نومۇس ۋە ئىززەت

« مىكرو مۇھاكىمە »

« بۇ ماقالەمنى ئۆتكۈر ئەپەندى ۋاپاتىنىڭ 20 يىللىقىغا بېغىشلايمەن »

 ئا . باغۋەن

 نومۇس تىلغا ئېلىنسا تارىخىمىزدا ئۆتكەن « ئىففەت پىشىۋالىرى » ئاتالغان ئىپارخان ، نۇزۇكۇم قاتارلىق تارىخى شەخىسلەر . ئۆز نۆۋىتىدە يەنە ئەركەكلەردىنمۇ « سادىر پالۋان ، مەمتېلى ئەپەندى ، ئابدۇخالىق ئۇيغۇر ، ئابدۇرېھىم ئۆتكۈر قاتارلىقلار يادىمىزغا تېزلا كېلىدۇ . ئۇلارنىڭ قانداق يىتىشىپ چىققانلىقى ۋە ئۇلاردىن ئۆگىنىش كىشىلەرنىڭ ئەس يادىدىن تولىمۇ يىراق . ئەجەبا ھازىرقى زامان ئەھلىلىرىنىڭ نەزىرىدە نومۇس تۇيغۇسى شۇنچە تولۇقمۇ ؟ ياكى نومۇس تۇيغۇسى ئەسلا يوقمۇ ؟ نۇمۇسچانلىق پەقەت ئاياللار تەبىقىسى ئىچىدە بولۇپ ئەرلەر تەبىقىسىدە نومۇس تۇيغۇسى يوقمۇ ؟ ئىززەت - ھۆرمەت كىشىلەرگە بىر ئابرويدىن بىشارەت بېرىۋاتقان بۈگۈنكى كۈندە كىشىلەر نومۇسىنى تونۇش ئارقىلىق ئىززەت تېپىش كويىدا يۈرمەكتە ، ياخشىلىق كەينىگە يوشۇرۇنغان يامان نىيەت نېمىدىگەن قورقۇنۇچلۇق ھە ! بىر ياخشىلىق كەينىگە يوشۇرۇنغان خالىسلىق ، پىداكارلىق ، ئادالەت ، ئەپۇچانلىق ھەر زاماندا ئىززەت ئېلىپ كېلىدۇ ، ئۆچمەس ئىزلارنى قالدۇرىدۇ . ئەكسىچە بولغاندا ھېچ نام - نىشانسىزلا ، ياكى ئەسكى نام بىلەن ئەۋلادلار شەرىپىگە داغ چۈشۈرىدۇ . مانا بىز ئەجدادلار ئىچىدىن مەلۇم شەخىسلەرنى ئايرىم ئەسلەۋاتىمىز . بۇلارنى قەلبىمىزگە باغلاۋاتقىنى ئۇلارنىڭ قەلبىدە چاقناپ تۇرغان نومۇس تۇيغۇسىدۇر . بىر ئۇيغۇر پەرزەنتى ئۈچۈن ئەجدادلار مىراسى ۋە ئەنئەنىسى ، ئۆرپ - ئادىتىدىن يىراقلىشىش نومۇسدۇر . بىر ئۇيغۇر يىگىتى ئۈچۈن ئۆز جەمئىيىتىنىڭ يېغىسغا قۇلاق سالماسلىق ، ئۆزلۈك قارىشىنىڭ بولماسلىقى ، مىللەت ئىچىدە يامرىغان پارازىتلارنى يوقىتىشقا تىرىشماسلىق ، مىللەت قىزلىرىغا ئىگە بولۇشنىڭ ئورنىغا ئۇلارنى ۋەيران قىلىشقا ئۇرۇنۇش نومۇسدۇر . بىر ئۇيغۇر قىزى ئۈچۈن ، مىللەتنىڭ كېلەچىگى بولغان بىر ئانا ئۈچۈن زۆرۈر بولغان قىزلىق ، ئاياللىق ، ئانىلىق بىلىملىرىنى ئىگەللەپ گۈزەل ئائىلە ، گۈزەل جەمئىيەت قۇرۇشنىڭ بەدىلىگە كۈنلىرىنى ئەھمىيەتسىز ھەتتا گۇناھ بىلەن ئۆتكۈزىشى نۇمۇسدۇر . ئاتا - ئانا ، قەۋم - قېرىنداشلىرىنىڭ ھەققىياتىنى ئادا قىلىش ئورنىغا ئۇلارغا تالاي - تۈرلۈك ئازاپلارنى ئېلىپ كېلىش ، ئۆزىنىڭ قىممىتىنى چۈشۈرۋېتىش نومۇسدۇر . دېمەك نومۇس بىلەن ئىززەت بىر- بىرىگە مۇناسىۋەتلىك بولغان ئىككى ئۇقۇمدۇر . نومۇس تۇيغۇسىدىن خالى ئادەم ئىززەت تاپالماس . ئۆز نۆۋىتىدە ئىززەت تاپقان شەخىس ئۆزىدىكى ئار - نومۇس قارىشىنى تىكلىيەلىگەن ، ھەمدە ھاياتىنى شۇ قاراش بويىچە زىننەتلەشكە تىرىشقان ئادەمدۇر . خالىسلىق ئىززەتنىڭ تۇتۇرىقىدۇر. نىيەتنىڭ توغرا ، خالىس بولىشى ساھىبىغا ئويلىمىغان ئۇتۇقلارنى ئېلىپ كېلىدۇ . ئىززەت تۇيغۇلىرىغا ئىگە شەخىس ئىززەتنى يىراقدىن ئەمەس ئەتراپىدىن ئىزدىسۇن . ئىخلاس قىلسۇن . چوقۇم ئىززەتلىك ھاياتقا ئېرىشىدۇ . ئىززەت ئىزدېسەڭ تاپىسەن بىر كۈن بولسىلا قەلبىڭدە ئىلاھى بىر ئۈن تىكەنلىك گۈللەردىن رەنا ئىزدىگىن ئارمانلاربولمىسۇن ئىس بىلەن تۈتۈن پەقەتلا ھاياتقا قوشقىن تەبەسسۇم ئىزدىگىن توختىماي ھاياتىڭ ئۈچۈن!

 2015.8.13 پەيشەنبە