تەمسىل بىلەن ئىدىئومنىڭ پەرقى

TURSUNTAY_korga

    تەمسىل_خەلقنىڭ ئۇزاق تارىخى جەريانىدا بېشىدىن كەچۈرگەن تۇرمۇش تەجرىبىلىرىنى بىۋاستە ئەمەس،بەلكى ۋاستىلىق،كۆچمە مەنىدە ئىپادىلەيدىغان،شىئېرى خۇسۇسىيەتكە ۋە چوڭقۇر تەربىيىۋىي ئەھمىيەتكە ئىگە بولغان تۇراقلىق جۈملىلەردۇر.
   ئىدىئوم_كۆچمە مەنىدىكى تۇراقلىق سۆز بىرىكمىلىرىدۇر.
   گەرچە،تەمسىل بىلەن ئىدىئوم خەلق ئېغىز ئەدەبىياتىدىكى«تۇراقلىق بىرىكمىلەر» ئائىلىسىدىكى قوشماقلاردىن بولۇپ، مەنە ئىپادىلەش ئۇسۇلى جەھەتتىن ئوخشاش شەكىلگە ئىگە بولسىمۇ، ئەمما تاشقى تۈزۈلۈش شەكلى،ئىچكى مەزمۇنى جەھەتتىن كۆپ پەرقلىق.
  تەمسىل تۇراقلىق جۈملە بولغاچ ،ئۇنىڭغا چوڭقۇر بىر ھېكمەت -پەلسەپەۋىي پىكىر ياپتا شەكىلدە خۇددى ساماننىڭ تېگىدىن سۇ يۈرگۈزگەندەك ئۇسۇلدا ئىپادىلىنىدۇ. ئىدىئومدا بولسا ،ئوي-پىكىر ئەمەس،بەلكى مەلۇم بىر ئۇقۇم كۆچمە مەنىدە يوشۇرۇن ،ئوبرازلىق رەۋىشتە ئىپادىلىنىدۇ. شۇڭا ئۇنىڭ تاشقى تۈزۈلىشى «-ماق،-مەك»  شەكىلدە بولىدۇ. ئىاىئوم ئادەتتە، تەسۋىرىي سۆز بىرىكمىسى ھېساپلىنىدۇ. مۇنداقچە ئىيتقاندا،ئىدىئوم ئىنتايىن ئوبرازلىق كۆچمە مەنىلىك تۇراقلىق سۆز بىرىكمىسى بولۇپ،خەلق ئېغىز ئەدەبىياتىغا مەنسۇپ.بۇ جەھەتتىن ئۇ كۆچمە مەنە ئىپادىلەيدىغان بىرىككەن سۆزلەردىن، مېتالۇرادىن تۈپتىن پەرقلىنىدۇ.

بايقاش

ئۆزىمىزنىڭ تېلىنى تەتقىق قىلىدىغان ياخشى تېما ئىكەن. مۇشۇنداق تېمىلىرىڭىز ئۈزۈلمىگەي! تېخىمۇ ياخشى تېمىلارنى يېزىپ چىقىشىڭىزغا تېلەكداشمەن!!

بولسا تەمسىل بىلەن ئىدىئومغا مىسال ئېلىپ چۈشەندۈرگەن بولسىڭىز تېخىمۇ ياخشى بۇلاركەن!

گۈلزار

  پايدىلنىش قىممىتى بولغان ماتىريالكەن رەھمەت سىزگە .
مەنمۇ ئىدىئوم توغرىسىدا ئازراق قوشۇپ قوياي .
ئىدىئوم  ئەسلىدە گىرىكچە سۆز بولۇپ ،بىزگە ئىستىمال قىلىنغان مەنىسى « ئالاھىدە سۆز » ، « تۇراقلاشقان باشقا بىر ئومومى مەنىدىكى سۆز » دىگەندىن ئىبارەت .
ئىدىئومدىن بىرنى سوۋغا قىلاي :
« ئاغزى قۇلىقىغا يەتمەك » مەنىسى : قانداقتۇر ئاغزىنىڭ قۇلىقىغا يەتكەنلىكىنى ئەمەس ، بەلكى ھەددىدىن ئارتۇق خوشال بولۇپ كېتىشىنى بىلدۇرىدۇ .
  

pari

ياخشى تېما يوللاپسىز ،رەھمەت
مەنمۇ بىرئىديوم سوۋغا قىلاي«ئاسماندىكى غازنىڭ شورپىسىغا نان چىلاپ ئىچمەك »
« ئۆچكە جاڭگال چۈشەپتۇ ،توخۇ داڭگال چۈشەپتۇ.»
بىر دەپ ئىككى بوپ كەتتىغۇ بۇ  ئەمدى

بەختىيار(بايقاش

مەنمۇ تەمسىل ۋە ئىدىيۇمدىن بىر نەچچە ئېيتىپ باقاي:

تەمسل:ئۈرۈك ئۈرۈكنى كۆرسە ئالا بولۇر.    چاشقاننىڭ ئۆلگۈسى كەلسە ،مۆشۈكنىڭ قۇيرۇقىنى چىشلەر...

ئىدىيۇم:دوپپىسىغا جىگدە سالماق،قاپىقىدىن مۇز ياغماق...

alahidin

« ئۆچكە جاڭگال چۈشەپتۇ ،توخۇ داڭگال چۈشەپتۇ.»
ئاۋۇ ئىدىئوم ئەمەس، پەرى خانىم!