مىنىڭمۇ بىر تەكلىپ بەرگۈم كېلىۋاتىدۇ

مەن يازغۇچىلار مۇنبىرىگە ئەزا بولغىلى ئانچە ئۇزۇن بولمىغان ئادەتتىكى بىر ئەزامەن . ئەدىبى ئىجادىيەت سەھىپىلىرىدە نامىممۇ چىقمىغان ، پەقەت يازغۇچى ،شائىرلىرىمىزنىڭ ئېسىل ئەسەرلىرىدىن زوق ئېلىپ ، يېزىقچىلىققا بولغان ئوتتەك ئىنتىلىش ۋە ئىشتىياقىمنى بېسىپ كېلىۋاتقان بىر ھەۋىسكارمەن . گەرچە يېڭى ئەزا بولساممۇ ، مۇنبەردىكى باشقا ئەزالاردەك لېرىك مىسىرالار ۋە نادىر ئەسەرلەرنى يوللاپ ، مۇنبەر ئۈچۈن تۆھپە كۆرسەتمىگەن بولساممۇ بۇ مۇنبەرنى ۋە تېمىلارنى كۈزىتىش ئارقىلىق شۇنى ئويلاپ قالدىم :
   يازغۇچىلار مۇنبىرى ئىسمى -جىسمىغا لايىق يازغۇچى شائىرلار ۋە ھەۋەسكارلار توپلاشقان مۇنبەر . شۇنداق تۇرۇقلۇق مۇنبەرگە يوللانغان تېمىلار ئانچە ئاۋات ئەمەس . چۈشكەن ئىنكاسلارمۇ شۇنداق ئاز دىيەرلىك .( ناھايتى ئاز ساندىكى تېمىلارنى ھېساپقا ئالمىغاندا ) . ئۇنىڭ ئۈستىگە ئىنكاسلارنىڭ كۆپىرەكلىرى « ناھايتى ياخشى يېزىپسىز ، ئىجادىيىتىڭىزگە ئۇتۇق تىلەيمەن » دىگەندەك ناھايتى ئاددى جۈمىللەر بىلەنلا چەكلەنگەن .نىمىشقا قەلىمى پىشقان ، گەپ -سۆزگە باي ئەزالار يىغىلغان مۇشۇنداق سورۇندىكى ئەسەرلەرگە قارىتا مۇنازىرە قىلىش ،  ئەسەر مەزمۇنى ، يېزىلىش شەكلى ۋە باشقا جەھەتتىكى   ئارتۇقچىلىقى نەدە ، كەمچىلىكى قايسى  دىگەنلەرنى كۆرسىتىپ بېرىش قاتارلىق پائالىيەتلەر يوق ؟ بۇ مۇنبەرگە ئەڭ كۆپ تېما يوللىنىدىغان شىئېريەت سەھىپىسىدىمۇ مۇشائىرە قىلىدىغان ئىشلار  پەقەتلا يوق ئىكەن . مىنىڭچە بولغاندا ، مۇنبەر كەيپىياتىنى ۋە ئەزالارنىڭ قىزغىنلىقىنى تېخىمۇ يۇقىرى كۆتۈرۈش ئۈچۈن ،ئۆزىمىزدە بار ئارتۇقچىلىقلارنى ياخشى جارى قىلدۇرساق ، ئەدىبىيات ساھەسىگە يېڭىدىن قەدەم قويۇپ ، تىنەپ تەمتىرەپ قېلىۋاتقانلارغا ئازىراق بولسىمۇ يول ئېچىپ بېرىلسە دىگەن ئۈمىدتەمەن .
مۇنبەردىكى كونا يېڭى ئەزالارنىڭ بۇ تەكلىپىمنى ئويلىنىپ كۆرۈشىنى ، پىكىر بېرىشىنى ئۈمىد قىلىمەن . بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   شېرىن1 تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2013-3-3 18:49  

مەنمۇ بەك ھەيران. جۈرئىتىڭىزگە بارىكاللا! پىكرىڭىز ئۇرۇنلۇق. قوللايمەن. زادى نېمىشقا سىز دېگەندەك قىلمايدىغاندىمىز، توۋا...

ئىنكاس يىزىلمايدۇ ئەمەس يىزىلىدۇ، پۈچەك ئەمەس تازا ئىنكاسلارمۇ كۆپ ئۇچرايدۇ، ئەمما مۇنبەردە ئاغمىچىلىق خاھىشى بەك كۈچلۈكدەك ھېس قىلدىم.  دىمەكچى بەزىدە ھەممەيلەن تەڭلا بىر تېمىغا گۈركىرەپ كىرىمىز، بەزى ۋاقىتلاردا مەلۇم بىر ياخشى تېمىلارغىمۇ ،ئىنكاسنى قويۇپ تۇرىلى ، كۆرۈلۈشىمۇ كىشىنى ھەيران قالدۇرىدۇ.
شەخسى كۆز قارىشىم، ھىچقانداق بىرىگە ياكى توپقا  نىسبەتەن غەيرىي مەقسەت مۇددىئا يوشۇرۇلمىغان،  ئىجتىمائي ياكى سىياسى غەرەزىم يوق.

ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ئامانمۇسىز مەلىكەم ؟

ۋە ئەلەيكۇم ئەسسالام . سىزنى ئۇچىرتىپ قالغىنىمدىن  ناھايتى خۇشالمەن !

دىگەندەك بەزى ئەسرلەرگە بىرىلىۋاتقان ئىنكاسلار بەكمۇ يۈزەكە ، ئاددىلا -ياخشى چىقىپتۇ -بىلەنلا چەكلىنىپ ،زادى قانداق ياخشى؟.... .مەزمۇنى بىلەن ئەھمىيىتى نەدە؟... .ياخشى چىقمىغان بولسا ئەسەرنىڭ كەمچىللىگى قەيەردە؟... دىگەندەك ئىنكاسلار بولمايۋاتىدۇ. بىز ئۇيغۇر مىللىتى كۆڭۈلچەك بولغانلىغىمىز ئۈچۈنمىكىن يۈز تۇرانە بىرسىنىڭ ئەيىپىنى دىيەلمەيمىز. لىكىن ئارقىدىن تىللاپ سېسىتىۋىتىشكە بەكمۇ ئۇستا بولمىسا بىز.  شۇنىڭ بىلەن بىرگە مۇنەۋۋەر كىشىلەرنى ، ياخشى ئىش ، ياخشى ئەسەرلەرنى قەدىرلەپ ، ئۇلۇغلىمايمىز(ئىلغار ئىددىيىلىك  كىشىلەر بۇنىڭ سىرتىدا). مۇنبەر ئۆزئارا ياردەمدە بولىدىغان سورۇن بولغانلىغى ئۈچۈن ھەممەيلەن ئورتاق تىرىشىپ باقساق دەپ ئويلاپ قالدىم.

بۇ ياخشى تەكلىپ بوپتۇ. ئەمەلىيەتتە بىز باشقۇرغۇچىلار بەزىدە ئاشۇ بىر - ئىككى ئېغىزلىق «ياخشى يېزىپسىز»، «ھارماڭ» دېگەندەك پۈچەك ساپاسىز ئىنكاسلارنى ئۆچۈرۈپ تۇرىۋاتىمىز. ئەمما بەزى تورداشلار مەخسۇس شۇنداق ئىنكاس يېزىشنى «ھۈنەر» قىلىۋاپتۇ. ئۆچۈرۈپمۇ تۈگىتىپ ئۈلگىرەلمەيۋاتىمىز.
مەسىلىنى تۈپتىن يوقىتىش ئۈچۈن شۇنداق ئەزالارنى چەكلەپ، قوغلاشنىڭ تېخى ئورنى يوق ئىكەن.
شۇڭا مۇنبەرداشلارنىڭ تېمىلارغا ئاكىتىپ قاتنىشىشىنى، شۇنداقلا ئاشۇنداق خوشامەت قىلمىسا كۆڭلى خۇش بولمايدىغان، ئادەتلىنىپ قالغان ئىنكاسچىلارغا تەنقىد پوزىتسىيەسىدە بولىشىنى ئۈمىد قىلىمەن.
ئەلۋەتتە بىز تور باشقۇرغۇچىلارمۇ ئاكىتىپ تېما تەشكىللەشكە، قېزغىن مۇنازىرىلەرگە يول ئېچىشقا تىرىشىمىز.

مېنىڭ ھېس قىلغىنىم :
نامى چىققان ،تونۇش-بىلىشلەرنىڭ تېمىلىرىغىلا ئىنكاس يازىدىغانلار جىقراق. يېڭىلارنى يېتەكلەشكە ۋاقتى يەتمەمدۇ-يا؟
مەن بۇ مۇنبەرنىڭ بىر ئەدەبىيات دەرسخانىسى بولۇپ قېلىشىنى ئۈمىد قىلىمەن.
سىز بىزنى تونۇمىغان بىلەن بەلكىم بىز سىزنى تونۇشىمىز،مەلۇم ئەسەرلىرىڭىز ئۈچۈن چاۋاك چېلىپ ھۇزۇر ئالغان بولىشىمىز مۇمكىن،شۇڭا ھەۋەسكارلارغىمۇ نەزەر سېلىپ قويۇڭ.

   
   باھانى تەپسىلى ياز سىمۇ ھامان قۇسۇر تاپىدىغانلار چىقىدۇ .  ماختىسا «گۇپپاڭچى» ، تەنقىتلىسە«كۆرەلمەس »دەپ.  مىنڭچە ،مۇنبەرنىڭ  ئىلمىي باھانى ھەزىم قىلىپ كىتەلىشىگە يەنە بىر مەزگىل ۋاقىت كىتىشى مۈمكىن . لىكىن مەن بىر ئىشقا ھەيران، نىمە ئۈچۈن بىز   بىر ئېغىزمۇ ئىنكاس يازمايدىغان ئەشۇ نەچچە مىڭ ئەزا بىلەن كارىمىز يوق ، قىسقا بولسىمۇ بىر نەچچە ئېغىز ئىنكاس يېزىپ كىلىۋاتقان ئازغىنا ئادەمگىلا تىكىلىپ تۇرۇۋالىمىز ؟ بىزدە ئىنكاس شۇنچە كۆپ مۇ؟ ئىرىنمەي ئىنكاس يېزېۋاتقانلار قانچىلىك ؟ كۈندە بۇ مۇنبەرنى نەچچە مىڭ ئادەم زىيارەت قىلىدۇ ، لىكىن يېزىلغان ئىنكاسلار  100 گىمۇ يەتمەيدۇ. يەنە ئىنكاسچىلارنى ئۇزۇن يازماي قىسقا يازدىڭ، تەنقىتلىمەي ، ماختىنىڭ دەپ ئاغرىنساق، تىمىلار ئاۋاتلىشىپ قالارمۇ.شۇڭا باشقىلارنى قىسقا يازدىڭ، ماختاپ يازدىڭ دەپ ،  يۇرگىچە ئۆزىمىز يازىلى ئۈلگە بولۇپ. ئاندىن باشقىلارمۇ يازىدۇ ، مۇنداق ئىش كەن دەپ. ئىنكاسنى قىسقا يازغانلار يەنىلا ھېچ نىمە يازماي، يۈزىنى پولا دەك قىلىپ ئولتارغانلاردىن ياخشى . بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   ئوسمانجان زۇنۇن تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2013-3-4 22:22  

ئىنى-سىڭىللىرىم،شۇنداق ياخشى تەكلىپ-پىكىرلەرنى بېرىپسىلەر.ئىلگىرى بۇ مۇنبەر شۇنداق قىزغىن،قاينام-تاشقىنلىققا تولغان ،ئىنكاسلارمۇ شۇنداق جىق ئىدى.كەسكىن،ئۇزۇندىن -ئۇزۇنغا مۇنازىرىلەرمۇ بولغان.بولۇپمۇ ھەۋەسكارلارنىڭ ئەسەرلىرىگە قەلىمى پىشقان يازغۇچى-شائىرلار ئەتراپلىق مۇلاھىزە قىلىپ پىكىر بېرەتتى.شۇ چاغلاردا ئاز بىر قىسىم ھەۋەسكارلار قىزىققان بولغاچقىمۇ ئەسىرىگە پىكىر بەرگەن پىشقەدەملەرگە شۇنداق ئەدەبسىزلىك قىلاتتى.ھەتتا،شەخسىي تۇرمۇشىنى چىشلەپ تارتىپ كۆڭلىگە ئازار بېرەتتى...
بەلكىم ئىنكاسلارنىڭ سۇس بولىشى بۇ سەۋەبتىن ئەمەستۇ.بۇ تېمىنى كۆرۈپ شۇ چاغلار ئېسىمگە كېلىپ مۇنداقلا دېگۈم كەلدى.
«مۇسۇلماندارچىلىقتا ئاستا-ئاستا»دەپتىكەن كونىلار.ئاستا-ئاستا ئەسلىگە كېلىپ قالار.ھەممىمىز تىرىشايلى.

سەۋەبى: بىرىنچىدىن تۇرمۇش رېتىمى تېزلەشتى، ئىش بىزنى ئالدىغا سېلىۋالدى، نۇرغۇن ئىشلارنى ئويلايمىزيۇ، ۋاقىت چىقىرالمايمىز.
ئىككىنچىدىن، بىز  ئازراق ھۇرۇنلىشىپ قالدۇق، شۇنىڭدەك <<ئەتە توپان بالاسى بولغۇدەك، يەتتە بال يەر تەۋرەپ سىچۇەندىكىدىنمۇ ئېغىر خەتەر يۈز بەرگۈدەك، بۇ دىيارنى يەنە بىر قېتىم قۇم باسقۇدەك>> دېگەندەك شۇم خەۋەرنى ئاڭلىساقمۇ ئانچە پەرۋا قىلماس بوپ قالدۇق.
ئۈچنچىدىن، بىز ئۆزىمىزگە مەپتۇن بوپ كېتىۋاتىمىز، شۇ تۈپەيلى شەخسىيەتچىلىك باش كۆتۈردى. ھەرقاچان ئۆزىمىزنى بەكرەك ئويلايمىز، بىزدىكى راستچىللىق، سەمىمىيلىك سۇسلاپ كەتتى.
تۆتىنچىدىن، ئەسەرنىڭ ۋەزنىنى، سالمىقىنى، ئىلمىيلىكىنى ئانچە ئايرىيالمايۋاتىمىز. شۇنچە ئەجىر قىلىپ يازغان ئەسەرنىڭ كۆرۈلۈش سانى 100 گە، ئىنكاس 4-5 كىمۇ يەتمىسە، ئادەمنىڭ يەنە داۋاملىق ياخشى ئەسەرنى يوللاشتىن رايى يانىدىغان گەپ.
بەشىنچىدىن، بۇ مۇنبەردە گۇپپاڭچىلىق، گوروھۋازلىق خاھىشى خېلىلا ئېغىر.
ئالتىنچىدىن.....
يەتتىنچىدىن....
يەنە نۇرغۇن سەۋەپ كۆرسىتىش مۇمكىن، بولدىلا، بۇنى دېگەننىڭ نىمە پايدىسى.

بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   مۆلجەرى تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2013-3-4 22:11  

مىنىڭچە سۆزنى توغرا ئىشلىتىپ ئانچە مۇنچە تەنقىدى تەكلىپ-پىكىر بەرگەننىڭ زىينى يوق،ھەرقانداق ئەسەرنىڭ ئۆزىگە چۇشلۇق يېڭىچە ئۇسلۇبى ۋە ئالغا سۇرۇلگەن ئىلغار ئىددىيلىرى بولىدۇ،شۇنىڭدەك ئىملا ۋە مەزمۇنلاردا بەزى پۇچەكلىكتىنمۇ ساقلانغىلى بولمايدۇ،شۇڭا بەزى ئەسەرلەرگە ئىجابى باھالارنى بىرىپ ئىلھام بەرگەندىن سىرىت قولىمىزدىن كەلسە تۇزۇتۇپ يللاپ قويساق ئۆز-ئارا ياردەم بەرگەن ۋە مەدەت بەرگەن بولىدىكەنمىز،مەسىلەن مەن ئۆتكەندە« ئىشىق غەزەللىرى»ناملىق غەزەللىرىمنى يوللىغان ئىدىم،بىر پىشقەدەم ئەزايىمىز بەزەن يەرلىرىنى تۇزۇتۇپ،بەزى كەم جايلىرىنى تولۇقلاپ قۇيۇپتۇ ئوقۇپ باقسام مەن ئويلىغاندىنمۇ نەچچە ھەسسە ياخشى بۇلۇپ كىتىپتۇ،ئىچىمدە شۇنداق خۇشال بولدۇم شۇنداقلا ناھايىتى ئىلھاملاندىم،شۇڭا قولىمىزدىن كەلسە ياردەملەرنى ئايىمايلى،باشقىلارنىڭ تەكلىپ-پىكىرلىرىنى كەمتەرلىك بىلەن قوبۇل قىلايلى!ئىتتىپاقلىق بىزدىن باشلانسۇن،قەلەمكەشلەر،ئەدىبلەر دىگەن بىر مىللەتكە يول باشلايدىغان ئاۋانگاراتلاردۇر!

مەن ياخشى ئىنكاسلارنى يېزىشقا تىرىشىمەن !

كېچىىپ كۆرگەن بولساممۇ ،شېرىن ئىسىملىك توردىشىمىزنىڭ بۇ تەكلىپىنىپ تولىمۇ ئورۇنلۇق ئىكەنلىكىنى ھېس قىلدىم. لېكىن يەنىلا بۇ تېمىمۇ ئارقا بەتتە تۇرۇپ قالغىلى تۇرۇپتۇ. بولسا مۆلجەرىكام دېگەندەك بىرقىسىم سەۋەپلەرنى ھەممىمىز ئۆزىمىزدىن ئىزدەپ ئامال بار تۈزىىشكە، بولۇپمۇ مۇنبەرنىڭ تەرققىياتىغا لۈچ قوشساقمىكىن دەيمەن. ئادەم دېگەن تەنقىدلىگەنگە ئۆلمەيدۇ، بەلكىم مۇنبەردە بارغانسىرى ئۆز ئىسمى بىلەن تىزىملىتىش ،ئەسەر ئەۋەتىش تۈزۈمى يولغا قويۇلغانسىرى بۇنىڭدىن ئىلگىركىدىنمۇ بەكرەك، ئەزىزلەر ئىنكاس يازغاندا شۇنداق ئاۋايلايدىغان ، بەكلا كۆڭۈل ئايايدىغان ئىشلاپ يۈز بېرىپ كېتىۋاتىدۇ.
باشقۇرغۇچى رەشىد مۇ پۈچەك ئىنكاسلارنىڭ گېپىنى قىلىپ قالدى. لېكىن مۇنبەردىكىلەرنىڭ قەلەم قۇۋۋىتى ئوخشىمايدۇ، بىر ھەۋەسكار ئوتتەك قىززىقىشى بىلەن مۇنبەرگە تىزىملاتتى ، ئەسەرلەرنى ئوقۇدى ،لېكىن شۇ يازغۇچى ،شائىرلىرىمىزنىڭ (داڭلىقلىرىمىزنىڭ) ئەسىرىگە باھا بېرىشكە قەلىمىي ئاجىزلىق قىلىپ قالدى ، شۇڭا ئۇ پەقەتلا يۇقاردا ئېيتىلغان ( تېمىڭىزغا رەھمەت، قەلەمىڭىزگە بەرىكەت تىلەيمەن ....) دېگەنلەرنىلا دېيەلىدى. لېكىن ئۇمۇ چوقۇم بارا-بارا بىزنىڭ پىشقەدەملىرىمىزنىڭ يېتەكلىشى ، مۇنبەردە بەرگەن تەنقىد-تەربىيەلىرى ئارقىلىق يېتىشىپ ،سىلەر كۈتكەندەك ئىنكاسلارنى يازالايدىغان بولىدۇ . لېكىن قېنى شۇ بىزگە ،ھەۋەسكارلارغا كۆيۈنۈپ، ئۇلارنىڭ بولمىغان يەرلىرىنى كۆرسىتىپ بىزگە ئەينەك ، ماياك ،ئۇستاز بولىدىغان پېشقەدەملىرىمىز؟   يوق دېسەك مۈشۈك بولۇپ قالىمىز. بار ، لېكىن يۇقىرىدا تورداشلىرىمىزدا ئىنكاسلىرىدا يازغاندەك شۇنچە ئەجىر قىلىپ ئۆزى يازغان ياكى باشقا تىللاردىن مىڭ بىر جاپادا تەرجىمە قىلىپ يوللىغان ئەسەرلەرگە بېرىلگەن ئىنكاسلار بەكلا ئاز ياكى يوق دېيەرلىك.
  بولسا بىز ھەۋەسكارلارنىڭ ئۈمىد ، پېشقەدەم ئۇستاز يازغۇچى ،شائىرلىرىمىز قىممەتلىك ۋاقىت ئىچىدىن ۋاقىت چىقىرىپ،بىزگە يېقىندىن ياردەم بەرسە ،قوللىسا (ئەلۋەتتە ئىككىلىك تەنقىدىي ئىنكاسلىرى ئارقىلىق)  خۇددىي مۇشۇ مۇنبەردىكى تەخەللۇسىنى ئۆز ئىسىم- فامىلىسىگە ئۆزگەرتىش ئىشى ناھايىتى ئوڭۇشلۇق ھەمدە ئاكتىپلىق ئېلىپ بېرىلغاندەك ياخشى بولاتتى دەپ ئويلايمەن.