ئابدۇمىجىت: ئەجداتلىرىمىزغا ئائىت ئەڭ قەدىمقى شېئىر پارچىسى

      ئابدۇمىجىت مۇھەممەد ئۇكام سىزدىن سورايدىغان يەنە بىر قانچە سوئاللىرىم بار:
      بىرىنچى، سىز 秀 支  替 戾 剛, 僕谷 劬  秃 當 دېگەن ئىككى مىسرا نەزمنى «مىلادى 4-ئەسىرگە تەۋە» دېيىشىڭىزدە قايسى پاكىتنى ئاساس قىلغان؟ يەنە «ئەجداتلىرىمىزغا ئائىت بۈگۈنگىچە مەلۇم بولغان ئەڭ قەدىمقى يازما ئەدەبى پارچە» دېگەن جۈملىڭىزدىكى «ئەجدادلىرىمىز» كىملەرنى كۆرسىتىدۇ؟ ئۇلار 4- ئەسىردە قايسى نامنى قوللانغان؟
      ئىككىنچى، سىز «مەزكۇر قوشاققا نەزەر سالساق شۇنى بايقايمىزكى، بۇ شېئىرى پارچە ئەمىلىيەتتە بىر پارچە بېيت شەكلىدە بولۇپ، بۇ خىل شەكىل ئۇيغۇر خەلق قوشاقلىرىنىڭ قەدىم نادىر ئۆلگىلىرىدىن بىرىدۇر» دەپ يېزىپسىز. ئۇنداقتا «مەزكۇر قوشاق» (قوشاق دېسەك بولماس، چۈنكى پەقەت تۆت مىسرالىق ۋە قاپىيەلىك مۇكەممەل شەكىللا قوشاق دېيىلىدۇ، ئىككى مىسرالىق نەزمنى قوشاق دېسەك قاملاشماسمىكىن؟) نى «ئۇيغۇر خەلق قوشاقلىرىنىڭ قەدىم نادىر ئۆلگىلىرىدىن بىرىدۇر» دېيىشىڭىزدە قانداق پاكىتلارنى ئاساس قىلغان؟ سىز يەنە ئاشۇ ئىككى مىسرالىق خەنزۇچە قاپىيەلىك جۈملىنى «قوشاق» دەپ ئاتىشىڭىزدا قايسى پاكىتلارنى ئاداس قىلغان؟
     ئۈچىنچى، سىز ماقالىڭىزنىڭ «پايدىلىنىش مەنبەسى»نىڭ 3- سىدە  ئالېكساندىر ۋوۋىننىڭ «ھۇنلار يېنسەي تىلىدا سۆزلىگەنمۇ؟» ناملىق ماقالىسىدىن پايدىلانغىنىڭىزنى يېزىپسىز. ئۇنداقتا، مەزكۇر پايدىلانمىدىكى ئالېكساندىر ۋوۋىن دېگەن كىشى «ھۇنلار» دېگەن سۆزنى ئىشلەتكەنمىدۇر؟ ئىشلەتكەن بولسا ئۇنىڭ «ھونلار» سۆزىنى قانداق ھەرپ بىلەن قانداق پوچېركىدا يازغانلىقىنى بىۋاسىتە ئىسپاتتىن ئۆتكۈزۈش ئىمكانىيىتى بولامدۇ؟ («ھونلار» دەپ يېزىش تۈركىي تىللىرىغا مەنسۇپ تۇرسا، ئالېكساندىر ۋوۋىن دېگەن كىشى «ھۇنلار» دېگەن سۆزنى قانداق يازغاندۇ؟ دېمەكچىمەن). ئەمدى ئالېكساندىر ۋوۋىن ئەپەندى تىلغا ئالغان «يېنسەي تىلى» دېگەن زادى قانداق تىل؟ ئۇ قايسى تىلنى كۆرسىتىدۇ؟ ...

قايسى بىر كۈنى «بايىغۇلىن گېزىتى»دىن «ئۇيغۇرچە-خەنزۇچە چېتىشى بار سۆزلەر»دىگەن بىر ماقالىنى ئوقۇغان.  بۇمۇ شۇنداقراق بىر گەپ بولسا كېرەك.

كەبى قوشاقلارنىڭ دەسلەپكى ئىككى مىسىراسىغا ئوخشىتىپ تۇرۇپ، بۇ بېيىتنى مەلۇم بىر قوياشنىڭ دەسلەپكى بۆلەكلىرى بولىشى مۆمكىن دەپ پەرەز قىلساق، ئۇ ھالدا ئوخشاش بېيىتلىق، قاپىيە ياكى بوغۇم تۈزلىشىگە ئىگە تېخىمۇ چوڭ ھەجىملىك ئەسەرلەردىن ئۇچۇر بىرىدۇ ئەلۋەتتە.
               بۇ يەردە ئىملا خاتالىقى بار ئىكەن . تۈزىتىپ قويۇڭلار. بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   ساھىبقىران تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2016-1-9 22:16  

تەكرار يوللىنىپ  قالغاچقا ئۆچۈرۋەتتىم. بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   ساھىبقىران تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2016-1-9 22:51  

سالام ئىمىر ئەپەندى، ئورتاق قىزىقىشتا بولغانلىغىمىزدىن خۇرسەن بولدۇم. سورىغان بىر قاتار سۇئاللىرىنى قايتا-قايتا ئوقۇپ چىقىش جەريانىدا سۇئال بىلەن جاۋابلارنىڭ ئارلىغىدىكى مۇساپىنىڭ خېلى ئۇزۇن ۋە ئېھتىيات بىلەن بېسىشقا تىگىشلىك ئارىلىق ئىكەنلىكىنى ھەم ھېس قىلدىم. بۇ سۇئاللارغا جاۋابىم ھازىرئىدى. ئەمما بۇ جاۋابلار نەچچە ئېغىز گەپ بىلەن قانائەت نوقتىسىغا يېتىپ بارالمايدۇ. چۈنكى بىز دېيىشىۋاتقان بۇ تېمىلار بىۋاستە ئۇيغۇر شېئىرىيەت تارىخىنىڭ باشلىنىش نوقتىسىغا تۇتىشىدىغان بولۇپ، گەپنى ئەدەبىياتىمىزنىڭ جۈملىدىن شېئىرىيتىمىزنىڭ ئىپادىلەش ۋاستىسى بولغان تىل-يەنى ئالتاي تىلى دەۋرىدىن باشلاشقا، ئېغىزتىل ۋە ئېغىز ئەدەبىياتىدىن يېزىق ۋە يازما ئەدەبىياتقا ئۆتكەن دەۋىرلەر ھەققىدە توختىلىشقا توغرا كېلىدۇ. ئۇنىڭ ئۈستىگە ئىككىمىزنىڭ ئوقۇغان كىتابلىرى كۆپ پەرىقلىق ئىكەن.

ئەسلىدە تېمىغا كېرىش ئۈچۈن گەپنى باتۇر روزى، جاللات قاتارلىق دەۋىرداشلارنىڭ يېقىنقى دەۋىرلەردىكى ئۇيغۇر شېئىرىيەت تارىخى ھەققىدىكى باشلامچى تېمىلىرىدىن باشلىماقچى ئىدىم. ھەمدە پۈتۈش ئالدىدا تۇرغان «ئۇيغۇر شېئىرىيەت تارىخى» ئاتلىق كىتابىم ۋە كىتابنىڭ مەزمۇندىن خەۋەردار قىلسام بەزى مەسىلىلەر تېخىمۇ ئايدىڭلىشىپ كېتەتتى. ئۆزۈم ئىلىم سەپىرى ئۈستىدە بولغانلىغىم، ئۇنىڭ ئۈستىگە يېقىندا پۈتكۈزىدىغان دوكتۇرلۇق ماقالەمنىڭ ئەڭ جىددى باسقۇچلىرىدا تۇرىۋاتقانلىقىم ئۈچۈن ئىگە بولغان ئەڭ مۇۋاپىق ۋاقىتلاردا ھەرقايسى سۇئاللارغا ئايرىم ئايرىم، قېسقىچە جاۋاب بېرىپ ئۆتۈشنى توغرا تاپتىم. ۋاقىت سەل سوزۇلۇپ كېتىشى مۆمكىن. ئەمما بۇ تېما ئارقىلىق ئۆزۈمنىڭ شېئرىيەت قاراشلىرىمنى ۋە شېئىرىيەت تارىخى ھەققىدىكى ئىزدىنىشلىرىمنى مۇنبەرداشلار بىلەن ئورتاقلىشىشىنى خالايمەن. ئارىدا ساھىبقىران كەبى ئوقۇرمەنلەرنىڭ سەل سوغۇققان بولۇشىنى ئۆمۈد قىلىمەن. چۈنكى شېئىر يېزىش بىلەن شېئىر تەھلىل قىلىش، بولۇپمۇ شېئىرىيەت تارىخى ھەققىدە گەپ قىلىش بىر بىرىدىن پەرىقلىنىدۇ. بىرىدە ھېسىيات، تۇيغۇ، ھاياجان ئاساس بولسا، يەنە بىرسىدە پاكىت، لوگىكا، مەسئۇلىيەت تۇتقا قىلىنىدۇ. تەتقىقاتتا «مىكى، مىش، دەك قىلىدۇ» دېگەندەك گەپلەرگە ئانچە ئېتىبار بېرىلمەيدۇ...

     توغرا دەيسىز ئۇكام.  بۇ تېما ھەقىقەتەن بەك ئىنچىكە ۋە مۇرەككەپ تېما. ۋاقتىڭىز يەتكەنچە بۇ تېما ھەققىدىكى بىلگەنلىرىڭىزنى ئىزاھلاپ بېرۇرسىز. مېنىڭ ئاشۇ سوئاللارغا قانائەت قىلغۇدەك جاۋابقا ئېرىشكۈم بار. پۇرسەت چىققانچە سىزنىڭ ۋاسىتىڭىز بىلەن ئۇ سوئاللارغا قانائەت قىلغۇدەك جاۋابقا ئېرىشىۋالارمىز. ئالدى بىلەن دوكتورلۇق ماقالىڭىزنى پۈتكۈزۈۋېلىشىڭىزغا تىلەكداشمەن. خىزمىتىڭىزگە ئۇتۇق تىلەيمەن.  

سوئالىمنىڭ بىرىنچىسى شۇكى، سىز 秀 支  替 戾 剛, 僕谷 劬  秃 當 دېگەن نەزمنى «ئەجداتلىرىمىزغا ئائىت بۈگۈنگىچە مەلۇم بولغان ئەڭ قەدىمقى يازما ئەدەبى پارچە خەنزۇچە مەنبەلەر ئارىسىدا ساقلىنىپ قالغان مىلادى 4-ئەسىرگە تەۋە تۆۋەندىكى بېيىتتۇر» دەپ يېزىپسىز. ئۇنداقتا مۇشۇ ئىككى مىسرا بېيىت خەنزۇچە قايسى مەنبەدە ساقلىنىپ قالغان؟ ئۇ «مەنبە» زادى قايسى دەۋردە قانداق قەغەزگە قايسى خەت شەكلىدە قانداق پېچېركىدا يېزىلغان؟

جاۋاب شۇكى، بۇ ئىككى مىسىرا بېيىت 648-يىلى تاڭ سۇلالىسى ئوردا پۈتۈكچىلىرىدىن فاڭ شۈەن لىڭ باشچىلىغىدىكى تارىخ يېزىش گۇرپىسى تەرىپىدىن تۈزۈلگەن جىن سۇلالىسى(265-420) تارىخى «جىن نامە» [晉書(晋书)]دا ساقلىنىپ قالغان. بۇ بىر كۆللىكتىپ ئەمگەك بولۇپ، ئەسەرنىڭ 1، 3، 54، 80-جېلىتلىرى تاڭ خانى تاڭ تەيزۇڭ تەرىپىدىن يېزىلغانلىغى ھەققىدىمۇ رېۋايەتلەر بار.
ئەسەر جىن سۇلالىسىدىن باشقا يەنە شەرقى جىن سۇلالىسى بىلەن دەۋىرداش 16 سۇلالىلەر ھەققىدىكى مەزمۇنلارنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالغان. ئەسەردە قەيىت قىلىشىچە، مەزكۇر بېيىت كەشمىردىكى ئوقۇشىنى تاماملاپ 310-يىلى لۇياڭغا بۇددا دېنىنى تارقىتىش ئۈچۈن كەلگەن ( 232-يىلىدىن 348-يىلىغىچە ياشىغان) كۇچالىق راھىب فۇتۇدېڭ(佛圖澄) نىڭ ئېيتىپ بەرگىنى بويىچە خاتىرلەنگەن. بۇ بېيىتنى قەدىمقى زامان خەنزۇ يېزىقىدىن تۇنجى بولۇپ بايقىغان ۋە ئوقۇغان كىشى كانادالىق خەنزۇشۇناس ئېدۋىن گ. پۇللېي بىلەنك (Edwin G. Pulleyblank) [1922-يىلى 7-ئاۋغۇسېت-2013-يىلى، 13-ئاپرېل] تۇر. ئەسەر ئوتتۇرا قەدىمقى زامان خەنزۇ يېزىقىدا (中古漢語) فەن چېئە (切反) ئۇسلۇبىدا يېزىلغان.

• 東 was spelled 德 + 紅,
• 德 was spelled 多 + 特
• 多 was spelled 德 + 河.
بۇ ئىككى مىسىرانى ئىلگىرى-كېيىن بولۇپ، خەلىقئارالىق تۈركولۇگلاردىن شىراتورى (1900)، رامستىد (1922)، بازىن(1948)، گابائىن (1950)، شېرۋاشېدزې (1986) قاتارلىق ئالىملار ئوقۇپ چىققان. ئاندىن كېيىن ئەسەرنى تۈركىي تىللارغا تەۋە ئىكەنلىكىنى جەزىملەشتۈرۈپ، ھەرقايسى تۈركىي تىللاردىكى سۆزلەرنى سېلىشتۇرۇش ئاساسىدا مەنا ۋە تۈركچە ئوقۇلۇشىنى ئىشلەپ چىققان.


بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   ئابدۇمىجىت.م تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2016-1-11 09:39  

يۇقاردىكى ئىنكاسقا ناھايتى قېممەتلىك سۈرەتلەرنى قاتقان ئىدىم. ئالى ئىنكاس شەكىلدە يولللانغاندىن كېيىن كۆرۈنمەي قالدى. بەلكى بۇنىڭغا مۇنبەر باشقۇرغۇچىلار ياردەم قىلالىشى مۆمكىن. بولمىسا ئۇ سۈرەتلەرنى ماڭا تەۋە «ئەلبۇم» دىن كۆرسىڭىز بولىدۇ.
سۈرەتلەر تېزىملىكى:
1. «جىن نامە» نىڭ باش تۈزگۈچىسى فاڭ شۈەن لىڭ
2. مەزكۇر قوشاقنى ئېيتىپ بەرگۈچى كۇچالىق راھىب فۇتۇدېڭ
3. «جىن نامە» نىڭ مۇقاۋىسى ۋە خەت نۇسخىسىدىن بىر ئۆرنەك
4. ئەسلى تېكىستنىڭ ھەرقايسى ئالىملار تەرىپىدىن يېشىلگەن نۇسخىلىرى ۋە سۆزلۈك شەرھىسى

ئايرىلىپ قالغاندا تېلەن تېغىدىن،
ئاۋۇماس بولۇپ قالدى چارۋا-مېلىمىز .
ئايرىلىپ قالغاندا ئالچى تېغىدىن،
مۇڭلىنىپ سارايدى قىز-ئايالىمىز.

   لىنگەن «ھونلارنىڭ ئومۇمىي تارىخى »ناملىق كىتابىنىڭ 108-بېتىدىن ئېلىندى.
لىنگەن يۇقۇرىقى قوشاقنى «خەننامە.ھونلار ھەققىدە قىسسە»دىن ئالغانلىقىنى يۇقۇرىقى
كىتابىدا ئەسكەرتكەن.
     يۇقۇرىقى قوشاقتىكى  ۋەقە مىلادىدىن بۇرۇنقى 121-119-يىللىرى ھونلارغا ئىككىنچى قېتىم جازا يۈرۈشى قىلىپ،غەربىي خەن سۇلالىسى دەريانىڭ جەنۇبىنى يەنى ئوردۇس يايلىقىنى تارتىۋالغاندىن كېيىنكى ئەھۋالغا قارىتا ئېيتىلغان.
    يۇقۇرىقى قوشاق خەنزۇچە خاتىرلەنگەن بولغاچقا يەنىلا ھون تىلىدىكى ئەسلى قوشاق
نىڭ ئۆزى ئەمەس.شۇڭا ئۇكىمىز ئابدۇمىجىت مۇھەمەت تونۇشتۇرغان يۇقۇرىقى قوشاق
ھون تىلىدىكى ئەڭ قەدىمىي قوشاقتۇر.

       ئەزىز ھېيت ئەپەندى ياخشىمۇ سىز! سىزنىڭ ئىنكاسىڭىزدا مۇنداق ئىككى تۈرلۈك سەۋەنلىك بار ئىكەن: بىرى، سىز لىن گەن دېگەن ئىسىمنى قوشۇپ يېزىپسىز. مەسىلەن، لىنگەن دېگەندەك. ئادەتتە خەنزۇ كىشى ئىسىملىرىنى ئۇيغۇرچە تەرجىمە قىلغاندا فامىلە بىلەن ئىسىمنى ئايرىپ يازىمىز. ئەگەر فامىلە بىر سۆزدىن، ئىسىم ئىككى سۆزدىن تۈزۈلگەن بولسا، فامىلىنى ئىسىمدىن ئايرىپ، ئىسىمنى بولسا قوشۇپ يازىمىز. مەسىلەن، شى جىنپىڭ، جاڭ چۈنشيەن دېگەندەك. يەنە بىرى، سىز [لىنگەن يۇقۇرىقى قوشاقنى «خەننامە.ھونلار ھەققىدە قىسسە»دىن ئالغانلىقىنى يۇقۇرىقى
كىتابىدا ئەسكەرتكەن]دەپ يېزىپسىز. ئەمما، سىز دېگەن ئۇ قوشاقنى لىن گەن ئۆز كىتابىنىڭ 36- ئىزاھىدا مۇنداق ئەسكەرتكەن: «تارىخىي خاتىرىلەر. ھۇنلار ھەققىدە قىسسە»گە نەقىل قىلىپ ئېلىنغان «شىخېدىكى كونا ئىشلار» . دېمەك، «تارىخىي خاتىرىلەر» بىلەن «خەننامە» بىر- بىرىدىن پەرقلىنىدىغان ئىككى خىل ئەسەر. سىز «تارىخىي خاتىرىلەر»نىڭ ئورنىغا «خەننامە»نى ئالماشتۇرۇپ قويۇپسىز. ئادەتتە ئىلمىي مۇنازىرىلەردە ئاچقۇچلۇق سۆزلەرنى ئىنتايىن توغرا يېزىش تەلەپ قىلىنىدۇ.

ئىمىر ئەپەندى سىز بىلەن تالاشقۇم يوق.


  بىرىنچى خاتالىقنى ئېتراپ قىلىمەن.ئالدىراشچىلىقتا «لىن  گەن»دېگەن ئىككى بوغۇمنى
  قوشۇپ يېزىپ قويۇپتىمەن.

  ئىككىنچى خاتالىقنى ئېتراپ قىلمايمەن.چۈنكى ئېلىمىز تارىخچىسى لىن گەننىڭ «ھونلارنىڭ ئومۇممىي تارىخى »ناملىق كىتابىنىڭ ئۇيغۇرچە تەرجىمە نۇسخىسىدا ئىزاھات قىسمىدا (36)-ئىزاھاتتا «خەننامە.ھونلار ھەققىدە قىسسە»دىن ئېلىندى
دەپ يېزىلغان.شۇڭا ئۇ مېنىڭ خاتالىقىم ئەمەس.

  سىزنىڭ تىلشۇناسلىقتا بىلىمىڭىز خېلى مول ئىكەن بۇ ئەلبەتتە قايىللىقنى قوزغايدۇ.مەن سىزنى پىشىپ يېتىلىش باسقۇچىغا قەدەم قويۇپ بولغان ئادەم بولغاندىكىن نەزىرىنى كەڭ،كۆزىنى چوڭ قىلىپ،مۇھىم،چوڭ مەسىلىلەرگە دىققەت قىلىپ تەپەككۇر يۈرگۈز سە مۇۋاپىق دەپ ئويلايمەن.چۈنكى شۇنداق ئۇششاق مەسىلىلەر ۋاقتىڭىزنى ئېلىپ زېھنىڭىزنى خورىتىۋېتىشى مۇمكىن.
     مەن سىزنىڭ ھون سۆزى توغرىسىدىكى ماقالىڭىزنىمۇ كۆرگەن.پىكىر بېرىشنى ئويلىغان  بولساممۇ سىزنىڭ يەنىلا كىچىك گەپ  ۋە كىچىك دائىردىن چىقىپ كېتەلمەسلىك تەرىپىڭىزنى ئويلاپ پىكىر بەرمىگەن ئىدىم. بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   ئەزىز ھېيت كۈن تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2016-1-12 19:03  

    ئەزىز ھېيت كۈن ئەپەندى لىن گەننىڭ كىتابىدىكى 36- ئىزاھاتتا «خەننامە»نىڭ گېپى يوق. بۇ ئىزاھاتتا ئەسكەرتىلگىنى «تارىخىي خاتىرىلەر». بىز مۇھىم سۆزلەرنى يېزىشتا دىققەت قىلساقلا بولىدۇ. مېنىڭ باشقا غەرىزىم يوق. بۇ تەرىپى ئىنكاسىمدىمۇ روشەن ئەكس ئەتكەن.

ئىمىر ئەپەندى

   شۇ قوشاقنىڭ تۇنجى مەنبەسى «تارىخى خاتىرلەر» ئىكەنلىكى  ،بەنگۈ «خەننامىە»گە سىماچىەننىڭ يۇقۇرىقى كىتابىدىن ئالغانلىقى راست.ئەمما لىن گەننىڭ كىتابىدىكى ئىزاھاتىدا كېيىنكى مەنبە ئەسكەرتىلگەن.ئەسلى مەنبە «تارىخىي خاتىرلەر » ئەسكەرتىل مىگەن.

   مېنىڭ تۇنجى ئىنكاستا قوشاقنى نەقىل ئېلىشىم غەربىي خەن  سۇلالىسىنىڭ خەن ۋۇدى دەۋرىدە ھونلارغا تەۋە ھون تىلىدىكى قوشاق بارمىدۇ ؟ دېگەن مەقسەتنى كۆزدە تۇتقان
ئىدى.

     سىز [لىنگەن «ھونلارنىڭ ئومۇمىي تارىخى »ناملىق كىتابىنىڭ 108-بېتىدىن ئېلىندى] دەپ يازغان تۇرسىڭىز. لىن گەننىڭ مەزكۇر كىتابىدىكى 36- ئىزاھ:  «تارىخىي خاتىرىلەر. ھۇنلار ھەققىدە قىسسە»گە نەقىل قىلىپ ئېلىنغان «شىخېدىكى كونا ئىشلار» دەپ يېزىلغان تۇرسا.  سىز  بۇ كىتابتا «تارىخىي خاتىرلەر » ئەسكەرتىل مىگەن دېسىڭىز قانداق بولىدۇ؟  

ئىمىر ئەپەندى :

  مەن «ھونلارنىڭ ئومۇممىي تارىخى»ناملىق كىتاپنىڭ 108-بېتىدىن يۇقۇرىقى قوشاقنى،
بىر قانچە بەت كەينىدىكى ئىزاھاتتىن «خەننامە.ھونلار ھەققىدە قىسسە»دىن ئېلىنغانلىقىنى
ئۆز كۆزۈم بىلەن كۆرگەن .ئەپسۇس ئۇ كىتاپنى ئىككى ھەپتە بۇرۇن بىر تونۇشۇم سورىغان.يەنە ئاز كۈندە قايتۇرۇپ بېرىدۇ.شۇ چاغدا سۆزىڭىز بىلەن سېلىشتۇرۇپ كۆرىمەن.ئەمىليەتتە سىزنىڭ توغرا بولسۇن ياكى مېنىڭ توغرا بولسۇن ئۇ چوڭ ئىش ئەمەس.مۇھىمى توغرىلىق.توغرا بولسىلا سىزمۇ،مەنمۇ قايىل .بۇ جەھەتتە بىز ئورتاقلىققا ئىگە دەپ ئويلايمەن.

   سىز ئۆزىڭىز ئويلاپ باقسىڭىز بولىدۇ.سىزگە «نەزەرنى كەڭ،كۆزنى چوڭ تۇتۇش كېرەك»دېگىنىم ھەرگىزمۇ ئىنكاسىمغا ئىنكاس يازغانلىقىڭىزغا ئەمەس بەلكى ئۇكىمىز ئابدۇمىجىىتتىن كۆپلىگەن ئۇششاق سۇئاللارنى كوچىلاپ سوراپ كەتكەن لىكىڭىزگە قارىتىلغان.
    ئۇكىمىز ئابدۇمىجىتنىڭ يۇقۇرىقى تېمىنى يوللىشى بىر ياخشى كۆڭلى.تەتقىقات جەھەتتىكى يېڭىلىقلاردىن مەزكۇر مۇنبەردىكى تورداشلار خەۋەردار بولسۇن دېگىنى.يۇقۇرىقى تېمىدىكى قوشاقنىڭ ئۇچۇرى مەرھۇم ئىمىن تۇرسۇن،ئىبراھىم مۇتئىلارنىڭ ئىلمىي ئەسەرلىرىدىمۇ بار ئىدى.بۇ قېتىمقى ئۇچۇردا بولسا بىر ئاز يېڭىلىنىش ئەھۋالى بار ئىكەن.ئۇكىمىز ئابدۇ مىجىتمۇ بىلىدۇ.يۇقۇرىقى تېما ھەرگىزمۇ تەتقىقات ماقالىسى ئەمەس.تەتقىقاتتىكى يېڭىلىق توغرىسىدا بىر ئۇچۇر خالاس. تەت قىقات ماقالىسى بولغان بولسا تېما ماۋزۇسىنىڭ كەينىگە «...توغرىسىدا تەتقىقات»ياكى «توغرىسىدا »دېگەن سۆز قوشۇلغان  بولاتى.

     ئەھۋال شۇنداق ئىكەنلىكىنى بىلىپ تۇرۇپ،يەنە يۇقۇرىقى تېما جەھەتتە سىز نۇرغۇن ئەھۋاللارنى بىلىپ تۇرۇپ قەستەن نۇرغۇن سۇئاللارنى سورىشىڭىز ئۇكىمىز ئابدۇمىجىتنى بىر بولسا سىناپ بېقىش يەنە بىر بولسا ئامالسىز ھالغا چۈشۈرۈپ قويۇشنى كۆزلەش بولماي نېمە؟ يۇقۇرىقى تېمىنىڭ مەخسۇس تەتقىقات ماقالىسى ئەمەسلىكى بىر سەۋەپ بولسا ئۇكىمىز ئابدۇمىجىتنىڭ ئۇيغۇر كىلاسسىك ئەدەبىياتى ھەققىدە ئىزدىنىش باسقۇچىغا يېڭى قەدەم قويۇپ كېتىۋاتقان ياش تەتقىقاتچى ئىكەنلىكى ھەممى مىزگە ئايان.سىز سورىغان سۇئاللارنى ئەسلىدە سىزدەك بىر پېشقەدەمدىن سورىسا توغرا بولىدۇ.بۇ يەردە ئىككىڭلارنىڭ ئورنى
ئالمىشىپ قالغان.ناۋادا ئابدۇمىجىت سۇئالىڭىزغا جاۋاپ بېرەلمىسە سىز شۇ سۇئاللارغا ئۆزىڭىز تېگىشلىك جاۋاپ بېرىپ ئابدۇ مىجىتنى بوينىنى قىسىپ تۇرۇشقا مەجبۇر قىلماقچى...
لېكىن ئابدۇمىجىت جاۋاپ بېرىپتۇ.ئابدۇمىجىتنىڭ «ئورخۇن ئابىدىلىرىدىكى دۇنيا قاراش ۋە پەلسىپىۋى قىممەت»ناملىق ماقالىسىنىڭ ئۆزىدىنلا ئۇنىڭ كەلگۈسىدە تەتقىقات جەھەتتە مول مىۋە بېرەلەيدىغان ئىلىم ئەھلى ئىكەنلىكىنى كۆرۈلۈپ تۇرىدۇ.سىز ئەسلى شۇ قۇمدەك سۇئاللارنى سوراشنىڭ ئورنىغا مەدەت بېرىدىغان گەپلەرنى دېسىڭىز شۇنداقلا ئۆزىڭىزنىڭ بۇ جەھەتتە بىلىدىغانلىرىنى بايان قىلىپ تېمىغا يانداشقان بولسىڭىز توغرا بولاتى.شۇ ئارقىلىقمۇ ئۆزىڭىزنىڭ بىلىملىك ئىكەنلىكى ڭىزنى كۆز-كۆز قىلىشنىڭ ئەكسىچە توغرا ئۇسۇلدا بىلدۈرگەن بولاتىڭىز.سىزنىڭ قۇمدەك سۇئاللارنى ياغدۇرىشىڭىز يۇقۇرىقى تېمىغا ماس كەلمىگەن .ئەكسىچە دىلو ئىشلەۋاتقان قانۇن خادىملىرىنىڭ ئاسماقچىلاپ-ئىنچىكىلەپ سۇئال سورىشىغا ئوخشاپ قالغان.
   ئەمىلىيەتتە تىلشۇناسلىققا دائىر تېمىلارنى خېلى ياخشى دەرىجىدە يازالايدىغانلىقىڭىزدا گەپ يوق.مەسىلەن يۇقۇرىقى تېمىغا يېقىن كېلىدىغان تېمىلارنى تۇتۇپ ماقالە يېزىش دېگەندەك. بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   ئەزىز ھېيت كۈن تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2016-1-13 11:20