قارلىق ئويۇنى ۋە ‹‹ قارلىقنامە ›› ھەققىدە : ئابدۇخېلىل مىرخېلىل [ئۇلانما كۆچۈرۈش]

قارلىق ئويۇنى ۋە ‹‹ قارلىقنامە ›› ھەققىدە

ئابدۇخېلىل مىرخېلىل ( توققۇزتارا ناھىيە دۆڭمەھەللە يېزا مويۇنگۈزەر مەكتەپ )

گەپنىڭ ئېنىقىنى ئېيتقاندا ، ئۇزاق مۇددەتلىك تارىخىي تەرەقىيات جەريانىنىدا  تالاي ئىسسىق – سوغۇقلارنى بېشىدىن ئۆتكۈزۈپ ، رىئاللىقنىڭ رەھىمسىز سىناقلىرىغا توغرا ۋە ئىلمىي مۇئامىلە قىلىپ ، مەۋجۇتلۇق ئالىمىدىكى يىگانە نادىرلىقى بىلەن  ئۆزىنى نامايەن قىلىپ كېلىۋاتقان ئەمگەكچان ، باتۇر ، ئەقىل – پاراسەتلىك ئۇيغۇر خەلقى ئۆزىنىڭ ھايات مۇساپىسىدە ئەل قەلبىنى لال قىلغۇدەك مەدەنىيەت تىندۇرمىلىرىنى جۇغلاپ ، تەرەققى قىلدۇرۇپ ، ئۇنى ئۆزىنى مۇكەممەللەشتۈرۈشنىڭ ۋە مىللەت ساپاسىنى يۇقۇرى كۆتۈرۈشنىڭ مەنىۋى قىبلىگاھى قىلىپ كەلگەن .
  ئەنە شۇ مەدەنىيەت تىندۇرمىلىرىنىڭ بىرى ، قەدىمدىن تارتىپ تا ھازىرغىچە داۋاملىشىپ ، خەلقىمىز مەنىۋى ھاياتىنىڭ بېيىتقۇچىسى سۈپىتىدە ئۆز سۈلكەت – سۈپىتىنى جۇلالاندۇرۇپ كېلىۋاتقان ‹‹ قارلىق ئويۇنى›› دۇر .
بىزگە مەلۇمكى ،‹‹ قارلىق ئويۇنى ›› ئۇيغۇرلارنىڭ ئەئەنىۋى كۆڭۈل ئېچىش ئويۇنلىرىنىڭ بىرى بولۇپ ، بۇ ئويۇن ھەر يىلى تۇنجى قار ياققاندا ئوينىلىدۇ . خەلقىمىز ئەزەلدىن قارنى ‹‹ خۇدانىڭ رەخمىتى ›› ‹‹ ئاللاھنىڭ ھىممىتى ›› ، ‹‹ يىلنىڭ ياخشى كېلىدىغانلىقىنىڭ بەلگىسى ›› دەپ قاراپ ، تۇنجى قار مۇناسىۋىتى بىلەن ئۆز خوشاللىقىنى ئىپادىلەش يۈزىسىدىن بۇ ئويۇننى بىر خىل كۆڭۈل ئېچىش ، ئېناق – ئۆملۈكنى نامايەن قىلىش شۇنداقلا تەبىئەتنى سۆيۈش ۋە تەبىئەتكە يېقىنلىشىشنىڭ ۋاستىسى قىلىپ كەلگەن . يازمىلاردىن مەلۇملىنىشىچە ، بۇ ئويۇننىڭ كونكىرىت تەرتىپ ۋە ئالاھىدىكى 1 –  چوقۇم قارلىقنامە تاشلىنىشى شەرت . 2 –  پەقەت تۇنجى قار ياققان كۈنى ئوينىلىشى شەرت . 3 – ئويۇن ئىشتىراكچىلىرىنىڭ سانى قارلىق تاشلاش مەسلىھىتىگە قاتناشقانلارنىڭ تەلىپى بويىچە بەلگىلىنىشى شەرت . 4 – ئويۇندا نەغمە – ناۋا ، ناخشا – ئۇسۇل ، كۈلگە – چاقچاق ، لەتىپە – يۇمۇر ۋە تۈرلۈك قىزىقارلىق ئويۇنلار مۇۋاپىق ئارىلاشتۇرىلىشى شەرت . بۇنىڭدىن باشقا ئويۇن داستىرخىنىمۇ مۇۋاپىق ھالدا مولراق بولىشى كېرەك . بۇ يەردە شۇنى تەكىتلەش زۆرۈركى ، قارلىق  ئويۇنىنىڭ 1 – ئالاھىدىلىكىدە دىيىلگەندەك چوقۇم قارلىقنامە تاشلىنىشى شەرت . روشەنكى ‹‹ قارلىقنامە › خەلق ئېغىز ئەدەبىياتى تۈرىدىكى تارىخىي ئۇزۇن ئەنئەنىۋى شېئىرى شەكىللەرنىڭ بىرى بولۇپ ، قوشاق ، بىيىت ، غەزەللەردەك مۇكەممەل شېئىرى خۇسۇسىيەتكە ئىگە بولۇش بىلەن بىرگە ، ئىجدىمائىي تۇرمۇشنى ئۆزى خالىغان دائىرىدە قىزىقارلىق تىل ، يارقىن ئىبارە ۋە بەددىي ئەدەبىياتنىڭ جانلىق ئىپادىلەش ۋاستىسى بولغان ئىستىلىستىكىنىڭ ياردىمى بىلەن ئوبرازلىق ئەكىس ئەتتۈرۈپ بېرىش رولىغا ئىگە .مەسىلەن
             قاردا قارلىق تاشلىدۇق ،
            يامغۇردا مەشرەپ باشلىدۇق .
           بۇ ئويۇننىڭ خوشلىقىدىن ،
           سىزنى بولسۇن ‹ باش › دېدۇق ،
           قورقسىڭىز ئويناشمىدۇق .
           ******************
          خالىقا ھەمدۇ ئېتىپ ياغدۇردى قار ،
         رەھمىتى – پەزلىنى ئەيلەپ ئاشكار .
       ئول كۈنى ئالەم ئارا قار ياغسىلەر ،
      بەزمە – مەشرەپ قىلمىقى لازىم بولار .
      بەزمىنىڭ لازىملىقىن تەيىن ئېتىپ ،
      بىر قوي ، توققۇز توخۇ ، تۆت خۇن ئانار .
     ****************************
          قاردا قارلىق تاشلىدۇق ،
          بۇ ئويۇنى باشلىدۇق .
         يېڭى قارنىڭ خوشلىقىدا ،
         سىزگە قارلىق تاشلىدۇق .
          قارلىق ئاپارغان كىشىنى ،
         پەم بىلەن تۇتسىلا .
          يۈزلىرىگە قارا سۈرتۈپ ،
          ئالدىمىزغا كەلسىلە .
        ********************
         تۇنجى قارنى ياغدى دەپ ،
       سىزگە قارلىق تاشلىدۇق .
       بۇ كۆڭۈلنىڭ خوشلىقىدىن ،
       بۇ ئويۇننى باشلىدۇق .
       كۆڭلىمىزنىڭ يېقىنلىقىدىن ،
        يالغۇز سىزنى تاللىدۇق .
        ..................
        تاپسىڭىز گۈل كەلتۈرۈڭ ،
تاپالمىسىڭز بىر باش پىياز .
تاپسىڭىز قوي ئۆلتۈرۈڭ ،
تاپالمىسىڭىز چۆچە خوراز .
...................
قار يېغىپتۇ ، قار يېغىپتۇ ، قارلىق ئەتمەمدۇ كىشى ،
جەم بولۇپ ئۆز دوستى بىرلە ، مەشرەپ ئەتمەمدۇ كىشى .
نەغمىچى لازىم دىسە ، دۇتار – راۋاپنى تەقلىدۇق ،
چىنە – چەينەك ، سىنچاي بىلەن قەنت – گىزەكنى تەقلىدۇق .
خاسىيەتلىك قارنى قۇدلاپ ، بۇ ئويۇنى باشلىدۇق ،
كۆڭلىمىز بولغاچقا يېقىن ، دوستلارغا ‹‹ قارلىق ›› تاشلىدۇق .
ئۇشبۇ ‹‹ قارلىق ››نى ئېلىپ ، كەتتى ۋەكىل ئاگاھ بولۇڭ ،
ئالدىغا داستىخان سېلىپ ، مەززە تىزىپ سىنچاي قويۇڭ .
ئۇزىتىپ چىققاندا ئويدىن سەپ سېلىپ چىرايىغا ،
ئارقىدىن تاپ باستۇرۇپ قوغلاشقا سىز تەييار تۇرۇڭ .
يول ئىگىز – پەس ، تېيىلغاق ھەم يىراق پەخەس بولۇڭ .
بولسا يار بۇ ئويۇننىڭ ياخشىراقى ئويلاپ قويۇڭ .
بۇ ئويۇننىڭ ئويۇنى ، مەخسىتى  قىزىقچىلىق ،
تاتلىق – ئاچچىق ھەممىسى دوستلۇق ئۈچۈن بىلىپ قويۇڭ .
ئالىماسىس ۋەكىلگە يولدا يېتەلمەي قالسىڭىز ،
ئوتتۇز ئوغۇل بارىمىز ، كەچتە بۈگۈن تەييار تۇرۇڭ .
تاپقىنى گۈل كەلتۈرەر ، تاپالمىغىنى بىر باش پىياز ،
ئايىماي ھەم كايىماي ، ئوچۇق چىراي كۈتۈپ تۇرۇڭ ...

كۆرۈپ تۇرۇپتىمىزكى ، يۇقۇرىدا تىلغا ئېلىنغان ‹‹ قارلىقنامە ›› لەرنىڭ ھەممىسى مۇئەييەن شېئىرى قۇرۇلمىنى ئۆزىگە ئۆلچەم قىلغان بولۇپ ، ئەنئەنىۋى ئويۇن تۈرلىرىنىڭ بىرى بولغان ‹‹ قارلىق ئويۇنى ›› نىڭ كونكىرىت باسقۇچ ۋە تەلەپلىرىنى مەزكەزلىك ئىپادىلەپ بەرگەن . گەرچە يۇقىرىقى ‹‹ قارلىقنامە››لەر بەدىئىلىك جەھەتتىن ئانچە ۋايىغا يەتمىگەن بولسىمۇ ، يەنىلا خەلقىمىز ئۆزى ئىختىرا قىلغان مەدەنىي ھاسىلات ‹‹ قارلىق ئويۇنى ›› نىڭ مۇنتىزىم تەرتىپ ۋە قەدەم باسقۇچلىرىنى مەركەزلىك شەرھىلەپ ، ‹‹ قارلىقنامە ›› تاشلاشتىن ئىبارەت بۇ ئەنئەنىۋى ، قىزىق شەكىل ئارقىلىق ئۆزلىرىنىڭ بەختىيار زامانغا ، شاد – خوراملىققا چۆمگەن گۈزەل تۇرمۇش ھاياتىغا بولغان ئارزۇ – ئارمانلىرىنى ، تەلپۈنۈشلىرىنى ، يېڭى يۈزلىنىش ، يېڭى خىسلەتلەرگە بولغان ئىنتىلىشلىرىنى ئىپادىلەپ بېرىشتە بەلگىلىك رولىنى جارى قىلدۇرغان . دىمەك ، تۇنجى قار ياققان كۈنى ، ‹‹قارلىق ئويۇنى ›› بىلەن كۆڭۈللەرنى شاتلاندۇرۇش ئۈچۈن ، ‹‹ قارلىقنامە ›› تاشلاشنى پىلانلىغۇچىلار قايسى كىشى ( مەھەللىدە قول ئىلكىدە بار كىشىلەر ) نىڭ ئۆيىگە ‹‹ قارلىقنامە ›› تاشلاشنى مەسلىھەتلىىپ ، بىر – ئىككى كىشىنى ۋەكىل قىلىپ ، ‹‹ قارلىقنامە ›› نى تۇتقۇزۇپ ئەۋەتىدۇ . ئۇلار ئوبىكىتنىڭ ئۆيىگە كىرىپ ئۆي ئىگىسىنىڭ داستىخىنىغا داخىل بولغۇچە ، ئۇياق – بۇياقنىڭ گېپىنى قىلغاچ ئەپچىللىك بىلەن ‹‹ قارلىقنامە ›› نى گىلەم ياكى داستىخاننىڭ ئاستىغا باستۇرۇپ قويۇپ ، خوشلىشىپ يىنىپ چىقىدۇ . تالاغا چىقىپ ئاتقا مىنىپ بولۇپ ، ئۆي ئىگىسىگە ‹‹ خەت تاشلىدۇق ، ئىزدەپ تېپىپ ئالغايلا ›› دەپلا ئېتىغا قامچا ئۇرۇپ قاچىدۇ . ‹‹ قارلىقنامە ›› تاشلانغۇچى دەرھال تېپىۋىلىپ ، ‹‹ قارلىقنامە ›› تاشلىغۇچىلارنى قوغلاپ تۇتىۋالسا ، ‹‹ قارلىقنامە ›› تاشلىغۇچىلارنىڭ يۈزىگە قارا كۈيە سۈرتۈپ ، جۇگىنى تەتۈر كىيدۈرۈپ ، ئېشەك ياكى ئاتقا تەتۈر مىندۈرۈپ ، ئۇلارنىڭ ‹‹ قارلىق ئويۇنى ›› ئۆتكۈزۈپ بېرىدىغانلىقىنى جاكارلايدۇ . ئەكسىچە بولغاندا ‹‹ قارلىقنامە ›› تاشلانغۇچى ‹‹ قارلىق ئويۇنى ›› نى ‹‹ قارلىقنامە ›› دىكى تەلەپ بويىچە ئۆزى ئۆتكۈزۈپ بېرىدۇ . ‹‹ قارلىقنامە ›› تاشلاش ۋە ‹‹ قارلىقنامە ›› تاشلىغۇچىلارنى قوغلاش بىر تۈرلۈك ھەم قىزىقارلىق ھەم كۆڭۈللۈك ئويۇن بولۇپ ، كىشىلەرنى قىزىقتۇرىدۇ . شۇنداقلا خەلقىمىز مەنىۋى ھاياتىنىڭ قىممەتلىك مەدەنىيەت ئامىللىرى بىلەن باغلانغانلىقىنى نامايەن قىلىدۇ . نۆۋەتتە ، ئەجداتلىرىمىزدىن قالغان بۇ مەدەنىي مىراس نۇرغۇنلىغان مەدەنىي مىراسلىرىمىز قاتارىدا تاشلىنىپ قېلىش ۋە مەدەنىي ئىستىمالىمىزدىن ياتلىشىش قىسمىتىگە دۇچ كەلمەكتە . شۇڭا بۇ خىلدىكى مەدەنىي مىراسلىرىمىزنى چوڭقۇر قېزىپ ، تەتقىق قىلىپ ، بۈگۈن ۋە كەلگۈسىمىز ئۈچۈن خىزمەت قىلدۇرۇش شۇنداقلا مەدەنىيەت شالغۇتلىقى دەۋرىنى باشتىن كەچۈرۈۋاتقان ياش – ئەۋلاتلىرىمىز قەلبىدىن تېرەن ئورۇن ئالدۇرۇپ ، ئۇلارنى خەلقىمىز مىللى روھىنىڭ باغۇ – ئېرەملىرىدە سەيلە قىلدۇرۇپ ، مىللى ئەنئەنىلەرنى پەرق قىلىپ ، مىللى خاسلىقىنى ئىپادە قىلالايدىغان ، مىللى ئەنئەنىلەرگە ۋارىسلىق قىلىپ ، مىللى روھىمىزنىڭ سادىق قوغدۇغۇچىلىرى ۋە ئىجراچىلىرىدىن قىلىپ يېتىشتۈرۈش ئالدىمىزدىكى ئېغىر ۋەزىپىلەرنىڭ بىرىدۇر . ‹‹ قارلىق ئويۇنى ›› ئويناش  ۋە ‹‹ قارلىقنامە ›› يېزىشنىڭ مىلالىدىن خېلى بۇرۇنلا يەنى فىرىدۇن ، دارا ، جەمشىت ، ئىسكەندەرلەر ئۆتكەن ئەشۇ ئۇزاق تارىخىي جەرياندىمۇ مەۋجۇت ئىكەنلىكى ، بۇ خىل ئويۇننىڭ خەلقىمىزنىڭ مەدەنىي كۆڭۈل ئېچىش پائاليەتلىرىنىڭ بىرى سۈپۈتىدە ئۈزۈلمەي داۋاملىشىپ كېلىۋاتقانلىقى ۋە ئەمەلىي تۇرمۇشىمىزدا پەيدىن – پەي مۇكەممەللىشىپ مەدىنىي ھاياتىمىزنى تەسەۋۇرسىز گۈزەل ھاسىلاتلىرى بىلەن جانلاندۇرۇپ كېلىۋاتقانلىقى ھەققىدە قولىمىزدا يېتەرلىك ماتىرىياللار بار . بىز يۇقۇرىقى سۆزىمىزنىڭ دەلىلى سۈپۈتىدە تۆۋەندىكى ‹‹ قارلىقنامە ›› نى كۆرۈپ باقايلى .
نىسار بولدى جاھانغا ئەبرو رەھمەت قار گەردۇندىن ،
ئۇنىڭدەك كىم تو لۇئە ئەتتى سائادەت سۈبھى شەبگۈندىن .
ئاقاردى دەھىر ئىچى گويا بولۇپ كافۇرۇ گىردارى ،
باھار ئەييامىدا باغ ئىچرە پۈتكەن مىسلى كۈلگۈندىن .
ئايا ئەھلى خىرەر بەزمە ئەيلىمەك ، شوخلۇق قىلماق ،
مۇغەننى لازىم ئولدى بەربەت ، دۇتار ، قالۇندىن .
كى دەۋران ئىشلىرى ئىچرە ۋەلى رەسىم بولدى بۇ ئايىن ،
كى جەمشىت يۇ ، ئىسكەندەر ، شاھ دارا ۋە پىرىدۇندىن .
ۋەلى فەقىر ئەھلى ئۆز شەنىگە لايىق مەشرەپ ئەتمەكتۇر ،
مالال بولغان كۆڭۈلنى شات ئەتماك ئۇشبۇ مەزمۇندىن .
كۆڭۈل تۇتىسى قەيىد بولدى ھاۋادىس سەيىدقە شۇدەم ،
كى ئازاد ئەيلىمەك مەشرەپنى ئويناپ ئۇشبۇ تۇتقۇندىن .
مۇھەببەتتىن سىلەرگە قارنامە ئەيلىدۇق ئېرسال ،
كى مەشرەپنى مەھيا ئەيلىمەك ئاگاھ بولۇپ مۇندىن .
كىشىكىم ئۇشبۇ مەزمۇننى ئەمەل قىلماي ، سىھىل تۇتسا ،
جاھاندا كەم ئىرۇر مەردانىلەردىن بەلكى خاتۇندىن .
بۇنىڭدىن شۇنى كۆرۈشكە بولىدۇكى ، ‹‹ قارلىقنامە ›› بىر تەرەپتىن كۈچلۈك شېئىرى ئۆلچەملەرنى ئۆزىگە مۇجەسسەم قىلىش خۇسسۇسىيىتىگە ئىگە ، يەنە بىر تەرەپتىن يۈكسەك ئەمەلىيەتچانلىققا ، دىداتىك ( تەلىم – تەربىيە ) خارەكتىرىگىمۇ ئىگە .
  خۇلاسىلىغاندا ، خەلقىمىز ئارىسىغا كەڭ تارقالغان ، ئۇزاق ئەسىرلىك تارىخىي كەچۈرمىشلىرىمىزنىڭ قىممەتلىك ئەينىكى ھېساپلانغان ‹‹ قارلىق ئويۇنى ›› ۋە ‹‹ قارلىقنامە ›› دىن ئىبارەت بۇ ئەنئەنىۋى ئويۇن شەكلى ، خەلقىمىزنىڭ يۈكسەك دەرىجىدىكى ئەقىل – پاراسىتىنىڭ جەۋھىرى ، خەلقىمىزنىڭ مەنىۋىي ھاياتىنىڭ سەمەرىلىك گۈل تاجى ، خەلقىمىزنىڭ تەبىئەتنى سۆيۈش ، تەبىئەت بىلەن بىر گەۋدىلىشىشىنىڭ روشەن دەلىلى ، خەلقىمىزنىڭ ئىزگۈلۈك ئىزدەش ، ئۆم – ئىتتىپاقلىقنى تەشەبۇس قىلىش ، ھايات دەقىقىلىرىنى ئەھمىيەتلىك مەنىۋىي مەزمۇنلار بىلەن مەنا تاپقۇزۇش ، بىر – بىرىنى قەدىرلەش ، ئەل ئىچىگە سىڭگەن تۈرلۈك سەنئەت ئامىللىرىنى تەرەققىي قىلدۇرۇش،مۇكەممەلتۈرۈش ۋە ئۇزاققىچە داۋاملاشتۇرۇشنىڭ ئۈزۈلمەس ئېقىنى . خەلقىمىزنىڭ قاينام –تاشقىنلىققا چۆمگەن كۆڭۈللۈك تۇرمۇشقا بولغان تەلپۈنۈشىنىڭ ، يېڭى خىسلەت ، يېڭى يۈزلىنىشلەرنى تەشەببۇس قىلىشنىڭ بەددىي كارتىنىسى . بىز خەلقىمىز تەرىپىدىن ئەتىۋارلىنىپ ئىختىرا قىلىنىپ، بىزگىچە يېتىپ كەلگەن نۇرغۇنلىغان ئەنئەنىۋى ئويۇن تۈرلىرى ۋە باشقا مەدەنىيەت تىندۇرمىلىرىنىڭ ئارىمىزدىن يىراقلىشىپ كېتىۋاتقانلىقىنى ، ئىچىمىز ئاچچىق بولغان ھالدا  ئېتىراپ قىلماي تۇرالمايمىز . بۇ خىل ھالەت ، مىللى كىملىك ۋە مىللى خاسلىقى خىرسقا ئۇچراۋاتقان مىللىتىمىزنىڭ جىددى ئويلىنىشىغا ئەلۋەتتە ئەرزىيدۇ دەپ قارايمەن .
   

سۆزلەرگە ئىزاھات :

نىسار  ( پارس تىلى ) چاچقان دېگەن مەنىدە .
ئەبىر ( پارس تىلى ) بۇلۇت دېگەن مەنىدە .
گەردۇن ( پارس تىلى ) ئاسمان دېگەن مەنىدە .
شەبگۇن ( پارس تىلى ) كېچە ، قاراڭغۇ دېگەن مەنىدە .
دەھىر ( ئەرەپ تىلى ) زامان دېگەن مەنىدە .
ئەييام ( ئەرەپ تىلى ) كۈنلەر دېگەن مەنىدە .
قالۇن ( تۈركى تىلى ) بىر خىل چالغۇ ئەسۋاپ دېگەن مەنىدە .
ئايىن ( پارس تىلى ) ئوخشاش ، تەرىز ، سۈرەت دېگەن مەنىدە .
ئېرسال ( ئەرەپ تىلى ) ئەۋەتىش دېگەن مەنىدە .
سىھىل ( ئەرەپ تىلى ) سەل قاراش دېگەن مەنىدە .
مەھىيا ( ئەرەپ تىلى ) تەييارلانغان دېگەن مەنىدە .
ھاۋادىسە ( ئەرەپ تىلى ) ھادىسە ، خىيىم – خەتەر دېگەن مەنىدە .
خىرەر ( پارس تىلى ) ئەقىل – پاراسەت دېگەن مەنىدە .
كافۇر ( تۈركى تىلى ) ئاق خۇش پۇراقلىق دورا دېگەن مەنىدە ، بۇ يەردە ئاق دېگەن مەنىدە كەلگەن .
گەردار ( پارس تىلى ) قىلىق دېگەن مەنىدە .
تولۇئە ( ئەرەپ تىلى ) تۇققان ، كۆتۈرۈلگەن دېگەن مەنىدە .
مۇغەننى ( ئەرەپ تىلى ) سازەندە دېگەن مەنىدە .
بەربەت ( پارس تىلى ) تەمبۇر دېگەن مەنىدە .
قەيد ( ئەرەپ تىلى ) باغلىنىپ قىلىش دېگەن مەنىدە .
سائادەت ( ئەرەپ تىلى ) بەخت – سائادەت دېگەن مەنىدە .
مۇتلەق ( ئەرەپ تىلى ) ئەركىن دېگەن مەنىدە .
مۇقەييەت ( ئەرەپ تىلى ) مۇتلەقنىڭ قارشى مەنىسى دېگەن مەنىدە .

پايدىلانمىلار

‹‹ قەشقەر ئەدەبىياتى ›› ژورنىلى 1988 –يلى 1- سان
ئەنۋەر تۇرسۇن : ‹‹ ئۇيغۇر ئۆرپ – ئادەتلىرىدىن ئۆرنەكلەر ››  .
‹‹ئۇيغۇر خەلق ئويۇنلىرى ›› شىنجاڭ خەلق نەشرىياتى .
تولۇقسىز 2- يىللىقلارنىڭ ‹‹ تىل – ئەدەبىيات دەرسلىكى ›› .

"مىراس" ژورنىلىنىڭ 2012 يىلى 5- سانىدىن يوللاندى
بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   ئابدۇخېلىل تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2013-1-11 19:15  

مىرخېلىل ئاكا ھەقىقەتەن ياخشى ئىزدىنىپسىز.

بىز قارلىق تاشلايلى دىسەكمۇ رايۇنمىز خوتەندە قار ياغمغىلى ئۇزۇن بولدى

مېنىڭ ئىسمىم ئابدۇخېلىل، دادامنىڭ ئىسمى مىرخېلىل.

مەن بۇ ئەسىرىڭىزنى «مىراس»تا ئوقىغان .چوڭقۇر ئىزدىنىپسىز. بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   تۇمارىس تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2013-1-10 12:20  

"مىراس" ژورنىلىنىڭ 1012 سانىمۇ بارما  تېخى؟ جۇڭگو تارىخىدىكى  ئەڭ  قەدىمىي ژورنالكەنغۇ  بۇ