3-يىللىق 2-ماۋسۇم ئىلىم-پەەن دەەرسىنىڭ بىر سائەەتلىك دەەرس لاھىيىسى

xukran

باشلانغۇچ 3-يىللىق 2-ماۋسۇم ئىلىم-پەن دەرسىنىڭ بىر سائەتلىك  دەرىس لاھىيىسى

5-بۆلەك :چۇكۇش ۋە لەيلەش

ياڭيۇ سۇدا چۇكەمدۇ ياكى لەيلەمدۇ
ئۇقۇتۇش نىشانى:
بىلىم ئىقتىدار نىشانى:جىسىملارنىڭ سۇدا چۇكىشى ياكى لەيلىشى جىسىم چىلانغان سۇيۇقلۇق بىلەن مۇناسىۋەتلىك ئىكەنلىگىنى ئىگەنلىتىش.
ئۇسۇل ۋە جەريان نىشانى:كۇزىتىش ،سېلىشتۇرۇش،پەرەزقىلىش ،تەجىربەقىلىپ ئىسپاتلاش،مۇلاھىزە قىلىش ، ئىلھاملاندۇرۇش ئۇسۇللىرى ئارقىلىق ئىچىملىك سۇ بىلەن تۇز سۇيىنىڭ پەرقىنى ئىگەللىتىش.
ھسيات،پۇزۇتسىيە ،قىممەت قارىشى نىشانى :ئۇقۇغۇچىلارغا ياڭيۇنىڭ سۇدا چۇكىشىگە دائىر بىلىملەرنى ئىگەللىتىپ ،ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئۆزىگە ئىشىنىش،تىرىشىپ ئۆگۈنۈپ يېڭىلىق يارىتىش،ئىلىم-پەنگە تايىنىپ،يېزا ئىگىلىكنى تەرەققى قىلدۇرۇش ھىسسىياتى تۇرغۇزىلىدۇ.
مۇھىم نوقتا:جىسىملارنىڭ سۇدا چۈكۈش ۋە لەيلىشى جسىم چىلانغان سۇيۇقلۇق بىلەن مۇناسىۋەتلىك.
قىيىن نوقتا: جىسىملارنىڭ سۇدا چۈكۈش ۋە لەيلىشى سۇيۇقلۇقنىڭ لەيلىتىش كۈچىنىڭ چوڭ-كىچىكلىكى بىلەن مۇناسىۋەتلىك ئىكەنلىكىنى بىلىش.
دەرس تىپى ۋە سائىتى:يېڭى دەرس                      بىر سائەت ئۆتۈلىدۇ.
ئوقۇتۇش ئۇسۇلى: كۇزىتىش ،سېلىشتۇرۇش،پەرەزقىلىش،تەجىربەقىلىپ ئىسپاتلاش،مۇلاھىزە قىلىش،ئىلھاملاندۇرۇش ئۇسۇللىرى قۇللۇنىلىدۇ.
ئۆگۈنۈش شەكلى:ھەمكارلىشىپ ئۆگۈنۈش،تەجىربە قىلىپ ئىزدىنىپ ئۆگۈنۈش.
ئوقۇتۇش ۋاستىسى:داس،ئىسپىرىت چىراق،قوشۇق،ئىستاكان، چۇكا،تارازا، مىنزوركا،ياڭيۇ،ئاش تۇزى،سۇ،كۆپ ۋاستىلىك ئوقۇتۇش ئۈسكۈنىسى
ئوقۇتۇش جەريانى:
1.        يېڭى دەرسكە باشلاپ كىرىش.
(1)ئۆتۈلگەن دەرسلەرنى تەكرارلاش ئېلىپ بېرىلىدۇ.
(2)سېھرىلىك تاياقچە ئارقىلىق تۇخۇم لەيلىتىش ئۇيۇنى كۆرسىتىپ ‹‹نىمە ئۇچۇن تۇخۇم سۇدا لەيلەيدۇ؟ ››دىگەن سۇئال سۇرىلىپ ئوقۇغۇچىلارنىڭ قىزىقىشىنى قۇزغاپ بىزنىڭ بۇگۇن ئوتمەكچى بولغان دەرسىمىز دەل مۇشۇھادىسە بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولغان ‹‹ياڭيۇ سۇدا چۇكەمدۇ ياكى لەيلەمدۇ؟››دىگەن دەرىسنى ئوتىمىز.
2.يېڭى بىلىم ئۇستىدە ئىزدىنىش ۋە ئۆگىنىش
ئوقۇغۇچىلارغا چوڭ-كىچىكلىگى ئوخشاش بولمىغان ئىككى دانە ياڭيونى كورسىتىپ ياڭيۇنىڭ سۇدا چوكىدىغان ياكى لەيلەيدىغانلىقىنى پەرەز قىلىپ بېقىشقا يىتەكلىندۇ.
★ساۋاغداشلار ياڭيۇ سۇدا چۇكەمدۇياكى لەيلەمدۇ؟پەرەزقىلىپ بېقىڭلار.
☻ساۋاغداشلار ئوز پەرەزلىرىنى ئوتتۇرغا قۇيىدۇ.
ئوقۇغۇچىلارنىڭ پەرەزلىرىنىڭ توغرا ياكى خاتلىقىنى ئسپاتلاش ئۇچۇن ئوقۇغۇچىلارغا ئالدىن تەييارلاپ قۇيغان ئىككى داس سۇغا ياڭيۇنى سېلىپ لەيلەش-چۇكۇش ھادىسسىنى كۇزىتىش  ئېلىپ بېرىلىدۇ.كۇزەتكىنىگە ئاساسەن مۇلاھىزە ئېلىپ بېرىلىدۇ.
★ ياڭيۇنىڭ سۇدا چۇكىشى ياكى لەيلىشى ياڭيۇنىڭ چوڭ-كىچىكلىگى ياكى ئېغىر يىنىكلىگى بىلەن مۇناسىۋەتلىك مۇ؟ ئۇنداقتا نىمە بىلەن مۇناسىۋەتلىك ئىكەن؟
☻ئوقۇغۇچىلار ئۇز كۆز قاراشلىرىنى ئوتتۇردا قۇيىدۇ.
ياڭيۇ چىلانغان سۇيۇقلۇق بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولسا  بۇ سۇيۇقلۇق زادى نىمە ؟بۇنى قانداق بىلىمىز ؟ئوقۇغۇچىلارنى بۇ ئككى داستىكى سۇيۇقلۇقنى كۇزىتىپ سېلىشتۇرۇپ بېقىشقا يىتەكلىندۇ.
كۇرۇپ ،تۇتۇپ بىلگىلى بولمىسائۇنداقتا بىز بۇ سۇيۇقلۇقنى پارلاندۇرۇپ كۆرۇپ باقايلى:
ئسپىرىت چىراقتا ھەربىر ئىدىشتىكى سۇيۇقلۇقتىن داتلاشماس قۇشۇققا بىرتامچىدىن ئېلىپ قىزدۇرۇپ قالدۇرغان ئىزنى كۇزۇتىشكە يىتەكلىنىدۇ،
☻ئوقۇغۇچىلار كۇزەتكىنىگە ئاساسەن ياڭيۇ لەيلىگەن سۇيۇقلۇقنىڭ تۇزسۇيى ئىكەنلىگىنى ئوتتۇردا قۇيىدۇ،
ئۇنداقتا تۇزسۇيىدە ياڭيۇ لەيلىسە بىز بۇنى تەجىربە قىلىپ كۆرەيلى:
ئوقۇغۇچىلارغا كېرەگلىك داس،چۇكا،سۇ ،ئاش تۇز،ياڭيۇ قاتارلىق كېرەكلىك ئەسۋاپ ۋە ماتىرياللار تارقىتىپ بېرىپ  مۇستەققىل تەجىربە ئشلەپ كۇرۇشكە يىتەكلىنىدۇ،ھەر بىر گۇرۇپىدىكى ئۇقۇغۇچىلارغا تەجىربە دوكىلات قەزى تارقىتىپ بېرىپ باسقۇچلار بۇيىچە تەجىربە ئشلەپ تەجىربىدە كۆرۇلگەن ھادىسلەرنى خاتىرلەشكە  ئويۇشتۇرۇلىدۇ.
★سۇئال:ياڭيۇ ئادەتتىكى سۇدا لەيلىدىمۇ ياكى تۇز سۇيىدىمۇ؟
★تۇز سۇيىنىڭ لەيلىتىش كۇچى چوڭمۇ ياكى ئىچىملىك سۇنىڭ لەيلىتىش كۇچى چوڭمۇ؟
☻ئوقۇغۇچىلار ئختىيارى ھالدا يەكۇنىنى ئوتتۇردا قۇيىدۇ،
ئوقۇغۇچىلارغ ئېكراندا ئۇنلۇك دېڭىز توغرىسىدا چۇشەنچە بېرىلىدۇ.

ئادەم چۇكۇپ كەتمەيدىغان كۆل- ئۇنلۇك دېڭىز
ئىئوردانىيە بىلەن پەلەستىن ئارىسىدا ئۆلۇك دېڭىز دەپ ئاتىلىدىغان بىر تۇزلۇق كۆل بار. ئۆلۇك دېڭىزنىڭ سۇيى ناھايىتى تۇزلۇق بۇلۇپ تەركىبىدىكى تۇزنىڭ مىقتارى ئادەتتىكى دېڭىزنىڭ سۇيىدىن6-7ھەسسە يۇقىرى.سۇبەك تۇزلۇق  بولغاشقا كول بۇيىدا ئوت-چۆپلەر ناھايىتى ئاز ئۆسىدۇ،سۇدا بېلىقمۇ بولمايدۇ،ئىنتايىن جانسىز كۆرىنىدۇ ،شۇڭا ئۇلۇك دېڭىز دەپ ئاتالغان.بىراق ئۇللۇك دېڭىز ئادەمنى چۆكتۇرۋەتمەيدۇ.ئادەم ئۇلۇك دېڭىزنىڭ سۇيىدە ئەركىن لەيلەپ يۇرەلەيدۇ،ئەگەر خالىسا،سۇيۇزىدە يېتىپ ئارام ئالغاچ كىتاپ ،گېزىت –زورنال ئوقۇسىمۇ بۇلىدۇ.
★ئۇنداقتا پەرەز قىلىپ بېقىڭ :تۇزسۇيى بىلەن ئادەتتىكى سۇنىڭ قايسىسى ئېغىر؟
☻ئوقۇغۇچىلار پەرەزلىرىنى ئوتتۇردا قۇيىدۇ .
پەرەزگە ئاساسەن ئىسپاتلاش ئېلىپ بېرىلىدۇ،يەنى :قوش
پەللىلك تارازىدا تۇزسۇيى بىلەن ئىچىملىك سۇنى مىنزوركىدا تەڭ نىسپەتتە ئۆلچەپ ئېلىپ ئولچىندۇ،ئوقۇغۇچىلار ئۇقۇغۇچىلار كۇزىتىپ تۇزسۇيىنىڭ ئېغىر ئىكەنلىگىنى ئۇتتۇردا قۇيىدۇ.
ئوقۇغۇچىلارغا  كىتاپتىكى كۇرسەتمىلىك رەسىمنى كۇزىتىپ سماپتا لەيلىگەن گىرتېشى  كۆرسىتىلىدۇ ھەم چۇشەنچە بېرىلىدۇ.
يەنى :ئوخشاش ھەجىمدىكى سۇدىنمۇ ئېغىر بولغان سىماپتا مىس پارچىسى لەيلەيدۇ.
2.        يېڭى بىلىمنى مۇستەھكەملەش
بوش ئۇرۇننى تولدۇرۇڭلار
جىسىملارنىڭ سۇدا چۇكۇش ۋەلەيلىشى  جىسىملارنىڭ (         )،(        )بىلەن مۇناسىۋەتلىك بۇلۇپلا قالماي بەلكى جىسىم چىلانغان(    )بىلەنمۇ مۇناسىۋەتلىك،شۇڭىلاشقا ياڭيۇ ساپ سۇدا (     ) ،تۇز سۇيىدە (       ).چۇنكى تۇز سۇيى ساپسۇدىن (                ).
ساۋاغداشلار سىلەر بۇگۇنكى دەرىسنى ئۆگەنگەندىن كېيىن نىمىلەرنى  ھىس قىلدىڭلار؟بۇنىڭدىن كېيىن نىمىلەرنى قىلىپ سىناپ باقماقچى؟
خۇلاسە:ساۋاغداشلار جىسىملارنىڭ سۇدا چۇكۇش ۋە لەيلىشى جىسىملارنىڭ ئېغىر-يىنىكلىگى،چوڭ-كىچىكلگى بىلەن مۇناسىۋەتلىك بۇلۇپلا قالماي بەلكى جىسىم چىلانغان(   سۇيۇقلۇق )بىلەنمۇ مۇناسىۋەتلىك، يەنە جىسىملارنىڭ زىچلىقى بىلەنمۇ مۇناسىۋەتلىك،زىچلىق توغرىسىدىكى بىلىملەرنى سىلەر يۇقىرى يىللىققا چىققاندا ئۆگىنىسلەر.
ساۋاغداشلار بىزنىڭ ئەتراپىمىزدا بۇگۇنكى دەرىسكە ئوخشاش ناھايىتى نۇرغۇن قىزىقارلىق بىلىملەر مەۋجۇت .پەقەت ئەستەيىدىل كۇزىتىپ تەتقىقات ئېلىپ بارغاندىلا ئاندىن  ھەربىر سۇئاللارغا جاۋاپ تاپالايمىز،ئىلىم-پەن ئارقىلىق پەن-تىخنىكىنى تەرەققى قىلدۇرۇپ ئىشلەپچىقىرىش كۇچلىرىنى ئازات قىلغىلى ئاتا-ئانىمىزنى ئېتىز –ئېرىق ئشلىرىدىن ئازات قىلىپ ئۇلارغا بەخىت-سائادەت ئېلىپ كەلگىلى بۇلىدۇ.
تاپشۇرۇق:جىسىملارنىڭ سۇدا لەيلەش چۇكۇش پىرىنسىپىدىن پايدىلىنىپ ئاددى كېمە ياساپ كېلىڭلار.
دوسكا لاھىيسى:
5.بولەك : چۇكۇش ۋە لەيلەش
3.ياڭيۇ سۇدا چۇكەمدۇياكى لەيلەمدۇ؟
ياڭيۇ- ئادەتتىكى سۇدا چۇكىدۇ.
تۇز- سۇيىدە لەيلەيدۇ.


دەرىستىن كېيىنكى قايتا ئويلىنىش:

-       

گۈلزار

بايقاشنىڭ خاسلىقىنى نامايەن قىلىدىغان ياخشى تېما ئېلىپ كېلىپسىز رەھمەت .

بايقاش

xukran ئەپەندىم دەرس تەييارلىقىڭىزغا قاراپلا سىزنىڭ تەجىربىلىك ئىلىم-پەن ئوقۇتقۇچىسى ئىكەنلىكىڭىز بىلىۋالغىلى بۇلىدۇ. ئۆز ئىقتىدارىڭىزنى تېخىمۇ ياخشى جارى قىلدۇرۇپ، ئېلىم-پەن ئوقۇتۇش جەھەتتە بايقاش ئەھلىگە نادىر ماتىرىياللارنى سۇنىشىڭىزنى ئۈمۈد قىلىمەن.
بولسا ماتىرىيالنى ھۆججەت شەكىلدە بەيدۇ توردىسكىغا يوللاپ مۇنبەرگە ئۇلىنىش قىلىش ئۇسۇلى ئارقىلىق تەمىنلىشىڭىزنى ئۈمۈد قىلىمەن.
بەيدۇ تور دىسكىسىنى ئىشلىتىش دەرسلىكى: http://baykax.com/bbs/forum.php?mod=viewthread&tid=10481