ئەخلاق تەربىينى تىل –ئەدەبىيەت دەرسىگە زىچ بىرلەشتۈرۈش ھەققىدە

مۇڭلۇق

قانداق قىلغاندا ئەخلاق تەربىينى تىل –ئەدەبىيەت دەرسىگە زىچ بىرلەشتۇرگەن ئاساستا ئۇنۇملۇك ئېلىپ بارغىلى بولىدۇ ؟

مائارىپ ئسلاھاتىنى چوڭقۇرلاشتۇرۇپ،ساپا مائارىپىنى ئىلگىرى سۈرۈش ئۈچۈن تىل-ئەدەبىيات ئوقۇتۇشنىڭ تەربىيلەنگۈچىلەرگە قارىتا بىلىم بېرىپ ئادەم تەربىيلەشتىن ئىبارەت رولنى تولڭق جارى قىلدۇرۇش لازىم .
تىل-ئەدەبىيات ئوقۇتۇشىىتەلىم-تەربىيە ۋە ئۇقۇتۇش پائالىيەتلىرىمىزنىڭ ئۇلى،كەم بولسا بولمايدىغان مۇھىم تەركىبى قىسمى.
نۆۋەتتە مائارىپىمىزدا نىشانلىق ئوقۇتۇشنى يولغا قۇيۇش،دەرسلىككە بىرلەشتۇرۇپ ،ئەخلاقىي تەربىيە ئېلىپ بېرىش قايتا-قايتا تەكىتلىنىۋاتقان بولسىمۇ،لېكىن قسمەن ئوقۇتقۇچىلاردا نوقۇل ھالدا ئىمتىھان نەتىجسىنى قوغلىشىپ ،مەشىق سوئاللىرنى يادلىتىدىغان ،تېكىستلەردە قانداق ئەخلاقىي تەلىم -تەربىيە مەزمۇنلىرنىڭ بارلىق بىلەن كارى بولمايدىغان ئەھۋالار مەۋجۇت بولۇۋاتىدۇ.
تولۇقسىز ئەدەبىيات دەرىسلىكىدىكى ئىددىيۋى-ئەخلاق تەربىيسى مەزمۇنىنىڭ قاپلاش دائىرسى بىرقەدەر كەڭرى .  تولۇقسىز ئوقۇغۇچىلىرىغا نىسبەتەن ئىيتقاندا ،تۆۋەندىكىدەك مەزمۇنلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ .

بىرىنجى ،تىل-ئەدەبىيات دەرىسلىككە كىرگۈزۇلگەن ھەربىر تېكىستنىڭ مەلۇم تەربىيۋى رولى بار.شۇڭا تىل-ئەدەبىيات دەرىسخانا ئوقۇتۇشى جەريانىدا ھەربىر دەرس مەزمۇنىغا بىرلەشتۇرۇپ،ئوقۇغۇچىلارغا بېردىغان تەربىينى ئەھمىيتىنى ئېنىق تونوتۇپ،ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئەتراپىدىكى تىپىك مىساللار ئارقىلىق دەرىس مەزمۇنىغا بىرلەشتۇرۇپ،ئىدىيۋى-تەربىيە ئېلىپ بېرىش ،شۇ ئاساستا ئوقۇغۇچىلاردا مەلۇم ھېسيات قارشى ۋە قىممەت قارشى تۇغۇزۇش لازىم.
مۇستەھكەم سىياسى ئىتقادنى تىكلەش .21-ئەسىر بولسا دۆلىتىمىزنىڭ جۇڭگۇچە ئالاھىدىلىككە ئىگە سۇتسىيالىزىم قۇرۇش ئىشلىرىنى تىخمۇ زور غەلبىگە ئىرىشتۇرىدىغان ئەسىر .ئوقۇغۇچىلارنىڭ جۇڭگۇچە ئالاھىدىلىككە ئىگە سۇتسىيالىزىمغا بولغان مۇستەھكەم ئىتقادىنى يىتىلدۇرۇش تىل- ئەدەبىيات دەرسىدىكى ئىددىيۋى تەربىينىڭ مۇھىم ۋەزىپىلىرىنىڭ بىرى .
ئىككىنجى ،تىل-ئەدەبىياتنىڭ ئۆزىگە خاس ئالاھىدىلكىدىن،يەنى ئەدەبىياتنىڭ ئېستىتىك زوق بېرىش رولىدىن ئۈنۈملۈك پايدىلنىپ ،ئوقۇغۇچىلارنىڭ بەدىئىي ئوبرازلارغا بولغان ھېسيات جھەتتىكى مايىللىقنى قولغا كەلتۇرۇش،ئىدىيۋې -تەربىينىئېسستىتىك تەربىيە ئىچىگە سېڭدۇرۇۋېتىش كېرەك.يەنى بىر قىسىم ئەسەرلەردە كىشىگە ھەقىقەتەنمۇ غايىۋى كۈچ،ئۈمىد بېغىشلايدىغان تىپىك پېرسوناژلار يارتىلغان بولۇپ،بۇ خىل روھنى ئوقۇغۇچىلارنىڭ روھىغا بىرلەشتۇرۇش لازىم.ئالىجاناپ ئەخلاقى پەزىلەت تاۋلاپ چىقىش .نۆۋەتتە جۇڭگۇچە ئالاھىدىلىككە ئىگە سۇتسىيالىزىم ئىسلىرىنى ئالغا سىجىتىش ئىشلىرى كەڭ ياشلارنىڭ ئۇلۇغۋار ئىنقىلاۋى غايە تىكلىشىگە ، ۋەتەنپەرۋەرلىك ،سوسىيالىزىمىلىق ،كوللىكتىۋىزىملىق ئىددىيسىنى تىكلىشىگە مۇھتاج ،
ئۇچىنجى ،ساغلام بولغان پىسخىك ساپانى يىتىلدۇرۇش . جەمىيتىمىز ئۇچقاندەك تەرەققى قىلۋاتىدۇ ،پەن –تېخنىكا شىددەت بىلەن ئىگىرلەۋاتىدۇ،بىلىم يىڭىلنىش تىز بولىۋاتىدۇ ،كىشلەرنىڭ تۇرمۇش رىتىمىنى تىزلىشپ ، تۇرمۇش ئۇسۇلىنى كۆپ خىللىشىپ ، ئۆزئارا مۇناسىۋەت كۇنسىرى مۇرەككەپلىشىپ كىتىۋاتىدۇ ،بۇ زامانىمىز ياش- ئۆسمۇرلوىرىنىڭ ئادىمىيلىكى ۋە پىسخىكىسىغا مۇھىم تەسىلەرنى بەرمەكتە .شۇڭا تىل –ئەدەبىيات ئوقۇتقۇچىلىرى  ئوقۇغۇچىلارنى ساغلام پىسخىك ھالەتلىك ،ياخشى مىجەزلىك ،كەڭ قورساق ، ھاياتقا كۇلۇپ باقىدىغان قىلىپ تەربىيلەشكە ئەھمىيەت بىرىش لازىم .
يىغىپ ئىيقاندا ، تىل – ئەدەبىيات دەرسىدە ئىددىيۋى تەربىينى ياخشى ئىلىپ بىرىش ،دەرسنىڭ ئۇنۇمدارلىقىنى ئۆستۇرۇپ ،سۇتسىيالىستىك ئاڭغا ئىگە يىڭى ئەۋلاتلارنى تەربىيلەشتە مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە

«مۇڭلۇق»
مەنبە:ئىجادىيەت .

گۈلزار

« ئالىم بولغىچە ، ئادەم بول »  دىگەندەك ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئىمتىھان نەتىجىسىگىلا قاراپ ئۇلارنىڭ ئەخلاقى ساپاسىغا سەل قارىماسلىقى كېرەك . تېمىڭىزدا بۇ  نۇقتىنى ناھايتى روشەن ئىپادىلەپ بېرىپسىز . رەھمەت سىزگە .  مۇنبەرگگ پات - پات كېلىپ نادىر تېمىلارنى يوللىشىڭىزنى ئۈمۈت قىلىمىز . رەھمەت سىزگە

كۆل

ئەدەبىيات ئوقۇتقۇچىلىرىنىڭ مەسئۇلىيىتى ئىنتايىن ئىغىر.بارلىق تىل-ئەدەبىيات ئوقۇتقۇچىلىرى ئۆز زىممىسىدىكى مەسئۇلىيەتنى توغرا تونۇش ئۈچۈن تىرىشچانلىق كۆرسىتىشى لازىم.ئوقۇغۇچىلارغا بىلىم بىرىشتىن بۇرۇن ئالدى بىلەن ئۇلاردا توغرا بولغان ئادىمىيلىك قارىشىنى يېتىلدۈرۈش ئىنتايىن زۆرۈر.