدا مۇكاپات ئۆز قەۋىملىرى ۋە كۆز قۇلاقلىرىدىن باشقا ئادەمگە ئاشمىدى.
مائارىپ ئىدارىسىنىڭ ئوقۇتقۇچىلارنى باشقۇرۇش چارىسىدە «مەكتەپ بەنزە ئەزالىرى تۆت سائەتتىن كام دەرىس ئالماسلىق ھەم ئۆز كەسپىدىن دەرىس ئېلىش كېرەك . »– دەپ ئىنىق بەلگىلەنگەن. ئۇنىڭ  ئۇنداق بەلگىلىمىلەر بىلەن نىمە كارى 9- يىللىقنىڭ ئىككى سائەت سىياسەت دەرىسىنى ئېلىپ ئوتىۋاتىدۇ. بۇ پەننىڭ ئىمتانىسى ئادەتتە ئۇچۇق ئېلنىدۇ. شۇنداقتىمۇ ئۇنىڭ ئالغان نۇمۇرى 79 بولۇپ ئوقۇغۇچىلارنڭ  نەخ نەتىجىسىدىن 39نۇمۇرنى. ئوقۇتۇش پىرىنسىپلىرىنى تەكشۇرۇشتىن 40 نۇمۇرنى ئاپتۇ.   شۇ 40  نۇمۇرنى ئۇنىڭغا قايسى پوداقچى قويۇپ قويغاندۇ. كۇلكىلىك يىرى ئۇ سەھنىگە چىقىپ ئولتۇرۇپ باشقىلارغا ھەيۋە قىلغان بىلەن ئالغان نۇمۇرى چاغلىق تۇرۇپمۇ يۇزى قىزىرىپ قويمىدى.
كىشىلەر مائارىپچىلارنى « ئىنسان روھىنىڭ ئىنجىنىرى » دەپ تەرىپلىشىدۇ. مائارىپچىلار ھەقىقەتەنمۇ ئىنسان روھىنىڭ مەنىۋى دۇنياسىنى يۇرۇتقۇچى نۇرلۇق قۇياش. ئۇلار سەبى قەلىپلەرنىڭ  دىلىنى يۇرۇتۇش يولىدا تالاي كىچىلەرنى كىرپىك قاقماي ئىلىم- ئېرپان ھىكمەتلىرى بىلەن ھەپىلىشىپ ئۆتكۇزىۋېتىدۇ. كۇندۇزى بولسا، بۇر تۇزانلىرى ئارىسىدا قېقىلىپ تۇرۇپ، سەبى قەلىپلەرگە شۇ ئەجىرنىڭ مىۋىسىنى ئىزىپ ئىچۇرۇش يولىدا جاپا تارتىدۇ. بۇ مەكتەپتە نۇرغۇن ئۇقۇتقۇچىلار شۇنداق جاپا تارتىپ تۇرۇپمۇ يىل ئاخرىدا ئىلغار باھالىنىشىقا نائىل بولالماي ئۆتۇپ كىتىدۇ.
بىزدە « ئەجىرنىڭ تىگى ئالتۇن » دەيدىغان ھىكمەت بار. بىز شەرەپلىك ھەم جاپالىق خىزمەتكە قەدەم قويغىنىمىزدا، ناھەق ئىشلارنىڭ بۇ ساھەدە يۇز بىرىشنى ئويلاپ باقمىغان . بىزنىڭ كۇنىمىز ئاشۇ ئازراق نەرسىلەرگە باغلىق ئەمەس. ئەڭ مۇھىمى بىزگە ھۆكىمەت بەرگەن مائاشقا، ئالدىمىزدا بىزنىڭ بىلىم بىرىشىمىزنى كۇتۇپ تۇرغان سەبى قەلىپلەرگە يۇز كىلەلىسەك مۇكاپات دىگەن شۇ. مەڭگۈ ئەستىن چىقمايدىغان شۇنداق بىر مۇكاپاتىمىز باركى : ئۇ بولسىمۇ بىز تەربىيلىگەن ئوقۇغۇچىلارنىڭ جەمىيەتكە چىققاندىن كىيىن ۋەتەنگە، خەلىققە  بىر كىشلىك ھەسسىسىنى قوشقانلىقىنى كۆرۇش. بىزنى ئىپتىخارلاندۇرىدىغان ئەڭ ئالى مۇكاپات.
بىز شۇنىڭغا ئىشىنىمىزكى: ئۇلۇغ جوڭگو كومونىستىك پارتىيىسى بولىدىكەن ھەقىقەت ھامان ھەقىقەت بولۇپ، كەڭ جاھاننى قۇيۇشقا ئوخشاش ئىللىتىشقا ئىشەنچمۇ كامىل.

گۈلزار

سىزنىڭ بۇ بايانلىرىڭىز نى ئوقۇپ ھەيران قېلىۋاتىمەن . مەكتەپلەردىكى بۇ باھالاش خىزمەتلىرىگە شۇجى مەسئۇل بولسا مەكتەپ مۇدىرى نىمە ئىش قىلىدۇ ؟ ئوتتۇر قاتلام رەھبەرلىك بەنزىسىدىكى خادملار نىمە ئىش قىلىدۇ ئ
مۇنداق گېپى ئۆتمەس مۇدىر بولغىچە ھەممىنى ئۆزەڭ قىل دەپ تاشلاپ بەرمەي .