ئەدۇنىس ۋە ئىمران سالىھى شىئېرلىرىدىن

admin · ۋاقتى: 2015-1-4 17:33:55


	ئەدۇنىس شىئېرلىرىدىن ئەيبۇ ياقۇپ تەرجىمىسى ئەدىنۇس، ئەسلى ئىسمى ئەلى ئەھمەد سەئىد ئىسپور 1930-يىلى سۈرىيەدە تۇغۇلغان.1956-يىلى لىۋانغا كۆچۈپ بارغان ۋە ئەدەبىي ئىجادىيىتىنى باشلىغان. 1980-يىللاردىن باشلاپ ياۋرۇپا ۋە ئامىرىكىدا ئوقۇتۇش، يېزىقچىلىق ئىشلىرى بىلەن مەشخۇل بولغان. ئەدىنۇس مول ـ ھوسۇللۇق شائىر، مۇتەپەككۇر، ئەدەبىيات نەزەرىيىچىسى، ئۇ دۇنيادا بۈگۈنكى دەۋىردىكى ئەڭ كۆزگە كۆرۈنگەن ئەرەپ شائىرى دەپ تەرىپلىنىدۇ. ئۇنىڭ شىئېرنى زامانىۋىلاشتۇرۇشقا بولغان ئاكتىپ تەشەببۇسى، ئەرەپ مەدەنىيىتىگە بولغان چوڭقۇر ئويلىنىشى ئەرەپ مەدەنىيەت ساھەسىدە كەسكىن بەس ـ مۇنازىرىلەرگە سەۋەپ بولغان ھەم چوڭقۇر تەسىرلەرنى كۆرسەتكەن. ئۇنىڭ ھازىرغىچە يىگىرمە ئىككى پارچە شىئېرلار توپلىمى ۋە مەدەنىيەت، ئەدەبىيات نەزەرىيەسىگە ئائىت ئون نەچچە ئىلمىي كىتابى نەشر قىلىنغان. ئۇ «بىريۇسېل ئەدەبىيات مۇكاپاتى»، تۈركىيە «ھېكمەت ئەدەبىيات مۇكاپاتى»، ماكىدۇنىيە «ئالتۇن تاج شىئېرىيەت مۇكاپاتى»، فىرانسىيە «چەتئەل ئەدەبىياتى مۇكاپاتى» ۋە «چەتئەل كىتاپ مۇكاپاتى» قاتارلىق خەلقئارالىق چوڭ مۇكاپاتلارغا ئېرىشكەن. يېقىنقى يىللاردىن بۇيان ئۇ «نوبىل ئەدەبىيات مۇكاپاتى»نىڭ قىزغىن نامزاتلىرىدىن بولۇپ كەلمەكتە. چىغىر يول خىرە شېخىللاردا بار تەشۋىشنىڭ رەڭگى يامراپ كەلگەن خىيالنىڭ رەڭگى. كىمدۇر، زادى كىم ئۆتكىنىدە بۇ يەردىن كۆيگەن؟ ئاياغلىرىم خۇشتار يالقۇنغا خۇشتار ھۆرمەتكە؛ بارغىنىدا يىراقلارغا ئۇ پەخىرلىنەر، ئىپتىخارلىنار. چىغىر يولدىن سورىسام ھەر چاغ: كېچىنىڭ يۈكى قاچان تۈگەر دەپ؟ قاچان تىلەكلىرىم بولۇپ ئىجاۋەت يېتىپ مەنزىلگە سۈرەرمەن دەپ ھالاۋەت؟ «شۇ يەردىن،باشلىنارمەن» دەپ بەردى جاۋاپ چىغىر يول ماڭا. چۈشكۈنلۈك ئۈنسىز دۇنياغا قېتىلغان تىلىم ياشايمەن ئوت بىلەن ۋابانىڭ ئارىسىدا. ياشايمەن مىۋىلىك باغ بىلەن بوشلۇقتا تۇنجى ئۈمىدسىزلىك ۋە شادلىق ئىچىدە، ياشايمەن ھاۋا ــ قارغىش تەككۈر دەرەخنىڭ ئىگىسى ۋە مىۋە ئىگىسىنىڭ ئالدىدا. ياشايمەن بۇلۇت ۋە ئۇچقۇنلار ئارىسىدا ياشايمەن يۇغىناۋاتقان تاشنىڭ ئىچىدە سىرلىقلىق، چۈشكۈنلۈك تارقىتىۋاتقان كىتاپ ئىچىدە. كۈنلەرنى تاپشۇردۇم... كۈنلەرنى تاپشۇردۇم ھاڭلارغا تەختىمنىڭ تەكتىدە ئۆرلىسۇن، چۆكسۇن قەبرەمنى كولايمەن كۆزۈمدە شەيتانلارنىڭ خوجايىنى مەن تاپشۇردۇم ئۆزلىرىگە شەيتانلارنى مەن تۈنۈگۈن، تىلنى تاپشۇردۇم جىنلارغا تارىخقا قاراپ تۇرىمەن يىغلاپ يىغا ئاۋازى لەۋلەردىن چۈشەر ئالدىراپ يىغلايمەن ۋەھىمىگە باققىنىمچە ئۆپكەمدە كۆيمەكتە يېشىل ۋەھىمە دەرىخى مەن جىنلارنىڭ خوجايىنى ئويغىتىمەن ئۇلارنى قوغلايمەن قېنىم ھەم كانىيىم بىلەن قۇياش بوز تورغايدۇر سىرتمىقىمنى تاشلايمەن ئاڭا شامال بولسا مېنىڭ تەلپىكىم ئېيتقان ئىدىم سىلەرگە... دېڭىز شىئېر ئوقۇپ بەردى دەپ، قوڭغۇراق سەدەپتە ئۇخلاپ قالدى دەپ، ئېيتقان ئىدىم سىلەرگە. ئەپسانىلەر مەرىكىسى جىنلار تويىدا ناخشا ئېيتتىم دەپ، ئېيتقان ئىدىم سىلەرگە. تارىخنىڭ تۇمانلىق يامغۇرلىرىدا ئارىلىقنىڭ قىزىل يالقۇنلىرىدا بىر قەسىر، بىر روھ كۆردۈم دەپ ئېيتقان ئىدىم سىلەرگە. بارغاچقىمەن كۆزۈمدە ئۈزۈپ، ھەممە نەرسە كۆزۈم تەكتىدە مەنزىللەرگە قەدەم قويدى دەپ، ئېيتقان ئىدىم سىلەرگە. كېچە بىلەن كۈندۈز دەرىخى كەلدىم كۈندۈزدىن ئاۋال، يورىدىم كۈننى كۈندۈز سوراشتىن ئاۋال. يۈرەر گۈل قاچىسى سايەم ئاستىدا، دەرەخلەر ئارقامدىن كەلمەكتە يۈگرەپ. خىياللار قورۇلماقتا يۈزلىرىمدە، ئارال ۋە قەلئەلەر ساداسىز ــ سۆزلەر سىلىيالماس ئىشىكلەرنى. يورۇتىپ دوستلارنىڭ كېچىلىرىنى، تاشلانسا دەملەر كارۋىتىمغا تامچىلار كۆكسۈمدىن بۇلاقنىڭ سۈيى. ئۇخلىغىنىدا يېشىنىپ كۈنلەر، مەن ئويغىتىپ سۇنى، ئەينەكنى كەتتىم ئۇيقىغا، سۈرتكىنىمچە چۈشنىڭ يۈزىنى... 20-ئەسىرنىڭ ئەينىكى تاۋۇتلار ياپقان بالىلارنىڭ يۈزىنى كىتاپلار يېزىلماقتا قاغىلارنىڭ ئۈچەيلىرىگە. يىرتقۇچ گۈل تۇتۇپ كەلمەكتە مېڭىپ قىيا تاشلار سەۋدايىنىڭ ئۆپكىسىدە ئالىدۇ نەپەس مانا بۇ 20-ئەسىر... بالا تارىخ دۆۋىلەكلىك نەرسە ئاۋامنىڭ بىرلىكى قان، كۈنلەر قەبرە، يىللار، قايسى پىلانىتتىن قايسى يول بىلەن چىقتى سۆكۈلۈپ؟ بالا كەتتى ئۇيقۇغا، ئاڭلىغانچە ئوتنىڭ گېپىنى. مۇلايىملىق يۈزىدە تامام يالقۇن كىتابىدۇر شۇ تاپتا تېنى. دېرىزە (پارچە) يالاڭئاياغ، ئەگكىنىچە باش شامال ئۆتتى قىز دېرىزىسىدىن ئۇ كەلگەنمىكىن ھەسرەت ئېلىدىن؟ شۇ دەمدە كېچە چىققىنىچە ئاسمان شوتىسىغا، دېرىزەمنىڭ ئالدىدىن ئۆتۈپ رامكىلارنى تامام قورشىدى. ۋاقىت دەرەخلىرىدىن تۆكۈلگەن قوزۋاقلارنى يايغىنىمچە ئوقار ئىدىم ئاقار يۇلتۇزلارنىڭ تارىخىنى. دېرىزە ــ نە ئۈچۈن تارتىسەن زوقنى، مەيلىمنى، دالىلارنى توي ـ بايرام بىلىپ بۇلۇتلارنى سۆيگۈ كارۋىتى؟ دېرىزە ــ سايىگە يۈزلەنگەن ئۇنىڭ بىر يۈزى، بىرى بولسا قۇياشقا. دېرىزە ــ يۈرەك خوشلاشماقتا، بىلەكلەر كۈتىۋالماقتا. يىللار ــ دېرىزىنىڭ باياۋانىدا كارۋاندۇر ئەبەتكە كېلىپ ـ كېتەرگە قانداق بىر يالقۇن قايىل قىلار تىل سېركولىنى تۇنجۇقۇپ تۇرغان مەڭگۈلۈك تامغا مۆشۈك دېرىزىنى سىزماقتا... ئاقار يۇلتۇزنىڭ رىۋايىتى (پارچە) ئۇشبۇ دەملەر نەقەدەر گۈزەل، تېنىمدىن ئوت ئالغان بىر تۇتام يالقۇن، قەدىمى يانار تاغ ئېغىزىدىن ئۆرلەر. تارىخ، روشەنلىشەر ۋەھشى تىل بىلەن. كۈندۈزنىڭ قولىغا قوللىرىمنى ئۇزاتماق بولسام، كېلەر يۈگرۈپ كېچىنىڭ قولى. يەشمەك بولۇپ تېنىمدىكى باغلاقنى، دەملەرنىڭ بېلىگە چېتىپ قويىمەن ئەبەدىيلىك جۆيلۈشنى. شەھەر ــ قاتمۇ ـ قات ئىشىك ۋە رۇجەك، مارىشىپ يۈرسىمۇ كۈندۈزدە ھەردەم قۇچاقلىشار قاراڭغۇدا ھەم شەھەر ــ كوچا كۆكرەكلىرىدە لۆمۈلدەيدۇ سۈت، چىقىۋاتقىنى بولسا ئىسسىق قىزىل قان، ئاسمان بولسا بۇ يەردە ئىدىش. ياز (پارچە) تىنىققىنە ياز كېچىسىدە ئالقان ئىزلىرىمغا قاراپ ئوقىۋاتسام يۇلتۇزلارنى. ئىش تېرىپ بىر دوستۇم يۇلتۇزلارغا قاراپ ئوقىدى ئالقان ئىزلىرىنى. باقماپتىمىز شۇ چاغدا سوراپ: «ئىلمىي بولار قانداق ئوقۇساق؟». سورىغىنىمىز «قانداق ئوقۇش شىئېرغا يېقىن؟» دوستۇم دەر: «تەبىئەتتۇر شىئېر ئۇ دىگەن» مەن دەيمەن: «شىئېر تەبىئەت كىيىمىدىكى گۇڭگىلىقمىكىن» ياز تۇتۇپ دېڭىزنىڭ قولىنى، ئۈگىتەر قۇم بىلەن كۆرۈشۈشنى. ساھىللارنىڭ ھىدىدۇر ئازاپ، يازدا دولقۇن كېلىشتىن ئاۋال. چوڭقۇرلايسىز يازنىڭ ئىچىگە، كۈزنى سۆزلەر بولسىڭىز ئەگەر. قۇياش يالاڭاچ، ئىشىكىمدە تۇرار ئېزىلىپ، ئەنجۈر دەرىخىنىڭ ئۇياتچان سايىسى، قۇياشنىڭ كۆكرەكلىرىنى توساپ ئاۋارە. ئېيتقىنا تېنىم شۇ مىنۇتلاردا ئەسىرسەن كىمگە؟ ياز دەيدۇ: ئازاپلانغىنىم ــ بەزىلەر يۈرەرمىش سۆزلەپ بىلمەيدۇ دەپ ھەسرەتنى باھار ياز قۇياشى ئولتۇرىدۇ دەرەخ ئاستىدا غۇر ـ غۇر شاماللاردىن تىلەپ سەدىقە ــ ئەدىنۇسنىڭ خەنزۇچە «غېرىپلىقىم باغچىدۇر مېنىڭ» ناملىق شىئېرلار توپلىمىدىن تەرجىمە قىلىندى. «تارىم» ژۇرنىلىنىڭ 2011-يىللىق 5-سانىدىن ئېلىندى ـــ ئىلاۋە: كونا مۇنبەردىن يۆتكەپ كېلىندى.

admin · ۋاقتى: 2015-1-4 17:42:15


	مەن غېرىپلىق ئىچىدە دۇنيانى تونۇيمەن (ئەدىنۇس بىلەن سۆھبەت) جەنۇپ شەھەر گېزىتى: نىمە ئۈچۈن «ئەدىنۇس» دىگەن تەخەللۇسنى ئىشلەتتىڭىز، ئۇ يۇنان ئەپسانىلىرىدىكى بىر ئىلاھنىڭ نامىغۇ؟ ئەدىنۇس: بۇ سۆز ئەڭ دەسلەپتە قەدىمكى لىۋاندا پەيدا بولغان، ئۇ لىۋاندىكى بىر دەريانىڭ نامى، كېيىچە يۇنانغا تارقىلىپ بارغان.ئوتتۇرا مەكتەپتە ئوقىۋاتقان چاغلىرىمدا يازغان شىئېرلىرىمغا ئۆز ئىسمىم ‹‹ئەلى ئەھمەد سەئىد ئىسپور›› دەپ گېزىتخانىغا ئەۋەتسەم ئۇلار ئىشلەتمەي قويدى. كېيىنچە مەن «ئەدىنۇس» ھەققىدىكى ئەپسانىنى ئوقىغاندىن كېيىن ئىلھاملىنىپ، ئۇنى ئۆزۈمگە تەخەللۇس قىلىپ يەنە ئەۋەتتىم. نەتىجىدە شىئېرلىرىم ئېلان قىلىندى. شۇنىڭ بىلەن ئىزچىل ھالدا بۇ تەخەللۇسنى ئىشلىتىپ ئەسەر يازدىم. كېيىنچە ھەتتا ئاناممۇ مېنى «ئەدىنۇس» دەپ چاقىرىدىغان بولدى. جەنۇپ شەھەر گېزىتى: «نوبىل ئەدەبىيات مۇكاپاتى»نىڭ ئەڭ قىزغىن نامزاتلىرىنىڭ بىرىسىز، «نوبىل ئەدەبىيات مۇكاپاتى»غا قانداق قارايسىز؟ ئەدىنۇس: شۇنداق، لېكىن مەن بۇنىڭغا ئانچە كۆڭۈل بۆلۈپ كەتمەيمەن. شىئېرنى تېخىمۇ ياخشاراق يازسام، ئۈزلۈكسىز ئىجادىيەت ئېلىپ بارسام دەيمەن. جەنۇپ شەھەر گېزىتى: شىئېرلىرىڭىز كۆپ خىل تىللارغا تەرجىمە قىلىنىپتۇ، شىئېرنىڭ تەرجىمە قىلىنىش مەسىلىسىگە قانداق قارايسىز؟ ئەدىنۇس: شىئېرنى بەزىدە تەرجىمە قىلىشقا بولمايدۇ،بۇ مەنىدىن ئېيتقاندا، تەرجىمان قىلغىلى بولمايدىغان بىر ئىش بىلەن شۇغۇللىنىۋاتقان بولىدۇ. بەزى شىئېرلارنىڭ تەرجىمىسىدە ئەسلىسىگە بەكمۇ سادىق بولۇپ كېتىپ ئۇنىڭدىكى شىئېرىي تۇيغۇنى يوقۇتۇپ قويىدىغان، يەنە بەزى تەرجىمىلەردە چەكتىن ئاشۇرىۋېتىدىغان، ئەسلىسىنى خالىغانچە پارچىلاپ ئۇنى تونىغىلى بولمايدىغان ھالغا كەلتۈرۈپ قويىدىغان ئەھۋاللار مەۋجۇت. مېنىڭچە تەرجىمان مۇنداق ئۈچ شەرتنى ھازىرلىشى كېرەك. بىرىنچىدىن، ئۇ ئۆز ئانا تىلىغا پۇختا بولۇشى كېرەك، ئۇ شىئېرنى ئانا تىلىدا ئىپادىلىگەنلىكى ئۈچۈن ئۇنىڭ ئانا تىل سەۋىيەسى چەت تىل سەۋىيەسىدىن ئۈستۈن تۇرۇشى كېرەك. ئىككىنچىدىن، ئۇ تىلنىلا بىلىپ قالماي، شىئېرىي دۇنيانىمۇ بىلىشى كېرەك. شىئېرنى بىلمەي تۇرۇپ ئۇنى تەرجىمە قىلىمەن دىيىش بولسا قۇرۇق بىر گەپ. ئۈچۈنچىدىن، تەرجىماننىڭ ئۆزىمۇ ھەقلىق ھالدا شائىر. جەنۇپ شەھەر گېزىتى: سىز شىئېرنى جەزمەن شائىر تەرجىمە قىلىشى كېرەك دىمەكچىمۇ؟ ئەدىنۇس: ئۇنىڭ شىئېر يېزىش، يازماسلىقى مۇھىم ئەمەس. شىئېر يازىدىغانلارنىڭ ھەممىسىنىڭ شائىر بولۇشى ناتايىن. بەزىلەر شىئېر يازمىسىمۇ ئۇلارنى شائىر دىيىشكە بولىدۇ. ئۇلار لوگىكىنىڭ، قىياسنىڭ ھەتتا مەنپەئەتنىڭ كۆزى بىلەن ئەمەس، شىئېرنىڭ كۆزى بىلەن دۇنياغا نەزەر سالىدۇ. يەنە بىر مۇھىم نۇقتا، تەرجىمان ئەسلى شىئېر ئاساسىدا ئۇنى قايتا ئىجاد قىلىدۇ. ئالايلى، ئەرەپ تىلىدىكى «ئاي» بىلەن ئىسپان تىلىدىكى «ئاي»نىڭ كىشىگە بېرىدىغان تۇيغۇسى پۈتۈنلەي ئوخشىمايدۇ. چۈنكى ھەر بىر مەدەنىيەتتە ئايغا بولغان ئوخشاشمىغان مۇزىكا، تارىخ، مەنىۋىلىك ۋە ئەسلىمىلەر يوشۇرۇنغان. بۇنى لۇغەتتىن شۇ سۆزنى ئىزدەپ تېپىپلا بولدى قىلىشقا بولمايدۇ. تەرجىمان بارلىق ماھارىتىنى ئىشقا سېلىپ، ئۆز مىللىتىنىڭ تارىخى، مەدەنىي ئەسلىمىلىرى ئاساسىدا ئۇنى تەرجىمە قىلىشى كېرەك. شۇنداق تەرجىمە قىلىنغان شىئېرلاردىلا ھاياتى كۈچ بولىدۇ. جەنۇپ شەھەر گېزىتى: شىئېر يېزىشتىن باشقا يەنە رەسىممۇ سىزىدىكەنسىز، ئۇلارنىڭ ئوتتۇرسىدىكى مۇناسىۋەتنى قانداق چۈشىنىسىز؟ ئەدىنۇس: ئالدى بىلەن ئۆزۈمنى رەسسام ئەمەس دەيمەن، چۈنكى مەن قەلەم ۋە بوياق بىلەن رەسىم سىزمايمەن. ئىجادىيەتكە ئىشلىتىدىغان نەرسىلىرىمنىڭ ھەممىسى تاشلاندۇق نەرسىلەر، ئالايلى، كېرەكسىز قەغەز، ياغاچ، تۆمۈر پارچىسى قاتارلىقلار. مېنىڭ خىزمىتىم بولسا ئۇلارنى قايتىدىن قۇراشتۇرۇپ، مەنىسىز نەرسىلەرگە مەنە ئاتا قىلىش. ئۇلار قارىماققا زىدىيەتلىك ۋە ئۆزئارا مۇناسىۋەتسىزدەك كۆرۈنىدۇ. قۇراشتۇرۇش ئارقىلىق ئۇلار مەنىگە ئىگە بولۇپ، پۈتۈنلۈككە ئىگە سەنئەت بۇيۇمىغا ئايلىنىدۇ. شىئېرمۇ ئوخشاش، ئىماگلار تولىمۇ قالايمىقان ۋە رەتسىز بولسىمۇ ھەقىقى شائىر ئەڭ مۇۋاپىق ئۇسۇللار ئارقىلىق ئۇلارنى پۈتۈنلۈككە ئايلاندۇرىدۇ. شىئېرنى، مۇزىكىنى، گۈزەل ـ سەنئەتنى ياخشى كۆرسەممۇ شىئېرغا بەكەرەك ھېرىسمەنمەن. ماڭا نىسىپەتەن ئېيتقاندا، شىئېرغا باشقا سەنئەت شەكىللىرىگە قارىغاندا تېخىمۇ كۆپ مەنىلەر يوشۇرۇنغاندەك بىلىنىدۇ. تىلدىن باشقا ئۇنىڭدا يەنە مۇزىكىمۇ، ئوبرازمۇ،ئارخېتېكتۇرمۇ بار. جەنۇپ شەھەر گېزىتى: غەرىپتە كۆپ يىل تۇرمۇش كەچۈردىڭىز،غەرىپ دۇنياسىغىمۇ، ئەرەپ دۇنياسىغىمۇ ناتونۇش ئادەمسىز. سالاھىتىڭىزنىڭ ئېتىراپ قىلىنىش مەسىلىسىگە قانداق قارايسىز؟ ئەدىنۇس: سالاھىيەتنى ئۆزۈڭىز بەلگىلەيسىز، ئادەم مەڭگۈ سالاھىيەتتىن چىقىپ تۇرۇشى كېرەك. مۇھىمى غەرىپ شەرىقنى ئېرىتىۋېتەمدۇ ياكى شەرىق غەرىپنى ئېرىتىۋېتەمدۇ مەسىلىسى ئەمەس بەلكى ئادەمنىڭ ئۆزلۈكىنى ئېچىۋېتىشى. ئادەم ھاۋاغا، بوشلۇققا، ئەتىرگۈلگە ئوخشىشى كېرەك. بۇلۇڭدا قاپسىلىنىپ قالسا بولمايدۇ. مېنى جۇڭگولۇق دىسىڭىز، مۇشۇ يەردىلا تۇرىۋالسام، قۇدۇقنىڭ تېگىدە تۇرۇپ ئاسماننى كۈزەتكەندەك ئىش بولۇپ قالىدۇ. ئادەمنىڭ ئېڭىنىڭ چېكى بولمايدۇ، ئېچىۋېتىشنىڭمۇ شۇنداق. ئادەم دەرەخكە ئوخشىشى كېرەك، ئۇنىڭ يىلتىزى تۇپراقتا بولسىمۇ، شاخلىرى ھەر تەرەپكە قاراپ باغجانلايدۇ. جەنۇپ شەھەر گېزىتى: شىئېرىڭىزدا «مەڭگۈ ناتونۇش ئادەم ۋە ئاسىي بولۇشنى خالايمان» دەپ يېزىپسىز، بۇ ئۆزۈڭىزنىڭ تاللىشىمۇ ياكى رىئاللىقنىڭ، شارائىتنىڭ زورلىشىدىنمۇ؟ بۇنداق سالاھىيەتنىڭ شائىرغا نىسپەتەن قانداق ئەھمىيىتى بار؟ ئەدىنۇس: مەن ئىزچىل ھالدا بىر يۈز ئۆرىگۈچى، بۇنىڭدا ئۆز تاللىشىمنىڭ تەركىپلىرىمۇ بار. چۈنكى ئاسىيلىقىمدا مەقسەت بار، ئۇ بولسىمۇ بۇ جەمىئىيەتنى ئۆزگەرتىش، ئۇنى تېخىمۇ ياخشى قىلىش. شىئېر ماھىيەت جەھەتتىن بۇ دۇنياغا بىر خىل تەنقىدى نەزەر بىلەن قارايدۇ. شائىرنىڭ رىئال دۇنيانى تولۇقى بىلەن قوبۇل قىلىشىنى تەسەۋۋۇر قىلغىلى بولمايدۇ. شۇنداق بولىدىكەن ئۇ شائىر يازغان شىئېرنىڭمۇ قىممىتى بولمايدۇ. ئۆزگۈرۈش، يۈز ئۆرۈش بولسا شىئېرنىڭ ئەڭ تۈپكى يادىرولىرىنىڭ بىرسى. ناتونۇش ئادەم بولۇش سۈپىتىدە، تېخىمۇ ئۈنۈملۈك ئۇسۇللار بىلەن دۇنيانى چۈشىنىمەن. غېرىپلىق جەريانىدا دۇنيانى تونۇيمەن. قىزىشىپ تۇرغان ئادەملەرنىڭ ئارىسىدا بولسا ھېچنىمىنى كۆرەلمەيمەن. جەنۇپ شەھەر گېزىتى: ئەرەپ زىيالىلىرى غەرىپ دۇنياسىغا كەلگەندىن كېيىن ئوخشاش بولمىغان تاللاشلارغا يۈزلىنىدۇ. سىز بولسىڭىز تەنقىدنى تاللىدىڭىز؟ ئەدىنۇس: ئادەم بىلەن ئادەم ئوخشىمىغاندەك، ئۇلارنىڭ تاللىشىمۇ ئوخشىمايدۇ. مۇھىمى ئالماشتۇرۇش ۋە سۆزلىشىشتۇر. بەزىلەر رادىكال مۇتەپەككۇرلارغا ئايلاندى. ئۇلار مەلۇم ئەمىلىي مەقسەتلەر ئۈچۈن كۈرەش قىلىۋاتقان جەڭچىلەر. يەنە بەزىلىرى غەرىپنىڭ ئىدىيىسىنى تولۇقى بىلەن قوبۇل قىلىپ، غەرىپ مۇھىتىغا سىڭىپلا كەتتى. مەن ئۇلارغا ئوخشىمايمەن. سەئىد ئىككىمىز باشقا بىر تۈركۈمدىكى زىيالىلارغا ۋەكىللىك قىلىمىز. بىز ئەرەپ جەمىئىيىتىنى تەنقىد قىلىمىز. غەرىپ جەمىئىيىتىنىڭ نۇقسانلىرىغىمۇ تەنقىدى پوزىتسىيە بىلەن مۇئامىلە قىلىمىز. بىز قوش ئۆلچەملىك تەنقىدچىلەر. جەنۇپ شەھەر گېزىتى: يەر شارىلىشىش دەۋرىدىكى غەرىپ بىلەن شەرىقنىڭ مەدەنىيەت توقۇنۇشىغا قانداق قارايسىز؟ ئەدىنۇس: كۈچلۈكلەر «ئېپ كېلىش»تىن قورقمايدۇ. قەدىمقىلەردە ھازىرقى مەسىلىلەر بولغان ئەمەس. بۈيۈك كىلاسسىك شائىرلىرىمىزدىن سوراپ بېقىڭ، ئۇلار يەر شارىلىشىشتىن قورقامدىكەن. قەدىمقى ئەرەپلەر يات ئەللەرنىڭ ناتونۇش نەرسىلىرىنى گۈزەل دەپ قارايدۇ. قەدىمدە بىز پارىسلار ۋە ھىندىلارنىڭ كىتاپلىرىنى تەرجىمە قىلىپ پەخىرلەنگەن. بىزنىڭ نۇرغۇن كىتاپ ۋە ئەسەرلىرىمىزنىڭ كېلىش مەنبەسىمۇ باشقا دۆلەتلەر. ھازىرمۇ كۈچلۈكلەردىن بولۇشىمىزنى ئۈمىد قىلىمەن. دۇنيانىڭ مەدەنىيەت تەرەققىياتىدا رول ئوينىشىمىزنى ئۈمىد قىلىمەن. بۇ دۇنيانى قۇچاقلىشىمىزنى تەلەپ قىلىدۇ. بىزنىڭ دۇنيا بىلەن بولغان مۇناسىۋېتىمىز بېرىش بىلەن ئېلىشنىڭ تەڭداش مۇناسىۋېتى. سالاھىيەتنى ئەنئەنە دىگىلى بولمايدۇ، ئۇ مىراسقا ئەمەس، ئىختىرا قىلىشقا باغلىق. جەنۇپ شەھەر گېزىتى: شىئېر بىلەن ئەرەپ مەدەنىيىتىنىڭ مۇناسىۋېتى قانداق؟ ئەدىنۇس: ئەرەپ مەدەنىيىتىدە بىر خىل ئۇلۇق ھادىسە بار، ئۇ بولسىمۇ، شىئېرىيەت دىن ۋە سىياسىدىن مۇستەسنا تۇرىدۇ. شىئېرنىڭ مۇستەقىللىقىنى ئىپەدىلەيدىغان تىپىك مىسالغا بۈيۈك ئەدەبىي تەنقىدچى ئەسمايىنىڭ : «شىئېر بىر خىل ئازاپ، شىئېرىيەتنىڭ دەرۋازىسىغا يېتىش قەبىھلىك،شىئېر ئەگەر مېھرىبانلىقنىڭ بوسۇغۇسىدىن ئاتلايدىكەن ئۇ دەپسەندە قىلىنغان بولىدۇ» دىگەن سۆزىنى كۆرسىتىشكە بولىدۇ. ئۇزۇندىن بۇيان ئىككى خىل لاگىر مەۋجۇت بولۇپ كەلدى. ئۇنىڭ بىرى شائىرلار لاگىرى، يەنە بىرى ئاۋام لاگىرى. ئاۋام ھامان ھوقۇق ۋە كۈچ تەرەپتە تۇردى. ئۇلار ئېنىق، چۈشىنىشلىك شىئېرلارغا ئېھتىياجلىق بولۇپ، بۇ ئارقىلىق ھوقۇق ۋە كۈچنى قوغداپ، ئۆزلىرى ياخشى كۆمەيدىغان كىشىلەرگە ھۇجۇم قىلدى. ئۇلارنىڭ قارىشىسىدىكىلەر بولسا ئاسىيلىقنى تەشەببۇس قىلىدىغان شائىرلاردۇر. ئۇلار ھوقۇق ۋە كۈچ تەرەپتە تۇرۇشنى ھار ئالدى. ئەسەرلىرىدە بولسا ئىنسانىيەتنىڭ يۈكسەك ھېس ـ تۇيغۇلىرى ئىپادىلىدى. مېنىڭچە ئەرەپ ئەدەبىياتى تارىخىدا ھەممىمىزنىڭ پىشىۋا ئۇستازى ئىمرە ئۇلقەيىس، ئاندىن قالسا، ئەبۇ نۇۋاس، ئىبنى رۇمى، ئەبۇ تەيمەم، مۇتەنەببى،مەيئەلى قاتارلىق بەشتىن ئالتىگىچە ئۇلۇغ شائىر ئۆتتى. بۇ شائىرلارنى شۇنىڭ ئۈچۈن ئۇلۇغ دەيمەنكى، ئۇلارنىڭ شىئېرلىرى مۇستەقىل بىر پۈتۈنلۈك بولۇپ، تارىختا ئىنقىلاپ خاراكتىرلىك ئۆگۈرۈشلەرنى پەيدا قىلدى. ئەرەپلەرنىڭ ئەڭ دەسلەپتە شىئېرغا بەرگەن تەبىرى: «شائىرلار باشقىلار ھېس قىلىپ يېتەلمىگەن نەرسىلەرنى ھېس قىلالايدۇ» دىگەندىن ئىبارەت بولۇپ، ئۇ «ئەرەپلەرنىڭ تىلى» دىگەن كىتاپتا تۇنجى بولۇپ كۆزىمىزگە چېلىقىدۇ. يەنە دىمەكچى، شائىرلار ئالدىن بىلگۈچى، ھېس قىلغۇچىلاردۇر. ئۇلار ئاۋام بىلمەيدىغان نەرسىلەرنى كىشىلەرگە دەپ بەرگۈچىلەردۇر، كېيىنچە، تارىخنىڭ تەرەققىياتىغا ئەگىشىپ، بۇ ئۇقۇمدا ئۆزگۈرۈش بولدى. شائىرلاردىن ئاۋام بىلىدىغان نەرسىلەرنى دىيىش تەلەپ قىلىندى. شائىرلار باشقا نەرسىلەرنى دىگەن چېغىدا شائىر دەپ قارالمىدى ياكى باشقىلار تەرىپىدىن ئەيىپلەندى. بۇ شىئېرغا بېرىلگەن ئەڭ دەسلەپكى تەبىر بىلەن زىتلىقنى شەكىللەندۈردى. جەنۇپ شەھەر گېزىتى: شۇڭا سىز ئاۋام بىلەن شىئېرنىڭ مۇناسىۋېتىدىن ئۈمىد كۈتمەيدىكەنسىز ـ دە؟ ئەدىنۇس: ھېچكىممۇ باشقىلار بىلەن ئوخشاش بىر چۈشنى كۆرمەيدۇ، ھېچكىمنىڭمۇ باشقىلار بىلەن ئوخشاش سۆيگۈ ـ ئازابى،كەچۈرمىشى بولمايدۇ. ھەر بىر ئادەمنىڭ ئۆزىگە خاس، پىنھان روھى دۇنياسى بولىدۇ. شۇڭا شىئېرىنى بىر ئوقۇپلا ھەممە ئادەم بىلەلىگەن شائىر تولىمۇ يۈزە شائىردۇر. ئۇلارنىڭ يازغىنى سىياسى، قانداقتۇ ھەركەتلەر، نەسىھەتلەر قاتارلىق تېمىلاردىكى شىئېرلاردىن بولۇشى مۈمكىن. ئۇلارنىڭ دەپ بېرىدىغىنى ئىككىگە ئىككىنى قوشسا تۆت بولىدۇ،دىگەندەك ئاددىلا نەرسىلەر. ئۇلار ئاۋام ئاللىقاچان بىلىپ بولغان نەرسىلەرنى يازىدۇ. ئۇلارنىڭ رولى بولسا ئاۋامغا بىلىپ بولغان نەرسىلىرىنى يەنە ئەسكەرتىپ قويۇش بىلەنلا چەكلىنىدۇ. شۇڭا ھەقىقى ئۇلۇغ شائىر ئاددى ھالدىكى ئۇچۇر يەتكۈزگۈچى بولۇپ قالماسلىقى، ئۇ قارشى تەرەپنىڭ كەچۈرمىشلىرىنى چوڭقۇرلاشتۇرۇشى، ئۆزىنىڭ ئوي ـ خىياللىرىنى، ئارزۇ ـ ئارمانلىرىنى، سۆيگۈ ـ مۇھەببىتىنى قارشى تەرەپكە يەتكۈزىشى كېرەك. شىئېر مۇھەببەتنى، ئۆلۈمنى، ئازاپنى، ئىزدىنىشنى، بىلمەسلىك قاتارلىق تېمىلارنى ئىپادىلىشى كېرەك. شائىرنىڭ مەقسىدى، ئىنساننىڭ ئىچكى دۇنياسىغا چوڭقۇرلاپ كىرىش بولۇشى كېرەككى ھەرگىز ئۇچۇر يەتكۈزۈش بولۇپ قالماسلىقى لازىم. جەنۇپ شەھەر گېزىتى: ئادەتتە قانداق چاغدا شىئېر يازىسىز؟ ئەدىنۇس: ئولتۇرۇپ شىئېر يازىدىغانغا ۋاقتىم يوق، چۈنكى مېنىڭ ھەممە ۋاقتىم شىئېر يازىدۇ. ئۇستەلنىڭ ئالدىدا ئولتۇرۇپ بىر جۈملىمۇ شىئېر يازالمايمەن. ماڭا نىسپەتەن ئېيتقاندا،ھەرقاچان ۋە ھەر جاي مېنىڭ شىئېر يازىدىغان ئورنۇم ۋە ۋاقتىمدۇر. مەيلى قانداقلا ئىش قىلماي، ئۇنىڭدىن ئىلھام ئالىمەن. كۆپلىگەن شىئېرلىرىم كوچىدا پىيادە يۈرگەندە يېزىلىدۇ. جەنۇپ شەھەر گېزىتى: شىئېرىيەتنىڭ ئەھۋالى يەر شارى مىقىياسىدىن ئېيتقاندىمۇ ئانچە ياخشى ئەمەس، ئوقۇرمەنلىرىمۇ ئازىيىپ كەتتى. سىزنىڭچە بۈگۈنكى كۈندە شىئېرنىڭ قىممىتى نەدە؟ ئەدىنۇس: سەنئەتنىڭ قىممىتى كۆپ ياكى ئازلىق بىلەن ئۆلچەنمەيدۇ. سەنئەتنىڭ قىممىتىنىڭ سان بىلەن باغلىنىشى يوق. مىليۇن نۇسخىدىن ئارتۇق سېتىلغان بىر كىتاپنىڭ قىممىتى بەلكىم بىر پارچە شىئېردىكى بىر ئىماگقا يەتمەسلىكى مۈمكىن. كىشىلەرنىڭ ئېھتىياجى كۆپ خىل بولىدۇ. ئادەمنىڭ شىئېرغا بولغان ئېھتىياجى، مۇھەببەتكە بولغان ئېھتىياجىغا ئوخشايدۇ. مۇھەببەت، ئۆلۈملا بولىدىكەن، شىئېرنىڭ مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇش زۆرۈرىيىتى بولىدۇ. شىئېرغا ئاۋامنى چېتىۋالماسلىق كېرەك. مەن بۇنداق ئۆلچەمگە قېتىلمايمەن. مەن بىر مىسال كەلتۈرەي، ئەرەپلەردە مىڭ يىللارنىڭ ئالدىدا نېفارى دەيدىغان بىر سوپىزىملىق شائىر ئۆتكەن ئىكەن.ئۇنىڭ قوليازمىلىرىنى ھېچكىممۇ ئوقۇپ باقماپتۇ. 1945-يىلىغا كەلگەندىلا ئۇنىڭ شىئېرلىرى كىتاپ بولۇپ نەشر قىلىنىش پۇرسىتىگە ئېرىشىپتۇ. بىر تاسادىپى پۇرسەتتە مەن بېيرۇت ئۇنۋېرسىتىتىنىڭ كۇتۇپخانىسىدا ئۇنى ئۇچىرتىپ قالدىم. كىتاپ ئارىيەت ئېلىش كارتىسىدىمۇ بۇ كىتاپنى باشقىلارنىڭ ئارىيەت ئېلىپ كۆرگەنلىكى ھەققىدىكى خاتىرە يوقكەن. كۆرۈپ بولغاندىن كېيىن ئۇنىڭ شىئېرلىرىنى ئەرەپ ئەدەبىيات تارىخىدىكى ئەڭ ئېسىل شىئېرلاردىن ئىكەن دەپ قارىدىم. بۇ شىئېرلار مىڭ يىلدىن كېيىن قىممىتىنى تونىغان تۇنجى ئوقۇرمىنى بىلەن ئۇچىراشتى. قىممىتى بار شىئېرلار ئۇنچە ـ مەرۋايىتقا ئوخشايدۇ. ئۇ نەدە، قانچە ئۇزۇن تۇرمىسۇن ھامان بىر كۈنى پارلاپ چىقىدۇ. بۈگۈنكى كۈندە شىئېر ئوقۇيدىغانلارنىڭ ئازلاپ كېتىشىگە كەلسەك، ئۇ شىئېرنىڭ سەھۋەنلىكى ئەمەس، نۆۋەتتىكى مەدەنىيەتنىڭ سەھۋەنلىكى. ــ «سوخۇ تورى»دىن تەرجىمە قىلىندى. ـــ ئىلاۋە: كونا مۇنبەردىن يۆتكەلدى «تارىم» ژۇرنىلىنىڭ 2011-يىللىق 5-سانىدىن ئېلىندى

admin · ۋاقتى: 2015-1-4 18:07:49

زاغۇن · ۋاقتى: 2015-1-4 19:22:52


	ئەيبۇ ياقۇپ : سىز بۇ شېئىرلارنى قايسى توپلامدىن تەرجىمە قىلدىڭىز؟بولسا خەنچە نامى بىلەن يوللاپ قويسىڭىز؟ بولسا ئەدىنوسىنڭ سىزگە يارىغان شېئىر ۋە باشقا كىتابلىرى بولسا نامىنى قالدۇرۇپ قويسىڭىز؟

زاغۇن · ۋاقتى: 2015-1-4 19:24:26


	مۇشۇ ئەرەب يازغۇچىلىرىدىن يەنە كىملەرنىڭ داڭلىق ئەسەرلىرى سىلەرگە يارايدۇ ؟ بولسا تەۋسىيە قىلساڭلار؟ ئەيبۇ ئادەتتە كىتابلارنى توردىن سېتىۋالامسىز؟بولسا ياخشىراق توربىكەتلەر بولسا دەپ بەرسىڭىز؟

admin · ۋاقتى: 2015-1-4 20:01:44


	زاغۇن يوللىغان ۋاقتى 2015-1-4 19:22 ئەيبۇ ياقۇپ : سىز بۇ شېئىرلارنى قايسى توپلامدىن تەرجىم ... شىئېر توپلامىنىڭ نامى: 我的孤独是一座花园凤凰出版传媒集团 بىلەن 译林出版社 نەشر قىلغان. 2010-يىل نەشىرى. مەن كىتاپنى توردىن سېتىۋالمايمەن، كىتاپخانىدىن ئالىمەن.

admin · ۋاقتى: 2015-1-4 20:07:39


	ئىمران سالىھى شىئېرلىرىدىن (ئىران) ئەيبۇ ياقۇپ تەرجىمىسى تەرجىماندىن: ئېمران سالىھى 1947-يىلى تېھراندا تۇغۇلغان. ئىران مەدەنىيىتى ئەزەلدىنلا شىئېرىيەتنى قەدىرلەپ كېلىدۇ، كىشىلەرنىڭ شىئېرىيەتكە بولغان قىزغىنلىقى تولىمۇ يۇقۇرى بولۇپ، بالىلار باشلانغۇچتىن باشلاپلا شىئېرىيەت تەربىيەسى ئېلىشقا باشلايدۇ. بۇنداق مەدەنىيەت مۇھىتىدا ئۆسۈپ يېتىلگەن سالىھىدا كىچىكىدىن باشلاپلا شىئېرىيەتكە بولغان ئوتتەك قىزغىنلىق ۋە تالانت كۆرۈنىشكە باشلايدۇ. 1966-يىلى ئەمدىلا 19 ياشقا كىرگەن سالىھى «مۇۋەپپەقىيەت» ناملىق ھەجىۋى ـ يۇمۇر ژۇرنىلىدا مۇھەررىر بولۇپ ئىشلەيدۇ ھەم بۇ جەرياندا ئاستا ـ ئاستا ھەجىۋى شائىر بولۇپ تونۇلۇشقا باشلاپ، ئىران شىئېرىيەت مۇنبىرىدىكى نوپۇزلۇق ژۇرنال «گۈل تاللاش» تا ئەسەر ئېلان قىلىشقا باشلايدۇ. 1973-يىلىدىن باشلاپ سالىھى ئىران دۆلەتلىك رادىيۇ ـ تېلۋىزىيە بۆلۈمىدە« بۈگۈنكى ئىران ئەدەبىياتى» پىروگىراممىسىنى ئىشلەشكە قاتنىشىدۇ. بۇ خىزمەت سالىھىنىڭ بەدىئى نەزەر ـ دائىرىسىنى مىسلىسىز دەرىجىدە كېڭەيتىپ، ئۇنىڭ شىئېرىيەت ئىجادىيىتىنى يېڭى بىر باسقۇچقا ئېلىپ كىرىدۇ. ئۇ ئارقا ـ ئارقىدىن «سۇدا يىغلاش» (1974-يىل)، «تۇمان ئىچىدىكى پاراۋۇز» (1976-يىلى)، «يېرىم يولدىكى بېكەت» (1977-يىلى)، «ئون يەتتىنچى» (1979-يىلى) قاتارلىق شىئېر توپلاملىرىنى نەشر قىلدۇرۇپ، 20 – ئەسىرنىڭ 70-يىللىرىدىكى ئىران «بۇرۇچ شىئېرىيەت ئېقىمى» توپىدىكى شائىرلارنىڭ ۋەكىلىگە ئايلىنىپ، ئۆزىنىڭ ئىجدىمائى، ھەجىۋى شىئېرلىرى بىلەن «ئىران شىئېرىيىتىنىڭ ئەپەندىسى» دىگەن نامغا ئېرىشىدۇ. 80-يىللاردا سالىھى شىئېرىيەت ئىجادىيىتىدە ئارىسالدىلىق دەۋرىگە قەدەم قويىدۇ. ئۇ بىر مەزگىللىك تەپەككۈر ۋە ئىزدىنىش جەريانلىرىدىن كېيىن پارتلاش خارەكتىرلىك ئۆزگۈرۈش ياسايدۇ. 1992-يىلى ئۇ «مىڭ بىر كېچە»نى قايتا ئوقىغاندىن كېيىن، ئىجادىيەت قىزغىنلىقى ھەسسىلەپ ئېشىپ قىسقىغىنە بىرقانچە ئايدا زور مىقتاردىكى شىئېرلارنى يېزىپ تۈرلۈك مەتبۇئاتلاردا ئېلان قىلدۇرىدۇ ھەم ئىران شىئېرىيەت ساھەسىدە زور ئىنكاسلارنى پەيدا قىلىدۇ، 2001-يىلى بۇ شىئېرلار «مىڭ بىر يۈزلۇك ئەينەك» نامىدا كىتاپ بولۇپ نەشر قىلىنىدۇ. «مىڭ بىر يۈزلۇك ئەينەك»نى سالىھى ئىجادىيىتىنىڭ يۇقۇرى پەللىسى بولۇپ، مەزكۇر توپلامدىكى ھەر بىر شىئېر دىگۈدەك گۈزەل ۋە چوڭقۇر مەنىلەرگە ئىگە قىلىنغان. بۇ توپلام سالىھى ئىجادىيىتىدىكى زور ئۆزگۈرۈشكە ۋەكىللىك قىلغان بولۇپ، ئۇنىڭدىكى پەلەسەپىۋىلىككە يۈزلىنىش، ئىراننىڭ قويۇق سوپىزىملىق مەدەنىيەت ئەنئەنىسىنى ئۆز ئىچىگە ئېلىپ ئەكس ئەتتۈرۈشنى مەقسەت قىلغان. «مىڭ بىر يۈزلۇك ئەينەك» ناملىق شىئېر بولسا تەسسەۋۇپ ئىدىيەسىنى كىشىنىڭ زوقىنى كەلتۈرگىدەك دەرىجىدە لېرىك بايان قىلغان بولۇپ، ئۇنىڭدىن مۇنداق قۇرلارنى ئۇچىرىتىمىز: قاچقانسىرى مەن \ ساڭا شۇنچە يېقىنلىشىمەن. \ ئۆرىسەممۇ يۈزۈمنى قانچە \ ھەم يەنىلا سېنى كۆرىمەن.\ سېغىنىشلىق سۈ يۈزى ئىچىرە،\ تۇرغان تەنھا ئارالمەن، ئارال.\ ساڭا قاراپ دەۋرەيمەن ھامان \ ھەممە ياقنى قىلغانچە قامال.\ مىڭ بىر يۈزلۇك ئەينەك \ جامالىڭنى قىلىدۇ كۆرەك.\ باشلىنىمەن سېنىڭدىن ھامان،\ بولغاچقا مەن بولارسەن تامام...\ مەزكۇر شىئېر شائىرنىڭ«ئەنئەنە»دىن قېچىش جەريانىدا، «ئەنئەنە»دىن قېچىپ بولمايدىغانلىقىنى ھېس قىلىپ يەتكەنلىكىنى ئەكس ئەتتۈرگەن. شۇنىڭ بىلەن ئۇ سوپىزىملىق مەدەنىيەت ئەنئەنىسىگە ئاسىيلىق قىلىشقا قاراپ يۈزلەنگەن. «مىڭ بىر يۈزلۇك ئەينەك»تىكى شىئېرلارنىڭ ئۈزۈلمەي ئېلان قىلىنىشى بىلەن سالىھىنىڭ ئىران شىئېرىيەت مۇنبىرىدىكى تەسىرى كۈندىن كۈنگە ئېشىپ، ئۇ ئىران بۈگۈنكى دەۋىر ئەدەبىياتىدىكى ۋەكىللىك خارەكتىرگە ئىگە شائىرلارنىڭ بىرىگە ئايلانغان. 1994-يىلى ئامىرىكىدا ئۇنىڭ «مۇھەببەت كۈيى» ناملىق شىئېرلار توپلىمى نەشر قىلىنغان. 1999-يىلى شىۋىتسىيەدە «ئىمران سالىھى شىئېرلىرىدىن تاللانما» نەشر قىلىنىپ، سالىھى تەكلىپ بىلەن تارقىتىش مۇراسىمىغا قاتناشقان ھەم شىۋىتسىيەنىڭ ئالتە شەھىرىدە لېكسىيە سۆزلەپ، شىئېرلىرىنى دىكلاماتسىيە قىلغان. 2000-يىلى سالىھى «يەلپۈنىدۇ سەھەر شامىلى»،«تۇيۇقسىز نەزەر» ناملىق شىئېر توپلاملىرىنى نەشر قىلدۇرغان.2003-يىلى بولسا «كىچىك ئىسمىم بىلەن چاقىرىڭ» ناملىق توپلىمى نەشر قىلىنغان. 2006-يىلى 9-ئاينىڭ 16-كۈنىدىن 10-ئاينىڭ 1-كۈنىگىچە ئۇ تەكلىپ بىلەن ئېلىمىزگە كېلىپ،جۇڭگو شىئېرىيەت ساھەسى تەشكىللىگەن «2006-يىللىق پامىر شىئېرىيەت سەپىرى»گە قاتناشقان ۋە بېيجىڭ، ئۈرۈمچى قاتارلىق شەھەرلەردە شىئېرلىرىنى دىكلاماتسىيە قىلىپ ئاڭلىغۇچىلارنىڭ قىزغىن قارىشى ئېلىشىغا مۇيەسسەر بولغان. ئېمران سالىھى ئەپەندىم 10-ئاينىڭ 1-كۈنى تېھرانغا قايتىپ بارغان، 10-ئاينىڭ 4-كۈنى سەھەردە يۈرەك تىقىلمىسى بىلەن ۋاقىتسىز ۋاپات بولغان. _ تۆۋەندىكى شىئېرلار خەنزۇچە <<دۇنيا ئەدەبىياتى>>ژۇرنىلىنىڭ 2007-يىل 2-سانىدىن تەرجىمە قىلىندى. ئاچلىق زىياپىتى قويدى ئۇ دېرىزىنىڭ يېنىغا يۈرىكى بىلەن گۈل قۇتىسىنى. قايسىدۇر بىر شاھزادە ئۆتكەندە بۇندىن ئېپكېتىپ ئۇنى بېزىسە دەپ پەيتۇنىنى، ھەم زىياپەتكە ئېپ بارسا دەپ چۈشىدىكى... مىنگىنىچە يەكپاي كەشىگە يېتىپ كەلدى نامرات بىر بالا. ئېلىپ ئۇنى ئاچلىق زىياپىتىگە بىللە بارارغا... تىلەك گېزىتلەرنى ۋاراقلاپ كەلمەكتە شامال، يامغۇر تامچىلار ۋەقەلەر بەتلىرىگە شۇنچە بىمالال... تۇمشۇقلىرىغا ئىلغىنىچە كېچىنى بىر توپ قاغا ئۇچۇپ كېلەر تەرەپپال. يۇلتۇزلارنىڭ نۇرىدا قىيا ـ قاپتاللاردا بارىمىز ئاستا، تولغاندۇر ياشلىقنىڭ ھاياجىنى كۆڭلەك ۋە بېرزىنت ئاياقلىرىمغا. سۇ يۈزىدە تۇرار خىرامان ئۇچۇپ ـ ئۇچۇپ ھارغان كېپىنەك كېچە سۇغا ھەمراھ بولغان سىياقتا يىلتىزلارغا سىڭىپ بارماقتا. كىردۇق كېچىنىڭ چايخانىسىغا، زۇلمەت، قورقۇنۇچ قالدى تاملار سىرتىدا بىز ھارغىن، چايلار دەملەگلىك بۇندا. تۇيۇقسىز بىر نۇر ئۆتتى چاراقلاپ ـ چاقناپ، ئۇدۇر بىزنىڭ پاناھ جايىمىز. چۈشۈمگە كىردى شۇ كېچە ئاتام ئېھ ئاتا، ئۈستۈمگە گىلەم يېپىپسىز... قۇياش ئالتۇنرەڭ مىس تاۋاقتا چاچىدۇ تاغلارغا يالقۇنلىرىنى. كۆرىنىدۇ ھاڭنىڭ ئىچىدىن، مۇخ قاپلىغان يوغان قورام تاش سىرغىپ تۇرار تامچىلار ئۇندىن چۆگۈنگە قۇيايكىن قانداق سۆيگۈنى؟... كۈن نۇرىنى توسىغانچە يىراقتىن بىر توپ قاغا ئۇچۇپ كېلەر تەرەپپال. ياققانچە شام تىلەكلەر تىلەپ پىرلار قەبرىسىنى تۇرىمىز ساقلاپ. كۆل بويىدا خېچىرچى بوۋاي ئولتۇرىدۇ خېچىر تاقىلاپ... تاقاق دەرۋازا دەرۋازا تۇيۇقسىز ئارقامدىن تاقالدى. قېپ قالدىم ۋە لېكىن دېڭىز سۈيىنىڭ يېرىمى ئاچچىق، تاتلىق يېرىمى ... كىچىككىنە قېيىقنى تۇرىمەن تىللاپ يەلكەنلەر يېيىقلىقتۇر كېچىكتە. شامال بەزەن ـ بەزەن قويىدۇ يىغلاپ ۋە گاھىدا كۈلەر قاقاخلاپ... كېچە گۆھىرى شەھەرنىڭ ئېتىلغان قۇۋۇقى ئىچرە، بۆرىنىڭ ھۇۋلىشى، ئىتنىڭ قاۋىشى بار ھەم يەنە يامانلارنىڭ ئۇزۇن سايىسى. مۆكۈنسەڭمۇ قەبرىگە كىرىپ، دەرەخلەرنىڭ تۈۋىگە ۋە ھەم لېكىن ياپراقلار ئۆلگەندۇر چىرىپ. ئەڭ تېتىكى روھلاردۇر بۇندا گۈزەل سىياقلاردا تۇرىدۇ ئۇرغۇپ. يېپىشقاق توپا ۋە زۇلمەتنى قايرىپ كېچىنىڭ ئېسىل گۆھىرى كەبى تۇرار باغرىڭدا چاقناپ ـ چوغلۇنۇپ... بوشىشىش كەل، قاتمۇ ـ قات يالقۇننى تىلىپ، بارايلى بىز ناتونۇش باغقا يايرايلى چەكلەنگەن دەرەخ ئاستىدا. كەل، قاتمۇ ـ قات قورغاننى بۆسۈپ، تىمتاس دالىلارنى ئېتەيلى ۋەتەن نۇرانە سۇلاردا چايقالسۇن بەدەن. كەل،تىتايلى تورنى، قارماقنى تەشۋىشلىنىپ تۇرغان بېلىجان دەريالاردا ئۈزسۇن ھەر تامان. ئون بەشىنچى باپ ئوتتۇرسىدىن سوغۇق ئورماننىڭ، تىترەپ كېلەر جانلار تىۋىشى. ئۇ، دەرۋازىغا كەلگەنچە يۈگرەپ ئىڭرىغانچە قىلىدۇ نىدا قۇتقۇز مېنى! دەپ، يېشىل پەرىشتە... كۆرۈشۈش ئىككى يۈز تۆتىنچى ئۆيدە قۇرۇق بىر كارۋات بىلەن كۆرۈشتۈم بۈگۈن. قاتمۇ ـ قات قىزىل ئەتىرگۈل بەرگى ياستۇققا تامچىلار ئىسسىق قان كەبى. كەتتى ئۇ، زىمىننى سېپاپ ئۆتكەن كۆلەڭگىدەك كەتتى ئۇ،ئۆگزىدىن ھالقىغان بىر تۇتام نۇردەك. ئەينەكنىڭ كەينىدە ئەمدى ھېچكىم ئالمايدۇ نەپەس، ئۇنىڭ زەر يىپلىرى ئەمدى لەيلىمەس. قارچۇقلىرىدىن ئۇچقۇندىماس نۇر تار كوچىدىن سائەت بەشلەردە ئەمدى ئاڭلانماس توكۇلدىغان ھاسا ئاۋازى... نەزەر دېرىزىدىن ئۇچتۇم يىراققا نەزىرىمگە مىنگەشكىنىمچە يەتتىم تاغقا، ھەممە ياقنى قاپلاپتۇ ئاق قار تۇرۇپ قالدىم غۇدۇرىغىنىمچە... سوغۇق قالاپ قويدۇم بىر دۆۋە ئوتنى، يالقۇن ئىچىدە كۆردۈم ھەم سېنى. دۇنيا مۈشكۈلدىكەن تامچە ئىچىدە... قايتتىم ئارقامغا نەزىرىمگە مىنگەشكىنىمچە... مىڭ بىر يۈزلۈك ئەينەك قاچقانسىرى مەن ساڭا شۇنچە يېقىنلىشىمەن. ئۆرىسەممۇ يۈزۈمنى قانچە ھەم يەنىلا سېنى كۆرىمەن. سېغىنىشلىق سۈ يۈزى ئىچىرە، تۇرغان تەنھا ئارالمەن، ئارال. ساڭا قاراپ دەۋرەيمەن ھامان ھەممە ياقنى قىلغانچە قامال. مىڭ بىر يۈزلۇك ئەينەك جامالىڭنى قىلىدۇ كۆرەك. باشلىنىمەن سېنىڭدىن ھامان، بولغاچقا مەن بولارسەن تامام... ــ «تارىم»ژۇرنىلىنىڭ 2010-يىللىق3-سانىدىن.

admin · ۋاقتى: 2015-1-4 20:14:59


	ئىمران سالىھى شىئېرلىرىدىن (ئىران) ئەيبۇ ياقۇپ تەرجىمىسى قار توزانلىرىدا ياشتا ئۆرىدىم كۈنلەر بېتىنى، قار توزانلىرى چۈشەر لەپىلدەپ ئۇنتۇشلار چاينىماقتا بەتلەر چېتىنى... ئوتۇنلار ئارىسىدا ئۇخلىماقتا ئوت، پانۇستا ئۇخلىماقتا يالقۇن جىلۋىگەر. ۋاقىتنىڭ ئاخىرقى بېكىتى ئۆزرە، كونا ۋاگۇندىكى ئورۇندۇقتا ئۇخلايدۇ بىر ئەر. كىچىككىنە بىر ھويلا... تۇرار قەلبىمدە باغجانلاپ بىر توپ ئانار دەرىخى. كىچىككىنە بىر ھويلا... كۆزلىرىمدە مۆلدۈرلەپ تۇرار كونىرىغان بىر سۇ كۆلچىكى. كىچىككىنە بىر ھويلا... بىر مىسكىن ئايال ھاياتىمنى تۇرار قاماللاپ. پاراۋۇزنىڭ ئاۋازى تۇرىدۇ ياڭراپ رېلىسلارنىڭ ئۈستىدە. كىيىم تىكىش ماشىنىسى بىر خىل رېتىمدا يۈرەر مېڭىپ يىپلار ئۈستىدە... ياش بىلەن ئۆرۈيمەن كۈنلەر بېتىنى زىمىستاندۇر ھەممە پەسىللەر قاراڭغۇ ئۆڭكۈر شۈبھە بىلەن زۇلمەت ئىچىدىن، بۇلىماقتىمىز جەسەتلەرنىڭ كېپەنلىرىنى تىرىكلەرنى كۆممەكتىمىز تۇپراققا ۋە ھەم. بىر ئوچۇم سۇ بىر بوردا نان دەپ. نەدىسەن يۇلتۇزلۇق رۇجەك بىزنى قۇتقۇزغىن تېزراق جاندىن ئۆتتى بۇ ئۆڭكۈر ئەجەپ... زىمىن قۇلۇپى زىمىننىڭ قۇلۇپىنى ئاچقاندا بىز، بىر ئىشىك ۋە بىر شوتا كۆرىمىز. قەدەم باسقانچە كىرىمىز يەنە پايانسىز بوشلۇققا ھەمدە بارىمىز. بىر ئىشىك بىر باغقا باشلايدۇ بىزنى ئۇ باغمۇ ئىشىك بىلەن بىر باغقا تۇتاش. ھەممە ياق گۈل ـ چېچەك چاقنايدۇ ئوتقاش، مەي باغلاپ مىۋىلەر ئىگىپ تۇرار باش. ئاخىرقى باغنىڭ ئىشىكى تاقاق بىلمەيمىز كەينىدە باردۇر نىمىلەر؟ بەلكى باردۇر ئۇچقۇر ئاق بوز ئات، بىزنى چۆچەكلەردىكى قەلئەگە ئېلىپ بارارغا. بىر ئەجدىھا بار چېچىپ تۇرغان ئوت، بىزنى شاخ ـ خەس قىلىپ قالارغا. كىرەمدۇق يا قايتامدۇق ئۇددۇل؟... ئالتۇن ئۈزۈكتە ياقۇت كۆز ئالتۇن ئۈزۈكتە ياقۇت كۆز قىزىل گۈلدەك تۇمانلار ئىچرە جىمجىتقىنە تۇرىدۇ چاقناپ، بىز ئۇنى ئېلىشتىن سەللا مۇقەددەم، بىر قۇش ئۇچۇپ كېلىپ ئېپ قاچتى بەردەم. قۇشنى قوغلاپ يۈرىمىز بۇندا دالىلاردىن دالىلار ئارا. شەھەرلەردىن شەھەرلەرگىچە، قالمىدى ھېچ تاغلار ھەم باغلار... ئولتۇرغىلى كۈن بۇندا نەۋاخ قۇش ھارغاندەك قىلمايدۇ ئاھ، ئاھ... يەتتە قات ئاسمان ئولتۇرماقتىمىز ئۆرۈلۈپ چۈشكەن ئۆيلەرنىڭ ئالدىدا، سوغۇلۇپ كەتكەن بۇلاقلارنىڭ بويىدا. تويماقتىمىز بىر قەرنە ئاچلىق، بىر ئوچۇم چاڭقاقلىق بىلەن. پۇشۇپ تۇرسىمۇ ئىچىمىز بىزنىڭ باردۇر يەنە تېرە خالتىمىز. پۈكلەپ سالارغا يەتتە قەۋەت ئاسماننى... پۈتۈلۈش پۈتۈلمىگەن بولسا مۇبادا، ئېچىلمىقى ئىشىكنىڭ ئاچقۇچ تۇرار نە ئۈچۈن بۇندا. پۈتۈلمىگەن بولسا مىۋە قاقمىشىم، مېنىلا قالدۇردۇڭ نە ئۈچۈن يالغۇز مىۋىلەر مەي باغلىغان باغقا. بۇ يەردە ئۇ ئولتۇرىدۇ بۇ يەردە، بۇ يەردىكى ئورۇندۇقتا ئولتۇرىدۇ ئۇ. بىر تال شام كۆيمەكتە شىرەدە جىمجىت شۇ شامغا تامام ئوخشايدۇ ئۇ... كونا كۆزئەينەك، ھەسرەتلىك نەزەر، بىر دۆۋە قوليازما شارپا ئاستىدا... دەرىزە سىرتىدا لەيلەيدۇ مانان، ئۇ ئولتۇرىدۇ بۇ يەردە بۇ يەردىكى ئورۇندۇقتا ئولتۇرىدۇ ئۇ... مۇھەببەتنىڭ قاقاس ئارىلى مۇھەببەت باغلىنىپ تۆمۈر زەنجىردە قاقاس بىر ئارالغا قويۇلدى قاماپ، كېمىلەر قىرغاقتا كۆيەر يالقۇنجاپ... يەتتە قات دوزاخنى بارىمەن يېرىپ، ئېسىلغانچە ھاياتنىڭ بىر پارچە تاختىيىغا تىلاۋەتنىڭ غۇر ـ غۇر شامىلىدا. شامال سۈپۈرمەكتە قارغىشنى تامام... مۇبادا بىز بىلەن سەپەر قىلسىڭىز مۇبادا بىز بىلەن سەپەر قىلسىڭىز بەلگىسىز يوللاردا بىللە يۈرسىڭىز، مومىڭىزنىڭ شەھىرىگە بارىسىز. ئەپسۇندىن ئېچىلار ئۇندا ئىشىكلەر ئىچىگە ئاستىغىنە مېڭىپ كىرىسىز. ئۇخلاپ ياتقان تۇمارلار چېقىلغىنىچە ئويغىتىدۇ ئۇندىكى ئەينەكلەرنى. سادا قايتىپ تۇرغان كارىدور يەنە سانسىز ـ سانسىز پەلەمپەي رەڭدار راۋاققا باشلايدۇ سىزنى. شۇ چاغ گۈللۈك رۇجەكلەر تامان يۇلتۇزلارنى ئۈزۈپ ئالىسىز... ئىلاۋە: بۇ يازمىلار كونا مۇنبەردىن يوتكەپ كېلىندى.

admin · ۋاقتى: 2015-1-4 20:27:26


	زاغۇن يوللىغان ۋاقتى 2015-1-4 19:24 مۇشۇ ئەرەب يازغۇچىلىرىدىن يەنە كىملەرنىڭ داڭلىق ئەسەر ... http://www.islambook.net بۇ بېيجىڭدىكى بىر 清真书局 دىگەن بىر كىتاپخانىنىڭ تور بېكىتى. ئارىلاپ بېقىڭ! كېرەكلىك كىتاپلىرىڭىز ئۇچراپ قالامدۇ تېخى!

ساجىدە سۇلايمان · ۋاقتى: 2015-1-4 20:33:55


	ئەيبۇ ئەفەندىنىڭ ئەجرى بىلەن دنيادىكى باشقا مىللەت شائىرلىرىنىڭ ئەسەرلىرى بىلەنمۇ ئۇچرىشىش شەرىپىگە مۇشەررەپ بوپتىمىز، تولىمۇ خۇرسەن بولدۇم، ئەجرىڭىز ئۇنتۇلمايدۇ.

زۇلفىيە · ۋاقتى: 2015-1-4 21:03:40


	ئەجرىڭىزگە رەھمەت .

owchi · ۋاقتى: 2015-1-4 21:46:49


	ئېسىلكەن.

مەسئۇد ئىسا · ۋاقتى: 2015-1-4 22:25:53


	يېقىشلىق، راۋان، سۈپەتلىك تەرجىمىلەر!

shaidayi · ۋاقتى: 2015-1-4 22:31:56


	ئېسىل تەرجىمىلىرىڭىز ئۈزۈلۈپ قالمىغاي ئاكا، ئىزدىنىشلىرىڭىزگە ئوتۇق تىلەيمەن!

Erchin · ۋاقتى: 2015-1-4 23:00:12


	ساقلىۋېلىپ، داۋاملىق ئوقۇشقا ئەرزىيدىغان ئېسىل شېئىرلاركەن.