ئەسسالام، كۇچا [ئۇلانما كۆچۈرۈش]

ئەسسالام، كۇچا

3 s( V0 c+ E* v

( مۇخەممەس )

2 C: M5 B# X7 l* g* j0 j# y

سائادەت ساتتار ئايتۇغ

2 E- k- O- K$ c+ Y, M" s8 o

<<مىڭ يىللىق كۈسەن،يۈز يىللىق كۇچا>>،(ئەدىبلەر نەزىرىدىكى كۇچا)مۇھاكىمە يىغىنىغا بېغىشلايمەن.

& Y4 g8 \" k" t) E- @8 m1 q3 \
2 N! N% i& Q4 y! _6 G* Q
; J9 A; c* i2 ]

$ l: r- V# Z& |& C9 {; r

يۇرتلار ئارا ئىللىق ماكان، دىيارىم كۇچا،

  تۈگىمەيدۇ داستان يازسام  ئىزھارىم كۇچا،

قالغان سەندە بالىلىقىم، ئىزلارىم كۇچا،

       كەلدىم بۈگۈن شۇنچە تاتلىق ھىسلارىم كۇچا،

   ئوخچار دىلدا مەجنۇنتالدەك بىخلارىم كۇچا.

6 _$ a5 f- x4 C

) x" {' Q, {- j. n% y/ M! n0 k) y7 z6 D, ]/ E

  ~* l+ {5 V, q) B; }

باغلىرىڭ شۇنچە ھاۋالىق ئارەمبەخشتۇر،

  تەبىئەت باغرىڭغا سىزغان گۈزەل نەقىشتۇر،

   ئارزۇيۇم شەنىڭگە نەزمە-داستان پۈتۈشتۇر،

      تامچەڭدەك باغرىڭغا بىر رەت سىڭىپ قېنىشتۇر،

زەم-زەم كەبى دىلغا ھوزۇر ماكانىم كۇچا.

% K; K3 o/ ^7 Y" E  A- \4 C& a! c' j( h3 A
$ J4 G* t. T" E
/ S' Q2 t( X9 V0 D1 o6 k

ئاتا-بوۋا، ئەجدادلىرىم ئۆسكەن قوينۇڭغا،

ھالال تەردىن گۈلدەستىلەر ئېسىپ بوينۇڭغا،

جەم بولۇشتۇق بۈگۈن مانا قۇتلۇق تويۇڭغا،

ئامانلىقلار تىلەپ كەلدۇق ئالتون بويۇڭغا،

   يۇرت سۆيگۈسى مىسكىن دىلغا دەرمانىم كۇچا.

6 a  N2 _  E7 ^) y

$ s& R1 K# y3 R% N! R0 S: L: v. B  E, l/ U8 o. a3 |: f3 F; @

' p! ~9 [. p! u  L) k

شەرىپىڭگە جەم بولۇشتۇق ئۇشبۇ بەزمىگە،

     سېنى كۈيلەپ ناخشا-ئۇسۇل چىقتى ئەۋجىگە،

چۆمۈلمەكتە ھەربىر كۆڭۈل باھار پەيزىگە،

   بۇ پۇرسەتتە قايسى شائىر كەلمەس نەزمىگە،

گۈزەللىكىڭ دىلغا ھوزۇر، جاھانىم كۇچا.

; N( c7 J& Y% Z8 D" U3 f! [( R3 n. W  I2 @

* A6 x, I, T$ l* X5 y
% }& p8 C* `' y0 k. S

  قوش دەريالار گويا تىلسىم بارچە ھەيرەتتە ،

بار مەۋلانە مازىرى،ۋاڭ مۇنارى يەنە،      

        قەدىم‹‹كۈسەن كېچىكى››دىن ئۆتۈشكەن ھەممە،

‹‹تېرەك تۈۋى›› ئۆتىڭىدە تارىخلار ئەنە،      

     ‹‹مىڭ ئۆي››لەرنى بەرپا قىلغان پەرھادىم كۇچا.

2 L' }5 [0 `5 w7 n$ C8 p3 Q9 f
& L. L1 [) O% c- O7 A: x/ M+ l0 t; ^+ o; ~! x
: p, t, h8 [" p% P7 B7 z, @

سەندە ئۆتكەن تالاي باتۇر،ئىشچان،قالتىسلار،

       دېھقان، ئىشچى،ھۈنەرۋەن ھەم كۈيچى-ئارتىسلار،

تارىخلارغا پۈتۈلگەنغۇ تالاي قامۇسلار،      

شەرىپىڭدىن كۆككە يەتتى بۈگۈن ئالقىشلار،   

باغرىڭ جەننەت، يايرىغايمىز نىگارىم كۇچا.

5 u$ F7 d3 i# V* ~- E
6 I! B- Q' s2 ^5 K& }# Q

: W. ?+ r% r  F% w. Z! b% A; G+ C+ T( i7 ]5 M  {+ _

   سۈيۈڭ شەربەت، يېرىڭ مۇنبەت، سېھىرلىك دىيار،

    خەلقىڭ ئىشچان، مېھماندوسستۇر مىھىرلىك دىيار،

بىلگەچ سېنى چىن كۆڭلىدىن قەدىرلىك دىيار،

قىز-يىگىتىڭ شۇنچە ئىشچان پەخرلىك دىيار.

كەلدىم باغاش ئەتكىلى جان- جانانىم كۇچا.

+ G3 u" B8 K3 s8 {- `4 h3 v4 ^4 K! s- u0 p3 [

3 J  e7 T0 f& H
: C% J1 c- K& Q/ ^9 W2 [7 A

سايۋا-كىشمىش تىلنى يارار ھەسەلۇ-شەربەت،

  دېھقانلارغا قۇچاق ئاچار مول-ھۇسۇل، ئامەت،

قەد كۆتۈردى رەت-رەت بىنا باغرىڭدا ھەيۋەت،

    يۇرت ئىشقىدىن دىلدا يانار ئوتلۇق مۇھەببەت،

قان-تەر بىلەن باغ بولدۇڭ بوستانىم كۇچا.

% A; Z$ e0 y$ |( i8 q/ t) @6 t

" ]" K+ |! s/ f6 g$ [5 _! ]  m, i8 r$ J/ ]& c" G

/ e4 F& ?0 d+ e/ h8 T. d: J

يەكشەنبىدە زەپ قاينايدۇ ئۇچا بازىرى،

دېھقانلار شاد، لىق بولغاچقا ھوسۇل تاغىرى،

سۆيۈندۈرەر ھەر بىر دىلنى كۇچار ھازىرى،

ھەۋەس بىلەن چۈشەر ساڭا ئەللەر نەزىرى،

كۆز تەگمىسۇن دەيمەن ساڭا غەمخانىم كۇچا.

$ W9 A6 U% i4 j
5 I5 |9 j8 W- V; R& q* y1 I& D" b
4 Y5 U8 Z, m, U4 z4 {  @
2 F& h2 \& _& }2 M

   ياشناپ كەتكىن ئەزىز دىيار كۈنسىرى ئۆرلەپ،

كەلدى مانا ئوغۇل-قىزىڭ يوقلاپ-پەتىلەپ،

    نەزمە قوشتۇق كەلگۈسۈڭگە ئامەت-قۇت تىلەپ،

تىلەكلەردىن گۈلباغ كەبى ياشنىغىن گۈللەپ،

بۇ ھاياتتا سېنى كۈيلەش ئارمانىم كۇچا.     

* v7 M( Y' m/ u4 n- S) }1 G; [4 @5 r) h4 Y# ?! t$ X7 E

2013-6-20

بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   ARKZAT تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2013-7-15 09:41  # g% Z# m" R! C" {
" k. U/ h1 D. y0 X# Q

قەلىمىڭلار كۆپ قىرلىق بولۇپ كېتىپتۇ ئاداش، مۇخەممەس يازغىنىڭلارنى تۇنجى قېتىم كۆرۈپتىمەن. ئەمما بەك ياخشى بىلىندى ماڭا.

يۇرت سۆيگۈسى سىلىنى بۇلبۇلدەك سايرىتىۋېتىپتۇ ، ئاپىرىن !

ئىزلىرىم.بىخلىرىم،ھېسلىرىم ...دىگەنلەرنى  چوقۇم   ‹ئىزلارىم›،‹ھېسلارىم›،‹بىخلارىم› دەپ ئىلىش زۆرۈرمۇ؟

ئانا تۇپراق - مەڭگۈلۈك جەننەت .

سائادەت خانىم ،كۇچارغا ئاتاپ يازغان تاتلىق مەرسىيەلىرىدىن شۇنداق سۈيۈندۈم .ئاللا تاتلىق تىللىرىغا دەرت بەرمىسۇن ،رەھمەت سىىلىگە.

  @5 k+ G9 V; T: I; E
7 v+ O& _4 V1 J6 N: |) N5 ]مەرسىيە ئەمەس مۇخەممەس دەڭ، مۇخەممەس دېيەلمىسىڭىز شېئىر دېسىڭىزمۇ بولىۋېرىدۇ. مەرسىيە دېگەن ۋاپات بولغۇچىغا يېزىلىدىغان بىر خىل لىرىك شېئىر شەكلى. بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   abdurexit eli تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2013-7-18 02:44  % B) k+ V- m- a- R, x+ b
& C: U' e6 K) X9 g/ M% `! m. q1 b. X

8 d1 z8 Q8 j, {5 J3 ?) x* B" Q" W) B1 Q- l: x+ E7 r
ئابدۇرېھىم ئۇستاز دېگەندەك «بىخلىرىم» نى «بىخلارىم»، «ئىزلىرىم» نى «ئىزلارىم» دەپ يېزىش ئىملا قائىدىسىگە خىلاپ. بىراق بەزى سۆزلەرنى قىسمەن ئۆزگەرتىش (سۆز مەنىسى ئۆزگىرىپ كەتمىگەن ئاساستا) كلاسسىكلىرىمىزدىمۇ بولغان. بۇ خىل ئېھتىياج ئارۇز ۋەزىنلىك شېئىرلاردا كۆپرەك ئۇچرايدۇ. بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   abdurexit eli تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2013-7-18 02:45  
# V- _7 ?/ ]$ K& a& G2 w, Z/ W9 n; ?, H

5 f6 x' V$ M' t1 _* n, m4 v0 Uمۇشۇ ھەدەمنىڭ« ئۆسەك سۆز  »دىگەن مۇخەممىسىنى ئوقۇغان چىغىمدىلا  مۇخەممەس ھەققىدە تەلىم ئالاي  دەپ  ئويلىغان ئىدىم . ئەمما  چچ  نومۇرىنى قوشالمىدىم .  بۇ ئايتۇغ ھەدىمىزنىڭ مەن كۆرگەن ئىككىنجى پارچە مۇخەممىسىغۇ دەيمەن .

باغلىرىڭ شۇنچە ھاۋالىق ئارەمبەخشتۇر،
. P+ ~9 W! }2 o3 O, J. D$ R  ?4 z' e" {) s+ v
  تەبىئەت باغرىڭغا سىزغان گۈزەل نەقىشتۇر،, ~. Q' O: v0 F* v; I
  C9 S0 X" X1 W2 M9 G4 t5 d
   ئارزۇيۇم شەنىڭگە نەزمە-داستان پۈتۈشتۇر،
( p: b2 s1 ?$ a  O  Z; A+ J( P
* K+ N( L% I2 {  `; L6 v      تامچەڭدەك باغرىڭغا بىر رەت سىڭىپ قېنىشتۇر،
/ T2 a: F$ V" W& L& y4 s: s, ~9 ~# i# g
زەم-زەم كەبى دىلغا ھوزۇر ماكانىم كۇچا.
& y& I7 z) _' ^- \( N) L$ B& p6 l, n. Y) D
& u. O" B/ u6 V3 H7 T
كۆڭۈلدىكى گەپنى قىلساق بۇنى شېئىر ياكى مۇخەممەسكەن دەپ ئاۋارە بولماي،  ئادەتتىكى سۆزلەر دۆۋىسى ياكى جۈملە يىغمىسى دىگەن تۈزۈككەن. مىسرالارمۇ بىر-بىرىگە باغلاشمىغان، «تەبىئەت باغرىڭغا سىزغان گۈزەل نەقىشتۇر،% b6 A: A9 A- k
» دېگەندەك ئەدىبى تۈسى يوق ھەم مەنتىقىسىز  مىسرالار كىشىنىڭ كۈلكىسىنى كەلتۈرىدىكەن. بۇ مىسرادا نىمە دىمەكچى بولغىيتىكىن. يۇقۇرقى كۇبلىتقا قاراپ باقايلى. دېمەك شېئىر ھاشا سالغاندەك زولاپ يېزىلغان. ئۆتكۈر ئەپەندىمنىڭ مۇخەممەسلىرىنى ئوقۇپ كۆرەيلى

6 L. B. `7 j0 }- x( {& P3 I* i+ v
كىم دەيدۇ ئۇنداق ئەمەس دەيدۇ

داڭگال، ئابدۇرېشىت ئېلىلارنىڭ سەمىمى تەنقىت، تەكلىپ پىكىرلىرى قەلەم ساھىبىغا خاس ياخشى ئىنكاسلار بولۇپتۇ. ، ئىزلار+ىم، ھىسلار+ىم، بىخلار+ىم دېگەن بۇ سۆزنى ئاپتۇر ئېھتىياجىغا ئاساسەن ئىشلەتكەن. بۇنىڭ توغرا خاتاسىنى مۇلاھىزە قىلىشقا بولىدۇ. شېئىرنى  گىراماتىكىغا سالىدىغان بولساق نۇرغۇنلىغان داڭلىق شېئىرلارمۇ شېئىر بولۇپ تۇرالمايدۇ. يۇقۇرىقى شېئىردا ئاپتۇر ئىشلەتكەن يۇقۇرىقى سۆزلەرنىڭ مەنچە خاتاسى يوق. بۇنداق ئەھۋاللار ئۇيغۇر تىلىمىزدا ئۇچراپ تۇرىدۇ، بۇ بۇزۇلغانلىق ئەمەس. مەسىلەن: 2 r: {& s2 ?* C# g
قارا-قارا قۇشلارىم ! k- d. d9 f6 {6 p/ L8 _1 X
ماڭا بىرنى بەرسەڭچۇ؟
2 a/ ?" o& w4 A' L7 @; n1 ]' Fدېگەن بالىلار قوشىقىدىكى «قۇشلارىم» دېگەن سۆزمۇ «قۇشلارىم» دەپ ئېلىنغان. بۇنداق ئەھۋاللار يەنە بولۇشى مۇمكىن. شۇڭا بۇنى ئۇيغۇر تىلىغا قىلىنغان ھاقارەت دەپ پىرىنسىپقا كۆتۈرۈپ ئاپتۇرنى يەر بىلەن يەكسان قىلىش دانالىق بولماس.+ v% S' k9 h, `" b" a5 P

0 ^6 D, d$ [! q8 w4 e' L4 ]: i) Xئەمدى ئابلەت ناماننىڭ ئىنكاسىغا كەلسەك، بۇ كىشى تىلغا ئالغان بۇ بىر كوبلىتتا نۇخسان بارلىقى ھەقىقەتەن راست. ئەمما  بۇ نۇقسانلار ئارقىلىق پۈتۈن شېئىرنى « بۇنى شېئىر ئەمەس، سۆزلەر دۆۋىسى دېيىش كېرەك» دىيىش ئاپتۇرغا ھاقارەت قىلىش بولۇپ ھىساپلىنىدۇ. ناۋادا شۇ بىر كوبلىتقا پىكرى بولسا ئۇنى ئوڭشاش ياكى شېئىرنى يەنىمۇ پىششىقلاش توغرىسىدا تەكلىپلىرىنى قالدۇرسا تامامەن ھەقلىق . ئېنىقكى يۇقارىقى شېئىر ھەرگىزمۇ سۆزلەر دۆۋىسى ئەمەس!
6 R8 p! e+ p7 r4 g+ i6 D بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   ئەركزات تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2013-7-18 21:25  
; H  J" `' J9 I) B- t1 ]' P! Z6 A/ x0 W# o  i) K; P

9 _1 s% w; ?( b' @6 b" ~4 p. F3 L2 _1 _& P
ئاتا-بوۋا، ئەجدادلىرىم ئۆسكەن قوينۇڭغا،4 R+ H. U8 i* j" j7 @1 f6 Y" o
% x9 k9 V  U$ q/ b
ھالال تەردىن گۈلدەستىلەر ئېسىپ بوينۇڭغا،
. n& M/ }9 s, ^4 W1 N# k2 u. U& J7 |5 U$ B8 M
جەم بولۇشتۇق بۈگۈن مانا قۇتلۇق تويۇڭغا،, a3 p0 Z6 c0 j
5 j1 u# b; M0 |
ئامانلىقلار تىلەپ كەلدۇق ئالتون بويۇڭغا،
$ Y5 n' d; L% j( e, F1 W" W' `# q3 e
   يۇرت سۆيگۈسى مىسكىن دىلغا دەرمانىم كۇچا.
! |, w) d! f( ^- l! t, k% J" o7 }4 o; `) k  N1 j% j

6 j; w6 `( f) z- kئەسلى گەپ قىلماي دىگەن. يۇقۇرقى كۇبلىتنىڭ 1-مىسراسىنى باشقا مىسرالارغا باغلاپ بېقىڭا ئەرىكزات ئەپەندى، باغلىيالامسىزكىن؟ "قوينۇڭغا"ئەمەس "قوينۇڭدا" دىگەن سۆز ئىشلىتىلىشى كېرەك ئىدى. بۇنداق جايىغا چۈشمىگەن سۆزلەر شېئىردا تولا ئۇچرايدۇ.& I2 x9 v0 I7 O+ A* n
«شەرىپىڭگە جەم بولۇشتۇق ئۇشبۇ بەزمىگە،»- يۇقۇرقى مىسرادا «شەرىپىڭگە» دىگەن سۆز ئاشۇ مىسرادا جايىغا چۈشكەنمۇ؟
6 b* |) {  V/ a. @, M' P% ^: e+ i: s3 r; G, {3 @4 t/ Z: h
«تارىخلارغا پۈتۈلگەنغۇ تالاي قامۇسلار،»-«تارىخلارغا» ئەمەس «تارىخىڭغا»دەپ ئېلىنىشى كېرەك ئىدى. 4 X, \4 [( d5 i7 c) ]
ياخشىسى شېئىرنى تەپسىلى تەھلىل قىلمايلى، يەنە ئوقۇپ باقارسىز
5 Z; d# Y5 V, ]. o1 X9 l+ B# O' U6 l8 E* y+ J
يەنە بىر گەپ-مەن ئىنكاسىمدا شېئىرنىلا تىلغا ئالدىم، ئاپتورنى پەقەتلا تىلغا ئالمىدىم، شۇڭا "......ئاپتۇرغا ھاقارەت قىلىش بولۇپ ھىساپلىنىدۇ." دىگەندەك گەپلەرنى قىلماڭ.
: T% x/ i! R9 Q$ n0 k
2 v3 p6 _+ J0 G  L5 p9 U4 i) O+ ^$ ?4 _, X$ S2 D4 j# I1 i5 O
بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   ئابلەت نامان تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2013-7-18 22:37  4 j, Q' t2 m0 r! }

+ S" E* {  M, T

ئەدەبىي ئەسەرگە پىكىر-تەكلىپلەرنىڭ چۈشكىنى ۋە بۇ ھەقتە تالاش-تارتىش، مۇنازىرەلەرنىڭ بولغىنى ئەلۋەتتە تولىمۇ ياخشى ئىش! ھەمدە ئۇشبۇ مۇنبەردە تولىمۇ زۆرۈر بولىۋاتقان مەسىلىلەرنىڭ بىرى.( C9 y) Y( x5 ~% O9 `
تەكلىپ بەرگۈچى يەڭنى تۈرۈپلا تومتاق گەپ قىلماي يازمىغا سەمىمىيلىك بىلەن،ئەتراپلىق پىكىر يۈرگۈزۈپ،تەكلىپ بېرەلىسە ئاندىن ئاپتورغا پايدىسى تەگكەن بولىدۇ.
. \  Q3 k9 p- A5 E/ H5 y5 Jئابلەت نامان(ئاكا ياكى ئىنى) ئىنكاسىڭىزدىن راستىنلا بىرەر شەخسى ئاداۋەت ئۈچۈن يالغان ئىسىمدا كىرگەن كۆرەلمەس ئايالدەك قىتىغۇرلۇق چىقىپ تۇرىدىكەن. باشقىلارنىڭ كۆكاتلىرىنى ئوخشىماپتۇ دېگەن كىشى ئەلۋەتتە ئۆزىنىڭ ھوسۇلىنىمۇ نامايەن قىلىش ئارقىلىق باشقىلارغا يىتەكچىلىك قىلىشى كېرەك. ھويلىڭىزغا كىرىپ شۇنچە ئىزدىسەممۇ مۇنبەرگە قىتىغۇر ئىنكاستىن باشقا بىرەر‹‹ھوسۇللۇق تېما››يوللاپ باقماپسىز. ‹‹ئەلۋەتتە مەن قۇسۇر تېپىش ئۈچۈن ئەمەس،باشقىلارغا شۇنچە ۋەزخانلىق قىلالىغان ئۇستازنىڭ ئەسەرلىرىدىن ھوزۇر ۋە ئۈلگە ئېلىشنى نىيەت قىلىپ ئىزدىدىم››5 l: @5 r( n* u9 B0 b. O0 _9 E$ g
مەن نۇقۇل بۇ تېمىدىكى ئىنكاسىڭىزنىلا كۆزدە تۇتمىدىم.‹‹سىزنىڭ قىتىغۇر ئىنكاسلىرىڭىز ھەر-بىر تېمىدا دىگۈدەك ئۇچراۋاتىدۇ››.
) {! G5 N# E, ]* {ئەلۋەتتە بۇ مۇخەممەستە بەزى نۇقسانلار بولۇشى مۇمكىن‹‹مەنغۇ بايقىيالمىدىم››. لېكىن بۇنىڭلىق بىلەن بۇ شېئىرنى پۈتۈنلەي مەغلۇپ بولدى دېيىشكە بولمايدىغاندەك قىلىدۇ.. W5 W3 Z% ]) c4 i$ n. M) }
شۇڭلاشقا باشقىلارغا سەمىمىيلىك بىلەن ھەقىقى كۆڭۈل بۆلۈپ‹‹يول كۆرسىتىمەن››دەيدىكەنمىز، يانپاش يېتىۋېلىپ ۋاقىرىماي،پىكىرنى ئىسپاتى بىلەن، سىڭگۈدەك قىلايلى.مۇنبەرنىڭ ئىنكاس يېزىش كۆزنىكى ئەسلىدىنمۇ مۇنازىرە ۋە ئوبزورلار يېزىلىشقا تىگىشلىك كۆزنەك!