خالىدە ئىسرائىل ئىجادىيىتى ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنى ئېچىلدى

خالىدە ئىسرايىلنىڭ ئىجادىيىتىگە تېخىمۇ زور ئوتۇقلارنى تىلەيمەن.

يىغىنغا قاتناشقان قىسمەن ۋەكىللەر يىغىن ئارلىقىدا

تونۇش سىمالاردىن دىلىم سۆيۈندى...

خالىدە ئ‍ىسرائىلنىڭ ئ‍ەسەرلىرىنى بەكمۇ ياقتۇرىمەن

خالىدە ئىسرائىل يېڭى دەۋر ئۇيغۇر پروزىچىلىقى ئۈچۈن مۇناسىپ ھەسسە قوشقان ۋە ئىجادىيەتتە مەلۇم يۈكسەكلىك ياراتقان يازغۇچىلارنىڭ بىرى. ئۇ ئۆز ئەسەرلىرىدىكى ھەقىقىي «ئادەم» لىك ھېس- تۇيغۇغا، مۇرەككەپ، كۆپ قىرلىق زىددىيەتكە تولغان ماھىيەتكە ئېگە پىرسوناژلىرى، ساددا، گۈزەل ئۇسلۇبى، دەبدەبىسىز، ئەمما ئىنسان ۋۇجۇدىنىڭ ئەڭ نازۇك تۈگۈنلىرىگىچە سۈرەتلەپ بېرەلەيدىغان  چۈچۈك تىلى بىلەن كىشىلەر قەلبىنى لەرزىگە سالىدۇ. ئۇ 1985- يىلى «ئېھ، ھايات» ناملىق ھېكايىسى بىلەن ئەدەبىي ئىجادىيىتىنى باشلىغاندىن بۇيان مۇھەببەت ۋە ئەخلاق تېمىلىرىغا بېغىشلانغان بىر تۈركۈم نادىر ھېكايە پوۋىستلارنى يېزىپ ناھايىتى ئاددىي، ئۇششاق تەپسىلاتلار بىلەن ھاياتلىقنىڭ كىشىلەر تازا زەن سېلىپ كەتمەيدىغان، ئاسان ھېس قىلىپ يېتەلمەيدىغان نازۇك تەرەپلىرىنى ئۇستىلىق بىلەن كۆرسىتىپ بەردى.  
ئۇنىڭ ئەسەرلىرى سان جەھەتتىن ئانچە كۆپ بولمىسىمۇ  ئەمما يۇقىرى بەدىئىي قىممىتى، ئۆزگىچە بەدىئىي ئۇسلۇبى ۋە ئىپادىلەش ماھارىتى بىلەن ئۇيغۇر ئەدەبىياتىدا ئۆزىگە خاس ئورۇن تۇتىدۇ.
ئاپتورنىڭ«تارىم» ژۇرنىلىنىڭ 1989-يىللىق 8-سانىغا بېسىلغان«قۇملۇقنىڭ چۈشى» ناملىق پوۋىستى يازغۇچىنىڭ يۈكسەك بەدىئىي ماھارىتىگە ۋەكىللىك قىلىپ، كىتابخانلار تەرىپىدىن قىزغىن ئالقىشقا ئېرىشىپ، ئەدەبىيات تەتقىقاتچىلىرىنىڭ دىققەت ئىتبارىنى قوزغىدى.  پوۋىست ئېلان قىلىنغىنىغا20 نەچچە يىل بولدى. بۇ جەرياندا ئۇيغۇر ئەدەبىيات تەتقىقاتىدا كۆپلىگەن يېڭىچە تەتقىقات ئۇسۇللىرى، يېڭىچە نۇقتىئنەزەرلەر بارلىققا كېلىپ، ئەسەر تەتقىقاتىدىكى ئۆلچەم تېخىمۇ چىڭىپ باردى. مەيلى قانداق ئۇسۇل، قانداق ئۆلچەم بىلەن تەتقىق قىلىنمىسۇن«قۇملۇقنىڭ چۈشى» «كونىراپ» قالغىنى يوق. ئەسەرنىڭ تەتقىقاتقا بەرداشلىق بېرەلىشىدە، ئېسىل ئەسەر دەپ مۇئەييەنلەشتۈرۈلىشىدە گەپ يوق

خالىدە ئىسرايىل ئەسەرلىرىگە تولىمۇ ئەتىراپلىق باھا بېرىپسىز، يىغىندا ئازات سۇلتان ئوقىغان ماقالىدىمۇ بۇ نۇقتىلار ئوتتۇرغا قويۇلدى.

ئەيبۇكا، تېمىدا خالىدە ئىسرائىل دەپ ئېلىشىڭىزنى ئۈمىد قلىمەن.
خالىدە ئىسرائىلنىڭ ھېكايىلىرى بىلەن تۇنجى قېتىم ئۇچراشقان ۋاقتىم تولۇقسىزدا ئوقۇۋاتقان ۋاقتىم ئىكەن. دەرسلىك كىتابىمىزدا خانىمنىڭ «ئالمىچىنىڭ ھېكايىسى» ناملىق ھېكايىسى بار ئىدى. كېيىنچە «ھاڭگىرت كۆلى» ناملىق ھېكايىلەر توپلىمىدا خانىمنىڭ «ھاڭگىرت كۆلى» ناملىق ھېكايىسىنى ئوقۇدۇم.
مەزكۇر ھېكايىلەر توپلىمىنى ئەينى ۋاقتتا سېتىۋالغان ئىدىم. 14 ياشقا كىرگەن ۋاقتىم ئىدى. ئۇ توپلام كوللىكتىپنىڭ توپلىمى بولۇپ، خالىدە ئىسرائىلنىڭ «ھاڭگىرت كۆلى»، ئالىمجان ئىسمائىلنىڭ «ئايالىمنىڭ كۈندىلىك خاتىرىسى»، توختى ئايۇپنىڭ «مۈڭگۈز» ناملىق ھېكايىسى ۋە باشقا ھېكايىلەر بار ئىدى. بۇ توپلامدىكى ھېكايىلەرنىڭ تەمى ھازىرغىچە تىلىمدا، سېھرى دىلىمدا قاپتۇ. توختى ئايۇپنىڭ «مۈڭگۈز» ناملىق ھېكايىسىنى ئۆيدىكىلەرگە يىغلاپ تۇرۇپ  ئوقۇپ بەرگىنىمنى ھازىرمۇ ئەسلەپ قالىمەن. بۇ كىتابنى يوقىتىپ قويۇپ، قايتا ئىزدەپ زادىلا تاپالمىدىم. دېرىكىنىمۇ ئالالمىدىم. ئەگەر بىلىدىغانلار بولسا ئۇچۇرىنى بەرسەڭلار سېتىۋالسام بوپتىكەن.
كېيىنچە (بۇنىڭغىمۇ 20  يىل بولاي دېدى) تارىم ژۇرنىلىدىن يەنە بىر ئەسىرىنى ئوقۇغان ئىدىم. ئۇ ئەسەردە مىنكاۋخەن بالىسى بار بىر ئائىلە تەسۋىرلەنگەن ئىدى. تولىمۇ ئەپسۇس ھېكايە ئىسمىنى ئۇنتۇپ قاپتىمەن. بۇ ئەسەر دەسلەپ بېرىلگەندە ئاۋۇ مىنكاۋخەن بالىنىڭ گەپلىرى خەنزۇچە ئۆز پېتى ئېلىنغان ئىدى. كېيىن توپلام قىلىنغاندا ئۇ گەپلىرى ئۇيغۇرچىغا ئۆرۈلۈپتۇ.
ئىككى يىل بۇرۇن «كەچمىش»نى ئوقۇپ چىقتىم. بىرلا ئېغىز گەپ. «قۇم باسقان شەھەر»دىن كېيىن بۇنداق ئېسىل روماننى ئوقۇپ باقماپتىمەن. كۆڭلۈمدە قىسقا يېزىپ قاپتۇ دەپ ئويلىدىم ئۆزۈمچە.
قىسقىسى خالىدە خانىم بىزگە نادىر ئىجادىيەتلىرى بىلەن يىقىلماس ئۈلگە تىكلەپ بەردى. خانىمنىڭ كەينىدىن ھەمشىرىلىرىدىن نۇرگۈل ئەبەي، مىھرىگۈل ئابلىز، ئاتىكەم سىدىق ئايقۇت، ماھىنۇر ئابدىلىم قاتارلىقلار ئىزلاپ مېڭىۋاتىدۇ. ئەلۋەتتە بىزمۇ ئوقۇرمەنلىك ھەم غايىبانە شاگىرتلىق سالاھىيەتتە ھۆرمەتتە ھەم ئىرادىدە تۇرماقتىمىز. خانىمنىڭ سالامەتلىكىنىڭ تېزراق ئەسلىگە كېلىشىنى ئۈمىد قىلىمەن. بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   زەينۇللا تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2015-5-10 22:29  

قۇتلۇق ئىشلار بوپتۇ، خالىدە ئىسرائىل خانىمغا ساقلىق تىلەيمەن...

بۇ ئىنتايىن  ياخشى ئىش بۇپتۇ.خالىدە خانىمنىڭ  ئىجادىيتىگە  ئۇتۇق تىلەيمەن

مۇبارەك بولسۇن  بۇ ئايال يازغۇچىمىزنىڭ ئەسەرلىرىنى ياقتۇرىمەن. تىخمۇ زور ئۇتۇقلار يار بولسۇن

ئەگەشتىم

ھۆرمەتلىك ئۇستازىم خالىدە ئىسرائىل ھەدىنىڭ ئەدەبىي ئىجادىيەت ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنىنىڭ بېيجىندە ئۆيكۈزۈلگەنلىكىنى چىن كۆڭلۈمدىن تەبرىكلەيمەن!
ئادەمنىڭ قىممىتىنى ئادەم تونۇيدۇ، ھۆرمەتلىك ئازاتكامنىڭ خالىدە ھەدەمنىڭ ئىلمىي ئەمگەكلىرىنىڭ قەدرىنى قىلغانلىقىدىن ئىنتايىن سۆيۈندۈم، شۇ مۇناسىۋەت بىلەن ئازاتكامغا ھۆرمەت بىلەن چوڭقۇر رەھمەت ئېيتىمەن. !
خالىدە ھەدەم، ئاز ھەم ساز يازغان يازغۇچى بۇلۇش بىلەن بىرگە، شان- شۆھرەت قوغلاشمايدىغان، شەرەپ تاما قىلمايدىغان، قاش تېشىدەك سۈزۈك قەلبى بىلەن ئۇيغۇر ئەدەبىياتى ئۈچۈن بارلىقىنى بېغىشلىغان ياغۇچى.  خالىدە ھەدەمنىڭ بۇ ئالىيجان روھىنى پۈتۈن يازغۇچىلار، جۈملىدىن ئايال يازۇغچىلار ئەدەبىي ھاياتىدا ئۈلگە قىلىشقا ئەرزىيدۇ.
يېقىندىن بېرى خالىدە ھەدەمنىڭ سالامەتلىكى ئانچە ياخشى بولماي كەلدى، شۇنداقتىمۇ قەلەمنى بىركۈنمۇ  قويۇپ قويغىنى يوق، خالىدە ھەدەمنىڭ ئەسەرلىرىدە  ئەمەلىي قىممەتكە ئىگە چوڭقۇر پىكىر بار، ئۇنىڭ ئەسەرلىرىنى چوڭقۇرلاپ تەتقىق قىلىشقا ئەرزىيدۇ.
ئاخىردا خالىدە ھەدەمنىڭ تېنىگە سالامەتلىك، ئىجادىيىتىگە تېخىمۇ كاتتا ئۇتۇقلارنى تىلەيمەن! بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   ساجىدە سۇلايمان تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2015-5-11 02:29  

  يېڭى يوللانغان رەسىملەردىكى تونۇش چىرايلارنى كۈرۈپ خۇش بولدۇم. خالىدە ئىسرائىل ھەدىمىزنىڭ سالامەتلىك ئەھۋالى يار بەرمەي بۇ ئەھمىيەتلىك پائالىيەتكە كېلەلمىگەنلىكىنى ئۇقۇپ كۆڭلۈم يېرىم بولدى...