پاھىشە قىز بىلەن ئانا

سىرداش

توردىن ماتېريال ئىزدەۋېتىپ بۇ ماقالىنى <<aqil.tv>> ناملىق بىر توربەتتە ئۇچرىتىپ قالدىم.شۇنداق ياخشى ماقالە توققۇزىنچى ئايدا يوللانغان بولسىمۇ ئاران 143قېتىم چېكىلىپتۇ.تېما ئىگىسىمۇ ئەسكەرتىلمەپتۇ.بۇ ماقالە بەكلا ياخشى يېزىلغان جەمىيىتىمىزدىكى تەخىرسىز زىل مەسىلىلەر كۈچلۈك قەلەم قۇۋۋىتى بىلەن قايىل قىلارلىق دەرىجىدە ئوتتۇرىغا قويۇلغان بولغاچقا مۇنبىرىمىزدىكى كەڭ ئوقۇرمەنلەرنىڭ كۆرۈپ چىقىشى ۋە ئىبرەت ئېلىشى ئۈچۈن يوللىدىم.




   مەدەنىيتىمىزدىكى يىمىرىلىش كۈندىن – كۈنگە ئاشكارىلاندى . بىزدىكى ئىمكانسىزلىق بىزنى يېڭى – يېڭى تىراگىديىلەرگە مۇپتىلا قىلدى . ئېرىشكىنىمىزدىن يوقاتقانلىرىمىز كۆپ بولدى . قەدىرلەشكە تىگىشلىك نەرسىلەرنى بىر يانغا چۆرۈپ تاشلاپ ، ئەھمىيەتسىز نەرسىلەرگە ئۆزىمىزنى ئۇردۇق .

    بۇ ئاي ، بۇ كۈنلەردە بىز دۇچ كەلگەن تىراگىدىيىلەرنىڭ ئەڭ ئېچىنارلىقى ئەخلاق ، شەرمى – ھايا تىرادېگىيلىرى بولدى . سىرتتىن ئېقىپ كىرگەن تاشلاندۇق ، چاكىنا مەدىنىيەت بىزنىڭ مەنىيتىمىزنى پاسكىنچىلىققا ، سېسىقچىلىققا تولدۇرۋەتتى . ئانىلار يوتىسىنى ئېچىپ كوچىغا چىققتى ، قىزلار كىندىكىنى . ئەدەپ – ئەخلاق ، شەرمى – ھايانىڭ قات – قاتلىرىنى يىرىڭلىق جاراھەت قاپلاپ كەتتى . قىز – چوكانلار ھېچ تەپ – تارتماستىن ، ھېيىقماستىن مەيدە ، كېندىكلىرىنى ئېچىپ يۈرىۋېرىدىغان بولدى . ئاھ ، ئەجەپ نەسلى پاكىز قەۋم ئىدۇق – ھە ! ؟ نىمە بولۇپ كەتتۇق ئەمدى ؟؟ ...

- جېنىم قىزىم ، خوش بولاي ، سەندىن ئۆتىنەي داداڭ ، ئاكىللىرىڭ ئالدىدا مۇنداق يېرىم – ياڭلاچ يۈرمىگىن . تېنىڭنى يۆگەپ تۇرىدىغان كىيىملەرنى كىيىپ سىرتلارغا چىققىن قىزىم .

- نەچچە قېتىم تەكرارلىدىڭ بۇ گەپنى ، بۇ قايسى زامان ، سېنىڭ ئىدىيەڭ ئەجەپمۇ قاتمال ، تېلىۋېزورنى كۆرمەيۋاتامسەن ؟

- بىز تېلۋىزوردىكىلەرگە ئوخشىمايمىز قىزىم . ياشاش ئۇسۇلىمىز ، ئۆرپى – ئادىتىمىز ئۇلارنىڭكى بىلەن ئەسلا ئوخشىمايدۇ .

- ئوھۇش ، ھەجەپ تولا كوتىلدىدىڭ .

    ئانا پەش قېقىپ چىقىپ كەتكەن قىزىنىڭ ئارقىسىدىن ئېغىر ئۇھ تارتقىنىچە چوڭقۇر خىيالغا پاتتى . << ئەخلاق بىلەن شەرمى – ھايا كىشىلەرنى پاسكىنچىلىقتىن ، شەرمەندىچىلىكتىن يىراق قىلىپ ، جەمئىيەت ئاتمۇسفېراسىنى بۇلغۇنىشتىن ساقلايدىغان خاسىيەتلىك ئەڭگۈشتەر ئىدى . لېكىن ھازىر بۇ ئەڭگۈشتەرگە ئېغىر دەرجىدە دەز كەتتى . جەمىيەت ئېغىر دەرجىدە بولغاندى . ۋاپاسىزلىق ، مەيدانسىزلىق ، ئىتىقاتسىزلىق ئادەملەر ئارىسىغا ۋابادەك يامرىدى .

   ئەخلاق ، شەرمى – ھايا ، ئىتىقاد – ئادەملەرنى بارلىق يامان ، چاكىنا ئىشلاردىن ، ۋەھشىلىكلەردىن توسۇپ تۇرىدىغان ، << جەننەت >> بىلەن << دوزاق >> نى ئايرىپ تۇرىدىغان << پاسىل >> ئىدى . لېكىن ھازىر بۇ قالقان تېشىلىپ ، بۇ قالقاندىن چاك كەتتى ...

- قىزىم نەگە ماڭدىڭ ؟

- مۇنچىغا ، يۇيۇنۇپ كىرىمەن .

       قىز شۇنداق دەپلا ئۆيدىن چىقىپ كەتتى . ئانا ئوغۇللىرىغا قاراپ ئېغىر ئۇھ تارتتى . تەپتارتماس ، ھېيىقماس قىزىنىڭ سۆزلىرىدىن يۈرىكى سىقىلغاندەك بولۇپ ، ھەسرەتلىك تولغاندى . يىپەك يولىدا ياشاپ مەدىنىيەت ، ئەخلاق جەھەتتە ئۆزىگە خاس سېسىتما ھاسىل قىلغان ، جەمىيەتنىڭ تەرەققىياتىغا تىگىشلىك ھەسسە قوشقان ئۇيغۇرلار بۈگۈنكى كۈنگە كەلگەندە بۇ خاس سېسىتمىسىنى ئۆز قولى بىلەن خانۇ – ۋەيران قىلماقتا . ئۆزىنىڭ جەمىيەتتىكى ئورنىنى يوقۇتۇپ قويماقتا .

- قىزىم چوڭلارنىڭ ئالدىدىن توغرا ئۆتمە .

- قىزىم ئىچ كېيىمىڭ بىلەن داداڭنىڭ ، ئاكا – ئىنىللىرىڭنىڭ ئالدىغا قەتئى چىقما .

- يات جىنىسلىقلار ئالدىدا ھېجايما .

- بارغان يېرىڭدە كەچ قالما .

- ئوھۇش ، بۇ نىمە دېگەن تۈگىمىگەن پەندى – نەسىھەت . ئانا ھازىر ھەممە نەرسىدە يېڭلىق يارتىلىۋاتسا .

- قىزىم يېڭلىقنىڭ يارىتىلىشى ناھايىتى ياخشى ئىش ، لېكىن يېڭىلىق دەپ ئەخلاقنى ، مىللىي ئۆرپى – ئادەتنى چۆرۋەتسەك بولمايدۇ – دە ؟

- چۆرۋەتمەيدىغان نىمىسى بار ، زامان ساڭا باقمىسا سەن زامانغا باق دەيدىغان گەپ بار ئەمەسمۇ ئانا ؟

    ئىسىل ئەن – ئەنىدىن چەتنەپ ھايات كۆچۈرۈش گۇمرانلىقتۇر . ئەخلاقسىزلىق ئىچىدە ياشاش تولىمۇ نەپرەتلىكتۇر . لېكىن ئۆزىنىڭ قىممىتىنى يوقاتقان ، جەمىيەتتىكى رولىنى ئۇنۇتقان بىر قىسىم ئايال ، چوكان ، قىزلار بەتقىلىقلىق ، رەسۋالىق ئېچىدە ئادىمىلىك قىممىتىنى دەپسەندە قىلىپ كۈن ئۆتكۈزىۋاتىدۇ . نۇمۇسنى سېتىۋاتىدۇ ، زەھەر سودىسى قىلىۋاتىدۇ ، دەللالىق بىلەن شۇغىنلىنۋاتىدۇ . ئەخلاقنىڭ بۇزۇلۇشى ، پەدىشەپنىڭ كۈندىن – كۈنىگە يىگىلەپ كىتىشى بىزنى بىر قىسىم ئانىلاردىن ، ئاياللاردىن ، قىزلاردىن قاتتىق ئۆمۈتسىزلەندۈرمەكتە . ئىنسان شەھۋانى نەپسىنى ئەخلاقنىڭ ئۈستىگە قويىۋالغاندا ئەتراپنى بۇزۇقچىلىق قاپلاپ ، نۇمۇسىنى سېتىپ خەجلەيدىغان ، << نۇمۇس دېمەك پۇل دېمەكتۇر >> دەپ قارايدىغان مۇناپىقلىق ئەۋج ئالىدۇ . ئەخلاق بىلەن ھايانىڭ ئورنىنى ئەخلاقسىزلىق ، ھاياسىزلىق ئىگىلەپ ، قىزلار بىلەن ئوغۇللار توي خېتى ئالماي،نىكاھ قىلدۇرماي تۇرۇپمۇ ئەر – خوتۇندەك ئۆتۈشتىن نۇمۇس قىلمايدىغان ھالەت شەكىللىنىدۇ .

        يات جىنىسلىقلارنىڭ كۆزىگە نۇمۇس قىلىپ قارىماسلىق كەلمەسكە كەتتى . قىزلارنىڭ تەشەبۇسكارلىقى يىگىتلەرنى تەمتىرىتىپ قويىدىغان ئەھۋاللار بارلىققا كەلدى . بىر قىسىم قىز ئاياللىرىمىزدا ھايا قالمىدى . ( ھەممە قىزلارنى ھاياسىز دېمەكچى ئەمەسمەن . ھايا ، نۇمۇس ئۈچۈن جان بىرىدىغان غورۇرلىق قىزلىرىمىز يەنىلا كۆپ ) كۆزلىرىگە تىكىلىپ قارىسا قىزىرىپ يەرگە قارىۋالىدىغان قىزلاردىن ، نازلىق تەبەسسۇم قىلىپ ، سىرلىق ھېجىيدىغان قىزلار كۈندىن – كۈنىگە ئاۋۇپ كەتمەكتە . بۇنداق بولىشىدا ئاتا – ئانىلارنىڭ بولۇپمۇ ئانىلارنىڭ مەسئۇلىيتىنى يوق دىگىلى بولامدۇ ؟ ياق ، ماسئۇلىيەت ئانىلاردا كۆپىرەك . ئۇلار قىزلىرىنى كىچىكىدىن تارتىپلا ئەدەپلىك ، ئەخلاقلىق تەربىيلەشكە سەل قارىدى . ئۇلارنىڭ نەگە بېرىپ ، نەدە تۇرۇشى بىلەن كارى بولمىدى . ھالقىلىق مەسىللەردىن ئەگىپ ئۆتۈپ كەتتى ، ئاساسلىق مەسئۇلىيەتنى سۈرۈشتۈرمىدى . شۇنىڭ بىلەن چەكتىن ئاشقان ئەركىنلىك ئىچىدە چوڭ بولغان قىزلار توي قىلماي تۇرۇپلا چەكلەنگەن مىۋىنى يەپ قويۇپ ، تاپتىن چىقىپ كەتتى ، قورساق كۆتۈردى . مانا بۇ قىزلارنى جان – دىل بىلەن كەلگۈسىنىڭ ياراملىق ، مەسئۇلىيەتچان ئانىللىرىدىن قىلىپ تەربىلەيدىغان ئانىلارنىڭ ئازلاپ كەتكەنلىكى ، مانا بۇ ئانىلارنىڭ ئانىلىق قىممىتىنىڭ دەپسەندە قىلىنىۋاتقانلىقى .

       ئىنسانىيەت ئەخلاقىغا قىلىنغان ئەڭ چوڭ ، ئەڭ قەبىھ بۇزغۇنچىلۇق – قىزلىق پەردىسىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش ئوپراتسىيسى قىزلارنى قىزلىقىدىن ئايرىلىپ قېلىشىغا ئانچە ئۆكۈنۈپ كەتمەيدىغان ، ئازاپلانمايدىغان ھالغا كەلتۈرۈپ قويدى . ھامىلدارلىقتىن ساقلىنىش بويۇم تۈرلىرىنىڭ كۆپۈيىشى ئارىغا ئەخلاقسىزلىقنى يامرىتىۋەتتى ، گۈزەل ئەخلاقنى زاۋانلىققا يۈزلەندۈردى ، ئاياللارنى ئاياللىق قىممىتىدىن ، ئاياللىق نازاكىتىدىن ئايرىدى . ۋاپا – ساداقەت ، مېھرى – مۇھەببەتنىڭ يىلتىزىغا پالتا چاپتى . ئاياللارنىڭ شۆھرەتپەرەسلىكى ، مەنمەنچىلىكى ئۇلارنىڭ ئەخلاقىنى بۇزغۇنچىلۇققا ئۇچۇرتىپ ، ئۇلارنى رەسۋاچىلىق پاتقىقىغا سۆرەپ كىردى . تۇزغا چىلاپ يىگەن ناننىڭ تەمى بۇلغاندى . ھالال نىكاھنىڭ چەك – چېكىگە دەز كەتتى . كوچىلاردىكى يېتىم – يىسىرلارنىڭ سانى ئاشتى . جەمىيئەت رەسۋاچىلىققا بەرداشلىق بىرەلمەيدىغان ھالغا يەتتى . ( بۇ يەردە مەسئۇلىيەتنى خوتۇن – قىزلارغىلا ئارتىپ قويۇشقا بولمايدۇ ، بەلكى ھەددىدىن ئاشقان ، غورۇرىنى يوقاتقان نائەھلى ، ئادىمىلىكنى ئۇنتۇپ قالغان ئەركەكلەردىمۇ بار )

      ئىپپىتنى – ئەڭ چوڭ بايلىقىم دەپ قارىمايدىغان ئايال ، چوكان ، قىزلار بىر ئۆمۈر ھەسرەت – نادامەت ، قايغۇ – ئازاپ ئىچىدە ئۆتىدۇ . خار – زارلىقتىن ، خورلۇق ۋە ھاقارەتتىن قۇتىلالمايدۇ . بىر قىسىم خوتۇن ، قىزلىرىمىزنىڭ توغرا يولدىن چىقىپ ، خاتا يولدا مېڭىشى ، ئەخلاقلىق ، ھايالىق ، ئىپپەت – نۇمۇس دېسە جان بىرىدىغان خوتۇن – قىزلىرىمىزنىڭ ئىززەت – ھۆرمىتىگە نۇخسان يەتكۈزۈپ ، خوتۇن – قىزلار توغرىسىدىكى مۇققەددەس قاراشلارنى تەۋرىتىپ قويدى . ئۇلار ئۆزلىرىنىڭ قەدىر – قىممىتى ھەققىدە ئويلانمىسا ، ئويغانمىسا كېرەكسىز داشقاللاردىن پەرىقسىز بولۇپ قالىدۇ ئۆزنىڭ ئاياللىق پەزىلىتىنى يوقۇتىپ قويغان ئايال زىمىن ئۈچۈن ئوشۇق يۈك ، مىللەت ئۈچۈن بالايى – ئاپەت ، جەمىيەت ئۈچۈن قورقۇنىچلۇق باكتىرىيە . ئاياللىق پەزىلىتىنى يوقاتقان ئاياللارغا قارايدىغان بولساق ئۇلار گۈزەل ئەخلاقتىن ، مېھرى – مۇھەببەتتىن ، پاكلىقتىن ، ساداقەتتىن ، ۋاپادارلىقتىن ئايرىلىپ قالغان . ئۆزلىرىنى سۆيىدىغان ، ئۆزلىرى ئۈچۈن بارلىقىنى ئاتىغان ئەركەكلەرگە ئالا كۆڭۈللۈك قىلغان ، ئاياللىق نازاكىتىنى خوراتقان ، ئىپپىتىنى پۇل ئورنىدا خەجلىگەن ، قارىغۇلارچە دوراش ، مەجنۇنلارچە قارا – قويۇق چوقۇنۇش ، مىللىي ئۆرپى – ئادىتىمىزگە ، خاراكتىرىمىزگە ، ئەخلاقىمىزغا ، روھىمىزغا شۇنداقلا بىز ياشاۋاتقان جەمىيەتكە ئېغىر بۇلغۇنىشلارنى ئېلىپ كەلدى . ئەتىراپىمىزغا ، ئەخلاقىمىزغا ، ئۆرپى – ئادىتىمىزگە يات ئىش – ھەركەتلەر بۆسۈپ كىرىشكە باشلىدى . ئىپپەت - نۇمۇس سودىسى بىلەن شۇغۇنلىنىدىغان ئورۇنلار ، خوجايىنلار بارلىققا كەلدى . ئەر – خوتۇنلۇقنىڭ ئورنىنى زەيىپلەشكەن ساداقەت ، كامالىغا يەتكەن ئالدامچىلىق ، سىرتقا تەلمۈرۈشتىن ھاسىل بولغان ياغلىما سۆز ، سۈنئى مۇھەببەت ئىگىلىدى . ئىجتىمائىي ئەخلاق بۇزۇلدى . ئارىغا ئىشەنمەسلىك ، گۇمانسىراش ، ئالدامچىلىق ، خائىنلىق ، ئىپلاسلىق ... يامراپ ، ئالىجاناپلىق ، مېھرىبانلىق ، ھالاللىق زاۋانلىققا يۈزلەندى . << ئاياللار ئازاتلىقى >> شۇئارى ، << جىنسى ئازاتلىق >> شۇئارىغا تەرەققىي قىلدى . ئەر – خوتۇنلار ئوتتۇرسىدىكى مېھرى – مۇھەببەت ، ۋاپا – ساداقەت ، ئىشەنچ ئىچ – ئىچىدىن بۇزۇلۇپ كەتتى . روھى ساغلاملىق ، پاكلىق نابۇت بولدى . ئوخشاش جىنىسلىقلار مۇھەببىتىدىن ئىبارەت يەنە بىر رەسۋالىق مەيدانغا كەلدى .

       مىللىتىمىز – پەرزەنتلىرىمىزنىڭ ئەتراپلىق ، ياخشى تەربىيلىنىشگە تۈرتكە بولىدىغان ، ئەخلاقنىڭ بۇزۇلۇشىنى توسۇشقا كۆڭۈل بىلىدىغان ساپاسى يۇقۇرى ئەۋلاتلارغا شۇنىڭدەك مىللەتكە كۆيىدىغان ، مىللەتنىڭ بۈگۈنى ۋە كەلگۈسى ئۈچۈن باش قاتۇرىدىغان مەسئۇلىيەتچان ئانىلارغا مۇختاج . چۈنكى << جەننەت ئانىلارنىڭ ئايىقى ئاستىدا >>

           بالىلارنىڭ ياراملىق ، ئەقىللىق بولۇپ تەربىيلىنىشى ئۈچۈن مەدىنىيەتلىك ، ئەخلاقلىق ، ساپالىق ، مەسئۇلىيەتچان ئانىلارنىڭ كۆپلەپ مەيدانغا چىقىشى تولىمۇ زۆرۈر . قىزلار ، ئاياللار مىللەتنىڭ ئانىسى . شۇنداقكەن ئانىلارنىڭ ساپاسىنىڭ يۇقۇرى – تۆۋەن بولۇشى ، مىللەتنىڭ گۈللىنىش – گۈللەنمەسلىكى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك بولۇپ ، ئۇلارنىڭ تەقدىرى مىللەتنىڭ تەقدىرىدۇر . ئانىلىق مېھرىنى دات باسقان ، ئاتىلىق سۆيگۈسى يىگىلىگەن ، باغرى تاشتەك قاتقان بىر قىسىم ئانىلار باللىرىنى ئانا سۈتى بىلەن ئەمەس ، كالا سۈتۈ بىلەن بېقىۋاتىدۇ . ئۇلارنىڭ ئېيتىشىچە ، باللارنى ئىمىتىۋەرسە پىگورىسى بۇزۇلۇپ كىتەرمىش ، گۈزەللىكىگە تەسىر يىتەرمىش . قارا ، قارا ! ماۋۇ ھازازۇللۇقنى ، مەلئۇنلۇقنى ! ... ھايۋان جېنىدا بالىلىرىنى مۇددەتتىن بۇرۇن ئەمچەكتىن ئايرىۋەتمەيدىغۇ ؟ مېھرى بىلەن تۈكلىرىنى يالاپ تۇرۇپ ، ئېچىپ بېرىپ باللىرىنى ئىمىتىدىغۇ ؟ << بىر قولىدا بۆشۈك تەۋرەتسە يەنە بىر قولىدا دۇنيانى تەۋرىتىدىغان >> ئانىلاردىكى مەسئۇلىيەت ، بۇرۇچ دىگەنلەر نەگە كەتتى ؟ بالا ئانا سۈتى ئەممەي كالا سۈتى ئىمىپ چوڭ بولسا ئۇنداق بالىنىڭ چوڭ بولغاندا ئانىغا بولغان مېھرى – مۇھەببىتى قانچىلىك بولار ؟ ئۇنداق بالىدىن ھەر خىل ئىللەتلەر تېپىلمايدۇ دەپ كىممۇ ئېيتالايدۇ ؟ ئەجىبا ، قورقماس ، قاپلان يۈرەك باتۇر – چەۋەندازلارنى ، قەھرىمانلارنى ، دۆلەت قۇرغان خاقانلارنى تۇققان ئانىلار باللىرىنى 30 ئايدىن ئارتۇق ئىمىتىپمۇ ئىسكەتىدىن كەتمەپتىكەن ، گۈزەللىكى بۇزۇلماپتىكەن . نىمە دېسە ھە دەپ تۇرىدىغان ، ئۈژمە پىش ئاغزىمغا چۈش دەپ ئوڭدا يېتىپ ، ئەجداتلىرىنىڭ مۇققەددەس مىراسلىرىنى تەكى قىلىپ ، خورەك تارتىپ بەغەرەزلەرچە ئۇخلاۋىرىدىغان ، ئاسمان ئۆرۈلۈپ چۈشسىمۇ ئوڭمەي مانتا يايدىغان بېزەڭلەرنى تۇغىۋاتقان ئانىللىرىمىزنىڭ پىگۇرسى بۇزۇلۇپ ، گۈزەللىكى يىگىلەپ كېتەرما ؟ ... ئەي ئانىلار ، ئېسىڭلاردا بولسۇنكى ، سىللەرنىڭ ئۇلۇقلىقىڭلار تۇغۇشتا ئەمەس ، بەلكى باللارغا مېھرى – مۇھەببەتنى ، ۋاپادارلىقنى تولۇقى بىلەن يەتكۈزۈپ ، ئۇلارنى ۋەتەن ، مىللەت ئۈچۈن ياراملىق قىلىپ قاتارغا قوشۇشۇڭلاردا . ھالال جۈپتىڭلار تۇرۇپ باشقىلار ئالدىدا نايتاقشىپ ، ئەركىلەپ ، بىشارەتلىك ھېجىيىپ ، سۈيۈڭلارنى چىقىرىپ ، باللىرىڭلارنى ئۇنتۇپ ، باشقىلارنىڭ قۇچىقىدا يىلاندەك تولغۇنۇپ ، نازلىق ئېڭراپ كۆڭلىنى ئېچىپ ، شەھۋانى نەپسىڭلارنى قاندۇرۇپ يۈرسەڭلار ، سىلەرنىڭ زەھەرلىك يىلاندىن ، ئىبلىستىن نىمە پەرقىڭلار ؟ باللىرىغا ۋاختىدا تاماق ، ئۇسسۇزلۇق بەرمىگەن ئانا قانداقمۇ ئانا بولالىسۇن ؟ ئېرىنىڭ دوپپىسىغا جىگدە سېلىپ ، بۇرتىغا چالما تېزىپ يۈرگەن خوتۇن قانداقمۇ لاياقەتلىك ئايال ، مەسئۇلىيەتچان ئانا بولالىسۇن ؟؟ ئانا بالا قەلبىدىكى مۇقەددەس ئىلاھ ! ئۇ مۇقەددەسلىكنى يوقاتسا ، بالىنىڭ قەلبىدىكى ئورنىنى يوقىتىدۇ . ۋەتەن ، مىللەت ، جەمىيەت ئالدىدىكى بۇرچىنى ئۇنتۇپ كىتىدۇ . ئانا پەسكەش بولسا باللىرى نۇمۇسسىز ، ساتقىن بولىدۇ . بالىلىلار ئالدىدىكى مەسئۇليتىنى تولۇق ئادا قىلىپ ، يول باشلامچىلىق رولىنى جارى قىلدۇرالىغان ئانىلار ھەقىقىي ئانا بولالايدۇ . جەمىيەتتە ئۆزىگە خاس قىممەت يارىتالايدۇ .

       بالىنى لاياقەتلىك ، ياراملىق ، مۇھەببەت – نەپرىتى ئېنىق تەربىلىيەلمىگەن ئانىنىڭ ھايۋاندىن نىمە پەرقى بولسۇن ؟ ئانىنىڭ مەسئۇلىيتى بالا تۇغۇش ، بېقىشلا ئەمەس ، بەلكى مەسئۇلىيەتچانلىق تۇيغۇسى بىلەن بالىلارنى تەربىيىلەپ جەمىيەتكە چىقىرىش . شۇڭا ئانا بولغۇچى بالىلارنىڭ تەربىيلىنىش باسقۇچىدىكى ھالقىلىق پۇرسەتلەرنى قولدىن بىرىپ قويماسلىقى ، ئۇلارنىڭ قەلبىگە ۋاپادارلىق ، مېھرىبانلىق ، جەڭگىۋارلىقىنىڭ ئۇرۇقلىرىنى تېرىپ ، گۈزەل بولغان دۇنيا قارىشىنى ، مىللىي ئەنئەنە تەربىيسىنى ، ئۆزىىمىزنىڭ ئەلمىساقتىن داۋاملىشىپ كىلىۋاتقان ئەمما كونىلىق دەپ قارىلىۋاتقان نەرسىللىرىمىزنىڭ قىممىتىنىڭ مەڭگۈ ئۆلمەيدىغانلىقىنى سىڭدۈرۈشى ، چاكىنا ، پەسكەش ، ناچار ئىللەتلەرنى قوبۇل قىلېۋېلىشىغا ھەرگىزمۇ يول قويماسلىقى كېرەك . مانا بۇ توققۇز ئاي ، توققۇز كۈن قورساق كۆتۈرۈپ ، ئاچچىق تولغاق يەپ ، ئەزرائىل بىلەن تىغمۇ – تىغ ئېلىشىپ ، يېڭى بىر جاننى دۇنياغا كۆز ئاچچقۇزغان ھەر قانداق بىر ئانىنىڭ باش تارتىپ بولمايدىغان مەسئۇلىيتى ، مانا بۇ مۇسئۇلىيەتنى ئادا قىلىش ئۈچۈن بالىلارنىڭ تۈنجى ئۇستازى بولغان ئانىلار بەلگىلىك مەدىنىيەت ساپاسىغا ، بالا تەربىيىلەش تەجرىبىسىگە ئىگە بولۇشى كېرەك . ساپاسىز ئانىلارنىڭ باللىرى ساپاسىز چوڭ بولىدۇ . چۈنكى ئانىنىڭ ساپاسى – بالىنىڭ ساپاسى . بالىنىڭ ساپاسى – مىللەتنىڭ ساپاسى . مىللەتنىڭ مەدىنىيتى ، ئۆرپى – ئادىتى ، كىشىنى سۆيۈندىرىدىغان ئەدەپ – ئەخلاق ، قائىدە – يوسۇنلىرىنى باللىرىغا يەتكۈزۈشنى ئۆزىنىڭ مۇقەددەس بۇرچى دەپ بىلىدىغان ئانىلار بىزنىڭ ئانىللىرىمىزنىڭ ئىچىدە زادى قانچىلىك ؟ ئۆزىنى ئۈنتۇپ بالام دەپلا ياشايدىغان ئانىلار ھەقىقىي قۇربان بەرگۈچىلەردۇر . بۇنداق ئانىلار بىزنىڭ ئانىللىرىمىز ئىچىدە قانچىلىك ؟ ھەر بىر ئانا بولغۇچى ئۆز – ئۆزىنى ئوپراتسىيە قىلىپ ، تەتقىىق قىلىش بۈگۈنگە كەلگەندە تولىمۇ زۆرۈر بولۇپ قالدى . شۇڭا << مەن كىم ؟ مەن زادى كىم ؟ >> دەپ ئويلىنىش ئانىلارغا دائىملىق مەجبۇرىيەت دەپ چۈشەنگەن ئانا ھەقىقىي ئانىدۇر .

   - بىر جۈپ ئالتۇن ئۈزۈك ئېلىپ بەرمىسەڭ سەن بىلەن بىللە ئۆيگە كەتمەيمەن ، بولمىسا بالاڭنى ئۆزۈڭ ئېلىپ كىتىپ باق .

   - خۇرۇم چاپان ئېلىپ بەر دېسەم ئېلىپ بەرمىگەندىكىن بۇ شۇمىڭنى ئال ، خېتىمنى بەر .

    شۇنداق ، بىر قىسىم ئانىلار ئالتۇن . زىبۇ – زىننەتنى ، كېيىم كېچەكنى باغرىنى يېرىپ چىققان بالىدىن ئۈستۈن كۆردى . بۇنىڭ بىلەن شەيتاننىڭ گۈلقەقەلىرى ئېچىلىپ ، بار كۈچى بىلەن دۇمبۇقىنى چېلىپ روھى يىگىلىگەن ئانىلارنىڭ مېڭىسىنى ئېلىشتۇرۇپ ، ئازدۇرۇپ يولدىن چىقىرىپ بۇزۇپ ، بىر بۆلۈك سەرسان – سەرگەردان ئەۋلاتلارنى بارلىقا كەلتۈرۈپ ، مىللەتنىڭ كېلىچىكىنى خىرەلەشتۈردى . بىر قىسىم تاپتىن چىققان ئانىلارنىڭ شەھۋانى كۈلكىسى ، شەھۋانى نەپسى ، شەھۋانى ھەركىتى ئەمدىلا بالاغەتكە يەتكەن قىزلارنىڭ قىزلىقىدىن بىمەھەل خوشلىششىنى كەلتۈرۈپ چىقاردى . ئاياللار كۆپىيىۋاتىدۇ . ئەمما ئانىلار ئازىيىۋاتىدۇ . ئانىلار ئۆزلىرىنىڭ ئانىلىق مەسئۇلىيتىنى تېگى – تەكتى بىلەن تونۇپ يەتكەندە ئەل – ۋەتەن ، مىللەت دېسە ، ئىپپەت – نۇمۇس دېسە ئىككىلەنمەي جان بېرىدىغان ئوت يۈرەك ئەۋلاتلار قايتا بارلىققا كىلىدۇ . جەمىيەتىكى بۇزۇلۇش ئوڭشىلىدۇ . ئانىلار ئۆزلىرىنىڭ ئانىلىقىنى ئۈنۈتسا ، ئازغىنا نەپ ئۈچۈن ھەممىدىن كېچىدىغان ، ئارا – نۇمۇسىنى ساتىدىغان بىر بۆلۈك ھازازۇل ، ماڭقۇرت ، مەلئۇنلار مەيدانغا كىلىدۇ . قىسقىسى ئانىلارنىڭ بۇزۇلۇشى بالىلارنىڭ بۇزۇلۇشىنى ، جەميىتەتنىڭ بۇزۇلۇشىنى ، مىللەتنىڭ خاراپلىششىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ . ئانىلارنىڭ بۇزۇلۇشى ، ۋەتەننىڭ ھالاكىتى ، ئانىلارنىڭ ساداقەتسىزلىكى ئەركەكلەرنىڭ ئەركىنلىكىگە ، ئەرلىك غورۇرىغا قىلىنغان ھاقارەت ، بەختىيار ئائىلىنىڭ ئوق يىلتىزىغا غەزەپ بىلەن ئۇرۇلغان پالتا ، بالىلارنىڭ خاتىرجەملىكىگە چۈشكەن مىتە . شۇنىسى ئېنىقكى ، ئانىلارنىڭ ئۆز مەجبۇريىەت ، مەسئۇلىيەت ، بۇرچىنى ئۇنۇتقان كۈنى بالىلار سەرسانلىقنىڭ ، مىللەتنىڭ ھەمشەر كۈنىنىڭ باشلانغان كۈنىدۇر . ئانىلارنىڭ رەسۋالىقى مىللەتنىڭ رەسۋالىقى ، نادانلىق ۋە توزكورلۇق ئارلاشقان ئانا سۆيگۈسى ئوغا سېلىنغان ئۇسسۇزلۇقتۇر . بىزدە ھازىر بالىلارغا چۆچەك ئېيتىپ بىرىدىغان ئانىلارنى تاپماق تولىمۇ تەس . چۆچەك بىلىدىغان ئانىلارمۇ ھەم ئاز – يوق دىيەرلىك . ئەخلاقسىزلىقتا ، ۋاپاسىزلىقتا ، ئەل ئاغىزىغا چىقىپ قالغان بالىلار ھاياسىز ئانىلارنىڭ تەربىيسى ئاستىدا چوڭ بولغانلاردۇر . بىر قىسىم ئانىلارنىڭ مەسئۇلىيەتسىزلىكى ، ئەخلاقسىزلىقى تۈپەيلىدىن گۈلدەك قىزلىرىمىز ئىشتانباغلىرىنى يوقۇتۇپ قويدى . شەرمى – ھايا ، ئەخلاقتىن ئايرىلغان ئانىنىڭ تەربىيلىگەن بالىلىرى ئۆزىدىن ئۆتە ھازازۇل ، بەڭۋاش ، رەسۋا چوڭ بولىدۇ . چۈنكى ناپاك ئانىلارنىڭ ئايىقى ئاستىدا قىيامەت گۈلخانلىرى لاۋۇلداپ تۇرىدۇ . ئانىللىرى ئۆز مەسئۇلىيتىنى بىلمىگەن مىللەتنىڭ كەلگۈسى خىرە ، ئەندۈشلىكتۇر . شۇڭا دەيمەن ، ئالىجاناپلىق ، مېھرىبانلىق تەربىيسىنى ، ۋەتەنپەرۋەرلىك سۆيگۈسىنى باللىرىنىڭ قەلبىگە چوڭقۇر سىڭدۈرەلىگەن ئانا پەرىشتە ! باللىرىنى گۈزەل ئەخلاقتىن ، شەرمۇ – ھايا ، پەدىشەپتىن ئوزۇقلاندۇرالمىغان ئانا ئبلىس !! ...

        بىر مىللەتنىڭ ئىلغار مىللەت قاتارىدىن ئورۇن ئېلىشى ، شاللىنىپ قالماي ، گېگانىت قەد كۆتۈرۈپ تەرەققىي قىلىشى شۇ مىللەتنىڭ مىللىي مائارىپىنىڭ تەرەقىي قىلغىنىغا ئوخشاشلا ، ئانىلارنىڭ باللىرىنى ياراملىق ، مەسئۇلىيەتچان قىلىپ تەربىيلەش – تەربىلىيەلمەسلىكى بىلەنمۇ چەمبەرچەس باغلىنىشلىقتۇر . بىزدە بۇ نۇختىنى تونۇپ يەتكەن ، مىللىتىمىزنىڭ ئەدەپ ،- ئەخلاق ، ئۆرپى – ئادەتلىرىنى تەرك ئەتمەي ، ئەلمۇساقتىن داۋاملىشىپ كىلىۋاتقان ئىتقاد ، ئەنئەنىللىرىمىزدىن ماياك ئورنىدا پايدىلىنىپ ، ئىرىگە ئىنساپ ، باللىرىغا بەخىت – سائادەت تىلەپ ، ئىمان ، ئىتىقاد ، بۇرۇچ ، مەسئۇلىيەت بىلەن ياشاۋاتقان ئانىلارمۇ بار . لېكىن ئەرلەر بىلەن بەسلىشىپ ئىچىپ – چېكىپ مىللىتىمىزنىڭ ئىسىل ئۆرپى – ئادەتلىرنى ئاياغ – ئاستى قىلىپ ، گۈزەل ئەخلاقنى ، ئىتقادنى ، قەدىر – قىممەتنى ، ئاياللىق لاتاپىتىنى ، ئانىلىق مەسئۇلىيتىنى يوقۇتىۋەتكەن ھايۋان كەبى ئانىلارمۇ بار .

         ئانىلار ھېيىقماستىن ھاراق ئىچىپ ، تاماكا چېكىپ ، نۇمۇسىنى سېتىپ ، ۋىجدانىنى ، ئادىمىلىكىنى دەسسەپ – يەنجىپ ، مەس – ئەلەس يۈرسە ، ئۇنداق ئانىلارنىڭ بالىلىرى قانداق چوڭ بولار ؟ ئانىلارنىڭ قەلبى كىرلىشىپ ، مەينەتلىشىپ ، تەقۋادارلىقىنى ، ئەخلاقىنى ، غايە ، ئىتقاد ، مەسئۇلىيتىنى يوقاتسا مىللەتنى ھالاكەتلىك يوقۇلۇشقا ئېلىپ بارمايدۇ دەپ كىممۇ ئېيتالايدۇ ؟ بالىلارنىڭ تەقدىرىنى ئانىلار بىلەن ، مىللەتنىڭ تەقدىرىنى بالىلار بىلەن چەمبەرچەس باغلىنىشلىق ئەمەس دەپ قېنى كىم ئېيتالايدۇ ؟

        مىللەتنىڭ تەقدىرى ئانىلارنىڭ قولىدا . شۇڭا مىللىتىمىز ساپلىق ، مەسئۇلىيەتچان ، مۇھەببەت – نەپرىتى ئېنىق ، ئىتىقادى ، مەيدانى مۇستاھكەم ، روھى دۇنياسى ساغلام ئانىلار قوشۇنىغا مۇختاج !

ھەقىقى ئانا ، بالىلار مەسىلىسى بىلەن ئانىلار مەسىلىسىنى توغرا ھەل قىلالىغان ئانىدۇر .

  بالىنىڭ ئوتىدا كۆيۈپ ، سۈيىدە ئاقالىغان ئانا ھەقىقى ئانىدۇر .

ئۆزىنىڭ ئانىلىقىنى تونىغان ، ئۆزىگە قاتتىق تەلەپ قويىدىغان ، ئۆزىگە بولغان ئىشەنچىنى كۈچەيتكەن ئانا ھەقىقى ئانىدۇر .

       ھەقىقى ياراملىق ئانا بولۇشنىڭ ئالدىنقى شەرتى پەرزەنتىنىڭ تەقدىرى بىلەن مىللەتنىڭ تەقدىرىنى چەمبەرچەس باغلىنىشلىق دەپ چۈشىنىشى – چۈشەنمەسلىكىدۇر .

      بىز يېڭلىق دەپ قوبۇل قىلىۋالغان ئارلاشما مەدىنىيەت بىزنىڭ گۈزەل ئۆرپى – ئادەتلىرىمىزنى بىزدىن تارتىپ ئېلىپ كەتتى . ئۆرپى – ئادىتىمىزدە ، مەدىنىيتىمىزدە ، مېڭىش – تۇرۇش ، كىيىنىش ھەتتا ئىتىقادىمىزدا يېڭلىق ياراتتۇق . يېڭلىق يارىتىش بىر مىللەتنىڭ ئالغا ئىلگىرلىشىدىكى روھ ، مىللەتنىڭ ياشنىشىدىكى تەڭداشسىز ھەركەتلەندۈرگۈچ كۈچ . بىراق ، بىز يېڭىلىقنى قوبۇل قىلغاندا ئىلغار تەرەپلىرىنى ئەمەس ، چاكىنا ، پۈچەك يەنە كىلىپ بىزنىڭ ياشاش ئادىتىمىزگە ، ئىتىقادىمىزغا ماس كەلمەيدىغان تەرەپلىرىنى قوبۇل قىلدۇق . شۇنىڭ بىلەن ئىسىل ئادەتلىرىمىزنىڭ چەك – چېكىگە دەز كەتتى . قىز ، ئاياللىرىمىز ھېيىقماستىن ، نۇمۇس قىلماي كوچىلارغا يېرىم – يالىڭلاچ چىقىۋىرىدىغان ، ئوغوللار بىلەن ئەر – ئاياللىق تۇرمۇش ھەققىدە بىمالال سۆزلىشىۋىرىدىغان ، ئەخلاقىمىزغا زىت ئەھۋاللار ئارىمىزغا يامىرىدى . چېچىنى قىرىق تال قىلىپ ئۆرۈپ ، ھوشۇقىنى يېپىپ تۇرىدىغان ئۇزۇن – ئۇزۇن ئەتلەس كۆينەكلىرىنى ، يارىشىملىق چىمەن دوپپىلارىنى كىيىپ ، شەرمى – ھايا ، ئەدەپ – ئەخلاقنى ئۆزىنىڭ قۇرالى قىلىپ ياشايدىغان ئۇيغۇر قىزلىرى سىرتقى مەدىنىيەتنىڭ زەربىسىگە ئۇچراپ ، << مودا >> نىڭ دېكتاتۇرسىغا بەرداشلىق بىرەلمەي كىيىمدىن چىقىپ كەتتى . قىز ، ئايالار ئىتىقادتىن نايناقلاپ ، ئۇياتلىق يەرلەرنى ئاران – ئاران توسۇپ تۇرىدىغان كىيىملەرنى كىيىشكە ئادەتلەندى . << قىزلىق >> نى ساقلاش ئېڭى ئاجىزلاپ ، ئەخلاق جەھەتتە چۈشكۈنلىشىپ ، غورۇرىنى دەپسەندە قىلىپ ، ئىپپەت - نۇمۇسىنى سېتىپ جاھاندارچىلىق قىلىدىغان رەسۋالار ئارقا – ئارقىدىن مەيدانغا كەلدى . قىزلىرىمىز بۇزۇلدى ، ھاياسىزلاشتى . ئوغوللىرىمىز ۋاپاسىزلاشتى ، غورۇرىدىن ئايناقلىدى . ئەۋلاتمۇ – ئەۋلاد داۋاملىشىپ كىلىۋاتقان گۈزەل ئەخلاقىمىز ، ئۆرپى – ئادەتلىرىمىز ۋەيرانچىللىققا ئۇچرىدى . ھايالىق ، ئۇياتچانلىق ، يۈزى تۆۋەنلىك ، نۇمۇسچانلىق ئۇيغۇر قىز – يىگىتلىرىنىڭ گۈل تاجى ئىدى . لېكىن ھازىر بۇ گۈزەل تاجنىڭ ئورنىنى ھاياسىزلىق ، بەتقىلىقلىق ، ئەخلاقسىزلىق ، قوپاللىق ئىگىلىۋالدى . ئاياللارغا بىرىلگەن زىيادە ئەركىنلىك ئۇلارنىڭ پاكلىقىنى پاسكىنچىلىق پاتقىقىغا پاتۇرۋەتتى . بۇنىڭدىن شۇنى ئېنىق بىلىۋېلىشقا بولىدۇكى ، ئاياللارغا زىيادە ئەركىنلىك بىرىلسە پاكلىقنى يوقىتىدىكەن . پاكلىقى يوقالغان ئايال ئانىلىق بۇرچىنى ئەستىن چىقىرىدىكەن ، رەسۋالىق ئىچىدە ياشاشنى شەرەپ بىلىدىكەن . نۇمۇس قىلىش ، ئىزا تارتىش ، ھايالىق بولۇش ئۇنىڭدىن تولىمۇ يىراقتا ئىكەن . ئايال دىگەننىڭ ئاياللارغا خاس تەبىئىتى كۈچلۈك بولمىسا ئۇنى قانداقمۇ ئايال دىگىنى بولسۇن ؟ ! قەلبىدىن گۈزەل ئەخلاقنىڭ خۇشپۇراقلىرى ئۆچكەن ئايال رەسۋا ئايالدۇر.

        ئەخلاق بۇزغۇنچىلۇققا ئۇچىرىغان جايدىن قىيامەتنىڭ قىيا – چىيالىرى ئاڭلىنىپ تۇرىدۇ . ئادەمنى ۋەس – ۋەسىگە سالىدىغان ئېچىنىشلىق قىسمەتلەر قەدەمدە بىر ئۇچراپ تۇرىدۇ ، بارچە رەسۋالىق شۇ يەردىن باشلىنىدۇ . ئەخلاق ئوڭشالمىغىچە روھ پاكلانمىغىچە ، قانلار تازىلانمىغىچە مىللەت تۈزەلمەيدۇ . خەلق بېشىغا كەلگەن بالايى – ئاپەتلەردىن قۇتىلالمايدۇ ، ھالاكەت پاتقىقىغا كۈندىن – كۈنگە پېتىۋېرىدۇ . بۇنىڭ ئۈچۈن ئەڭ ئاۋال ئاياللارنىڭ ئەخلاقىنى تۈزەش ئەڭ مۇھىم . چۈنكى << ھاراق بىلەن ئايال بارچە گۇنانىڭ ئانىسى >> ئەخلاقسىزلىق يامىرىغان ئەلدىن بەركەت كىتىدۇ ، بۇ ئەلنىڭ قىلغان ئىشلىرى ئالغا باسمايدۇ . بۇنداق ئەلنىڭ ئىچىدە ئاسىلىق ، مۇناپىقلىق ، ساتقىنلىق ، ۋاپاسىزلىق ئەۋجى ئالىدۇ .

        ئەخلاق – ئادەملەرنى يامان يول ، ئىش – ھەركەتلەردىن توسىدىغان قالقان . بۇ قالقاندىن ئايرىلغانلار پەسكەشلىك ، رەسۋالىق ئىچىدە ياشاپ ، ئۆزىنى قوغداشنى ئۇنتۇپ قالىدۇ . ئەخلاقسىز ئايالدا ياخشى خۇلۇق ، ئاياللارغا خاس نازاكات ، ئاياللارغا خاس مىجەز – خاراكتىر ئەسلا بولمايدۇ .بۇنداق ئاياللار ھەرقانداق پەسكەشلىكلەرنى قىلىۋېرىدۇ . مەن قىز – ئاياللىرىمىزنىڭ ھەممىسى تاپتىن چىقىپ كەتتى ، ئەخلاقسىز دىمەكچى ئەمەسمەن . دېمەكچى بولغىنىم ئەنئەنىدىن ، ئىسىل ئەخلاقتىن ، خاسلىقتىن چەتنەپ كەتتى. ئەنئەنىنىڭ ، خاسلىقنىڭ يوقۇلىشى مىللەت ئۈچۈن ئەڭ ئېغىر پاجىئە .

        ئەخلاق ئۆز قىممىتىنى يوقاتقان ئەلدە كىشىلەر خار – زابۇنلۇق ئىچىدە ياشاپ ، مىللىي ئەخلاقنى ، ئىسىل ئۆرپى – ئادەت ، قائىدە – يوسۇنلارنى دەپسەندە قىلىدۇ ، مىللەتنىڭ پاجئەلىك تەقدىرىنى يەنىمۇ كۈچەيتىۋېتىدۇ .

       ئەخلاق ئېڭى ئۆلگەن ئادەم ئادىمىلىككە ئەڭ ئېغىر دەرىجىدە ھاقارەت كەلتۈرگەن ئادەمدۇر .

- دادا ، ئاۋۇ ئاچاش ئىچ كېيىمى بىلەنلا كوچىغا چىقىپتۇ – ھە ؟

- يولدىشى بىلەن ئۇرۇشۇپ قالغان ئوخشايلدۇ ، قىزىم .

- بۇ يەردىكى ھەممە ئاچاشلا يولدىشى بىلەن ئۇرىشامدۇ ، دادا ؟ ئۇلار ھەجەپ ئەسكىكەن – ھە ؟ ...

       قىزلىرىمىز كېندىكى ۋە كۆكسىنىڭ يېرىمىنى ئېچىپ قويۇپ يۈرۈشنى تىلى كۆيمەي مەدىنىيلىك دەپ ئاتىشىۋالدى . بۈگۈنگە كەلگەندە قىز – ئاياللىرىمىزنىڭ ئەنئەنىۋى ئەدەپ – ئەخلاق چۈمپەردىسى رەھىمسىزلەرچە يىرتىپ تاشلاندى . ئەمدى قىزلاردىن ۋايىغا يەتكەن ئەدەپلەرنى ، شەرمۇ – ھايانى كۆرگىلى بولماس بولۇپ كەتتى . بۇنىڭغا چىدىمىغان يۈرەكلەر ئېچىنىشلىق نالە – پەريات چەكتى.

   << ئېچىلسا كېندىكىڭ ، مەيدەڭ بۆلەكچە تەۋرىسە ساغراڭ

ئىزادىن بولدى ئەت -جانىم تونۇر قوينىدىكى زاغرا.

نە سەۋەپتىن بۇ قەدەر ئاشكارە مەيدەڭ ، كېندىكىڭ ؟

نېپىزلىك زېننىتى يۈزنىڭ ، ئەمەس ئۇ داپ ۋە يا ناغرا .

<< مەدەنىيەت ئىنقىلابى>> چېغى بولدۇق ئەجەپ قان – لەختە بىز ،

تەلمۈرەتتۇق بۇردا نان ، ئالقانچىلىك بۆز – رەخقە بىز .

توق – پاراۋان دەمدىمۇ كېيمەي پۈتۈنرەك نە ئۈچۈن ،

ئەڭ ئۇياتلىق جايىمىزنى كۆرسىتەرمىز خەققە بىز ؟ >>

     شۇنداق ، بىز ھايا ، پەدىشەپنى چۆرۈپ تاشلاپ ، كوچا – رەستىلەردە يېرىم – يالىڭاچ بولۇپ يۈرىۋېرىدىغان بولۇپ كەتتۇق . ئەخلاق قان – يېرىڭ ئېچىدە ئېچىنىشلىق ئېڭىرىدى .

         ئەخلاق ۋە ھايا ئادەملەرنى پاسىقلىقتىن يىراق قىلىپ ، شەرمەندىچىلىكتىن ساقلاپ ئىمونىت كۈچىنى ئاشۇرىدۇ . ئەخلاقسىزلىق بارچە گۇنالارنىڭ ئانىسى بولۇپ ، زاۋانلىققا چىللايدۇ . ئەخلاقسىزلىق ئادەمنى زاۋانلىققا ، مىللەتنى ھالاكەتكە ئېلىپ بارىدۇ . ئەخلاقسىزلىق ۋەيران بولۇشنىڭ تۈنجى قەدىمى . ئەخلاق ئىنسان روھىنىڭ مۇكەمەللىكىنى ئىلگىرى سۈرسە ، ئەخلاقسىزلىق ئىنسان روھىنى خاراپلاشتۇرىدۇ . ئەخلاقسىزلىق ئەھدىگەن ئەلدە شەرمۇ – ھايا ھالاكەتكە يۈزلىنىپ ، نۇمۇس بىر چەتكە قايرىلىپ ئادەملەر بىلەن ھايۋانلار ئوتتۇرىسىغا تەڭلىك بەلگىسى قويىلىدۇ . نىكاھ ۋاپا ، مۇھەببەت ئۈستىگە ئەمەس ، پۇل ئۈستىگە قۇرىلىدۇ . قىسقىسى ، ئەخلاق ياتلاشقان ئەلدىن كۆرىدىغىنىمىز ھالاكەت ، شەرمەندىچىلىك بولىدۇ . چىرىگەن ئەخلاق ئادەملەرنى زاۋانلىققا يۈزلەندۈرۈپ ، مىللەتنى ھالاكەتكە ئىتتىرىدۇ . ئەخلاقنى دەپسەندە قىلغان ھەر قانداق بىر قەۋم ، ھەر قانداق بىر مىللەت ھامان بىر كۈنى ئېچىنىشلىق ھالدا ھالاك بولىدۇ . ئەدەپ – قائىدە ، ئىمان – ئىتىقاتتىن يۈز ئۆرىگەن بىر تۈركۈم زىناخور ، پاھىشىلەر مىللەتنىڭ ئىززەت – ھۆرمىتىنى يەرگە ئۇرىدۇ .

        ئەر – ئاياللار ، قىز – ئوغوللار ئارلىشىپ ئولتۇرۇپ بىرلىكتە ھاراق ئېچىش ، تانسا ئويناش ، زىنا قىلىش << رەڭلىك ئولتۇرۇش >> نى ئەۋجىگە كۆتۈردى . ئائىلە سىرتىدىكى << ئائىلە>> لەر كۆپەيدى . ئىشىكلەر سىرتقا قارىتا داغدام ئېچىۋىتىلدى . قىزلارنىڭ ئىپپەت سارىيى سېھرلىكىنى ، تارتىنىشچانلىقىنى يوقاتتى . ئاياللاردىكى مەسئۇلىيەتسىزلىك ئەرلەرنى تاپتىن چىقاردى . ئوغوللار قىزلارغا تىكىلىپ قارىغىنىچە ، قىزلار ئوغوللارغا مەخسەتلىك قاش ئاتىدىغان ، باغرىنى ئاچىدىغان تېرادىيگىلىك قىسمەتلەر يامىرىدى . يېقىملىق ، قىرىق كۆكىلىق ، لىۋەن ، ھايالىق ، دىيانەتلىك ، پاك ئۇيغۇر قىزلىرى پاك روھى ئالىمىدىن ، گۈزەل ئەخلاق باغچىسىدىن ئايرىلدى . لاتاپىتىدىن ، نازاكىتىدىن جۇدا بولدى . ئۆزىگە خاس جاسارەت ۋە قىزلىق سېھرى كۈچىنى يوقاتتى .

         قىز – ئاياللار پاجئەسى – مىللەتنىڭ پاجئىەسى ، پەرزەنتلەرنىڭ پاجىئەسى . سەن ھەقىقى ئايال بولماقچى بولساڭ بۇنى ھەر ۋاقىت ، ھەر جايدا ئېسىڭدە ساقلىشىڭ كېرەك . سەن ھەقىقى ئايال بولماقچى بولساڭ گۈزەللىكنىڭ نىمىلىكىنى بىلمەي تۇرۇپ ، گۈزەللىك قوغلاشما . سېنىڭ ھەقىقى گۈزەلىكىڭ شەرمۇ – ھايا ، گۈزەل ئەخلاق ۋە پەدىشەپتۇر .

        سەن ھەقىقى ئايال بولاي دېسەڭ ، ئانا بولغاندىن كىيىنكى ھاياتىڭنىڭ ئۆزۈڭ ئۈچۈن ئەمەس ، بەلكى ئىرىڭ ھەم باللىرىڭغا تەۋە ئىكەنىكىنى ئىتىراپ قىلىشىڭ كېرەك .

      سەن ھەقىقى ئايال بولماقچى بولساڭ ، ئۆزۈڭنى بىر ئايال سۈپىتىدە تونىغىن ، ئۆز مەسئۇلىيتىڭنى ، بۇرچۇڭنى ئەسلا ئۇنتۇپ قالمىغايسەن .

       سەن ھەقىقى ئانا بولماقچى بولساڭ ، پەرزەنتىڭنىڭ تەقدىرىنى مىللەتنىڭ تەقدىرى بىلەن باغلاپ چۈشىنىشنى بىلگىن .

          قىز – ئاياللارنىڭ ئىپپىتى ئۇلارنىڭ ئەڭ چوڭ بايلىقى . شۇڭا سەن ھەقىقى ئايال بولماقچى بولساڭ ، ئىپپىتىڭنى جان تىكىپ قوغدىغىن .

       ئاياللارنىڭ شوھرەتپەرەسلىكى ، ئۇلارنىڭ ئەخلاقىنى بۇزغۇنچىلىققا ئۇچىرتىدىغان قورقۇنۇچلۇق باكتىريە . شۇڭا سەن ھەقىقى ئانا بولماقچى بولساڭ ، بۇنداق باكتىرىيىدىن ئۆزىڭنى ئېلىپ قاچقىن . يۈكسەك مەسئۇلىيەتچانلىق بىلەن يۇغۇرۇلغان ئەخلاق قارىشى تىكلىگىن ، چۆلدەرەپ قالغان روھىڭنى ئەخلاق كەۋسىرى بىلەن سۇغارغىن .

         قىرىق ياڭزا ھېلە – مىكىرىنى ئىشقا سېلىپ ، پەسكەشلىك كوچىسىدا پالاقشىپ ، نۇمۇسنى قېتىقىڭنىڭ ئورنىدا سېتىپ ، دوللارنىڭ ئورنىدا خەجلەۋاتقان قىز – ئاياللار مىللىتىمىزنىڭ يۈرىكىگە چۈشكەن قان شورغۇچ قۇرۇتتۇر . بۇنداق قۇرۇتلارنى دەر ھال ۋاختىدا يوقاتمىساق مىللىتىمىزگە كەلتۈرىدىغان زىيىنى ، پاجئەسى تېخىمۇ ئېچىنىشلىق ، تېخىمۇ قورقۇنۇچلۇق بولىدۇ .

          ئەجىبا ، بىزنىڭ ئاياللىرىمىزنىڭ ئىچىدە جەڭگىۋار ، لاياقەتلىك ، مەسئۇلىيەتچان ، ئەدەپ – ئەخلاق تونىغا ئورالغان قىز – ئاياللىرىمىز يوقمۇ ؟ بار ، ئەلۋەتتە بار . ئىپپەت – نۇمۇسىنى ھەممىدىن ئۈستۈن بىلىپ ئىمان ، ئىتىقاد بىلەن ياشاۋاتقان ئەدەپلىك ، ئەخلاقلىق ، ھايالىق خوتۇن – قىزلىرىمىز سانسىز . شۇنداق ، قىز – ئاياللىرىمىز ئىچىدە پەرىشتە كەبى قىز – ئاياللىرىمىزمۇ ، شەيتان – ئىبلىس كەبى قىز – ئاياللىرىمىزمۇ بار .

       سەن ھەقىقى ئايال بولساڭ ئەخلاق جەھەتتىن بۇزۇلۇشلارغا ئەمىلىيتىڭ ئارقىلىق جەڭ ئېلان قىلغىن !

    ئايال– ۋەتەن دېمەكتۇر . شۇڭا مەن ئۇيغۇر ئاياللىرىنىڭ چۈشكۈنلىشىشىنى ئەمەس ، بەلكى ئەخلاق مىزانلىرىنى قايتا تېپىۋېلىشىنى ئۆمۈت قىلىمەن . چۈنكى ئاياللار چۈشكۈنلەشسە مىللەت گۇمران بولىدۇ . ئاياللار ئەقىل تاپسا،ئەخلاقنى ئەڭ ئىسىل زىننەت دەپ تونىسا مىللەت ئويغۇنىدۇ . قايدا سەن ئەخلاق ؟! ئەدەپ – ھايا ؟؟؟ ! ...بىزنى قۇتقۇزىۋالغىن !


دىققەت : بۇ مەزمۇنلارنىڭ شەرمى ھايالىق قىز - ئاياللىمىزغا تىگىپ كەتمەسلىكىنى ئۈمۈت قىلىمىز ..........

گۇلزار

بۇ يازما مېنى چوڭقۇر خىياللارغا غەرىق قىلدى . يازما ھەقىقەتەن ئۆتكۈر پىكىر بىلەن  يېزىلغان بولۇپ ، ئاياللارنى قېدىرىپ تەكشۇرۇپ،  جەمىيەتتىكى بارلىق پەسكەشلىكلەرنىڭ كېلىش مەنبەسىنى ئاياللارغا يۈكلەپ قويغانلىقى  مېنى  ھايران قالدۇردى .     ئەگەر   بارلىق مەسئۇليەت قىز - ئايالللاردا بولسا  ، ئائىلىدە ، جەمىيەتتە ئەرلەرنىڭ نىمە كىرىكى .  
ئاشۇ قىزلارنىڭ ئاشۇنداق يۈرۈش- تۇرۇشى ،  كەيىپ ساپاغا بېرىلىشى ، ئىپپىتىنىڭ بۇزۇلىشىغا   كىم سەۋەپچى ؟  
   يوقۇردا ئېيتىلغان مۇنۇ بايانلارغا دىققەت قىلىپ باقايلى .

- جېنىم قىزىم ، خوش بولاي ، سەندىن ئۆتىنەي داداڭ ، ئاكىللىرىڭ ئالدىدا مۇنداق يېرىم – ياڭلاچ يۈرمىگىن . تېنىڭنى يۆگەپ تۇرىدىغان كىيىملەرنى كىيىپ سىرتلارغا چىققىن قىزىم .

- قىزىم چوڭلارنىڭ ئالدىدىن توغرا ئۆتمە .

- قىزىم ئىچ كېيىمىڭ بىلەن داداڭنىڭ ، ئاكا – ئىنىللىرىڭنىڭ ئالدىغا قەتئى چىقما .

- يات جىنىسلىقلار ئالدىدا ھېجايما .

- بارغان يېرىڭدە كەچ قالما .
- قىزىم يېڭلىقنىڭ يارىتىلىشى ناھايىتى ياخشى ئىش ، لېكىن يېڭىلىق دەپ ئەخلاقنى ، مىللىي ئۆرپى – ئادەتنى چۆرۋەتسەك بولمايدۇ – دە ؟  
بۇ تەربىيلەرنى كىم قىلغان ئاتىمۇ ياكى ئانىمۇ ؟   
بۇنداق بولىشىدا ئاتا – ئانىلارنىڭ بولۇپمۇ ئانىلارنىڭ مەسئۇلىيتىنى يوق دىگىلى بولامدۇ ؟ ياق ، ماسئۇلىيەت ئانىلاردا كۆپىرەك . ئۇلار قىزلىرىنى كىچىكىدىن تارتىپلا ئەدەپلىك ، ئەخلاقلىق تەربىيلەشكە سەل قارىدى . ئۇلارنىڭ نەگە بېرىپ ، نەدە تۇرۇشى بىلەن كارى بولمىدى . ھالقىلىق مەسىللەردىن ئەگىپ ئۆتۈپ كەتتى ، ئاساسلىق مەسئۇلىيەتنى سۈرۈشتۈرمىدى .
  ئۇنداق بولسا ئاپتور  يوقۇرقى دىئالوگلارنى يېزىپ بولۇپ يەنە نىمە ئۈچۈن بارلىق مەسئۇليەتنى ئانىغا ئارتىپ قويىدۇ . ئانا  بۇ يەردە قىزىغا تەربىيە ئىشلىمىدىمۇ ؟ ياكى ئەگىپ ئۆتۈپ كېتىپ يوقۇرقى ئىشلارنى كۆرمەسكە سالدىمۇ ؟
ھەر قانداق بىر ئانا قىزلىرىنىڭ شەرمى - ھايالىق ، ئەخلاق - پەزىلەتلىك بولىشىنى ئويلايدۇ ئەلۋەتتە .
قىز شۇنداق دەپلا ئۆيدىن چىقىپ كەتتى . ئانا ئوغۇللىرىغا قاراپ ئېغىر ئۇھ تارتتى . ئانا
نىمە ئۈچۈن ئوغۇللىرىغا قاراپ « ئۇھ » تارتىدۇ؟  ئوغۇللىرىنىڭ بوشاڭلىقىمۇ ياكى كىرەكسىزلىكىدىنمۇ ؟

ئەمدى مۇنۇ بايانلارغا دىققەت قىلىڭ :


- دادا ، ئاۋۇ ئاچاش ئىچ كېيىمى بىلەنلا كوچىغا چىقىپتۇ – ھە ؟

- يولدىشى بىلەن ئۇرۇشۇپ قالغان ئوخشايلدۇ ، قىزىم .

- بۇ يەردىكى ھەممە ئاچاشلا يولدىشى بىلەن ئۇرىشامدۇ ، دادا ؟ ئۇلار ھەجەپ ئەسكىكەن – ھە ؟ ...

دادىنىڭ جاۋابىدىن قىزچاق قانداق چۈشەنچە ھاسىل قىلدى ؟ كېيىن بۇ قىز ياتلىق بولماسمۇ ؟
بۇ يەردا دادا  بۇ ئىشلارغا قانداق كۆز قاراشتا بولدى ؟  
ئاپتور  بۇ دىئالوگلار ئارقىلىق زادى قايسى مەقسەتكە يەتمەكچى ؟

ھۆرمەتلىك تورداشلار سىلەرمۇ ئويلاپ بېقىڭلار  ئائىلە ۋە جەمىيەتتىكى   ئەخلاقى - پەزىلەتكە بېرىپ تاقىلىدىغان   مەسىلىلەرنىڭ ھەممىسىنى ئاياللارغا يۈكلەپ قويمىساق . ئەرلەرمۇ بۇ مەسئۇليەتتىن ئۆزىنى قاچۇرماي ئۆزىنى تەكشۈرەپ كۆرسە .
  

سىرداش

گۇلزار يوللىغان ۋاقتى  2012-11-11 23:22
بۇ يازما مېنى چوڭقۇر خىياللارغا غەرىق قىلدى . يازما ھە ...

باركاللا، ياخشى  پىكىرلىك  تىما يوللاپتىمەندە.

مەرىپەت

‹‹ئەرلەر ئائىلىنىڭ تۆۋرۈكى››دەيمىزيۇ...
شۇ قىزلارنى كوچىدا باشلاپ كىتىۋاتقانمۇ شۇ ئەرلەر...ئەجىبا ئۇلارنىڭ قىزلىرى يوقمىدۇ؟...

سىرداش

مەرىپەت يوللىغان ۋاقتى  2012-11-12 00:03
‹‹ئەرلەر ئائىلىنىڭ تۆۋرۈكى››دەيمىزيۇ...
شۇ قىزلارنى ك ...

شۇنداق ئەرلەرنىڭ قىزلىرى چۇقۇم شۇنداق  بولىدۇ.

ئاينۇر

بەك تەسىرلىك ماقالە ئىكەن. مەن ئۇقۇۋېتىپ بىزبۇندىن كېيىنكى ئەۋلادلاردىن نىمىنى كۈتىمىز. ....نىمىنى تەلەپ قىلىمىز...بەك ئەپسۇسلاندىم

Ziba

بەك ياخشى تېما ئىكەن،رەھمەت سىزگە!
مانا بۇ ئىسلامى ئەدەب-ئەخلاق تەربىيىسنىڭ يەرشارىلىشىش،زامانىۋىلىشش،شەھەرلىشىش قەدىمنىڭ تېزلىشىشىغا ئەگىشىپ،جەمىئىيتىمىزدىكى بىر قىسىم ئائىلىلەردە خۇنۈكلىشىۋاتقانلىقىنىڭ كونكرىت ئىپادىسى.
كونىلار:«ئەر ئۆينىڭ تۈۋرۈكى»دېگەن ھېكمەتنى ئوتتۇرىغا قويغان،لىكىن ھازىرقى دەۋردە  بۇ سۆز قىسمەن ئائنلىلەردە ئۆز رولنى يوقاتتى...خۇلاسە شۇكى:ھەربىر ئائىلە باشلىقى ئۆز پەرزنىتلىرگە ئۈلگە بولۇشى،ئائىلە ئىناق بولۇشى،بالىلار ساغلام مۇھىتتا چوڭ بولۇشى،چوقۇم بالىلارنىڭ ئەتراپلىق تەربىيلىنىشىگە كۆڭۈل بۆلۈشى لازىمدۇر...

tarhanbag

نىمەدىگەن ياخشى يېزىلغان ماقالە-ھە! مۇنداق ياخشى يېزىلغان ماقالىنى قانچىلىك ئادەم كۆرەر.
بۇ ماقالىنى كۆرگەن ۋىجدانىنى قاغا چۇقۇپ كەتمىگەن ھەر بىر كىشى چۇقۇم چۇڭقۇر ئويلارغا چۆكمەي قالمايدىكەن.

دىلكەش

مەزمۇنى ناھايىتى ياخشى تىمىكەن .

alimjan

ياخشى تېمىنى يوللاپسىز رەھمەت سىزگە.دىمىسىمۇ بۇنداق ئىشلار مودا دەپ بەزى قىزلارنىڭ ھەتتا يېشى ئوتتۇرا ياش بولغانلارنىڭ مودىسى .بۇنىڭدا ئاتا بولغۇچىنىڭمۇ بەزى ئەرلەرنىڭمۇ  مەسئۇلىيىتى كوپرەك .ئاتا قىزىغا ئامراق كىلىدۇ .دىگىنىنى قىلىپ بىرىپ ئەركە ئۈگۈتۈپ قۇيىدۇ .كىيىن قىز چوڭ بۇلۇپ گەپ ئاڭلىتالمىغاندا گۇناھكار ئانا بۇلىدۇ .ھەدىسىلا قىزىڭنى باشقۇرمىدىڭ دەپ ئانىسىنى ئەيىپلەيدۇ.بۇيەردىكى مەسئۇلىيەت ئاتا-ئانىدا.بەزى شوھرەتپەرەس ئەرلەردە دەپ قارايمەن .كونىلاردا بالاڭنىڭ ئوينىشىغا باق،قازاننىڭ قاينىشىغا .دەيدىغان گەپ بار ئەمەسمۇ. ئىت جېنىدا سۈڭەك يىسە قۇڭى بىلەن كېڭىشىپ يەيدۇ دىگەن گەپ بار.