يەسلى ۋە مەكتەپ نىزامنامىسى

→ubul℡

مۇندەرىجە

بىرىنچى باب: ئۇمۇمىي پرىنسىپ …………………………………………………

ئككىنچى باب: مەمۇرىي باشقۇرۇش …………………………………………………

ئۈچىنىچى باب :ئۇقۇ-ئۇقۇتۇشىنى باشقۇرۇش…………………………………………

تۆتىنىچى باب : مالىيە ۋە ئارقا سەپ خىزمىتىنى باشقۇرۇش ……………………………

بەشىنىچى باب :مەكتەپ مۇھىتىنى باشقۇرۇش ………………………………………

ئالتىنىچى باب :ئۇقۇتقۇچىلارنى باشقۇرۇش …………………………………………

يەتتنچى باب :ئۇقۇغۇچىلارنى باشقۇرۇش ……………………………………………

سەككىزىنىچى باب :قۇشۇمچە پرىنسىپ ……………………………………………





***************مەكتەپنىڭ مەكتەپ نىزامنامىسى
بىرىنىچى باب : ئۇمۇمىي پىرىنسىپ
بىرنىچى ماددا : دۆلىتىمىزنىڭ مائارىپ فاڭجىنىنى ئومۇميۈزلۈك ئەمەلىيلەشتۈرۈش ، ساپا مائارىپىنى ئاكتپلىق بىلەن ئىلگىرى سۈرۈش ، مائارىپنى زامانىۋېلاشتۇرۇش قۇرلۇشىنى ئۇمىيۈزلۈك يولغا قۇيۇش ،ئۇقۇ-ئۇقۇتۇش سۈپىتنى ئۇميۈزلۈك يۇقىرى كۈتۈرۈش ، مەكتىپىمىزنى ساغلام ، تەرتىپلىك ، مۇقىم تەرەققىي قىلغان ، سوتسىيالستىك بازار ئىگىلىكى دەۋېرىگە پائال ماسلىشالايدىغان ، جۇڭگۇچە ئالاھىدىلىككە ئىگە بولغان ، 21-ئەسرگە يۈزلەنگەن يېڭچە مەكتەپ قىلىپ قۇرۇپ چىقىش ئۈچۈن ، «جۇڭگۇ كومنىستىك پارتىيەسىنىڭ مائارىپ قانۇنى»، «باشلانغۇچ مەكتەپلەرنى باشقۇرۇشتكى بەلگىلىمىلىرى» قاتارلىق قانۇن نىزاملارغا ئاساسەن ، بۇ نىزامنامە تۈزۈپ چىقىلدى .
ئىككىنچى ماددا : مەكتىپىمىز ئومومىي مۈلكچىلىك ئىگدارلىقىدىكى باشلانغۇچ مەجبۇرىيەت(ئوقۇشتىن بۇرۇنقى قوش تىل يەسلى مائارىپى) مائارىپىدىكى ئالتەيىللىق تۈزۈمدىكى مۇستەقىل باشلانغۇچ مەكتەپ .
ئۈچنىچنى ماددا : « ۋەتەنپەرۋەر بولۇش، مەدەنىي بولۇش، ئىنتىزامچان بولۇش ، تىرىشىپ ئۈگۈنۈش » مەكتەپ ئىستىلى ، «ئىھتىياتچان بولۇش، ئەمەلىي بولۇش ، جانلىق بولۇش ، ئۆزىنى بېغىشلىيالايدىغان بولۇش ، يېڭىلىق يارىتالايدىغان بولۇش »نى ئۇقۇتۇش ئىستىلى ، «تىتىك بولۇش ، كۆپلەپ پىكىر يۈرگۈزۈش ، تىرىشپ مەشق قىلىش ، ئەمەلىيەتچىل بۇلۇش»نى ئۈگۈنۈش ئىستىلى قىلىمىز .
تۆتىنچى ماددا : مەكتىپىمىزنىڭ يېقىنقى مەزگىلدىكى نىشانى بولسا : قانۇن ئارقىلىق مەكتەپ ئىدارە قىلىشتا چىڭ تۇرۇپ ، تەتقىقات ئارقىلىق ئۇقۇ-ئۇقۇتۇشىنى يۇقىرى كۈتۈرۈش فاڭجىنى بويىچە، دەرىسلىك قۇرۇلمىسى، ئۇقۇتۇش جەريانى ، باشقۇرۇش تۈزۈلمىسىنى ، مەكتەپ شارائىتنى ئۆزلۈكسىز ئەلالاشتۇرۇپ ، دۆلىتىمىزنىڭ مائارىپ فاڭجىنىنى ئومۇميۈزلۈك ئەمەلىيلەشتۈرۈپ ، ئۇقۇغۇچىلارنىڭ ئومۇميۈزلۈك ساپاسى ۋە ئالاھىدىلكىنى تولۇق جارىي قىلدۇرۇپ ، تىنچ تەرەققىي قىلىپ،مەكتىپىمىزنى تەجرىبىلىك ، ئۈلگىلىك ، باشلامچىلىققا ئىگە يۇقىرى سۈپەتلىك ، ئۆزگىچە ئالاھىدلىككە ئىگە مەكتەپ قىلىپ قۇرۇپ چىقىشتىن ئىبارەت .
ئىككىنچى باب : مەمۇرىي باشقۇرۇش
بەشنچى ماددا: مەكتەپنىڭ شىتاتى تۈزۈلىشى مەكتەپ مۇدىرى(يەسلى باشلىقى) ، باش ئوقۇتقۇچى ، ئۇقۇتقۇچىلار قاتارلىقلاردىن تۈزۈلگەن .
ئالتىنچى ماددا:مەكتەپ مۇدىرى بولسا مەكتەپنىڭ مەمۇرىي مەسئۇلى، مەكتەپ مۇدىرى چوقۇم دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسىگە ئاساسەن مەكتەپ مۇدىرلىق ۋەزىپىسنى ئۈستىگە ئېلىش سالاھيتىنى ھازىرلىغاندىن كېيىن ، كادىرلارنى باشقۇرۇش چارسىگە ئاساسەن ۋەزىپىگە قۇيۇلىدۇ ۋە ۋەزىپىدىن قالدۇرۇلىدۇ .
يەتتىنچى ماددا:مەكتەپ مۇدىرى مەسئۇل بولۇش تۈزۈلمىسى  ئەمەلىيلەشتۈرۈلىدۇ . مەكتەپ مۇدىرى مائارىپ قانۇن سىياسەتلىرى بەلگىلمىللىرىنى كۈچەيتىپ ،مائارىپ نەزىريىسىنى ئۈگۈنۈپ ،ئۆز-ئۈزىنى كۈچەيتىپ ، باشقۇرۇش سەۋېيەسىنى يۇقىرى كۈتۈرۈپ ، قانۇنغا تايىنىپ مەكتەپ باشقۇرۇشىنى ئەمەلىيلەشتۈرۈش ، سەۋىيەسىنى يۇقىرى كۈتۈرۈپ، مەكتەپنىڭ قانۇن بۇيىچە ئىدارە قىلىنىشنى ئەمەلىيلەشتۈرۈىدۇ . مەكتەپ مۇدىرىنىڭ مەسئۇلىيىتى بولسا :
(1)        دۆلىتىمىزنىڭ مائارىپ فاڭجىنى ، سىياسىتى ، قانۇن نىزامنامىللىرىنى  ئومۇميۈزلۈك ئەمەلىيلەشتۈرۈش ، سوتسىيالستىك مەكتەپ بەرپا قىلىش يۆنىلىشىدە چىڭ تۇرۇش ، يۇقىرىنىڭ كۆرسەتمىللىرىنى ئىجرا قىلىش ، توغرا بولغان ئۇقۇتۇش ئىدىيىسىنى تۇرغۇزۇش ، پۈتكۈل ئۇقۇغۇچىلارغا يۈزلىنىش ، ئۇقۇغۇچىلارنى جانلىق ساغلام تەرەققىي قىلدۇرۇش ، ئۇلارنى غايىلىك ، ئەخلاقلىق ، مەدەنىيەتلىك ، ئىنتىزامچان ، ساغلام بولغان يېڭى بىر ئەۋلاد كىشلەردىن قىلىپ يىتلدۈرۈپ چىقىشتىن ئىبارەت .
(2)        پارتيەنىڭ زىياللار ۋە كادىرلار سىياسىتىنى ئىزچىل ئىجرا قىلىپ ، ئىشىچى –خىزمەتچىلەرنى ئىتتىپاقلاشتۇرۇپ ۋە ئۇلارغا تايىنىپ ، ئۇلارنى سىياسى ئۈگۈنۈش ۋە قېترقىنىپ تەتقىق قىلىشقا تەشكىللەپ ، سىياسىي ساپاسىنى ئۆزلۈكسىز ئۆستۈرۈپلا قالماستىن بەلكى كەسپىي ئەخلاق ،مەدەنىيەت ساپاسى ۋە ئۇقۇ-ئۇقۇتۇش ئىقتىدارى ، سىنىپ مۇدىرلىرىنى تەربىيلەش، ياش تايانچ ئۇقۇتقۇچىلارنى تەربىيلەش ،تىرىشىپ ئەخلاقلىق ، قابىليەتلىك ، كەمتەرئۇقۇتقۇچىلار قۇشۇنى قۇرۇپ چىقىش .
(3)        پارتىيە تەشكىلاتلىرىغا تايىنىپ ، ئۇقۇتقۇچىلارنىڭ سىياسىي ئىدىيۋېى خىزمىتىنى ئاكتىپلىق بىلەن ياخشى ئىشلەش . پارتىيە تەشكىلاتلىرىنىڭ نازارەتچىلىكىنى ئۆز ئختىيارى بويىچە قوبۇل قىلىش .
(4)        دىمكۇراتىيەنى تولۇق جارىي قىلدۇرۇپ ، ئىشىچى –خىزمەتچىلەر ۋەكىللەر يىغىنىنىڭ مەكتەپ باشقۇرۇش جەھەتتىكى رولىغا ئەھمىيەت بىرىش. كەڭ ئۇقۇتقۇچىلارنىڭ ئاكتىپلىقىنى،ئىجادچانلىقىنى جارىي قىلدۇرۇشقا دىققەت قىلىش ، ئوقۇتقۇچىلار ۋەكىللەر يىغىنىنىڭ نازارەتچىلىكىنى ئۆز ئختىيارلىقى بىلەن قوبۇل قىلىش .
(5)        رەھبەرلىك كوللىكتىپىنىڭ ئەقىل پاراسىتى ، كۈچى ،ئۇمۇميىلىقى ، بىر نىيەتتە ھەمكارلىشىش ،ھەمكەرلىشىپ ئۆزئارا تۇلۇقلاش رولىنى تولۇق جارىي قىلدۇرۇش .
(6)        يۇقىرى دەرىجلىك رەھبەرلەرنىڭ كۆرسەتمىسى ۋە نازارىتىنى ئۆز ئختىيارلىقى بىلەن قوبۇل قىلىش .
(7)        مەكتەپنىڭ ئۇمۇيۈزلۈك خىزمىتىگە مەسئۇل بولۇش .
①.مەكتەپنىڭ ئۇزاق مۇددەتلىك تەرەققىيات لاھىيەسى ۋە خىزمەت پىلانىنى تۈزۈپ چىقىش ، ھەمدە ئەستايىدىل ئىجرا قىلىش . ھەرقايسى جەھەتلەردىكى پىكىر تەكلىپلەرنى قوبۇل قىلىش ئاساسىدا ، مۇناسىۋەتلىك بەلگلىمە ، تەرتىپلەرگە ئاساسەن مەكتەپنىڭ تەرەققىيات يولىدىكى نوقتىلىق ۋە مۇھىم مەسلىلەرگە قارىتا تەدبىر تۈزۈپ چىقىش .
②رەھبەرلىك ۋە ئەخلاق تەربىيە خىزمىتگە تەشكىللەش . ئەخلاقنى بارلىق خىزمەتلەرنىڭ ئالدىقىنى ئورنىغا قۇيۇپ ، بىلىم بىرپ ئادەم تەربىيلەش ، ئادەم باشقۇرۇپ ئادەم تەربىيلەش، مۇلازىمەت ئارقىلىق ئادەم تەربىيلەش ، مۇھىت ئارقىلىق ئادەم تەربىيلەش خىزمەت فاڭجىنىدا چىڭ تۇرۇپ ، رەھبەرلەر ئەخلاق تەربىيە خىزمىتى پىلاننى تۈزۈپ چىقىش، ئەخلاق تەربىيە خىزمىتىدە تايانچ قوشۇن بەرپا قىلىش ، ئۈنۈملۈلك تەدبىرلەرنى قوللۇنۇپ ، بارلىق ئوقۇتقۇچى –ئىشىچى خىزمەتچىلارنى سەپەرۋەر قىلىپ ، قەتئىي بوشاشىمغان ھالدا ئۇقۇغۇچىلارنىڭ سىياسىي ،ئىدىيۋېى،ئەخلاقىي تەربىيە خىزمىتىنى چىڭ تۇتۇش لازىم .
③ رەھبەرلىك ۋە ئۇقۇ-ئۇقۇتۇش خىزمىتگە تەشكىللەش. ئۇقۇتۇشىنى ئاساس قىلىشتا چىڭ تۇرۇش ، دۆلەت بىكىتكەن دەرىسلىك لاھىيەسى ، ئۇقۇتۇش پىروگىرامىسىىغا ئاساسەن ھەرقايسى پەنلەرنى چوقۇم تولۇق تەسىسى قىلىش . ئۇقۇتۇش قائىدە –قانۇنىيەتلىرىگە ئەمەل قىلىپ ، ئۇقۇ-ئۇقۇتۇشىنى باشقۇرۇش تۈزۈملىرىنى تۈزۈپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ ، ئۇقۇ-ئۇقۇتۇش دائىملىق خىزمەتلىرىنى باشقۇرۇشىنى قېلىپلاشتۇرۇش . بىرىنىچى سەپكە چۆكۈپ ، ئۇقۇتقۇچىلارنىڭ ئۇقۇ-ئۇقۇتۇش خىزمەتلىرىگەۋە پائالىيەتلىرىگە  توغرا يىتەكچىلىك قىلىپ . ئۇقۇ-ئۇقۇتۇش سۈپىتىنى تىرىشىپ يۇقىرى كۈتۈرۈش .
④رەھبەر ۋە تەنتەربىيە ، ساغلاملىق ، گۈزەل –سەنئەت،ئۇچۇر تېخنىكا ئونۋېرسال ئەمەلىيەت تەربىيەسى ۋە دەرسىتىن سىرتقى پائالىيەتلەر . مۇناسىۋەتلىك بۈلۈملەرۋە پۈتكۈل ئوقۇتقۇچى –ئىشىچى خىزمەتچىلەرنىڭ ئۇقۇغۇچىلارنىڭ ئۈگۈنۈش ، كۆڭۈل ئېچىش ، تەنتەربىيە پائالىيىتى قاتارلىقلارغا قارىتا نازارەت قىلىپ ئىلگىرى سۈرشىگە بىرلەشتۈرۈپ ، ئۇقۇغۇچىلارنىڭ دەرىسلەردىكى يۈكىنى يىنىكلىتىش ، ئۇقۇتۇش تازلىقى ۋە مۇھىت تازلىقىنى تىرىشىپ مۇكەممەللەشتۈرۈپ ، ئۇقۇغۇچىلاردا ياخشى بولغان تەنتەربىيەئارقىلىق بەدەن چېنىقتۇرۇش ئادىتى ۋە ياخشى تازلىق ئادىتى يىتلدۈرۈش ، ئۇقۇغۇچىلارنىڭ بەدەن ساپاسىنى يۇقىرى كۈتۈرۈش ، ياخشى بولغان ئەمگەك تەربىيە بازىسى قۇرۇپ چىقىش .
⑤رەھبەر ۋە ئارقا سەپ تەشكىللەش خىزمىتى . ئىقتىسادچانلىق بىلەن مەكتەپ باشقۇرۇش پىرىنسپىغا ئاساسەن ، ئارقا سەپ خىزمىتىنى بىلىم بىرىپ ئادەم تەربىيلەش ۋە ئوقۇتقۇچى –ئىشىچى خىزمەتچىلەرگە مۇلازىمەت قىلىدۇرۇش يۆنىلىشىدە چىڭ تۇرۇپ ، مەكتەپنىڭ مال مۈلۈك ۋە مالىيە باشقۇرۇشتا قاتتىق قول بولۇپ ، مەكتەپ قۇرلۇشىنى ياخشىلاپ ، ئوقۇغۇچى ۋە ئۇقۇتقۇچىلارنىڭ تۇرمۇشىغا كۆڭۈل بۈلۈپ ، ئۇلارنىڭ سالامەتلىكىنى قوغداپ ، مەكتەپ ئۇقۇتۇش شارائىتىنى تەدرىجىي ياخشىلاش .
⑥رەھبەر ۋە مەكتەپنىڭ كادىرلار خىزمىتىنى باشقۇرۇش . ئىشىچى –خىزمەتچىلەرنىڭ كەسپىي سەۋىيەسىنى ئۆزلۈكسىز يۇقىرى كۈتۈرۈپ ،ئىشىچى –خىزمەتچىلەرنىڭ خىزمىتىنى مۇۋاپىق ئۇرۇنلاشتۇرۇش .
⑦ئوقۇغۇچى قوبۇل قىلىش بەلگىلىمىسىگە ئاسەن ئۆز تەۋەلىكىدىكى ئوقۇش يىشىدىكى ئۇقۇغۇچىلارنىڭ 100%ئۇقۇشقا كىرىشىگە كاپالەتلىك قىلىش ، ئوقۇش يېشىدىكى ئۇقۇغۇچىلارنىڭ مەكتەپ سىرىتىدا قېلىشىدىن قەتئىي ساقلىنىش .
⑧ ئۈنۈملۈك تەدبىرلەرنى قوللۇنۇپ ، تۇيۇقىسىز ۋەقەلەرنىڭ يۈز بىرىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش . ئوقۇتقۇچى –ئۇقۇغۇچىلارنىڭ بىخەتەرلىكىگە ھەققىي كاپالەتلىك قىلىش .
⑨پىنسىيەگە چىققان ئىشىچى –خىزمەتچىلەربىلەن ئالاقىلىشىش تۈزۈلمىسى ئورنۇتۇش ، ھەر ۋاقىت ئۇلارنىڭ سىياسىي –ئىدىيۋېى ئەھۋالى ،ئائىلە ئەھۋالى قاتارلىقلارغا قارىتا نازارەتچىلىك قىلىش ۋە باشقۇرۇشىنى كۈچەيتىش .
(8)        مەكتەپنىڭ تەربىيۋېلىك يىتەكچىلىك رولنى تولۇق جارىي قىلدۇرۇپ ، مەكتەپ تەربىيەسى ، ئائىلە تەربىيەسى ، جەمئىيەت تەربىيەسى قاتارلىقلارنى ئۆزئارا ماسلاشتۇرۇپ ، ياخشى بولغان ئادەم تەربىيلەش مۇھىت شەكىللەندۈرۈش .
(9)        پاك –دىيانەتلىك بولۇپ ، پىرىنسىپچان بولۇپ ، باشقىلارغا ئۆلگە بولۇپ ،ئىتتىپاقلىشىپ ھەمكارلىشىپ ، توختاۋسىز ئالغا ئىلگىرلەش  .
(10)        ۋەزىپىدىن ئايرىلغاندا ، مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەر بويىچە خىزمەتنى تاپشۇرۇپ بىرىش ، يۇقىرىنىڭ تەكشۈرۈشىنى قۇبۇلۇش قىلىش .
سەككىزىچنى ماددا : مەكتەپتە مەكتەپ ئەرىزىيەت تۈزۈمى تۈزۈپ چىقىش ، كوللكتىپچانلىققا ئىگە بولغان مۇرەسسە قىلىپ ھەل قىلىش تەشكىلى قۇرۇش .
توققۇزنچى ماددا : مەكتەپ يۇقىرى دەرىجلىك مائارىپ مەمۇرىي تارماقلىرىنىڭ نازارىتى ، تەكشۈرۈشى ، تەپتىش قىلىشى ، باھالىشىنى قوبۇل قىلىش لازىم .
ئونىنىچى ماددا :مەكتەپ مال باھا تارماقلىرى ، تەپتىش ئورۇنلىرى ، نازارەت تارماقلىرىنىڭ تەكشۈرۈشىنى قوبۇل قىلىش . جەمئىيەت ،ئائىلە باشلىقلىرى ، ئۇقۇغۇچىلارنىڭ مۇنازىرە ۋە نازارىتىنى قوبۇل قىلىش . قەرەللىك ھالدا ئۇلارنىڭ پىكىر –تەكلىپلىرىنى ئاڭلاش .
ئون بىرىنىچى ماددا: مەكتەپ ئىشىچى –خىزمەتچىلەرنى تەكلىپ قىلىپ ئىشلىتىش تۈزۈمىنى ئىجراقىلىش . مەكتەپ يۇقىرى دەرىجلىك مۇناسىۋەتلىك ئۇرۇنلارنىڭ بەلگلملىرىگە ئاساسەن ، مەكتەپنىڭ ئەمەلىي ئەھۋالىغا بىرلەشتۈرۈپ ، ئىش ئورنى بېكىتىش ، شىتات بېكىتىش ، ئادەم بېكىتىش ، مەسئۇلىيەت بېكىتىش ، خىزمەت مىقدارىنى بىكىتىشتىن ئىبارەت .
ئۇقۇتقۇچىلار يۇقىرى دەرىجلىك كادىرلارتارماقلىرىنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمرىگە ئاساسەن توختام تۈزۈپ قوبۇل قىلىندۇ. ئەگەر مەكتەپتە ئۆز ۋەزىپىسىنى تولۇق ئادا قىلىمىغان ، مەكتەپ قائىدە –نىزاملىرىغا بوي سۇنمىغان ئۇقۇتقۇچىلارنى مەكتەپ قوبۇل قىلمىسا بولىدۇ . قوبۇل قىلىنمىغان ئۇقۇتقۇچىلار ئەمەلىي ئەھۋالغا ئاساسەن باشقا خىزمەتلەرگە تەڭشىلىدۇ ياكى يۇقىرى دەرىجلىك ئۇرۇنلارنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە بىر تەرەپ قىلىندۇ .
ئۈچنچى باب : ئۇقۇ-ئۇقۇتۇشىنى باشقۇرۇش
ئون ئىككىنچى ماددا : مەكتەپ يۇقىرىنىڭ دەرىسلىك ئۇرۇنلاشتۇرۇش لاھىيەسىگە ئاساسەن دەرىسلىك ئۇرۇنلاشتۇرىدۇ ۋە مەكتەپنىڭ تۈرلۈك پائالىيەتلىرىگە قارىتا باشقۇرۇش ئېلىپ بارىدۇ . مەكتەپنىڭ ئاساسلىق ۋەزىپىسى بولسا ئۇقۇ-ئۇقۇتۇش تەلىم –تەربىيە خىزمىتى ،باشقا خىزمەتلەر ئۇقۇ-ئۇقۇتۇش خىزمەتلىرىنى چۆرىدىگەن ئاساستا ئېلىپ بېرلىدۇ . مەكتەپ چوقۇم دۆلەتنىڭ ياكى ئاپتونوم رايون تارقاتقان دەرىسلىك ئۆلچىمى ، دەرىسلىك لاھىيەسىگە ئاساسەن ئۇقۇتۇش خىزمىتىنى قانات يايدۇرىدۇ .
مەكتەپنىڭ كۈندىلىك ئۇقۇ-ئۇقۇتۇش ، تۈرلۈك پائالىيەتلىرى چوقۇم ئۇقۇغۇچىلارنىڭ ئەخلاقىي ، ئەقلىي ، جىسمانىي ۋە گۈزەللىك جەھەتلەردە يىتىلىشىنى ،ئۇقۇغۇچىلارنىڭ ھەرقايسى جەھەتلەردىن ئۇمۇميۈزلۈك تەرەققىي قىلىشىنى ئاساس قىلىدۇ .
ئون ئۈچىنچى ماددا :ئەخلاق تەربىيە خىزمىتىنى بارلىق خىزمەتلەرنىڭ ئالدىنقى ئورنى غا قويۇش . ھەممە ئادەم ئەخلاق تەربىيچى بۇلۇشنى ئىشقا ئاشۇرۇش . بىلىم بىرىپ ئادەم تەربىيلەش ، باشقۇرۇش ئارقىلىق تەربىيلەش ، مۇلازىمەت ئارقىلىق تەربىيلەش ، ئەخلاق تەربىيە خىزمىتى ئاپپاراتى ۋە تورنى شەكىللەندۈرۈپ ، مەكتەپ ئەخلاق تەربىيە خىزمىتىنىڭ پىلانى بولغان . نىشانى بولغان ،  تەدبىرى بولغان ، ئەمەلىي ئۈنۈم بولغان تەربىيەگە ئايلاندۇرۇش .
(1)        ئەخلاق تەربىيە خىزمىتىنى مەكتەپتىكى ھەرقايسى پەنلەرگە سىڭدۈرۈپ ،ياخشى سىنىپ كوللېكتىپى قۇرۇش ، پىئونىرلار خىزمىتىنى ياخشى ئېلىپ بېرىش .
(2)        «ئۇقۇغۇچىلار ھەرىكەت ئۆلچىمى»ۋە «ئۇقۇغۇچىلار كۈنىدىلىك ھەرىكەت ئۆلىچمى»نى ئەستايىدىل ئىجرا قىلىش .
(3)        توغرا بولغان تەربىيەدە چىڭ تۇرۇپ، ئۇقۇغۇچىلارنىڭ نەتىىجىسى ۋە ئالغا ئىلگىرلىشىنى ئاساس قىلىش ، كەمچىللىكلىرىنى كۆرسىتىپ بىرىش ، ئۇقۇغۇچىلارنى كەمسىتمەسلىك ، تەن جازاسى ياكى شەكلى ئۆزگەرگەن تەن جازاسى بەرمەسلىك .
(4)        قويۇق بولغان ئەخلاق تەربىيە مۇھىتى ھازىرلاپ ، ۋەتەنپەرۋەرلىكىنى يادرۇ قىلغان مەكتەپ رۇھى يارتىپ ، ئىدىيۋى –ئەخلاق تەربىيەسىنى گەۋدىلەندۈرۈش .
(5)        مەكتەپ مەمۇرىيتى چوقۇم «ئۈچ »نى بىرلەشتۈرگەن ئەخلاق تەربىيە  خىزمىتى تورنى شەكىللەندۈرۈش .
ئون تۆتتىنچى ماددا: ئۇقۇتۇشىنى مەركەز قىلىشتا چىڭ تۇرۇش ، ئاكتىپلىق بىلەن ئۇقۇ-ئۇقۇتۇش ئىسلاھاتىنى يولغا قويۇش ، ئۇقۇتۇش تەتقىقات خىزمىتىنى چۇڭقۇر قانات يايدۇرۇش ، ئۇقۇتۇش ئۇسۇلى ۋە ئېمتىھان ئۇسۇلىنى  ئىسلاھ قىلىپ ، ھازىرقى زامان ئۇقۇتۇش ۋاستىللىرىدىن پايدىلىنىپ ، ئۇقۇتۇش سۈپىتىنى تىرىشىپ ئۆستۈرۈش لازىم .
ئون بەشىنچى ماددا:«دەرىسلىك ئۇقۇتۇش پىلانى»غا ئاساسەن ئۇقۇ-ئۇقۇتۇش پائالىيەتلىرىنى ئېلىپ بېرىش ، دەرىسلىك ئۆلچىمىنى قاتتىق ئىجرا قىلىش، ھەرقانداق ئادەم ئۆز مەيلىچە دەرس توختاتماسلىقى ، ياكى دەرسنى ئالماشتۇرۇش ، تەڭشەش ئېلىپ بارماسلىقى لازىم . ئەگەر دەرىسى توختىتىشقا توغرا كېلىپ قالسا يۇقىرى دەرىجلىك ئۇرۇنلارنىڭ تەستىقىنى ئالغاندىن كېيىن توختىتىش لازىم .
ئون ئالتىنچى ماددا:ئۇقۇ- ئوقۇتۇش تەتقىقات خىزمىتىنى ياخشى ئېلىپ بېرىش ، كوللېكتىپ دەرس تەييارلاش تۈزۈمىنى ئەستايىدىل ئىجرا قىلىش ، ئۇقۇتقۇچىلارنى ئاكتىپلىق بىلەن يېڭى دەرس ئىسلاھاتىغا كىرىشكە تەشكىللەش ، دەرس ئاڭلاش تۈزۈلمىسىنى ئىسلاھ قىلىپ سەييارە دەرس ئاڭلاشىنى بۈسۈش ئېغىزى قىلىپ ، ھازىرقى زامان ئىلغار ئۇقۇتۇش ئۇسۇلىنى كىڭەيتىش .
ئون يەتتىنچى ماددا: ئۇقۇتۇش سۈپىتىنى دائىملىق باشقۇرۇش ۋە ئۇقۇتۇشىنى باھالاش خىزمىتىنى ئەستايىدىل تۇتۇپ ، ئۇقۇتۇش پىلانى تۈزۈش ، دەرس تەييارلاش ، دەرس ئۆتۈش ، تەكرار قىلىش ، تاپشۇرۇق بىرىش قاتارلىق ئىنىچكە ھالقىلارنى باشقۇرۇشىنى چىڭ تۇتۇش .
ئون سەككىزىنچى ماددا: مەكتەپ ئۇقۇتۇش ماتىرياللارىنى بىر تۇتاش زاكاس قىلىش ، ھەرقانداق بىر شەخىس ئۆزى خالىغانچە ئۇقۇغۇچىلارغا ھەرقانداق ئۇقۇتۇش مارتىرياللىرىنى ۋە پايدىلىنىش مارتىرياللىرىنى ،ئۇقۇتۇش ئەسلىھەلىرى ۋە باشقا مارتىرياللارنى سېتىشقا بولمايدۇ . ئۇقۇغۇچىلارنىڭ يۈكىنى يىنىكلىتش لازىم .
ئون توققۇزىنچى ماددا:مەكتەپ ،سىنىپ مۇدىرلىرى ، دەرس ئۇقۇتقۇچىلىرى قىشىلىق يازلىق تەتىل ،ياكى ھېيت –بايرام دەم ئېلىش كۈنلىرى پۈتۈن سىنىپ بويىچە دەرس تۇلۇقلاشقا ياكى تەكرارغا تەشكىللەشكە بولمايدۇ . ئارقىدا قالغان ئۇقۇغۇچىلارنى كەمسىتىشكە بولمايدۇ .
يىگىرمىنچى ماددا: ئېمتىھان تۈزۈلمىسىنى ئىسلاھ قىلىش ، ئېمتىھان ئارقىلىق ئۇقۇغۇچىلارنىڭ ياخشى يامانلىقنى ئايرىش تۈزۈمىنى ئىسلاھ قىلىش .
يىگىرمە بىرىنچى ماددا: 100نۇمۇرلۇق نومۇر تۈزۈلمىسنى ئۆزگەرتىپ ، دەرىجە ئارقىلىق باھالاش تۈزۈلمىسنى يولغا قويۇش ، ئۇقۇغۇچىلارنىڭ دەرىجىسىنى : ئەلا ،ياخشى ، لاياقەتلىك ، لاياقەتسىز دەرىجىسى بويىچە بىكىتىش .
يىگىرمە ئىككىنچى ماددا: تەنتەربىيە ساقلىقىنى ساقلاش نىزامىغا ئاساسەن ، ئۇقۇغۇچىلارنى دائىملىق تەنتەبىيە ساقلىقىنى ساقلاش پائالىيەتلىرىگە كۆپلەپ ئۇيۇشتۇرۇش ، ساغلاملىق تەبىيەسىنى كۈچەيتىش ، ئۇقۇغۇچىلارغا قارىتا قەرەللىك ئەمگەك تەربىيەسى ،گۈزەل سەنئەت تەربىيەسى، جەمئىيەت ئەمەلىيتى تەربىيەسى ، دەرىستىن سىرتقى پائالىيەت ، پىسخىك ساغلاملىق تەربىيەسى قاتارلىق پائالىيەتلەرگە ئۇيۇشتۇرۇش.
يىگىرمە ئۈچىنچى ماددا: ئۇقۇتۇش تەۋەلىكىنى باشقۇرۇش خىزمىتىنى چىڭ تۇتۇش ، ئۇقۇتۇش تەۋەلىكى ئارخىپىنى مۇكەممەل تۇرغۇزۇپ ، يۆتكەلگەن ، ئارەم ئېلىۋاتقان ، باشقا  مەكتەپلەردە ۋاقىتلىق ئۇقۇۋاتقان ، تەكرار ئۇقۇغان ئۇقۇغۇچىلارغا قارىتا باشقۇرۇشىنى كۈچەيتىش ، ئوقۇغۇچى قوبۇل قىلىش ، ئوقۇش پۈتتۈرگەن ئۇقۇغۇچىلارنى ئۆتكۈزۈپ بىرىش تۈزۈمىنى ئەستايىدىل ئىجرا قىلىش .
يىگىرمە تۆتىنىچى ماددا: ئۇقۇتۇش ئۈسكۈنلىرى ، ئۇقۇتۇش قۇرال سايمانلىرى ، تەنتەربىيە ، مەدەنىي كۆڭۈل ئېچىش ئەسلىھەلىرى ، كىتاب ماتىرىياللار ، قاتارلىقلارغا بولغان باشقۇرۇشىنى كۈچەيتىش بىلەن بىرگە بۇلارنىڭ رۇلىدىن تولۇق پايدىلىنىش .
تۆتنچى باب : ئارقا سەپ ۋە مالىيە باشقۇرۇش
يىگىرمە بەشنچى ماددا: ئارقا سەپ خىزمىتىنى ئۇقۇ-ئۇقۇتۇش خىزمىتى،تەتقىقات خىزمىتى،ئوقۇتقۇچى -ئۇقۇغۇچىلار ئۈچۈن توغرا مۇلازىمەت قىلدۇرۇش نۇقتىئىينەزىردە چىڭ تۇرۇپ ، تۈرلۈك قائىدە تۈزۈملەرنى تۈزۈپ چىقىپ ، پاك دىيانەتلىك ، ئۇچۇق ئاشكارا بۇلۇشىنى ئىشقا ئاشۇرۇش .
يىگىرمە ئالتنچى ماددا: «ئوتتۇرا –باشلانغۇچ مەكتەپلەرنىڭ مالىيە باشقۇرۇش تۈزۈمى» گە ئاساسەن مالىيە باشقۇرۇشىنى كۈچەيتىش ، ئىقتىسادچان بولۇش ، پىرىنسىپچان بۇلۇشتا چىڭ تۇرۇپ ، خىراجەتنىڭ خام چوت ياخشى پىلانلاپ ، مۇھىم ھالقىلارنى چىڭ تۇتۇپ ، خىراجەتنىڭ ئىشلىتىلىش ئۈنۈمىنى تېخىمۇ يۇقىرى كۈتۈرۈش .
يىگىرمە يەتتنچى ماددا:مەكتەپ قۇرلۇشى ۋە مەكتەپ مۈللىكىنى باشقۇرۇشىنى كۈچەيتىش ، مەكتەپ مۈلىكىنى بۇزۇلۇشى ، خورىشى ، يۇقاپ كىتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ، مەخسۇس تۈزۈم تۈزۈپ باشقۇرۇش ، خەتەرلىك ئۇرۇنلار بايقالسا دەرھال تۈزىتىش ياكى يۇقىرىغا مەلۇم قىلىپ دەل ۋاقتىدا ھەل قىلىش .
يىگىرمە سەككىزىنچى ماددا: مالىيە باشقۇرۇش تۈزۈمىنى مۇكەممەللەشتۈرۈپ ، مالىيە خادىمى چوقۇم مالىيە ئىنتىزامىغا قاتتىق بويسۇنۇش ، كىرىم –چىقىمدا ئاشكارا بولۇش ، ئادىل بولۇش ، خىىراجەت چىقىم قىلىشتا  دىمكۇراتىك باشقۇرۇشىنى يولغا قۇيۇپ ، يۇقىرى دەرىجىلىك ئۇرۇنلارنىڭ نازارىتى ۋە تەكشۈرۈشىنى قوبۇل قىلىش .
بەشنچى باب :مەكتەپ مۇھىتىنى باشقۇرۇش
يىگىرمە توققۇزىنچى ماددا:پۈتكۈل ئوقۇتقۇچى –ئۇقۇغۇچىلار ئىناق –ئىتتىپاق بولۇپ ،بىرنىيەت –بىر مەقسەتتە ئالغا ئىنتىلىدىغان ، مەدەنىي ، ساغلام ، ئىناق بولغان ئادەم تەربىيلەش مۇھىتىنى ھازىرلاش.
ئوتتۇزىنچى ماددا:مەكتەپ ئەمىلىي ئەھۋالىنى چىقىش نوقتىسى قىلىپ ، مەكتەپ قوروسى قۇرلۇشىنىڭ مۇكەممەل تەرەققىيات پىلانىنى تۈزۈپ چىقىپ ، پىلانى بولغان، تەرەققىيات نىشانى بولغان ئاساستا ئاساسىي قۇرلۇش ۋە ئاسراش،باشقۇرۇش خىزمىتىنى مۇۋاپىق ئۇرۇنلاشتۇرۇپ ، مەكتەپنىڭ ئالاھىدىلىكىگە ماس كىلىدىغان باغچا شەكلىدىكى مەدەنىي ئورۇن قۇرۇپ چىقىش .
ئوتتۇزبىرىنچى ماددا: مەكتەپ يىللىقلار بويىچە كۆپ خىل شەكىلدىكى مەكتەپ مەدەنىيەت پائالىيتىنى قانات يايدۇرۇش .
ئوتتۇزئىككىنچى ماددا:پۈتكۈل ئوقۇتقۇچى –ئۇقۇغۇچىلارنىڭ ئەخلاقىي ساپاسىنى يۇقىرى كۈتۈرۈپ ، ئىناق –ئىتتپاقلىشىپ ، جاسارەت بىلەن تەڭ ئالغا ئىلگىرلەيدىغان رۇھىنى يىتىلدۈرۈش .
ئوتتۇزئۈچىنچى ماددا: مەكتەپ قوروسىنى باشقۇرۇشىنى كۈچەيىتىش . مۇكەممەل بولغان تازلىق قىلىش ، تەكشۈرۈش تۈزۈمىنى تۈزۈپ چىقىپ ، تازلىق ئەسلىھەلىرىنى ۋاقتىدا تولۇق سەپلەپ بىرىپ ، ئوقۇغۇچى –ئۇقۇتقۇچىلارغا پاكىز بولغان خىزمەت مۇھىتى ۋە ئۈگۈنۈش مۇھىت يارتىپ بىرىش .
ئوتتۇزتۆتىنچى ماددا:مەكتەپ ئىچىدە مۇتۇرلۇق ياكى مۇتۇرسىز قاتناش ۋاستىللىرىنى ھەيدىمەسلىك ، قاتناش ۋاستىللىرىنى چوقۇم بەلگىلەنگەن ئۇرۇنغا رەتلىك  قويۇش ، سىرتتىن كەلگەن قاتناش ۋاستىللىرىنى مەكتەپ دەرۋازىسى ئالدىدا توختۇتۇش، مەكتەپ ئىچىگە قەتئي ئەكىرمەسلىك .
ئوتتۇزبەشىنچى ماددا:سودىگەرلەر ۋە چوڭ كىچىك سېتىقچىلارنىڭ مەكتەپ ئىچىگە كىرىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش . ھەرقانداق شەخس ۋە ئۇرۇننىڭ مەكتەپ ئىچىگە يايما تىزىشىغا ياكى يايما توختىتىشىغا مەكتەپ ئىچىدە سودا سېتىق بىلەن شۇغۇللىنىشىغا يول قۇيۇلمايدۇ . مەكتەپ ئەتراپىغا ئىلىكتىرونلۇق ئۇيۇنچۇق ، بىليارد ، كىنۇخانا ، تورخانا قاتارلىق مەكتەپنىڭ خىزمىتىگە تەسىر يەتكۈزىدىغان كۆڭۈل ئېچىش سورۇنلىرىنىڭ ئېچىلىشىغا قەتئىي يول قۇيۇلمايدۇ .
ئوتتۇزئالتىنچى ماددا:مەكتەپنىڭ بىخەتەرلىك خىزمىتىگە ھەقىقىي كاپالەتلىك قىلىش ، ئوتتىن ساقلىنىش ، ئوغۇرلۇقتىن ساقلىنىش ، توكتىن ،سۇدىن ، يېمەكلىك قاتالىقلاردىن كەلگەن خەتەردىن ساقلنىش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلەش ، خەتەرلىك ئامىللار ساقلانغاندا ۋاقتىدا بىر تەرەپ قىلىش ، ئوقۇتقۇچى –ئۇقۇغۇچىلارنىڭ بىخەتەرلىكىنى ھەقىقىي كاپالەتكە ئىگە قىلىش .
ئالتنچى باب :ئۇقۇتقۇچىلارنى باشقۇرۇش
ئوتتۇزيەتتىنچى ماددا:مەكتەپتىكى بارلىق ئۇقۇتقۇچىلار «ئۇقۇتقۇچىلار قانۇنى»دا بەلگىلەنگەن ھۇقۇقلىرىدىن بەھرىمەن بولىدۇ. ۋە مەجبۇرىيەتلىرىنى ئادا قىلىدۇ .
ئوتتۇزسەككىزىنىچى ماددا : ئۇقۇتقۇچىلار ئۆزئىختىيارلىقى بىلەن «ئۇقۇتقۇچىلار كەسپى ئەخلاق  ئۆلچىمى»،«ئوقۇتقۇچى –ئىشىچى خىزمەتچىلەر سۆز ھەركىتىكى يەتتىنى قىلماسلىق» قا قاتتىق ئەمەل قىلىشى ، ۋەتەننى قىزغىن سۈيۈشى ، ئۆزىنى مائارىپقا بېغىشلىيالىشى ، قېتىرقىنىپ ئىزدىنىشى ، ئۇقۇغۇچىلارنى قىزغىن سۈيۈشى ، بىلىم بىرىپ ئادەن تەربىيلىشى ، قانۇنى ھىمايە قىلىشى ، ئىتىپاقلىشىپ ئالغا ئىلگىرلىيەلىشى ، گەپ سۆز ، يۈرۈش –تۇرۇش ، كىيىنشتە مەدەنيەتلىك بۇلۇشى ، ئۆز-ئۆزىنى تەربىيلەش ، باشقىلار ئۈچۈن ئۈلگە بۇلالىشى لازىم .
ئوتتۇزتوققۇزىنچى ماددا: ئۇقۇتقۇچىلار مەكتەپ ئىش ئورنى مەسئۇلىيەت تۈزۈمىگە ئاڭلىق بوي سۇنىشى ، ئەستايىدىل دەرس تەييارلاش ، ئەستايىدىل دەرس ئۆتۈش ، ئەستايدىللىق بىلەن دەرس تەكرارلاش . يىل بېشىدا خىزمەت پىلانى بولۇش ، يىل ئاخىرىدا خۇلاسىسى بۇلۇشى ، ئەمەلىي ئۈنۈم يارىتىش .
قىرىقىنچى ماددا : ئۇقۇتقۇچىلار مەسئۇلىيتى تولۇق ئادا قىلىش ، ھەممە بىر نىيەت –بىر مەقسەتتە ئىتتىپاقلىشىپ مەكتەپنىڭ خىزمەتلىرىنى ئالغا سىلجىتىش .
قىرىق بىرىنچى ماددا : مەكتەپ ئۇقۇتقۇچىلارنىڭ قانۇنىي ھوقۇق مەنپەئەتىنى قوغدىشى ، دۆلەت تەمىنلىگەن ھەرخىل سىياىسەت ۋە تەمىناتلاردىن بەھرىمەن بۇلۇشىغا كاپالەتلىك قىلىشى لازىم . مەكتەپنىڭ خىزمەتلىرىگە قارىتا تۆھپىسى ئالاھىدە بولغان ئۇقۇتقۇچىلارغا قارىتا، يۇقىرىغا مەلۇم قىلىپ مۇكاپاتلاش ئېلىپ بېرىش ، ۋە مۇناسىۋەتلىك سىياسەتلەردىن بەھرىمەن قىلىش .
قىرىق ئىككىنچى ماددا : ئۇقۇتقۇچىلار ياخشى بولغان ئۇقۇتقۇچىلار ئەخلاقىنى ھازىرلىشى ، ئاڭلىق ھالدا ئۇقۇغۇچىلارغا ياخشى تەربىيە ئېلىپ بېرىشى ، ئۇقۇغۇچىلارغا تەن جازاسى ياكى شەكلى ئۆزگەرگەن تەن جازاسى بەرمەسلىكى ، ھاقارەتلىمەسلىكى ، كەمسىتمەسلىكى ، قالايمىقان ھەق يىغماسلىقى ، سېلىق سالماسلىقى ، ئۆزى خالىغانچە ھەرخىل ماتېرىيال ۋە نەرسە كىرەكلەرنى ساتماسلىقى ، ئائىلە باشلىقلىرىنىڭ ھەرقانداق سوۋغىتىنى قوبۇل قىلماسلىقى ، ھەقلىق ئائىلە ئۇقۇتقۇچلىقى قىلماسلىقى ، قىمار ئويناش ، شەھۋانىيلىق ، زەھەرلىك چىكىملىك چىكىش ، دىنىي پائالىيەتلەرگە قاتىنىشىش قاتارلىق پائالىيەتلەربىلەن قەتئىي شۇغۇللانماسلىقى لازىم .
قىرىق ئۈچىنىچى ماددا: مەكتەپ دۆلەتنىڭ ئۇقۇتقۇچىلىق سالاھىيتىنى بېكىتىش ۋە ئۇقۇتقۇچىلانىڭ كەسپىي تېخنىك ۋەزىپىسىنى باھالاش تۈزۈمىنىگە قاتتىق بۇيسۇندۇ ۋە ئىجرا قىلىدۇ . ئۇقۇتقۇچىلارنى ئېلھاملاندۇرۇش ، تەربىيەلەش ، تۈركۈملەرگە بۈلۈپ خىزمەتتە تۇرۇپ بىلىم ئاشۇرۇش قاتارلىقلارغا تەشكىللەيدۇ.
قىرىق تۆتىنچى ماددا : ئۇقۇ-ئۇقۇتۇش خىزمەتلىرىدە نەتىجىىسى كۆرنەرلىك بولغان ياكى مەكتەپنىڭ ،شۇ ئۇرۇننىڭ مائارىپ خىزمەتلىرىدە نەتىجىسى ئالاھىدە يۇقىرى بولغان ئۇقۇتقۇچىلارغا قارىتا مۇكاپاتلاش ئېلىپ بارىدۇ.
قىرىق بەشنىچى ماددا:«ئۇقۇتقۇچىلار قانۇنى»،«ئۇقۇتقۇچىلار كەسپىي ئەخلاق ئۆلچىمىگە خىلاپىلق قىلغان ئۇقۇتقۇچىلار« ئۇقۇتقۇچىلار قانۇنى »نىڭ سەككىزىنچى ماددىسىغا ۋە مەكتەپنىڭ «ئۇقۇتقۇچىلارنىڭ ئىش ئۈنۈمنى باھالاش چارىسى»گە ئاساسەن بىرتەرەپ قىلىندۇ . ئېغىر بولسا مۇناسىېۋەتلىك قانۇن ئۇرۇنلىرىغا يوللۇنۇپ بىرتەرەپ قىلىندۇ . ئەگەر مەزكۇر قايىل بولمىسا يۇقىرى دەرىجلىك ئۇرۇنلارغا ئەرز قىلسا بولىدۇ .
يەتتىنچى باب :ئۇقۇغۇچىلارنى باشقۇرۇش
قىرىق ئالتىنچى ماددا:مەكتەپ «ئۇقۇغۇچىلارنى باشقۇرۇش قائىدە-تۈزۈملىرى»گە ئاساسەن ، ئۇقۇغۇچىلارنى ۋەتەننى قىزغىن سۆيىدىغان ، خەلىقىنى سۆيىدىغان ، ئەمگەكنى سۆيىدىغان ، ئىلىم –پەنىنى سۆيىدىغان ، سوتسىيالىزىمىنى سۆيىدىغان ، ئاممىۋېى –پۇقرالار ئەخلاقىغا رېئايە قىلىش تۇيغۇسى، كوللىكتىپچانلق تۇيغۇسى ، ئۆز-ئۆزىنى باشقۇرۇش ۋە ھەق –ناھەقىنى توغرا ئايرىش ئىقتىدارىنى يىتىلدۈرۈشىنى مەقسەت قىلىش .
ئوقۇش ، يېزىش ، ئىپادىلەش ، ھىسابلاش ئاساسىي بىلىم ماھارەتلىرىگە ئىگە قىلىش، بەلگىلەك كۆزىتىش ، پىكىر يۈرگۈزۈش ، ئۆزى قول، سېلىپ مەشغۇلات قىلىش ، ئۆزلىكىدىن ئۈگۈنۈش ئىقتىدارىنى يىتىلدۈرۈش ، ساغلام بەدەن ۋەدەسلەپكى مۇھىتقا ماسلىشىش ئىقتىدارىغا،قىزىقىش دائىرىسى كەڭ بولۇش ، گۈزەللىكىنى سۆيۈش ئىقتىدارىغا ئىگە قىلىش .
قىرىق يەتتىنىچى ماددا: ئۇقۇغۇچىلارغا قانۇندا بەلگىلەنگەن باب –باراۋەر تەربىيەگە ئىگە بولۇش ،تەربىيەلىنىش ھۇقۇقىدىن بەھرىمەن بۇلۇشى ، قانۇندا بەلگىلەنگەن مەجبۇرىيەتلىرى بويىچە تەربىيلىنىشىنى قوبۇل قىلىش مەجبۇرىيىتنى ئادا قىلىش لازىم .
قىرىق سەككىزىنىچى ماددا:نەتىجىسى ياخشى بولغان ئۇقۇغۇچىلار ياكى تۈرلۈك پائالىيەتلەرگە قاتنىشىپ مەكتەپكە شەرەپ كەلتۈرگەن ئۇقۇغۇچىلارغا قارىتا مۇكاپاتلاش ۋە ئېلھاملاندۇرۇش ئېلىپ بېرىش .
قىرىق توققۇزىنچى ماددا : مەكتەپ ئوقۇش يېشىغا تۇشۇپ ئۇقۇشقا كىرگەن ئەمما ئائىلسىنىڭ ئىقتىساىي ئەھۋال قاتارلىق تۈرلۈك سەۋەپلەردىن مەكتەپتە ئوقۇش ئىمكانىيتىگە ئىگە بۇلالمىغان ئۇقۇتقۇچىلارغا قارىتا ، مەكتەپتكى ئوقۇتقۇچى -ئۇقۇغۇچىلارنى سەپەرۋەر قىلىپ ئۆز-ئارا ياردەم قىلىپ ئوقۇش ئىمكانىيتىگە ئىگە قىلىش .
ئەللىكنچى ماددا : ئۇقۇغىلارنىڭ تۆۋەندىكدەك ھۇقۇقلىرى بار :
(1)        باب –باراۋەر تەربىيلىنىش ھۇقۇقى . ئۇقۇغۇچىلار مەكتەپ ياكى ئۇقۇتقۇچىلارنىڭ ئادىل بولمىغان پوزىتسىيەسىگە ئۇچىرسا چوقۇم دەل ۋاقتىدا مۇناسىۋەتلىك ئۇرۇنلارغا ئەرز قىلش ھۇقۇقى بولىدۇ .
(2)        مەكتەپ ۋە ئۇقۇتقۇچىلارنىڭ خىزمىتىنى باھالاش ھۇقۇقى بولىدۇ .
(3)        مەكتەپ ئۇرۇنلاشتۇرغان ھەرخىل پائالىيەتلەرگە قاتنىشىش ۋە مەكتەپتىكى تۈرلۈك ئۇقۇ-ئۇقۇتۇش ئۈسكنلىرنى ئىشلىتىش ، كىتاب ماتىرياللارنى ئوقۇش ھۇقۇقى بولىدۇ .
(4)        ئۈگۈنۈش نەتىجىسى ياكى ئېمتىھان نەتىجىسى قاتارلىقلارنى باھالاشتە چوقۇم ئادىل بولغان باھالاشتىن بەھرىمەن بولىدۇ . ئوقۇش تاماملىغاندىن كېيىن ئوقۇش پۈتتۈرۈش دىپلۇمغا ئېرىشىدۇ .
(5)        سىنىپ كادىرلىرى چوقۇم سىنىپتىكى ئۇقۇغۇچىلار ۋە سىنىپ كوللېكتىپى ئۈچۈن خىزمەت قىلىدۇ .
(6)        تۈرلۈك قانۇن-نىزاملار ۋە مەكتەپ تۈزگەن تۈرلۈك بەلگىلىمىلەردىكى باشقا ھۇقۇقلاردىن بەھرىمەن بولىدۇ .
ئەللىك بىرىنىچى ماددا : ئۇقۇغۇچىلار ئادا قىلىشقا تېگىشلىك مەجبۇرىيەتلەر :
(1)        تۈرلۈك قانۇن نىزاملار ۋە مەكتەپنىڭ تۈرلۈك قائىدە –تۈزۈملىرىگە بويسۇنىشى لازىم .
(2)        ئوقۇتقۇچى –ئۇستازلىرىنى ھۆرمەتلىشى يۇرۇش تۇرۇش گەپ سۆزلەردە مەدەنىي ،ئەخلاقلىق بۇلۇشى ، گۈزەل ئەخلاق يىتىلدۈرۈشى لازىم .
(3)        جاپاغاچىداپ مەشق قىلىش رۇھى بولۇش ، قېترقىنىپ ئۈگۈنۈش ، بەلگىلەنگەن ئۈگۈنۈش ۋەزىپىسىنى تاماملاپ ، بەلگىلىك بىلىم ۋە ئىستىدادقا ئىگە بۇلۇشى لازىم .
(4)        مەدەنىي ئىنتىزامچان بۇلۇشى ، قالايمىقان تۈكۈرمەسلىكى ، ئۆز-ئارا ئىتتىپاق بۇلۇشى ، قەغەز پارچىسىى ۋە ئەخلەتلەرنى قالايمىقان تاشلىماسلىقى ، تاملارغا ، ئۈستەل –ئۇرۇندۇقلارغا قالايمىقان رەسىم سىزماسلىقى ، مەكتەپ ئىچىدە ماتۇرلۇق ماتۇرسىز قاتناش ۋاستىللىرىنى مىنمەسلىكى ۋە ھەيدىمەسلىكى ، مەكتەپنىڭ كۆكەرتىش خىزمىتىگە ماسلىشىپ، گۈل-گىياھ ، دەل دەرەخلەرنى ئاسرىشى ، ئاشلىقىنى قەدىرلىشى ، سەت –گەپ سۆزلەرنى قىلماسلىقى ، خۇراپاتلىققا، دىنغا ئىشەنمەسلكى ، دىنىي پائالىيەتلەرگە قاتناشماسلىقى ، دىنىي تۈس ئالغان كىيىم –كىچەكلەرنى كىيمەسلىكى ، مىللەتلەرئىتتىپاقلىقى ۋە ئۆز-ئارا ئىتتىپاقلىقىنى قىزغىن سۆيۈشى لازىم .
سەككىزىنچى باب :قۇشۇمچە پرىنسىپ
ئەللىك ئىككنىچى ماددا : بۇ نىزامنامە مەكتىپىمزدىكى بارلىق ئىشىچى خىزمەتچىلەرنىڭ ماقۇللقىدىن ئۆتكەندىن كېيىن ، يۇقىرى دەرىجلىك مائارىپ تارماقلىرى تەستىقلىغاندىن كېيىن ئاندىن يولغا قۇيۇلىدۇ .
ئەللىك ئۈچىنچى ماددا :مەكتەپ مۇشۇ نىزامنامىگە ئاساسەن مەكتەپنىڭ تۈرلۈك قائىدە نىزامنامىلىرىنى تۈزۈپ چىقىدۇ ۋە ئىجرا قىلىدۇ . مەكتەپ قائىدە تۈزۈملىرى ۋە بۇ نىزامنامىنىڭ ئۆز-ئارا زىت كېلىپ قالىدىغان ئەھۋاللار كۆرۈلسە مۇشۇ نىزامنامە ئاساس قىلىندۇ .
ئەللىك تۆتىنچى ماددا :تۈرلۈك قانۇن نىزاملاربىلەن بۇ نىزامنامە ئۆز-ئارا زىت كېلىپ قالىدىغان ئەھۋاللار كۆرۈلسە ئاشۇ قانۇن نىزاملار ۋە سىياسەتلەر ئاساس قىلىندۇ .
ئەللىك بەشىنچى ماددا: بۇ نىزامنامىنى چۈشەندۈرۈشكە مەكتەپ مۇدىرى ئىشخانىسى مەسئۇل بولىدۇ . تەستىقلانغان كۈندىن باشلاپ يولغا قۇيۇلىدۇ .